در پاسخ بايد گفت اين مسأله به نوع سرطان و داروها و درمانهاي انجام شده بستگي دارد، اما به طور كلي ميتوان به نكات زير اشاره كرد:
درمانهاي سرطان به جز جراحي شامل راديوتراپي و شيميدرماني است. هرچند اشعه راديولوژي براي بررسيهاي معمولي مثل عكس قفسه سينه يا استخوانها هيچ مشكلي حتي حين بارداري براي جنين ندارد، اما درمانهايي كه با راديوتراپي براي بيماران انجام ميشود، ميتواند به از بين رفتن كامل اسپرم در مردان و اختلال در عملكرد تخمدان در زنان منجر شود.
در اين موارد گاهي قبل از اقدام به راديوتراپي جراحيهايي براي حفظ تخمدان انجام ميشود. در اين موارد تخمدان را برداشته و در محل ديگري كه دور از محل تاباندن اشعه راديوتراپي پيوند ميزنند و پس از پايان درمان دوباره به محل اصلي برميگردانند؛ به اين ترتيب كاركرد تخمدان تا حدود زيادي حفظ ميشود.
از درمانهاي ديگر سرطانها ميتوان به شيميدرماني اشاره كرد؛ متاسفانه داروهاي شيميدرماني موجب كشته شدن سلولهاي داراي قدرت زاد و ولد در بيضه و تخمدان ميشود. به منظور حفظ تخمدان در اين موارد، از فريز كردن قسمتي از تخمدان بيمار قبل از شروع شيميدرماني استفاده ميشود، كه البته اين كار بسيار گران بوده و ممكن است چندان موفقيتآميز نباشد.
بافت تخمدان در زمان كودكي در برابر اثر شيميدرماني مقاوم است و كمتر تاثير ميپذيرد. پس در دختراني كه در سنين قبل از بلوغ شيميدرماني كردهاند، احتمال آسيب به تخمدان كمتر است. به هر حال نوزاد مادراني كه بعد از درمان سرطان، باردار شدهاند، در صورت بارداري مجدد، دچار عقبافتادگي يا اختلالاتي مثل اندام غيرطبيعي نميشود، اما ممكن است زايمان زودرس يا اختلالات رشد جنين پديد آيد.
همچنين اين مادران بيشتر در معرض سرطانهاي ديگر يا مشكلات قلبي و چاقي و... هستند و دچار خونريزيهاي پس از زايمان ميشوند.
اما بيشترين مشكل، زماني است كه مادر باردار حين بارداري متوجه بيماري سرطان خود شود. در اين موارد با توجه به نوع سرطان و كشندگي آن در مورد درمان مادر و ادامه بارداري يا اقدام به سقط و درمان فوري مادر، تصميم گرفته ميشود، اما بايد دانست كه راديوتراپي بخصوص در سه ماهه اول بارداري، ميتواند به اختلالات مغزي در جنين به صورت ميكروسفالي و عقب افتادگي جنين منجر شود. اثرات راديوتراپي حتي در ماههاي آخر بارداري به صورت ضايعات مغزي و اختلالات رشد جنين ديده ميشود.
در مورد شيميدرماني، در سه ماهه اول اين وضع وجود دارد و احتمال آسيب جنين زياد است، اما در سه ماهه دوم و سوم اين اثر كمتر و در برخي موارد شيميدرماني با حفظ بارداري در ماههاي آخر انجام ميشود، اما بايد دانست كه شيردهي در زمان شيميدرماني ممنوع است.
دكتر ثريا عالمي - جراح و متخصص بيماريهاي زنان و زايمان