هم اكنون بيش از نيمي از آمريكا با بحران خشكسالي روبهروست و اين درحالي است كه بسياري از كشورهاي جهان نيز با چنين وضعيتي مواجهند.
در اين كشورها صنعت كشاورزي بشدت در تنگناست به طوري كه كشت برخي اقلام كشاورزي در اين مناطق عملا غيرممكن شده است، اما اراضي كشاورزي تنها يكي از قربانيان خشكسالي است.
پيامدهاي شوم خشكسالي براي سلامت انسانها به دغدغه اصلي دانشمندان علوم پزشكي و تغذيه تبديل شده است به طوري كه برخي از دانشمندان آن را مهمتر از اثرپذيري صنايع كشاورزي از خشكسالي عنوان ميكنند. از اين رو دانشمندان مخاطرات بالقوه خشكسالي براي سلامت انسانها را در هفتبند مجزا تشريح كردهاند.
آب و هواي بد: به عقيده دانشمندان وقوع خشكسالي و تداوم آن از كيفيت هواي تنفسي ميكاهد. اين وضع زماني نگرانكنندهتر ميشود كه صحبت از افرادي با شرايط خاص جسماني است.
در طول يك دوره خشكسالي، خاك منطقه خشكشده و همزمان امكان آتشسوزيهاي جنگلي نيز افزايش مييابد.
در نتيجه حجم ذرات آلاينده معلق در هوا نيز تا حد زيادي افزايش پيدا ميكند. اين ذرات موجب ميشوند مجاري تنفسي افراد ملتهب شده و همچنين وضعيت بيماري مبتلايان به مشكلات تنفسي از جمله مبتلايان به آسم و تنگي نفس نيز تشديد شود.
نكته مهم ديگر اين است كه تنفس هواي مملو از ذرات معلق و در كل هواي بيكيفيت، خطر ابتلا به عفونتهاي تنفسي را افزايش ميدهد. التهاب ريه كه عامل باكتريايي دارد از جمله پيامدهاي نگرانكننده تنفس هواي مملو از ذرات آلاينده است.
تب دره: يكي از نتايج شوم خشكسالي، افزايش احتمال ابتلاي افراد به نوعي بيماري قارچي عفوني موسوم به كوكسيديومايكوزيس (Coccidioidomycosis) يا تب دره است. اين بيماري قارچي ناشي از گونههاي Coccidioides است. اين موجودات در خاك مناطق نسبتا كم آب از جمله جنوب غرب آمريكا و بخشهايي از مكزيك زندگي ميكنند.
افرادي كه معمولا فعاليتشان به گونهاي است كه ناچار در معرض گرد و غبار و خاك آلوده به قارچ قرار دارند (مانند ساختوساز، كشاورزي، آموزشهاي نظامي و اكتشافات باستانشناسي) بيش از ساير افراد در معرض ابتلا به اين بيماري قرار دارند. اين بيماري به واسطه استنشاق هاگ قارچ نهفته در خاك و وارد شدن آنها به ريه آغاز ميشود.
از مهمترين عوارض اين بيماري ميتوان به سرفه، تب، كاهش وزن، خستگي، احساس درد در ماهيچهها و قفسه سينه و حتي كهير اشاره كرد.
دستان هميشه آلوده: در مناطق خشك و بويژه در دوراني كه خشكسالي تداوم دارد، افراد به صورت ناخودآگاه عادت به استفاده كم از آب پيدا ميكنند.
از اينرو مردمي كه در اين مناطق زندگي ميكنند كمتر از ساير افراد دست و صورت و در كل بدن خود را ميشويند و براي حفاظت از منابع محدود آب تا آنجا كه بتوانند از استفاده از اين ماده ارزشمند خودداري ميكنند.
پيامدهاي شوم خشكسالي براي سلامت انسانها دغدغه اصلي دانشمندان علوم پزشكي است و دانشمندان آن را مهمتر از اثرپذيري صنايع كشاورزي از خشكسالي عنوان ميكنند
اين نگرش نگران كننده ممكن است به افزايش احتمال ابتلا به بيماريهاي عفوني منجر شود كه از جمله آنها ميتوان به مشكلات حاد تنفسي و بيماريهاي رودهاي اشاره كرد.
كارشناسان امور تغذيه به اين نكته مهم اشاره ميكنند كه گرچه در مناطق خشك و مستعد وقوع خشكسالي، حفاظت از منابع آبي و صرفه جويي در مصرف آب اهميت زيادي دارد، اما اين ضرورت نبايد افراد را در وضعي قرار دهد كه استفادهنكردن از آب را به حفظ سلامت و بهداشت روزمره ترجيح دهند.
يكي از اقدامات مؤثري كه در اين مناطق ميتوان انجام داد، استفاده از شيرهاي كم فشار است. استفاده از اين شيرها نهتنها موجب صرفهجويي در مصرف آب ميشود، بلكه افراد ميتوانند امور بهداشتي خود را نيز بدون هيچگونه دغدغهاي انجام دهند.
اثرات روحي و رواني: افراد ساكن در مناطقي كه همواره در معرض خشكسالي يا كمآبي مداوم قرار دارند، با مشكلات ديگري غير از بهداشت فردي نيز روبهرو هستند.
افرادي نظير كشاورزان و باغبانها كه گذران زندگيشان ارتباط تنگاتنگي با كشاورزي و وجود منابع آبي دارد، همواره نسبت به وقوع خشكسالي نگرانند.
همين نگراني، ناراحتيهاي عصبي و رفتاري زيادي را براي آنها به همراه دارد. كارشناسان به استرسهاي اقتصادي ناشي از تداوم خشكساليها نيز اشاره ميكنند.
همچنين در برخي موارد افسردگي به سراغ اين دسته از افراد ميآيد كه حتي ميتواند در مواردي خاص به خودكشي نيز بينجامد.
مطالعاتي در اين خصوص انجام شده كه نشان ميدهد، نرخ خودكشي ميان كشاورزان و باغداران در دوراني كه خشكسالي تداوم دارد افزايش پيدا ميكند.
تغذيه ناسالم: كاهش قابل توجه بارشها در دوران خشكسالي، نتايج شومي براي اين مناطق به همراه دارد. در چنين شرايطي، پرورش محصولات كشاورزي و باغي محدودتر ميشود.
در صورتي كه اين شرايط ادامه پيدا كند، شاهد وضع خطرناك تري هستيم و آن چيزي نيست جز هجوم حشرات موذي و آسيبرسان به اراضي تحت كشت.
معمولا در چنين مواقعي هزينه تمامشده محصولات كشاورزي نيز افزايش قابل توجهي پيدا ميكند و درعينحال برخي اقلام كشاورزي كمياب ميشود. برآيند چنين شرايطي بحران تازهاي به نام سوءتغذيه را به همراه خواهد داشت.
در دوران خشكسالي، كشاورزان از شيوههاي گوناگوني براي تأمين آب مورد نياز اراضي كشاورزي استفاده ميكنند كه از آن جمله ميتوان به استفاده از آب بازيافتي اشاره كرد؛ البته اين كار مشكل خاصي به همراه ندارد، اما اگر اين آب بدرستي و با رعايت تمام نكات بهداشتي بازيافت نشده باشد، ميتواند به آلودهشدن محصولات كشاورزي به عوامل ميكروبي خطرناك نظير E. coli منجر شود.
ابتلا به بيماريهاي ناشي از پشههاي ناقل: در مناطقي كه خشكسالي براي مدت نسبتا زيادي تداوم پيدا ميكند، عرصه براي فعاليت حشرات و پشهها مهيا ميشود.
ويروس نيل غربي براي بسياري از مردم شناخته شده است. اين ويروس به وسيله پشهها انتقال پيدا ميكند كه اين خود ارتباط مستقيمي با خشكسالي دارد. در چنين مواقعي حوضههاي آبي تا حد چشمگيري تحليل ميروند كه در نتيجه آب بتدريج راكد ميشود.
آب راكد نيز مكان بسيار مناسبي براي فعاليت و ازدياد پشهها به شمار ميآيد. به عقيده كارشناسان، تداوم خشكساليها ميتواند به تغيير رفتار پشهها و در نتيجه گسترش بيماريهاي عفوني بينجامد.
جراحات ناخواسته در سفرهاي تفريحي: پايين آمدن سطح آب در مناطقي كه دچار خشكسالي شدهاند و در عينحال پذيراي گردشگران و علاقهمندان به تفريح در مناطق آبي هستند، خطرات خاص خود را به همراه دارد. گردشگراني كه براي تفريح و سرگرمي وارد حوضچههاي آبي ميشوند، بشدت در معرض جراحات ناخواسته قرار دارند.
افرادي كه وارد گودالهاي آبي ميشوند، از وضع بستر آنها هيچ اطلاعي ندارند و همين مسأله ميتواند خطرات زيادي از جمله گزيدگي و خراشيدگي پوست را براي آنها به همراه داشته باشد.