زندگی ما را آنچه در سر می پرورانیم تحت تاثیر قرار می دهد نه آنچه که آن را به زبان می آوریم، آرزوهای عمیق قلبی و افکار و اعتقاداتی که داریم در زندگی ما تحول ایجاد می کنند نه آنچه را که به آن تظاهر می کنیم و اعتقاد و ایمان قلبی به آن نداریم.
پیش گفتار
فکر و اندیشه، از راه های مهم کامیابی انسانهای بزرگ است. اگر شما در راه آنان گام بر می دارید و خواهان سعادت و موفقیت خویش هستید، باید از قدرت فکر بهره مند شوید و با استفاده از اندیشه های مثبت، کمبودهای خود را جبران کنید تا به اهداف عالی خویش دست یافته و بتوانید جامعه خود را با افکار و اندیشه های ارزنده آشنا سازید. هرگاه نیاز به یاری و کمک فکری داشتید، با شخصیت های آگاه و دلسوزی که دارای شرایط مشاوره هستند، به مشورت بنشینید و از اندیشه ها و دست آوردهای آنان سود جویید.
با استفاده از رهنمودهای ارزشمند کسانی که شایسته مشورت هستد، با اهداف عالی آشنا شوید و بهترین و ارزنده ترین هدف را انتخاب کنید. زیرا آینده شما در گروه هدفی است که برای رسیدن به آن تلاش می کنید. آنگاه با اراده قوی و همت عالی که از شرایط پیشرفت است، نظم و برنامه ای را که مناسب با هدف شما است، جامه عمل بپوشاند.
1- فکر و اندیشه
از فرمایشات امام علی (ع) : علیلک بالفکر، فانه رشد من الضلال و مصلح الاعمال،بر تو باد به اندیشیدن، زیرا که آن، هدایت کننده از گمراهی و اصلاح کننده اعمال (از تباهی) است.
ارزش فکر: تفکر یک نوع آموزش به ضمیر ناخودآگاه است. به وسیله تفکر، حالات باطنی تقویت می شود و قدرتهای روحی انسان آشکار می شود. زیرا فکر پرورش دهنده و تکامل بخش روح است.از راه های اهمیت فکر، فکر و اندیشه، راهی مستقیم به سوی حقایق جهان هستی است، و در صورتی که فکر در پیرامون مسایل معنوی تداوم یافته و طولانی شود، ناخود آگاه انسان را به سوی معنویت می کشاند.
در فکر نیروی جاذبه ای وجود دارد که شخص متفکر را به مسئله ای که درباره آن می اندیشد، پیوند می زند و میان آن ها ارتباط برقرار می کند. بر اساس وجود این نیروی انسانی که درباره خوبی ها و یا بدی ها می اندیشد، و تفکر او تداوم می یابد کم کم به سوی خوبی ها و یا هرچه درباره آن فکر می کند جذب می شود و آن ها نیز به سوی او روی می آورند. این حقیقتی است که در روایات و فرمایشات خاندان وحی به آن تصریح شده است.
امام صادق (ع) می فرمایند: فکر، انسان را به سوی خوبی ها و عمل به آن دعوت می کند.شما به وسیله فکر و اندیشه میتوانید با رسیدن به مقام عبودیت، نیروهای عظیمی را که در وجودتان به صورت نهان است، به فعلیت رسانده و بیدار نمایید.
اثر فکر گناه :
همان گونه که انسان بوسیله فکر نمودن درباره خوبیها بسوی آن جذب می شود و آن را عملی می سازد، با اندیشیدن درباره گناه و لذایذ حیوانی به سوی آن کشیده می شود و دست به ارتکاب آن ها می زند.امام علی (ع) می فرمایند: کسی که درباره گناهان زیاد فکر کند، بسوی آن ها خوانده می شود.
تفکر، بر ایمان و یقین شما می افزاید: فکر انسان ها عاجز از درک عظمت جهان هستی است و اندیشمندان جهان، آنگاه که به تفکر درباره جهان خلقت می پردازند، با جهانی با عظمت و اسرار آمیز روبه رو شده و خود را عاجز از درک حقیقت آن می بینند، ولی نسانه ها و آیاتی را در آن مشاهده می کنند که احیا کننده قلب ها و روشنی بخش دلهای خردمندان است. آری بر اثر تفکر در پیرامون عظمت جهان خلقت، یقین و ایمان بهوجود خالق مقتدر، افزایش می یابد.قرآن مجید می فرماید: تفکر وسیله بصیرت و دور اندیشی است، اگر انسان درباره سرانجام کاری که در پی انجام آنست بیندیشد، در کارها به نتیجه می رسد و گرفتار پشیمانی و افسوس های کشنده نمی شود.
امام علی (ع) می فرمایند: اگر پیش از همه کارهایت درباره آن بیندیشی، سرانجام و عاقبت تو در هر امری نیکو خواهد بود.بنابر این با فکر و اندیشه، می توان زنگار را از دل پاک ساخته و ظلمت و تیرگی قلب را به صفا، نورانیت و بصیرت تبدیل نمود.همانگونه که (حرّ) به خاصر احترامی که به حضرت زهرا (ع) قائل شد، زمینه فکر و اندیشه درباره نتیجه و سرانجام جنگ و مقاتله با امام حسین (ع) برای او پیدا شد، و در نتیجه افکاری که در او تبلور یافت، او را از هلاکت نجاد داده و در جمع شهدای کربلا قرار داد.
روزه اندیشه :
امام علی(ع) می فرمایند: روزه قلب از فکر کردن به گناه، برتر است از روزه داشتن و پرهیز نمودن از خوردن خوراکی ها.اگر خود را به افکار زشت آلوده نسازید، در برابر گناهان و اعمال ناپسند بیمه می شوید، در این هنگام فکر، همچون آئینه ای صاف و درخشان واقعیت را برای شما روشن می کند و نشان می دهد روزه اندیشه، می تواند بهترین و موثرترین راه برای نجات را در اختیار انسان گذاشته و او را در سیر معنوی موفق کند.
امام علی (ع) می فرمایند : جمیل المقصد یدل علی طهارت المولد،هدف زیبا، گواه بر پاک زادی صاحب آن است.بهترین هدف را انتخاب کنید، ما باید هدف خود را مهمترین و ضروری ترین مسائل قرار داده و برای رسیدن به آن تلاش کنیم، زیرا با پرداختن به مسائل غیر مهم امور اساسی و با ارزش را از دست می دهیم و از رسیدن به هدف عالی خلقت باز خواهیم ماند. |
راه هایی برای سلامتی اندیشه :
1. دقت و تامل، فکر را سالم می کند
دقت، تامل و بررسی افکار، نقش مهمی در تصحیح افکار و زدودن اندیشه های فاسد دارد.
2. پرهیز از پر خوری
خوردن و آشامیدن اگر از حدّ اعتدال خارج باشد، در فساد فکر و اندیشه اثر مهمی دارد. آسایش فکری در ارتباط با آسایش جسمی است و در صورتی فکر راحت است که احساس پر خوری و سنگینی نشود. در این هنگام ذهن آرام و از طغیان افکار زشت و هجوم اندیشه های شیطانی محفوظ خواهد بود.
3. پرهیز از کسانی که دارای اشتباهات فکری هستند
کناره گیری از افراد زود باور، انسان را از اشتباهات فکری آنان محفوظ نگه می دارد، افراد ساده لوح، زود باور و کسانی که زود فریب دیگران را می خورند، از نظر فکری ضعیف هستند.
2- مشورت
از فرمایشات امام علی (ع): افضلُ من شاورت ذوالتجارب،برترین کسی که با او به مشورت می نشینیف کسی است که تجربه ها اندوخته است.
لزوم مشورت :
سعی و تلاش در صورتی مفید است که در مسیر صحیح قرار داشته باشد و نتیجه ای ارزنده از آن بدست آید. اگر فعالیت و کوشش انسان در شرایط صحیح انجام نگیرد، جز خستگی و اتلاف عمر حاصلی نخواهد داشت.
مشورت یا پشتوانه بزرگ پیشرفت
مشورت یکی از بهترین راه های ترقی و پشتوانه بزرگ پیشرفت مردان بزرگ است.باید از انسانهای بزرگی که از نعمت فهم و علم برخوردارند و راه را یافته و رفته اند، نه آنان که در نیمه راه نشسته و رهروان را نیز از ادامه راه مایوس می کنند، به مشورت بنشینند.
با چه کسانی مشورت کنیم :
امام صادق (ع) درباره شرایط کسانی که با آنان می توان مشورت نمود، می فرمایند :با انسانهای عاقلی که پرهیزگار هستند، مشورت کن، زیرا آن ها راهنمایی نمی کنند تو را مگر به کارهای نیک. گاهی مشورت زیان فراوانی برای مشورت کننده به بار می آورد، به صورتی که در بعضی از موارد او را به گمراهی کشانده و از چاله به چاه می اندازد.و در جایی دیگری می فرمایند :در امور خود از آنچه را که دین اقتضاء می کند، با کسی مشورت کن که در او پنج خصلت وجود دارد:
1- عقل 2- حلم 3- تجربه 4- نصیحت گویی 5- تقوا
سرانجام ترک مشورت :
ترک مشورت در کارها یا از ناآگاهی سرچشمه می گیرد و یا دلیل بر دارا بودن استبداد رأی است، کسانی که رفتار و کردار خود را صد در صد صحیح و بی اشکال می پندارند و در هیچ مواردی حاضر به مشورت نیستند، از استبداد رأی برخوردارند و این گونه افراد خود را به خطر می اندازند و زیان فراوانی را متحمل می شوند. آنان که با دیگران مشورت می کنند نه تنها از هلاکت رهایی می یابند، بلکه شریک عقل و اندیشه صاحب نظران هم می شوند.
3- هدف
امام علی (ع) می فرمایند : جمیل المقصد یدل علی طهارت المولد،هدف زیبا، گواه بر پاک زادی صاحب آن است.بهترین هدف را انتخاب کنید، ما باید هدف خود را مهمترین و ضروری ترین مسائل قرار داده و برای رسیدن به آن تلاش کنیم، زیرا با پرداختن به مسائل غیر مهم امور اساسی و با ارزش را از دست می دهیم و از رسیدن به هدف عالی خلقت باز خواهیم ماند.
و در جای دیگری می فرمایند : کسی که به امور غیر مهم بپردازد، مسائل مهم تر را ضایع می سازد.چون عمر ما محدود است و توانایی و قدرت احاطه بر همه امور را نداریم، باید آن را در بهترین و مهمترین و با عظمت ترین امور صرف کنیم، و از پرداختن به امور بی ارزش که جز تباهی واز دست دادن عمر گران بها اثری ندارد بپرهیزیم.
به نتیجه هدف توجه کنید : باید سرانجام و نتیجه هدف کاملاً روشن باشد.بنابراین هر گاه سرانجام کاری را که هدف خود قرار داده اید، بررسی و تحلیل نمودید و آینده آن را خوب تشخیص دادید، آن را شروع کنید و از امروز و فردا کردن دست برداشته و تا مانعی برایتان پیش نیامده از فرصت استفاده کنید.
هدف از خلقت انسان ها چیست؟
آشنایی با راز خلقت انسان ها می تواند راهنمای ما باشد و حقیقت را برای ما آشکار سازد.قرآن مجید می فرماید: و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون؛جن و انس را نیافریدیم، مگر آنکه عبادت کنند.هدف از خلقت جن و انس، رسیدن به مقام عبودیت است و انی در صورتی تحقق پذیر است که همراه با معرفت خدا باشد و کسی دارای معرفت و شناخت خداوند است که با مقام امام عصر (عج) آشنایی داشته باشد.پس در این روزگار وظیفه ما این است که نسبت به امام زمان معرفت و شناخت داشته باشیم و خدمت به آن بزرگوار را سرلوحه برنامه زندگی خویش قرار دهیم.
راه هایی برای رسیدن به هدف :
1. به هدف خود امیدوار باشید
آرمان های بزرگ، اهداف و مقاصد عالی، از اموری است که خاندان وحی همواره همه دوستان و شیفتگان خود را بسوی آن فرا خوانده اند و آنان را همیشه از یاس و نا امیدی بر حذر داشته اند.
تدکر یک نکته : با کسانی که نا امیدند و با تصمیم ها و اهداف شما مخالفند، همنشینی نکنیم، مجالست با آنان در ایجاد یاس و نا امیدی و شکست در تصمیم گیری ها و رسیدن به اهداف شما موثر است. برخی از افراد می توانند با پوزخند و تمسخر، آینده دیگران را تغییر دهند و آنان را همچون خود از رسیدن به اهداف بزرگ و عالی مایوس کنند و در نتیجه از موفقیت باز دارند.
2. نقش طلب و جستجو در دستیابی به هدف
از بزرگترین دام های شیطان سخت نشان دادن و محال جلوه دادن رسیدن به هدف است.گاهی نه تنها قبل از شروع به فعالیتف به وسوسه و خطورات گمراه کننده و یاس آور می پردازد، بلکه گاهی افرادی را که در مسیر قرار گرفته اند، از راه خارج می سازد.
نکته : انسان به گونه ای خلق شده که اگر مدتی سختی ها را تحمل کند با گذشت زمان مشکلات و سختی ها برای او به کارهای سهل و ساده تبدیل می شود و بر اثر تکرار اگر چه برنامه در ابتدا مشکل باشد، به آن خو گرفته و عادت می نماید.یقین داشته باشید طلب نمودن، در جستجو بودن، جویا بودن و در طلب یافتن گمشده ای بودن، سرانجامی رضایت بخش و مسرّت آفرین دارد.
بنابر این برای کامیابی و رسیدن به اهداف بزرگ باید در مقام طلب در آمده و به جستجوی آن بپردازید، تا زمینه دست یابی به آن برای شما فراهم شود.به گوشه ای نشستن، تنها به خیال و آرزو به سر بردن و دست از طلب کشیدن انسان را به مقصد نمی رساند. کسانی در راه رسیدن به آمال و آرزوهای قبلی خویش کامیاب می شوند که در طلب و جستجوی دستیابی به آن ها باشند.کسی که برای رسیدن به هدف خود به جستجو و طلب می پردازد، بی نصیب نخواهد بود و چنانچه به همه مقصود خویش دست نیابد، مقداری از آن را بدست می آورد. این خود اثر و نتیجه مهمی است که در طلب نهفته است.امام علی (ع) می فرمایند : من طلب شیئنا ناله او بعضه؛هر کسی چیزی را طلب کند به همه آن یا مقداری از آن نائل می شود.
3. در خدمت مردان بزرگ
دیدن این گونه افراد و بودن با آنان و همنشینی و مصاحبت با آنان در افکار و رفتار انسان تاثیر می گذارد و اراده آدمی را قوی ساخته و به سوی اهداف بلند سوق می دهد. همت بلند آنانف افراد ضعیف اراده را بلند همت می کند و مقام عالی آنان، افراد بی هدف را بیدار می نماید.
4- مخالفت با نفس
امام علی (ع) می فرمایند: کسی که دوست دارد به درجات عالی برسد باید بر هوای نفس خود غالب باشد.
5- توسل به اهل بیت برای رسیدن به هدف های بزرگ
انسان برای انجام هر کار نیک و پسندیده احتیاج به داشتن سه چیز دارد :
1. تصمیم و اراده
2. قدرت بر انجام هدفی را که در نظر دارد.
3. توفیقی که از جانب خداوند او را دست گیری نماید
در هر یک از این موارد اگر ضعفی رخ دهد انجام برنامه از پیشرفت باز می ماند و کار متوقف می شود. برای داشتن این سه شرط و ادامه آن تا رسیدن به هدف، باید خاندان وحی را وسیله قرار دهیم. نه تنها در ابتدای کار و برای بدست آوردن شرایطی که گفتیم بلکه تا هنگام رسیدن به هدف، باید متوسل باشیم و جانشینان خدا را واسطه فیوضات الهی و رسیدن به اهداف خود قرار دهیم.
برای کامیابی و رسیدن به اهداف بزرگ باید در مقام طلب در آمده و به جستجوی آن بپردازید، تا زمینه دست یابی به آن برای شما فراهم شود.به گوشه ای نشستن، تنها به خیال و آرزو به سر بردن و دست از طلب کشیدن انسان را به مقصد نمی رساند. کسانی در راه رسیدن به آمال و آرزوهای قبلی خویش کامیاب می شوند که در طلب و جستجوی دستیابی به آن ها باشند. |
4. اراده قوی، همت عالی
از فرمایشات امام علی (ع): هیچ چیزی همانند همت، مرد را سربلند نمی کند و هیچ چیز جز شهوت، او را پست نمی سازد.
ارزش اراده
انسان باید نفس خود را بشناسد و با قدرتها، توانائیها و نیروهایی که خداوند مهربان درذات او به ودیعه نهاده است آشنایی داشته باشد و کم کم آنها را از مرحله قوه واقتضا به فعلیت برساند.یکی از نیروهای مهم قوه اراده است. اگر انسان اراده خود را پرورش دهد و به تقویت آن بپردازد می تواند با استفاده از نیروی با عظمت آن بسیاری از مشکلات روحی و جسمی خود و جامعه خود را حل نماید زیرا نیرویی بس پر قدرت و شگفت انگیز است.
اخلاص قبل از تصمیم و اراده
نیرویی که قبل از انجام هر کار و برنامه ای شما را به سوی آن تحریک می کند باید کاملاً برای شما شناخته شده باشد. آیا یک نیروی رحمانی شما را به سوی هدفی که دارید دعوت می کند و یا انگیزه شما یک محرک شیطانی است؟ و یا عامل نفسانی شما را به سوی راهی که در نظر دارید می کشاند؟برای اینکه دچار تحریک نفس و یا وسوسه شیطان قرار نگیرید و هیچ یک از ایندو محرک شما در عمل نباشد. باید قبل از اراده و تصمیم قلب خود را از همه وسوسه ها و تحریکات غیر رحمانی خالی کنید آنگاه به خاطر رضای خداوند درباره برنامه ای که در نظر گرفته اید تصمیم گیری کنید.
به اراده و تصمیم خود جهت دهید
زندگی ما را آنچه در سر می پرورانیم تحت تاثیر قرار می دهد نه آنچه که آن را به زبان می آوریم، آرزوهای عمیق قلبی و افکار و اعتقاداتی که داریم در زندگی ما تحول ایجاد می کنند نه آنچه را که به آن تظاهر می کنیم و اعتقاد و ایمان قلبی به آن نداریم.
بسیاری از انسان هدفی را برای خود تعیین می کنند و همیشه از آن دم می زنند ولی به دنبال آن نمیروند. از این رو هیچ گاه به ان دست نمی یابند و به وصف العیش اکتفا می کنند در برابر این ها افرادی هستند که با مرور زمان به هدف خود می رسند و قیل و قال آن ها واقعیت پیدا می کند و به آرزوی دیرینه خود می رسند.
دارای همت عالی باشید
اگر می خواهید به اهداف عالی خود دست یابید و در فضای وسیع معنویت پرواز کنید باید با همت مردانه به پا خواسته و در فضای عالم معنی سیر کنید.هر قدر همت انسان بلندتر باشد در فضای معنوی اوج بیشتری می گیرد و در صورتی که از همت عالی برخوردار نباشد نمی تواند آنگونه که باید به پرواز در آید. بنابر این اگر انسان هدفی بزرگ و ارجمند داشته باشد ولی برای رسیدن به آن هدف همت نداشته باشد و به سوی آن گام بر ندارد به همت خود نائل نمی شود. انسانی ارزشمند و پر ارج است که گذشته از هدف عالی اراده قوی و همتی مردانه داشته باشد.امام علی (ع) می فرمایند :ارزش هر مردی به اندازه همت اوست.
به تصمیم خود عمل کنید
در بسیاری از موارد ممکن است انسان فرصت های مناسب را از دست داده و به پشیمانی و افسوس گرفتار شود برای جلوگیری از وقوع اینگونه پیشامد ها باید هرگاه امکانات خوب و پسندیده فراهم شد از آن ها استفاده کنیم و به تصمیم خود عمل کنیم.امام صادق (ع) می فرماید :هرگاه یکی از شما تصمیم به انجام کار نیکویی گرفت آن را نباید تاخیر بیندازد.زیرا در صورت تاخیر امکان پیدا شدن مانع و از دست دادن امکانات بسیار است و شیطان و نفس در ایجاد مشکلا و موانع حریص هستند. قدرت در تصمیم گیری عامل پیروزی و ضعف در آن عامل شکست است.
همان گونه که همت عالی به کارهای نیک و ارزشمند گواه بر عظمت و بلندی مقام انسان است ضعف در تصمیم گیری دلیل شکست و از دست دادن فضیلت موجود است. مطالعه و بررسی درباره 25000 نفر که در کار خود شکست خورده و به هدف های خود نرسیده اند نشان داده که ناتوانی در تصمیم گیری از جمله دلایل شکست و ناکامی آنها بوده است.
با قدرت اراده، بر طبیعت خود غالب شوید.
طبیعت انسان به گونه ای است که رفتار و کردار او با مرور زمان جزء خلق و خوی او قرار میگیرید به صورتی که به انها معتاد می شود و قدرت جدایی از آنها را ندارد. اگر خصلتهای زشت و ناپسند را در خود همچون کوه ثابت و استوار می بینید با قدرت اراده و همت مردانه آنها را نابود کنید بلکه قدرت دارید آنها را به صفات پسندیده تبدیل کنید.
اراده ونیت خود را تقویت کنید
امام علی در یکی از نامه هایش می نویسند :بدرستی که خداوند هر بنده ای را به قدر نیتش عطا می فرماید. ارزش نیت هر انسان هر قدر باشد مزدی که خداوند به او میدهد به همان میزان است نیت شما هر چه بهتر و خالصتر باشد از اجر و ثوابی افزونتر برخوردار خواهید شد بنابراین این باید به بها دادن به نیت خود بیفزایید نه به زینت دادن به اعمال خود. نیت و تصمیم آن قدر کارساز و پرقدرت است که اگر تصمیم خود را تقویت کنید ضعف جسمی شما برطرف می شود و از لحاظ بدنی نیز آمادگی انجام برنامه های سنگین را خواهید داشت زیرا قدرت نیت و قصد در هم شکننده ضعف بدنی شما خواهد بود. از امام صادق (ع) داریم که هیچ بدنی دارای ضعف از چیزی که نیت نسبت به آن قوی گشته نشده است.
راه هایی برای تقویت اراده
1. شور و شوق اراده شما را قوی می کند.
همان گونه که شور و اشتیاق فراوان برای رسیدن به شهوات، یک عامل بسیار قوی برای گمراهی گمراهان شمرده می شود. شور فراوان برای رسیدن به اهداف بلند، عاملی نیرومند برای دست یافتن به مقصدهای بزرگ معنوی و علمی است. بنابراین اگر مایل هستید به بزرگترین هدف های عالی انسانی دست یابید و دوست دارید به آسانی به آن نائل شوید، در خود شور و شوق شدید ایجاد نمائید، تا اراده شما برای دست یابی به هدف، نیرومند شوید.
شور و شوق شدید سختی ها را آسان، دشواری ها را سهل و ساده و هدف های دور را برای شما نزدیک می کند. در روایتی که منسوب به امام صادق (ع) است آن حضرت می فرمایند : مَثَلِ شخصی که مشتاق است، مثل کسی است که غرق شده باشد که اراده ای جز خلاصی خود ندارد و هر چیزی غیر آن است، فراموش می کند.
2- امید و آرزو همت آفرین است
هر چه امید انسان بیشتر باشد، همت او نیز بیشتر خواهد بود. انسانی که امیدوار است، از شوق و شوری فراوان برخوردار است. از این رو، جوانانی که به آینده خود امیدوارند بیش از سایر مردم شور و شوق رسیدن آن را دارند. و در نتیجه چون آرزوی بیشتری برای به دست آوردن مقامات معنوی دارند، بیشتر تلاش می کنند، بیشتر جستجو میکنند و بیشتر به نتیجه می رسند.
اما آن دسته از مردم که نه شوری در سر دارند و نه شوقی در دل، گرفتار یاس و ناامیدی هستند. آنها به دلیل نا امیدی، از تلاش کوشش دست بر می دارند و همیشه کوله باری از غم و اندوه و یاس را بر دوش گرفته، روز خود را شب می کنند و شب را به روز می آورند، در حالی که فقط غمی بر غم های خود افزوده اند، نه از عذاب و رنج رهایی یافته اند و نه به دیار نور و معنویت راهی یافته اند.
اگر می خواهید به اهداف عالی خود دست یابید و در فضای وسیع معنویت پرواز کنید باید با همت مردانه به پا خواسته و در فضای عالم معنی سیر کنید.هر قدر همت انسان بلندتر باشد در فضای معنوی اوج بیشتری می گیرد و در صورتی که از همت عالی برخوردار نباشد نمی تواند آنگونه که باید به پرواز در آید. |
3- از خداوند خواهان اراده و همت عالی باشید
در مناجات انجیلیه امام سجاد به درگاه خداوند عرض می کنیم : اسالک من الهم اعلاها؛خداوندا عالی ترین همت ها را از تو مسئلت می نمایم.امام سجاد (ع) دراین جمله از مناجات، بارقه امید را در دل همه پیروان خود بوجود می آورند و کوتاه همتان را با درخواست داشتن عالی ترین همت ها، امیدوار می نمایند. این گفتار، هشداری بیدار کننده برای همگان است، همه باید بدانند : همت عالی از آن گروهی اندک و ویژه افرادی خاص نیست، بلکه همه پیروان راستین مکتب تشیع باید عالی ترین همت ها را از خداوند متعال درخواست کنند و در تحصیل آن بکوشند.
5- نظم و برنامه
از فرمایشات امام علی: شما را سفارش می کنم به داشتن تقوای الهی و نظم در امورتان
اهمیت نظم و برنامه :
نظم و برنامه سامان دهنده زندگی و وسیله ای موثر برای رسیدن به اهداف بزرگ است. با تشکیل برنامه منظم برای رسیدن به اهداف عالی، لحظات زندگی خود را با ثمر و پر بار نمائید. عمل به برنامه صحیح، انسان را منظم، متعهد و معتقد به آنچه انجام میدهد، می نماید.نوجوانان را در برنامه صحیح کمک کنید : به دلیل وجود اندیشه ها و تخیلات گوناگون، نوجوانان نوعاً قدرت کامل برای برنامه ریزی، نظم و سامان دادن به امور لازم را دارند. تضاد درونی و تحریک قوه ی شهوانی در جوانان ان گاه که به مرز 35 سالگی وارد میشوند، رو به افول می گذراند و نوعی آرامش نسبی جایگزین تحریکات جنسی و تضاد نفسانی می شود، از این رو، برنامه ریزی و پیروی از نظم صحیح برای انسان در این دوره آسان تر است.
نظم و برنامه راهی موثر برای بهره گیری از وقت : برای جلوگیری از وقت کشی و از بین رفتن ساعات عمر و زندگی خود، باید برنامه ی منظم ترتیب داده و متعهد شوید رفتار شما مطابق آن باشد. اگر اصل اعمال شما صحیح باشد و طبق برنامه ای صحیح و مرتب رفتار کنید، زندگی شما پر برکت و پر بار خواهد بود.باز از امام علی (ع) داریم که برکت و پربار بودن عمر در نیکو بودن عمل است. نیکوئی عمل تنها به نیک بودن روش آن را نیز شامل می شود.
6- بهره گیری از وقت
از فرمایشات امام علی (ع): آنچه را که در گذشته نابود ساخته ای، در آینده جبران کن، تا در قیامت سعادتمند شوی.از گذشته خود عبرت بگیرید :عبرت گرفتن از سرد و گرم دنیا از صفات مردان بزرگ است، با عبرت گرفتن از گذشته ی خود و دیگران، آینده ی خویش را درخشان می نمایند.عبرت گرفتن از وقت ها و فرصت های فراوانی که در گذشته از دست رفته، قیمت و ارزش باقی مانده ی عمر را روشن می کند و انسان را وادار می نماید آینده را همچون گذشته به تباهی نکشد و از باقی مانده عمر نتیجه ای که جبران کننده گذشته باشد، بدست آورد.امام علی می فرمایند : اگر از آنچه از عمر گذشته ی خود که آن را ضایع ساخته ای عبرت بیاموزی، باقی مانده ی عمر خود را حفظ خواهی کرد.اگر ارزش عمری را که به رایگان از دست داده اید بدانید، برای باقی مانده ی آن ارج بیشتری قائل می شوید.
امام علی در یکی از نامه هایش می نویسند :بدرستی که خداوند هر بنده ای را به قدر نیتش عطا می فرماید. ارزش نیت هر انسان هر قدر باشد مزدی که خداوند به او میدهد به همان میزان است نیت شما هر چه بهتر و خالصتر باشد از اجر و ثوابی افزونتر برخوردار خواهید شد بنابراین این باید به بها دادن به نیت خود بیفزایید نه به زینت دادن به اعمال خود. |
از گذشته دیگران پند بیاموزیم :
تاریخ را بنگریم و زندگی مردان بزرگ مکتب شیعه را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم و از تجربه های آنان در فعالیت ها و کوشش های فردی و اجتماعی همچون گنجی پر بها بهره گیریم.یکی از فوائد ارزنده استفاده از تجربیات دیگران، بهره گیری از وقت و استفاده از فرصت هایی است که از این راه می توانیم به دست آوریم.به جای آنکه عمر خود را به تجربه ی راهی را که به آن آشنایی کامل نداریم، از دست بدهیم می توانیم با مطالعه و بررسی احوالات پیشگامان آن راه، نتیجه ی آن را به دست آورده و ساعات زندگی خود را به تکرار اشتباهات دیگران نپردازیم.
وقت خود را برای اهداف شخصی دیگران، از دست ندهید :بسیاری از مردم لحظات پر ارزش زندگی خود را به کار و فعالیت می گذرانند، از سستی و ضعف می گریزند و به کوشش و تلاش دست می زنند، ولی از سرمایه ی زندگی خود سودی نمی برند و از زحماتی که می کشند، فایده و بهره ای نمی بینند.حضرت علی (ع) می فرمایند :عمر خود را در راه استفاده ی دیگران از دست ندهید،تلخیها، سختیها، زحمتها و . . . از آن اینان است، ولی سود و بهره ای که حاصل کوشش های آنانست، به دست افرادی دیگر می رسد. متاسفانه بسیاری از مظلومین جامعه، از ظلم و ستمی که بر آنان وارد می شود، آگاهی ندارند.
تا آخرین نفس از عمر خود استفاده کنید :
باید سعی کنید تا آخرین لحظه و تا آخرین نفس وظیفه ی خود را انجام دهید و لحظات عمر را در اموری که مورد رضایت خداوند نیست از دست ندهید.حضرت علی می فرمایند : نفس های تو اجزای عمر توست، پس آن را از دست مده مگر در عبادتی که باعث تقرب بیشتر تو باشد.
7- همبستگی با نیکان
از فرمایشات حضرت علی :بیشتر صلاحیت ها و درستی ها در مصاحبت با صاحبان خرد و عقل ها است.راز اهمیت همنشینی با صلحا و ابرار : راه برای رسیدن به مقاصد معنوی زیاد است، ولی مهم این است که کدام یک از راه ها نزدیکتر، و انسان را زودتر به مقصد می رساند.آنچه به نظر صحیح می رسد، اینست که همنشینی با کسانی که خدا را برای خدا می خواهند نه برای خود و مجالست با آنان که حقیقت ایمان را در خود به مرحله ی واقعیت رسانده اند، اثر فوق العاده دارد.
حضرت علی (ع) در کلامی دلنشین چنین فرموده اند : چیزی نیست که از صحبت اخیار، انسان را بیشتر به سوی خوبی ها بخواند و از بدیها نجات دهد.فردی که در خدمت پاکان حضور یافته، از انوار تابناکی که بر ان می تابد بهره مند می شود.معمولاً افرادی که صاحب یقین می باشند و دارای اراده و نفوذ هستند، در دیگران بیشتر اثر می گذارند و خصوصیات های فکری و اعتقادی خود را در آنان ایجاد و یا تقویت می نمایند. مجالست با نیکان همچون کیمیاست.
افرادی که مجالست با آنان باعث تعالی روح است :
1- مجالست با علمای ربانی
مجالست و همنشینی با این افراد آثار فراوانی دارد، مخصوصاً اگر انسان احترام و محبت خاصی برای آنان قائل باشد.پیامبر اسلام می فرماید :نزد هر عالمی ننشینید! مگر دانشمندی که شما را از ریا باز می دارد و به سوی اخلاص فرا می خواند.همنشینی و مجالست با این گونه علمای ربانی در شما اثر می گذارد و شما را با معارف نورانی اهل بیت (ص) آشنا می سازد. آنان قلب شما را با محبت خاندان وحی پیوند می زنند و با اعمال ننگین منافقان تاریخ، آشنا ساخته و نفرت شما را از آنان بیشتر می کنند.
2- مجالست با ابرار و صلحا
همنشینان خود را از میان افراد پرهیزگار و مومن انتخاب نمایید و از مجالست با افراد دنیا پرتس و بی هدف پرهیز کنید. ارزش زندگی و ماندن در جهانی که همه اش رنج است، به خاطر وجود اولیاء خدا و مردان خود ساخته ای است که در دنیا به سر می برند.گروه هایی که همنشینی با آنان مانع پیشرفت است :
1- همنشینی با کوته فکران
آنان که مایلند در اجتماع دارای شخصیت شناخته شده و ارزشمندی باشند، باید در شناخت دوستان و اطرافیان خود سعی کرده و سابقه و اعتبار مردمی آنان را در نظر داشته باشند. دوستان ناشناخته نه تنها کمک و پشتیبان انسان در مشکلات نیستند، بلکه همواره مشکلی بر مشکلات دیگر می افزایند.امام علی می فرمایند : از مصاحبت با افراد ضعیف الرای، که رفتار آنان مورد پذیرش مردم نیست، بر حذر باش، زیرا که اعتبار رفیق به رفیق اوست.
2- همنشینی با گمراهان
آنگاه که امکان مبارزه و پیکار با دشمنان دین وجود ندارد، می توان به مبارزه ی منفی دست زد. با مبارزه ی منفی، می توان به دشمنان ضربه زد و از رسیدن به مقاصدشان جلوگیری نمود. کناره گیری، بی اعتنایی و عدم صحبت و مجالست با دشمنان دین و بعدت گزاران، نوعی مبارزه ی منفی به شمار می آید. این گونه رفتار، اگر وسیله ی شکست آنان نباشد، حداقل یک نوع حفاظت از شر نیرنگهای آنان به شمار می آید.امام صادق در روایتی می فرمایند : با بدعت گزاران صحبت نکنید و با آنان مجالست ننمایید زیرا به خاطر مصاحبت و مجالست با آنان، نزد مردم همانند یکی از آنان می شوید.
3- مجالست با هوا پرستان
همنشینی با دوستان هوا پرست و آنان که هیچ گونه توجهی به عالم معنی و آخرت ندارند، ایمان را از قلب افراد مومن می رباید و باعث حضور شیاطین گمراه کننده می شوند. مجالسی را که هوا پرستان آنان را تشکیل می دهند و کنار یکدیگر می نشینند، حربه ی بسیار موثری برای نابودی حق و حقیقت بشمار می رود. دشمنان اهل بیت (ع) از صدر اسلام، بارها از تشکیل این گونه اجتماعات به نفع مقاصد شیطانی خود، سود جسته اند.
حضرت علی (ع) می فرمایند : همنشینی با مردم هوا پرست، ایمان را از خاطره ها به دست فراموشی می سپارد و سبب حضور شیاطین می شود.بنابراین افرادی که در جستجوی حقیقتند و در راه رسیدن به مقاصد عالی گام برمی دارند، باید از رفاقت با دوستانی که هدفشان تنها رسیدن به مادیات است و از یاد خدا و ذکر آل الله غافلند، دست بردارند زیرا کسانی که اراده ی آنها فقط حیات و زندگی دنیا است و به آینده ی خویش نمی اندیشند، صلاحیت برای دوستی و رفاقت ندارند.خداوند در قرآن می فرمایند : از کسی که از یاد ما روی گردانیده، و اراده ای جز زندگی دنیا ندارد، دوری کن.
4- همنشینی با شکاکان
بسیاری از افراد، بر اثر رفاقت و گفتگو با افراد گمراه و تشکیک آنان، مسائل واضح برایشان به صورت مشکلی بزرگ جلوه گر می شود.امام صادق می فرمایند : با کسی که امر واضح بر او مشکل است، مجالست مکن. این گونه افراد بر اثر اندک بودن اطلاعاتی که از دین دارند، وسوسه های شیطان در آنان رسوخ می نماید و آنها را به همنشینان خود القاء می کنند.دوستان آنان نیز بر اثر ضعف پایه اعتقادی، این گونه شبهات را پذیرا می شوند و در نتیجه افراد پاک ولی ساده لوح، بر اثر رفاقت با افراد شکاک، همرنگ آنان می شوند. همیشه فکر می کنیم چون مشکلاتمان زیاده، نمی توانیم خدا را داشته باشیم، ولی اصل قضیه این است که چون خدا را نداریم این همه مشکل داریم.
حجت الاسلام حاتمی
منبع : سازمان تبلیغات اسلامی