بیماری‌ها پس از زلزله می‌آیند

باز هم لرزه بی‌رحم زمین، وحشت به جان و مال هموطنانمان در آذربایجان شرقی انداخت. باز هم لرزش‌های خشن سبب از دست رفتن نابهنگام جمعی از شهروندان آذری‌زبانمان شد که بیشتر آنها کودکان و زنان بودند. حالا زمین کمی آرام گرفته، اما خبرها از احتمال شیوع بیماری‌های عفونی در منطقه به علت آلوده شدن آبرا‌هه‌‌ها با لاشه احشام و دسترسی نداشتن به آب آشامیدنی سالم و نبود بهداشت کافی قوت گرفته است.

دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید:

طی چهار روز اول پس از زلزله، احتمال بروز عفونت‌های ناشی از زخم و جراحت زیاد است، اما از روز چهارم تا هفته چهارم باید شیوع بیماری‌های عفونی قابل انتقال از طریق هوا، آب، غذای آلوده و حشرات مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.

مراقب فاز دوم بیماری‌های عفونی باشیم

اورژانس کشور طی چند روز گذشته هشدار داده است که تعداد زیادی از احشام روستاییان شهرستان اهر، تلف و لاشه و جسد آنها در منطقه و از جمله در آب‌ها پخش شده است که ممکن است باعث بروز و شیوع برخی بیماری‌های عفونی ازجمله بیماری‌های روده‌ای، گوارشی و کلیوی شود.

دکتر عبدی با تاکید بر تامین هرچه سریع‌تر آب و غذای بهداشتی قابل دسترس برای حادثه‌دیدگان زلزله می‌افزاید: اکنون در فاز دوم پس از زلزله هستیم که احتمال شیوع و اپیدمی بیماری‌هایی چون آنفلوآنزا و سینه‌پهلو، مننژیت، سل و بیماری‌های ناشی از آب و غذای آلوده، بخصوص وبا، بیماری‌های اسهالی و هپاتیت نوع A، همین‌طور نوعی بیماری میکروبی قابل انتقال از طریق آب بسیار زیاد است.

وی تاکید می‌کند: امکان انتقال مالاریا نیز در این مناطق وجود دارد، اما بیشترین بیماری‌های عفونی شایع با توجه به فصل و شرایط منطقه شامل عفونت‌های دستگاه گوارشی و هپاتیت می‌شود.

البته پس از گذشت چهار هفته از وقوع زلزله باید مراقب شیوع بیماری‌هایی باشیم که ممکن است به‌صورت نهفته باشد و بر اثر استرس، بی‌خانمانی و سوء‌تغذیه بروز یابد که مهم‌ترین این بیماری‌ها سل و سالک است.

ضرورت تنظیم نظام مراقبت از بیماری‌ها

به گفته دکتر عبدی، مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از شیوع گسترده بیماری‌های عفونی در منطقه زلزله‌زده، تنظیم نظام مراقبت از بیماری‌ها براساس پیگیری سریع اولین موارد بیماری و آغاز هرچه سریع‌تر مراحل درمانی است.

این متخصص بیماری‌های عفونی می‌افزاید: در کنار ردیابی دقیق بیماری‌ها، باید اصول بهداشتی از لحاظ استفاده از آب و غذای سالم به مردم آموزش داده شود؛ این‌که دست‌هایشان را بشویند، از توالت‌های صحرایی و بهداشتی استفاده کنند و از سلامت آبی که می‌نوشند، تا حد امکان مطمئن شوند.

واکسینه شدن علیه بیماری های وبا و کزاز

سازمان جهانی بهداشت تاکید می‌کند که انجام واکسیناسیون عمومی، بخصوص از طریق واکسن‌های خوراکی پس از وقوع حوادث طبیعی در مناطق آسیب‌دیده یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای پیشگیری از بسیاری از بیماری‌هاست.

دکتر عبدی در این باره تاکید می‌کند: خوشبختانه از سال گذشته، واکسن خوراکی وبا به کشور وارد شده است. در شرایط کنونی، ضروری است که واکسیناسیون عمومی علیه وبا و کزاز در منطقه زلزله‌زده صورت بگیرد. نباید از خاطر برد که کزاز به راحتی قابل درمان نیست، اما پیشگیری از آن از طریق واکسیناسیون به سادگی ممکن است.

وی می‌افزاید: در ارتباط با واکسن هپاتیت نوع A نیز واکسیناسیون آن بیشتر به نوع بافت منطقه بستگی دارد که در مناطق روستایی به نظر می‌رسد در بیشتر مردم ابتلا به آن حداقل یک‌بار صورت گرفته باشد که در آن صورت، دیگر نیازی به تزریق واکسن وجود ندارد، اما در مناطق شهری زلزله‌زده، تزریق واکسن هپاتیت نیز یک ضرورت است.

درمان اضطراب و افسردگی زلزله‌زدگان

بلایا بر افراد اثر یکسانی ندارد و برخی نسبت به دیگران آسیب‌پذیری بیشتری دارند. در این بین آسیب‌دیدگی کودکان و زنان بسیار شدیدتر و قابل توجه است و کودکان در سنین مختلف واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند.

بر این اساس یک روانپزشک پیرامون حمایت‌های اولیه روانی کودکان حادثه دیده توصیه می‌کند: امکانات بازی و سرگرمی باید برای این کودکان فراهم شود.

دکتر ارسیا تقوا در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این مطلب که زلزله به عنوان یکی از مهیب‌ترین پدیده‌های طبیعی با تبعات روان‌شناختی بسیاری همراه است، ادامه می‌دهد: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد تاثیر روان‌شناختی زلزله ده‌ها بار بیشتر از عوارض مستقیم آن است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش تاکید می‌کند: به دنبال زلزله، آرامش و حس امنیت عمومی به مخاطره می‌افتد، ساختارهای جامعه مشوش می‌شود و اضطراب تشدید می‌شود، اعمال قانون با مشکل مواجه می‌شود، ایستگاه‌های تامین کننده رفاه و مایحتاج عمومی در خدمت رسانی متزلزل می‌شود و بدگمانی در جامعه متاثر از زلزله اشاعه می‌یابد. همچنین اعتماد عمومی خدشه‌دار می‌شود و افراد مستعد بروز انواع اختلالات روانپزشکی خواهند شد.

این روانپزشک می‌گوید: درمان‌های دارویی و غیردارویی متعددی برای فراموش‌کردن این سانحه وجود دارد. علاوه بر این می‌توان به مداخلات غیردارویی نظیر روان‌درمانی‌های حمایتی فردی، گروهی و روش‌های رفتاری ـ شناختی شامل آرام بخشی عضلانی و حساسیت‌زدایی تدریجی و سایر انواع روان درمانی‌ها اشاره کرد.

وی جلسات گروهی در درمان اختلال استرس و افسردگی پس از سانحه را ضروری می‌داند و معتقد است: بازگویی در مورد سانحه ضمن رسیدن به درک فاجعه و ابراز احساسات و عواطف افراد سانحه دیده می‌تواند به زودتر سپری شدن دوران سوگواری و شوک کمک کند.