با روستای زید در ایلام آشنا شوید

بدون شک آثار پنهان گردشگری و تاریخی زیادی در استان ایلام وجود دارد که تاکنون اطلاعات این آثار پنهان در جایی عنوان نشده و تاکنون به طور کامل در خفا بوده اند. به همین منظور به روستای "زید" از توابع شهرستان دره شهر رفته ایم تا یکی از شگفتی ها یعنی انبارهای تاریخی گندم در دل صخره های بزرگ را در این روستا گزارش کنیم. روستای زید در بین راه ایلام به دره شهر در 25 کیلومتری شهر دره شهر قرار دارد و یکی از روستاهای زیبای استان ایلام است. این روستا به دلیل وجود "امامزاده تاریخی زید بن علی" به این اسم لقب گرفته است و این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است و از گذشته تاکنون جایگاه بالایی نزد مردم داشته است. دره های بسیار بزرگ و شگرفی که تاکنون در استان ایلام شناسایی نشده اند در این روستا قرار دارد که البته تعداد آنها بیش از پنج تا شش دره بزرگ است.

دره های بزرگ پشت روستای زید قرار دارند و فاصله چندان زیادی با روستا ندارند ولی بسیار بزرگ و خطرناک هستند و برای دیدن این دره ها باید حتما لوازم کوهنوردی به همراه داشت. روستای زید با 100 خانوار و 800 نفر جمعیت از روستاهایی است که طرح هادی در آن به طور ناقص اجرا شده و اجرای جدول کشی و آسفالت خیابان از اصلی ترین نیازهای روستاست. اما دره های بزرگ و زیبای روستا ما را به سمت خود می کشاند و می توان از نزدیک شاهد زیبایی های دره ها باشیم. از طرفی آثار پنهانی و تاریخی در دره ها دیده می شود که تا پیش از این کسی راجع به این انبارهای تاریخی گندم چیزی در استان ایلام عنوان نکرده است. البته در انتهای روستا، خانه قدیمی وجود دارد که نشان می دهد این خانه با آن انبارها ارتباط دارند ولی طبق گفته اهالی روستا این انبارهای گندم متعلق به 700 تا 800 سال پیش است و تاکنون کسی بر روی این انبارها مطالعه نکرده است.

همانطور که در تصویر مشخص است این انبارها به گونه ای بسیار زیبا و عجیب بر روی صخره ها بزرگ با گل و سنگ و چوب درست شده اند و مردم آن زمان از انبارها برای ذخیره گندم استفاده کرده اند و طوری طراحی شده اند که گندمها در این محل تا سه سال ماندگاری دارند و خراب نمی شوند. وجود این انبارهای گندم در دل صخره ها از یک طرف برای ماندگاری و ذخیره گندم و از طرفی برای جلوگیری از تهاجم راهزنان طراحی شده است که با توجه به وجود دو صخره روبروی هم نشان می دهد که در این مکان امنیت نیز مد نظر قرار گرفته است. نزدیک صخره ها که بشویم شگفتی ساخت این انبارها بیشتر به چشم می خورد که تعداد آنها نیز بیش از 30 انبار است.

وجود این انبارهای تاریخی گندم در دل صخره ها و چنین ارتفاعاتی انسان را به شک می اندازد که چگونه امکان دارد در گذشته بدون هیچ امکانات لازمی که حتی مردم امروزی هم می توانند با راحتی از آن بالا بروند، ساخته شده اند. طبق گفته بعضی از اهالی روستا در بعضی از انبارهای تاریخی گندم به خصوص در ارتفاعات بالاتر اشیایی وجود دارد که امکان بیرون کشیدن آنها نیست. اما در دره بزرگ روستا دو صخره روبروی هم هستند و جالب اینکه در دل هر دو صخره این انبارهای تاریخی گندم ساخته شده است.

در این صخره نیز انبارهای تاریخی گندم به همان شکل که بر روی صخره اولی ساخته شده بود، بنا شده اند و در واقع در این مکان انبارهای تاریخی زیادی وجود دارد. هر چند در این زمینه مطالعاتی انجام نشده و نمی توان قدمت این انبارهای گندم را به طور دقیق تخمین زد ولی وجود این انبارها در دل صخره ها و نحوه ساخت آنها خالی از لطف برای بازدید گردشگران نیست هر چند در روستا مکانهای دیدنی گردشگری زیادی وجود دارد. اما در کنار این همه انبار تاریخی گندم، یک انبار به طور ویژه و تنها در دل صخره ها ساخته شده است و با دیگر انبارها تفاوت دارد.

این انبار تاریخی مخصوص ذخیره نمک بوده است که به طور جداگانه در آن سوی انبارهای گندم ساخته شده است. شاید واقعا نکات جالب دیگری هم در این انبارها وجود داشته باشد که از چشم ما پنهان باشد ولی باید با مطالعه و پژوهش و بررسی دقیق، این انبارها را مورد واکاوی قرار داد. اما در کنار انبارهای تاریخی گندم و نمک، دو آسیاب تاریخی در بین دره یعنی وسط دو صخره قرار دارد که نشان می دهد روزگاری این منطقه محل اصلی گندم و آسیاب گندم که در زندگی گذشته حرف اول تغذیه مردم را می زده، داشته است.

تصویر فوق یکی از همان آسیابهای تاریخی است که در کنار صخره قرار داد و نشان می دهد روزگاری گندم های موجود در انبارها به وسیله این آسیابها برای مصرف مردم آسیاب می شده است. به طور کلی با توجه به وجود خانه های قدیمی، انبارهای گندم و نمک و آسیاب ها می توان گفت این دره به لحاظ طبیعی و تاریخی می تواند در کشور معرفی شود و مورد استناد برای بسیاری از مطالعات تاریخی قرار گیرد چه بسا اطلاعات ارزشمندی را به محققان در این زمینه بدهد.

کوهی که گِل شفا بخش پرتاب می‌کند؛«ناف دریا» را در چابهار ببینید!

ایران از محدود نقاطی در دنیا است که دارای گل افشان است. درست در شمال جاده کهیر- تنگ، بزرگ‌ترین کوه گل افشان فعال ایران با ارتفاع حدود 30 متر آن از سطح زمین قرار دارد.
از حیرت انگیز‌ترین و دیدنی‌ترین پدیده‌های طبیعی جهان کوه‌های «گِل فشان» است که در چابهار هم وجود دارد. مهم‌ترین این گل افشان‌ها در نزدیکی کُنارک، بندر تنگ قرار دارد. گل افشان‌ها از شگفت انگیزترین پدیده‌های ژئوتوریسمی ‌هستند. این پدیده نادر مورد توجه زمین‌شناسان و علاقه مندان طبیعت است و تنها در چند نقطه از جهان وجود دارد.
 
گل افشان‌ها در در دو گونه رنگی و معمولی وجود دارند. در گل فشان‌های رنگی، گل‌های در رنگ‌های سفید، زرد و صورتی هستند و نشان دهنده ترکیب‌های آهن هستند. گل فشان‌های ساده گل‌های طوسی رنگ دارند.
ایران از محدود نقاطی در دنیا است که دارای گل افشان است. درست در شمال جاده کهیر- تنگ، جنوب جاده کهیر- زرآباد، بزرگ‌ترین کوه گل افشان فعال ایران با ارتفاع حدود 30 متر از سطح زمین قرار دارد. این کوه گل افشان مخروطی شکل و دارای دهانه‌هایی با قطر چندین سانتی متر است. از این دهانه‌ها گل خارج می‌شود و روی دامنه‌های کوه سرازیر می‌شود.

 

 

بومی‌های این منطقه معتقدند دریا آنچه را که گل افشان ببلعد، در چند کیلومتری آن پس می‌دهد. گاهی فعالیت گل افشان به چندین برابر افزایش پیدا می‌کند؛ زمان زلزله، طوفانی و مواج بودن دریا و وقت بارندگی فعالیت گل فشان چندین برابر می‌شود. در نزدیکی این پدیده تپه کوچک و کوتاهی قرار دارد که از دامنه اش گاز بیرون می‌آید و اگر کبریتی آتش بزنید شعله ور می‌شود.
بالا رفتن از کوه گل افشان این منطقه تقریبا راحت است،البته اگر فصل بارندگی نباشد. اگر بالای کوه بروید چاله ای را می‌بینید که در فواصل زمانی حدود یک دقیقه، گل‌ها با صدایی شبیه ترکیدن حباب از آن خارج و به اطراف پرتاب می‌شوند.

سفر به پایتخت پلهای تاریخی؛

لرستان با دارا بودن بیش از 100 پل تاریخی به عنوان پایتخت پلهای تاریخی ایران مطرح است، آثاری که از آنها به عنوان حیرت انگیزترین پلهای تاریخی دنیا یاد می شود و ثبت جهانی آنها در دستور کار قرار گرفته است.

 استان لرستان با موقعیت استراتژیک خود همواره در طول تاریخ به عنوان یکی از مهم ترین گذرگاههای شمال به جنوب کشور مطرح بوده به طوریکه این استان در دوره مادها، هخامنشی، ساسانی و اسلامی در مسیر همگتانه ـ شوش در موقعیت ویژه ای قرار داشته و پل کشکان نیز در 50 کیلومتری جنوب خرم آباد در این مسیر احداث شده است.

پل های گاومیشان، شاپوری، پل آجری، پلدختر، کلهر، کشکان و شکسته از جمله پلهای تاریخی لرستان هستند که بیش از هزار و 400 سال قدمت تاریخی دارند و از معماری و هنر و پل سازی منحصربه فرد برخوردارند.

شناسایی بیش از 100 پل تاریخی در استان لرستان

تعداد زیادی از این پلهای حیرت انگیز با طول بیش از 200 متر و چشمه طاق هایی به طول بیش از 30 متر جلوه هایی از فن آوری و معماری پیشینیان خردمند این دیار را به نمایش گذارده اند.

 این در حالیست که ثبت جهانی پلهای تاریخی استان لرستان از جمله مصوبات دور دوم سفر هیئت دولت به این استان است که به نظر می رسد تحقق این مطالبه به حق مردم استان لرستان نیازمند پیگیری ویژه مسئولان و تشکلهای فعال در حوزه میراث فرهنگی است.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت مرمت پلهای تاریخی لرستان برای ثبت جهانی اظهار داشت: در حال حاضر برای ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان عملیات اسکن لیزر، مستند سازی پلها، فتوگرامتری و ... آنها در استان صورت گرفته است.

مطالعات ثبت جهانی 6 پل تاریخی لرستان انجام شد

محمد رضا اسدی با بیان اینکه در استان لرستان بیش از 100 پل تاریخی شناسایی شده است، بیان داشت: در حال حاضر کار ثبت جهانی شش پل شاخص استان لرستان در دستور کار قرار گرفته است.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان یادآور شد: این پلهای شاخص شامل پل کشکان، پل شکسته، پل کلهر، پلدختر، پل گاومیشان و پل زال است.

اسدی با اشاره به وضعیت کارگاههای مرمت پلهای تاریخی لرستان یادآور شد: در حال حاضر کارگاههای مرمت پلهای تاریخی لرستان به صورت فعال مشغول به فعالیت هستند.

وی با اشاره به مراحل ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان بیان داشت: در تیرماه سال 88 یک هیئت کارشناس از سوی سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور پلهای تاریخی لرستان را مورد بازدید قرار دادند.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان عنوان کرد: طی این بازدید صورت جلسه ای مبنی بر تهیه مدارک لازم، طرحها و ... پلهای تاریخی لرستان به میراث فرهنگی لرستان محول شد.

اسدی افزود: بر اساس این صورت جلسه همه اقدامات، مطالعات و مستندات لازم به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور برای معرفی و ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان ارائه شده است.


ارتفاع پل کشکان به اندازه یک ساختمان 12 طبقه است
وی با بیان اینکه یکی از مولفه های لازم برای ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان منحصر به فرد بودن آنها است، ادامه داد: در حال حاضر پلهای تاریخی لرستان در جهان دارای ویژگی های منحصر به فردی است.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان با اشاره به پل تاریخی کشکان عنوان کرد: یکی از مولفه های منحصر به فرد این پل مساحت بیش از 200 متری پایه های آن و همچنین ارتفاع بلند آن است که به اندازه یک ساختمان 12 طبقه ارتفاع دارد.

اسدی تصریح کرد: ویژگی های منحصر به فرد پل کشکان مانند مساحت پایه ها و ارتفاع آن در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.

پل شکسته تنها پل سنگی دنیا

وی با اشاره به ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان نیز بیان داشت: این پل متعلق به دوره ساسانی و تنها پلی در دنیا است که تمام سنگ است.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان افزود: حجم و بزرگ بودن این پل نیز از دیگر ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان است.

اسدی همچنین با اشاره به ویژگیهای منحصر به فرد دیگر پل تاریخی لرستان یعنی پل گاومیشان یادآور شد: ویژگی منحصر به فرد این پل مربوط به دهنه این پل است که بزرگترین دهنه پلهای تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است.

وی به ویژگیهای اثر تاریخی "پلدختر" اشاره کرد و بیان داشت: ویژگی منحصر به فرد این پل نیز عظمت و موقعیت قرار گیری آن است.
 

پل کلهر؛ اثری متعلق به دوره های مختلف تاریخی

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان با اشاره به پل تاریخی کلهر معمولان نیز ادامه داد: ویژگی منحصر به فرد این پل تاریخی "سلسه پل" بودن آن است.

اسدی یادآور شد: همچنین ویژگی منحصر به فرد دیگر این پل این است که متعلق به دوره های مختلف تاریخی است به طوریکه پل کلهر مربوط به 5 تا 6 دوره تاریخی است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اعتبارات ملی و استانی در نظر گرفته شده برای مرمت پلهای تاریخی لرستان بیان داشت: اعتبارات ملی که برای مرمت پلهای تاریخی لرستان در نظر گرفته شده بیش از 250 میلیون تومان است.

 

اعتبار ملی مرمت پلهای تاریخی لرستان اختصاص نیافت

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان یادآور شد: متاسفانه هنوز این اعتبار تخصیص داده نشده است.

اسدی با اشاره به اعتبارت استانی مرمت پلهای تاریخی لرستان افزود: بیش از 250 میلیون تومان از محل اعتبارات استانی برای مرمت پلهای تاریخی لرستان در نظر گرفته شده که از این مبلغ بیش از 60 درصد تخصیص داده شده است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مدت زمانی که لازم است برای ثبت جهانی یک اثر تاریخی صرف شود، بیان داشت: مدت زمان لازم برای ثبت جهانی یک اثر تاریخی حداقل سه سال است.

 

 مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان با تاکید بر اینکه همه کارهای لازم در استان توسط کارشناسان میراث فرهنگی برای تهیه مدارک لازم ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان انجام گرفته است، ادامه داد: در این راستا حمایت سازمانهای مردم نهاد، حامیان میراث فرهنگی، مردم منطقه، نمایندگان و مسئولان برای تسریع در ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان ضروری است.

اسدی با بیان اینکه کار جمع آوری مستندات، مطالعات، اسکن لیزر، فتوگرامتری و ... پلهای تاریخی لرستان در کمتر از دو سال انجام گرفته است، یادآور شد: پیش بینی می شود که تا پایان سال 91 و بعد از معرفی پلهای تاریخی لرستان به شورای ثبت جهانی کشور این آثار تاریخی به ثبت جهانی برسند.


پل شاپوری، عامل ارتباط لرستان و خوزستان

پل شاپوری یا طاق پل شکسته در قسمت جنوبی شهر خرم آباد واقع شده و عامل ارتباط غرب استان (طرهان) با شرق و از آنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده و احتمالاً برای توزیع آب نیز مورد بهره برداری قرار می گرفته است.

طول این پل 312 مترو ارتفاع آن 10.75 متر است که از 28 چشمه طاق و 27 پایه تشکیل شده و سطح هر پایه 61 متر و فاصله بین دو پایه 7.5 متر است.

هم اکنون پنج چشمه طاق پل سالم بوده و مابقی بر اثر عوامل طبیعی تخریب شده است. چشمه طاقهای پل به صورت جناقی ساخته شده و سبک سازی پل در قسمت طولی پل در زیر روگذر پل صورت گرفته است و پایه های پل و موج شکنهای آن به صورت لوزی شش ضلعی از سنگ ساخته شده است.

مصالح پل را سنگهای قلوة رودخانه ای و لاشه سنگ در چشمه طاقها و از سنگ های پاکتراش در قسمت پایه ها استفاده شده است. کف پل سنگ فرش و از نوع سنگ بلوک قرمز است که در اثر فرسایش آب از صورت کادر بودن خارج شده است.

این پل عظیم و دیدنی مربوط به دوره ساسانی و به شماره 1058 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.


پل دختر، اثر ارزنده معماری پیش از اسلام

پل دختر که از آثار ارزنده معماری پیش از اسلام در لرستان محسوب می شود در ورودی شهر پلدختر واقع شده است. این دومین پلی است که در لرستان بنام "کر و دت" یا پل دختر مشهور است.

هرچند این بنا در قرن 4 ه.ق مورد مرمت و تجدیدبنا قرار گرفته است اما اصل آن بنا به احتمال قریب به یقین مربوط به دوره ساسانی است.

جهت پل شرقی غربی و طول آن 270 متر است. پایه های پهن و قطور این پل که از سنگهای پاک تراش ساخته شده اند در داخل رودخانه هنوز پابرجاست.

در حال حاضر تنها یک طاق از پل موجود است که جاده خرم آباد - اندیمشک از زیر آن می گذرد. بلندای این طاق 18 متر از سطح آسفالت است و نزدیک به 30 متر از آب رودخانه ارتفاع دارد. درباره وجه تسمیه پل برخی آنرا منتسب به ایزدبانو آناهیتا می دانند.

 بی تردید این پل اهمیت ویژه ای در ارتباط بین مناطق جنوب با غرب و مرکز و شمال داشته و علاوه بر اتصال لرستان و ایلام راه اصلی شاپور خواست به جندی شاپور شهر قدیمی خوزستان (دوره ساسانی) به شمار می رفته است.

این بنا به شماره 1678 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.


پل گاو میشان، فاتح رودخانه سیمره

پل گاومیشان در فاصله 30 کیلومتری شهرستان پلدختر و بر فراز رودخانه سیمره در حد فاصل استانهای ایلام و لرستان احداث شده است. جهت پل شمال شرقی به جنوب غربی است.

طول این پل حدود 175 متر و عرض گذر سطح پل نزدیک به 8 متر و 20 سانتیمتراست و در حال حاضر دارای 6 چشمه طاق است.

عرض چشمه اصلی این پل حدود 33 متر و 70 سانتیمتر و مصالح اصلی آن را ملات، آجر و سنگ تشکیل می دهند. معماری پاتاقها به سبک معماری دوره ساسانی است اما در چشمه طاقها آثار مرمت دوره های صفوی و قاجاری دیده می شود.

بنا به گفته برخی مورخان نامگذاری این پل به "گاومیشو" به جهت پرورش گاومیش در منطقه بوده است اما با توجه به اهمیت گاو در آیین مهر پرستی ممکن است این نام از آیین مهرپرستی ماخوذ شده باشد.

این پل که از بناهای عظیم دوره ساسانی است به شماره 2222 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل کشکان، مسیر راه باستانی شاپور خواست

پل کشکان در بخش چگنی برروی رودخانه ای به همین نام و در مسیر راه باستانی شاپور خواست به طرهان احداث شده است. در متون تاریخی از آن به عنوان کژکی یاد شده است. طول پل حدود 320 متر و عرض هریک از دو چشمه شرقی آن 23.20 متر است. ارتفاع آن در بالاترین قسمت 26 متر و در کوتاهترین قسمت 10 متر است و از 12 طاق پل تنها سه دهنه آن تخریب شده و بقیه هنور سالم هستند .برخی از پایه های پل باسنگهای بزرگ وحجاری شده ساخته شده اند. مواد و مصالح این بنای سترگ از سنگ ، گچ و آجر تشکیل شده است.

در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره های گذشته وجود دارد که با مشخصات پلهای ساسانی قابل مقایسه هستند.

 بنای فعلی منسوب به آل حسنویه و مربوط به قرن 4 ه.ق است که به شماره 355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید است.


پل کلهر، پلی منحصر به فرد در پلدختر

این پل در بخش معمولان از توابع شهرستان پلدخترواقع شده است و پایه های آن بصورت بیضی شکل است؛ از ویژگی های آن می توان به وجود سکویی در داخل دو پایه اصلی پل نام برد که این سکو از 12 پله ساخته شده و کاربرد آن دقیقاً روشن نیست ولی احتمالاً به عنوان پشت بند از آنها استفاده شده است.

رنگ ملات پل در قسمت پایه ها متمایل به قرمز رنگ است که به علت ترکیب آن با یک نوع شنهای قرمز رنگ و همچنین یک نوع گیاه به نام تره پی Tarahpey استفاده شده است.

کتیبه ای در قسمت غربی پل بر سینه کوه بالاتر از مسیر گذر روی پل به طرف شمال غربی آن به دستور بدر بن حسنویه نوشته شده است و قرینه آن در قسمت جنوب بر سینه کوه وجود داشته که متأسفانة به علت عملیات راهسازی تخریب گردیده است.

این پل در ادوار مختلف مورد استفاده قرار گرفته است ولی بیشتر قسمتهای آن مربوط به زمان بدر بن حسنویه ( 374 هـ .ق ) است.

این بنا به شماره 2586 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دیدنی های آبشار شیر آباد

آبشار شیرآباد به شکل پله‌ای بوده و دربرگیرندهٔ ۷ آبشار است. بزرگ‌ترین آبشار آن ۳۰ متر ارتفاع دارد و 2 حوضچه با عمق ۴۰ تا ۸۰ متر در پای دیواره آن به وجود آمده‌است.

غار دیو سفید نیز در مسیر آبشارهای هفت گانه شیرآباد واقع در شهر خان ببین استان گلستان می‌باشد.

به دلیل شیب‌های تند رشته کوه‌های البرز در ناحیه شرقی و وجود چشمه سارهای فراوان در دامنه کوه قلعه ساران، آبشارهای کوچک و بزرگی شکل گرفته که در بین آنها 7 آبشار، در محدوده غار شیرآباد در بخش صخره‌ای قرار گرفته‌اند که ارتفاع بلندترین آنها به حدود 30 متر می‌رسد.

این آبشارها، از روستای شیرآباد کمتر از 20کیلومتر فاصله دارند و برای رسیدن به آن‌ها کافیست از مسیر خان ببین به روستای شیرآباد 5 کیلومتر را به سمت جنوب بروید و بعد از روستای شیر آباد 3 کیلومتر جاده آسفالته را ادامه داده، سپس راه مالرویی را پیش بگیرید. این راه، به سمت آبشارها پیش می‌رود.

عصارخانه شاهي كجاست؟

عصارخانه (حصارخانه) در شهرهای قدیم ایران به آسیاب‌های مخصوصی اطلاق می‌شد که از آنها برای خرد کردن مواردی چون سنگ و زردچوبه و فلفل و امثالهم استفاده می‌شد. عصارخانه عبارت از محوطه‌ای بود که در وسط آن دو قطعه سنگ گرد بر روی هم قرار داشت و این دو قطعه سنگ از یک طرف با اهرمی به یک رأس چهارپا، مثل الاغ یا شتر یا قاطر یا اسب متصل بود. با حرکت کردن حیوان، که به صورت دورانی صورت می‌گرفت، سنگ روئی آسیاب به حرکت درمی آمد و با گردش این سنگ، آنچه از موادی که به وسط سنگ مزبور ریخته می‌شد، نرم می‌گردید.

شگفت انگیزی نحوه عملکرد عصار خانه ها و همچنین منحصر به فرد بودن آن سبب شده عصار خانه به عنوان یکی از جاذبه های بکر گردشگری کشور به شمار آید با این وجود آنچنان که شایسته این مکان های شگفت انگیز است تا کنون تلاشی برای معرفی آنها در سطح جامعه صورت نگرفته است.
 

روش روغن‌گيري در عصارخانه های قدیم

در قدیم ظروف مملو از خمير دانه‌هاي روغني را يكايك بر روي هم مي‌چيدند و با استفاده از تير كوچكي بنام كارماله كمي- فشار بركوپي‌ها وارد مي‌كنند تا اصطلاحاً «زير كار براي تير بزرگ» مهيا شود. بعد چند قطعه چوب قطور گرد كه شاگرده نام دارد در قسمت پايين تير بزرگ قرار مي‌ دادند و آنگاه تير بزرگ را براي فشردن دانه‌ها بتدريج سرازير مي‌كردند.

سنگ عصارخانه و تخمير (له كردن) دانه‌هاي روغني

 
در كنار تير بزرگ(تيلوه) خمره بزرگي را در زمين نصب كرده‌اند كه روغن بدست آمده وارد آن مي‌شد. براي آنكه فشار ناشي از تيرهاي روغن گيري تحمل شود، ديوار بزرگي كه بوسيله سنگهاي بسيار محكم و كلاف‌بندي شده احداث مي‌شد. يا كونه تير نام دارد. ته تير بزرگ در داخل اسپر مهار مي‌شد. يك ساعت پس از روغن كشي اوليه، سنگ بزرگي، كه به وسيلة طناب و دوله و قرقره بالا و پايين مي‌رود، برروي تير بزرگي قرار مي‌داند تا فشار بيشتري وارد آيد و روغن دانه‌ها كاملاً گرفته شود. بيست و چهار ساعت بعد تير را به كيفيت نخست بر مي‌گردانند و تفاله‌ دانه‌ها و يا به قول اهل فن بذرها را بيرون مي‌آوردند.

يكي ديگر از دستگاههاي عصارخانه ارده‌ مال نام دارد كه دو سنگ زير و روي آن را برسكويي به ارتفاع يك متر متكي كرده‌اند و سنگ بوسيلة تيري(لكه) كه شتر مي‌چرخاندش، مي‌گردد و ارده، كه از بهترين خوراكهاي زمستاني است، بدست مي‌آيد. دانه خام ارده كنجد است كه ابتدا پوستش را مي‌گيرند و بعد بو مي‌دهند و از مغز آن ارده تهيه مي‌كنند. در گذشته ارده ديگري بنام تنده، از مغز هلو و تلخه زردآلو، تهيه مي‌شد.

استفاده از تفاله

كيكج: در نواحي خشك و كم آب اطراف اصفهان، نظير برخوار يا سميرم ، نجف آباد ، کرون ، پران و جوزان، كيكج كشت مي‌شود كه موقع بهره‌برداري از آن اوايل خرداد ماه است. گرفتن روغن كيكج، به علت سختي دانه‌اش، جز در عصارخانه‌ها امكان ندارد. عصارها روغن كيكج را منداب نامند. روغني است كه پيوسته مورد استفاده قرار مي‌گيرد و در خوش سوزي شهرتي بنام دارد. به علاوه، روغن منداب داروي مؤثري است براي درمان بيماريها و يا تقويت جسمي شتر.

كافشه: يكي از دانه‌هاي روغني مفيد است كه در حوالي اسفند ماه كشت مي‌شود و در بهار بدست مي‌آيد. اين گياه را در تمام استان اصفهان مي‌كارند. روغن كافشه در گذشته بهترين روغن براي تهيه انواع شيريني، بويژه زولبيا و باميه و سوهان بود و مصرف خوراكي فراوان داشت. دانه اين گياه هنوز هم به عنوان خوراك كبوتر مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

خشخاش: پيش از منبع كشت خشخاش، روغن خشخاش مورد استفاده بود. كشت اين گياه در مهرماه انجام مي‌گرفت و محصولش در اوايل خرداد ماه بدست مي‌آمد. دانه مفيد خشخاش را در عصارخانه‌ها بو مي‌دادند و پس از سايش و تخمير، روغن مخصوصي بدست مي‌آورند كه به مصرف روشنايي و تهيه صابون مي‌رسد.

 

بيد انجير(كرچك): اين گياه پاييزه است و در تمام بخشهاي اصفهان و يزد بدست مي‌آيد و روغن آن هم اكنون نيز در بعضي كارخانه‌هاي روغن‌كشي، تهيه مي‌شود. در گذشته روغن كرچك را همراه با روغن ساير گياهان، نظير خشخاش و كيكج، مي‌گرفتند، كه مصرف خوراكي و درماني نيز داشت.

بزرك: اين گياه كه در چهارمحال بدست مي‌آيد، در گذشته بهترين ماده براي روشنايي بود. در حال حاضر روغن بزرك بيشتر در نقاشي و رنگ آميزي در و پنجره‌ها به كار مي‌رود و به مصرف غذايي دامها و كودهاي گياهي نيز مي‌رسيد.

كنجد: گياهي است شبيه بزرك كه در حوالي يزد و اردكان و برخي شهرهاي خراسان نظير سمنان، به عمل مي‌آيد. بگونه‌اي كه وصفش گذشت،‌ ارده معروفترين ماده‌اي است كه از كنجد مي‌گيرند و ارده مالي عملي است كه اين روزها نيز رواج داردکه پیشتر در عصار خانه ها انجام می شد.

عصارخانه‌هاي اصفهان

اگرچه در کاشان و برخی دیگر از شهرهای کویری نیز می توان عصار خانه هایی یافت اما بدون شک معروفترین عصار خانه ها متعلق به اصفهان است.

تصاویرمتعلق به موزه "عصارخانه شاهی" اصفهان می باشد

چهار عصار خانه كوچه جهودها، شيخ بهايي، شاهي و پاسنگ در اصفهان باقي است. در اين ميان عصارخانه شيخ بهايي جالب است. اين عصارخانه   يكي از قديمي‌ترين كارخانه‌هاي روغن‌گيري اصفهان به شمار مي‌رود و قبل از آنكه به صورت فعلي درآيد به طريق چوغن‌گري اداره مي‌شد. نمونه سنگهاي دستگاه قديمي اين كارخانه در انباري نگهداري مي‌شود.

خارج از شهر تاريخي اصفهان نيز عصارخانه‌هاي فراواني وجود داشت كه پاره‌اي از آنها پابرجاست. از جمله مي‌توان عصارخانه بزرگ بن اصفهان سده(همايون شهر) را كه مجاور چارسوي بازار است، نام برد. سنگ اين عصارخانه را از بازار عريان آورده‌اند.

در اطراف شهررضا نيز عصارخانه‌هاي زيادي وجود داشته است و از قرار معلوم در خود شهر چهار عصارخانه باقي است كه معروفترين آنها حاجي حسين نام دارد. به علاوه، در گلپايگان عصارخانه‌هاي كهن يافت مي‌شود و در اردستان و زواره ويرانه‌هاي چند عصارخانه وجود دارد.

عصار خانه شاهی کجاست؟
در میدان امام اصفهان اثری گمنام داریم که در شکوه و عظمت آثاری مانند مسجد امام ، مسجد شیخ لطف الله و عالی قاپو محو شده است . بنایی که اگرچه خود تاریک و بی فروغ است روزگاری مایه روشنایی چراغ های خانه های ایرانیان و حتی محافل شاهانه بوده است . بنایی کهنسال و پر رمز و راز ، سرشار از گلایه از این همه ، بی توجهی . عصار خانه شاهی و عصارخانه های دیگر ، بناهای کم اهمیتی نبوده و نیستند. در واقع همان گونه که امروز قلب صنعت ایران در دست های اصفهان می تپد در زمان های گذشته نیز از لحاظ صنعتی مقام نخست را دارا بوده است .

این بنا این روز ها به شکل موزه درآمده و در معرض دید بازدیدکنندگان قراردارد.

جهت دريافت تصوير متحرك عصارخانه شاهي كليك نماييد:

پانورماهای سه بعدی از آثار و ابنیه های تاریخی استان یزد

مسجد جامع یزد

مسجد ابوالفضل

عمارت بادگیر باغ دولت آباد یزد

کوچه سنتی قدیمی با خانه ها و دیوارهای ساخته شده از لوم
 

 باغ دولت آباد

امامزاده جعفر

برج خاموشان(شهرستان اردكان)

برج خاموشان(شهرستان اردكان)

امامزاده عبدالله (شهرستان بافق)

قبرستان بهشت الحسين (بافق)

درياچه آهنشهر (بافق)

طالقان / بهشت زیبای ایران

روستاهای زیبای طالقان در دامنه های جنوبی و شمالی ، در ارتفاع 1400 تا 2600 متر از سطح دریا ، در امتداد رودخانه ها و کنار چشمه سارها پراکنده شده اند.

منطقه ییلاقی طالقان با مردمانی مهربان، مهمان نواز و فرهنگ دوست در میان کوه های برف گیر البرز از غرب ارتفاعات کندوان تا 40 کیلومتری شرق قزوین دامن گسترده است.

شاهرود رگ حیاتی این سرزمین دیر سال، از کوهپایه های شرقی آغاز و با طولی نزدیک به 105 کیلومتر به غرب می رود این شریان آبی بیش از 15 رودخانه کوچک و بزرگ منطقه را که از چشمه سارها و برفاب ها سرچشمه می گیرند، همراه خود تا سپید رود می برد تا با آبهای قزل اوزن آمیخته و راهی دریای خزر شود.
 
طالقان با وسعتی حدود 1300 کیلومتر مربع در 36 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 47 دقیقه طول شرقی در شمال رب شهر تهران قراردارد، میانگن درجه حرارت سالیانه در طالقان حدود 5/9+، متوسط حداکثر 5/27+، و متوسط حداقل 3/11- درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالیانه حدود 500 میلیمتر است.

روستاهای زیبای طالقان در دامنه های جنوبی و شمالی ، در ارتفاع 1400 تا 2600 متر از سطح دریا ، در امتداد رودخانه ها و کنار چشمه سارها پراکنده شده اند.

طالقان از سه بخش پایین طالقان، میان طالقان، و بالا طالقان تشکیل شده است.

 

 

دهکده های اطراف طالقان

دریاچه سد طالقان

روستای کرکبود

آبشار کرکبود در روستای کرکبود در نزدیکی طالقان

دورنمای روستای ایستا

نمایی از خانه های منظم روستای ایستا

قلبی که هنوزمی‌تپد  

راهنمای گشت و گذار و خرید در بازار بزرگ تهران؛

اگر اهل خریدهای متفاوت هستید یا علاقه به دیدن تهران قدیم دارید، بازار بزرگ تهران انتخاب مناسبی است. بازاری که غیر از اهمیت تجاری‌اش، می‌توان بخشی از معماری قدیمی پایتخت را در آن تماشا کرد و فراتر از آن، زندگی روزمره تهرانی‌ها و شیوه داد و ستد تاجران قدیمی را از نزدیک دید. بازار تهران در منطقه12 شهرداری و در یکی از قدیمی‌ترین و شلوغ‌ترین مناطق پایتخت قرار دارد. پانزده خرداد (بوذرجهمری) از شمال، مولوی از جنوب، مصطفی خمینی (سیروس) از شرق و خیام از غرب آن را محصور کرده‌اند اما بازار بزرگ در این چهارضلعی محدود نمانده و در بیرون از این خیابان‌ها هم ریشه دوانده‌است. اگر چیزی از تاریخ زنده سال‌های دور پایتخت بر جا مانده‌است، باید آن را در راسته و دالان‌های بازار و منش و رفتار ساکنان آنجا جست‌وجو کرد؛ پس اگر به دنبال ریشه‌های فرهنگ تهرانی هستید و پایی هم برای گشت‌وگذار دارید، با یک تیر دو نشان بزنید و برای پیاده‌روی در بازار تهران راه بیفتید.

بازاری که زندگی‌است
زیبایی بازار تهران فقط معماری قدیمی‌اش نیست یا راسته و تیمچه و سراهایش. مردمی که از صبح زود قصد بازار بزرگ می‌کنند و از هرجنس و سنی روانه قلب تپنده پایتخت می‌شوند، زیبایی و جاذبه این منطقه از پایتخت را دوچندان می‌کنند. این بازار یکی از مهم‌ترین نقاط تهران است که می‌توان جریان عادی زندگی را در آن تماشا کرد.

به تماشای تهران قدیم
در بازار خیلی چیزها توجه‌تان را جلب خواهد کرد؛ جریان زندگی روزمره، معماری زیبای بازار و حجره‌ها و دالان‌های تاریخی، اما وقت گردش در بازار، چند مکان زیبا را نباید از دست داد؛ مسجد جامع، مسجد امام‌خمینی(ره)، بقعه امامزاده زید(ع) وآرامگاه لطفعلی خان زند که در همین امامزاده قرار دارد.
 

سفر در زیرزمین
بازار تهران در شلوغ‌ترین منطقه تهران قرار دارد و رفتن به آنجا با خودروی شخصی تقریبا غیرممکن است.
اگرچه از تمام تهران می‌توانید با تاکسی یا اتوبوس به بازار برسید اما اگر می‌خواهید در ترافیک نمانید، مترو بهترین وسیله است.
هرجای تهران که باشید، می‌توانید خودتان را به یکی از ایستگاه‌های خط یک یا همان خط قرمز رنگ متروی تهران برسانید و از آنجا هم تا ایستگاه پانزده خرداد بروید، وقتی از زیرزمین بیرون بیایید، در خیابان پانزده خرداد (سبزه میدان) خواهید بود.

هم عمده هم خرده
در بازار هرچیزی می‌توانید پیدا کنید، از کفش و لوازم‌خانگی گرفته تا فرش و لوازم عطاری؛ بسیاری از آنها دیگر راسته‌ای مخصوص ندارند و در بخش‌های مختلف بازار پراکنده اند.

کفش: کفش‌‌فروش‌های بازار به نوعی از بازار قدیمی‌شان‌ رانده شده‌اند و بیشتر در راسته توتون‌فروش‌ها ساکنند. تعدادی از آنها در بازاری که به نامشان است باقی مانده‌اند، تعدادی هم در کوچه سیدولی مستقر شده‌اند و بقیه در سراسر بازار پراکنده‌اند.

لوازم‌خانگی: وقتی از سردر اصلی وارد بازار کفاش‌ها شوید، حتما انتظار دارید تمام مغازه‌ها پر از کفش باشد، اما نباید گول اسمش را بخورید، بیشتر این بازار، امروز اختصاص به لوازم خانگی دارد. بعد از بازار کفاش‌ها به تیمچه حاجب‌الدوله می‌رسید که همچنان در قرق فروشندگان لوازم‌خانگی است.

فرش و تابلوفرش: از تیمچه حاجب‌الدوله که بیرون بیایید و راسته را تا انتها ادامه دهید، انواع فرش و تابلوفرش را در اندازه و جنس‌های مختلف می توانید ببینید.

طلا: اگر به قصد خرید طلا به بازار بزرگ آمده‌اید، باید به بازار زرگرها در سمت راست سبزه میدان بروید. معمولا این قسمت از بازار خیلی شلوغ است. گاهی ممکن است فکر کنید کسی در آنجا معرکه گرفته اما وقتی نزدیک می‌شوید، مردم را در حال خرید و فروش طلا می‌بینید .

لوازم آرایش: اگر اهل لوازم آرایش یا لوازم تزئینی هستید، باید به بازار جعفری بروید که درکنار مسجد امام(ره) قرار دارد؛ البته بیشتر فروشندگان این راسته، عمده‌فروش هستند.

لوازم خیاطی: انواع پارچه و وسایل خیاطی را می‌توانید در بازار امیر پیدا کنید. بازاری که گفته‌می‌شود یادگار امیرکبیر است‌ و به بازار خیاط‌ها هم معروف است. در گذشته این بازار معروف‌ترین خیاط‌های پایتخت را داشت که بدون چرخ‌خیاطی‌ و با نخ و سوزن برای مردم لباس می‌دوختند.

خوب بگردید
خرید در بازار تهران بیشتر از هرچیزی نیاز به پشتکار دارد.
از کالسکه سواری در خیابان پانزده خرداد غافل نشوید.
برای رفع گرسنگی به مغازه‌‌هایی که تنقلات متنوع می‌فروشند سری بزنید یا تا وقت ناهار صبر کنید و به چلوکبابی‌های معروف بازار مثل نایب، شمشیری و شرف‌الاسلامی بروید.
مراقب چهارچرخی‌های بازار یا باربرها باشید که معمولا با سرعت، اجناس سنگینی حمل می‌کنند.

در شلوغی بازار حواستان به جیب و کیفتان باشد.

روستاي جهان نما/بهشت پنهان

روستای ییلاقی، زیبا و گردشگری جهان نما در شهرستان کردکوی استان گلستان یکی از مناطق بکر با طبیعت زیبا است که نظر گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است.

روستای جهان نما را باید در ۷0 کیلومتری جنوب شرقی شهر کردکوی و 85 کیلومتری جنوب غربی گرگان دید. جایی درست در دامنه کوه جهان نما که 3هزار و 86 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و این به معنی آن است که قدم زدن در جهان نما، درست مثل قدم زدن در پشت بام گلستان خواهدبود!

رودخانه‌هايي دراين منطقه جاري است كه از جمله مي‌توان به چهارباغ در جنوب اشاره كرد كه در ادامه مسير به نام رادكان وارد استان مازندران مي‌شود، رودخانه فصلي سفيددره نيز در مركز اين منطقه قرار دارد.

در درون منطقه حفاظت شده جهان نما همچنين آبشار زيارت وجود دارد كه در حدود پنج كيلومتري روستاي زيارت و در شمال شرقي اين منطقه است.

جهان‌نما در طبقه بندي جغرافيايي گياهي ايران جز بخش فرعي هيركان قرار گرفته كه اين بخش جنگل‌هاي شمال كشور را در برگرفته است.

جهان نما دهكده اي است ييلاقي و موقت با امكانات بسيار ابتدايي كه همين موضوع زيبايي آن را دو چندان مي‌كند، چون اقامت در اين منطقه ارتباط و تعامل انسان با طبيعت را به بيشترين حد ممكن مي‏رساند.

جذابیت های این منطقه به همین جا ختم نمی شود! اگر اهل کوهنوردی باشید، این روستا خوراکتان است! کوهستانی بودن جهان نما و قرار گرفتن كوه های دوكالی در غرب، شاه‌پسند، كالت و چلستان در مركز، زبله، تلمبار و لنده كوه در شرق این منطقه، فرصت خوبی است تا با همسفرانتان پا به راه کوهستان های سرد و سبز این منطقه شوید.

البته دره های این منطقه هم کم از کوه هایش ندارند و شما می توانید برای دره نوردی در مغزی، جلینك بلینگ، سفیددره و تركت اقدام کنید.

سی سخت شهر برف و آفتابُ آرمیده در پناه دنا

وقتی دنا با عظمتی وصف‌ناپذیر ما را به خود فرا می‌خواند، خیره می‌شویم به جنگل‌های همیشه سبز بلوط و زلالی چشمه‌سارانش اگر کوله‌بارت را برداری و راهی ۳۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج ‌شوی، گردنه‌های کوه‌های زاگرس را که می‌پیمایی، شهری کوچک و زیبا آرمیده بر دامنه دنا با پرچینی از بقچه معطر و ناگشوده طبیعت خدادادی را می‌بینی بنام «سی سخت». بی‌شک اینجا نقاش زبردستی فراتر از تمام بهشت‌ها ایستاده و نگارنگری کرده تا دل و دیده هر بیننده‌ای را به حیرت وا دارد. هوای مطبوع و خنک کوهستان به همراه چشم‌اندازهای زیبا، جویبارها و چشمه‌های پرآب، جنگل‌های بلوط، باغ‌های میوه، روستاهایی که از پس یکدیگر می‌آیند و تاک‌های انگوری که نوید آبسالی منطقه را می‌دهند در کنار دنا این کوه سرافراز و استوار که دامان بخشنده‌اش را گشوده تا سبزی قلبش را به همگان هدیه دهد،همه و همه وصف نشدنی است. اینجا حتی در فصل زمستان زیبا است. در این هنگامه نیز درختان در اوج سرما با پوشیدن لباس عروس تمام شهر و حیاط خانه‌ها و کوه‌ها را مزین می‌کنند و دل هر بیننده‌ای را می‌ربایند. اینجا سی‌سخت مرکز شهرستان دنا استان کهگیلویه و بویراحمد، واقع در جنوب غربی قله دنا است.

سی پهلوان، سی سخت
مردم کهگیلویه و بویراحمد علاقه خاصی به شاهنامه دارند. همین عشق و علاقه گذشته این منطقه را به روزگار کیانیان پیوند می‌دهد و باعث سرایش افسانه‌هایی شده که نشان از قدمت باستانی منطقه دارد .سی‌سخت نیز حکایتی شگفتی از آن روزگاران، اسطوره‌ها و حماسه‌ها در سینه نگاه داشته و گوشه‌ای از فرهنگ و تمدن ایران زمین را بازگو می‌کند. بنا به روایتی کیخسرو پادشاه کیانی ایران به همراه سی پهلوان از راه «تل‌خسرو» که قبل از شهر یاسوج و تقریبا در ۴ کیلومتری آن واقع شده، به یکی از روستاهای فعلی سی‌سخت به نام «کوخدان» که در قدیم کومه‌دان مشهور بوده، می‌رسند، کیخسرو در گردنه‌ای موسوم به گردنه بیژن از سی پهلوان می‌خواهد تا به دلیل صعب‌العبور و برف گیر بودن منطقه باز گردند اما بیژن، سردار نامدار کیخسرو، همراه با ۲۹ تن از سپاهیان جنگجو از پذیرش این درخواست سرباز می‌زنند .هنگام طلوع آفتاب سپاهیان در می‌یابند کیخسرو از گردنه عبور کرده و آنها دسته جمعی به دنبال کیخسرو، تصمیم به عبور از گردنه می‌گیرند. بنا به روایتی کیخسرو وارد غاری در دنا می‌شود، که هم اکنون به غار کیخسرو معروف است اما سی پهلوان در اثر سرما، برف و کولاک در هنگام عبور از گردنه از بین می‌روند و نام سی سخت به خاطر سرسختی ۳۰ سپاهی جنگجوی کیخسرو در نبرد با طبیعت برای این منطقه به یادگار می‌ماند.هنوز گردنه‌ای که بر فراز بلندی‌های دنا در راه ارتباطی سی سخت با سمیرم قرار دارد به نام گردنه بیژن خوانده می‌شود. 


اینجا کسی درب خانه اش را قفل نمی‌کند!
سی‌سخت باغ شهری با خانه‌های پوشیده شده در میان انبوهی از درختان، آراسته به مجسمه‌های زیبایی است. گواه این ادعا مجسمه مرد کشاورز میدان کوثر است که در یک دست آن کتاب و در دست دیگرش محصولات کشاورزی است. اولین مسجد، مدرسه و حمام استان در این منطقه بنا شده و این تندیس به نوعی هم به فرهنگ و علم منطقه اشاره کرده و هم به فراوانی نعمت. در این شهر کسی رسم ندارد درب ماشین و خانه‌اش را قفل کند! 

کوه گل ، بهشت گمشده

اگر از زیبایی‌های شهر سی سخت چشم برداری،از هر طرف شهر که بیرون بیایی، با جلوه‌ای از هنرمندی نقاش ازلی روبه‌رو می‌شوی. ۸ کیلومتر به طرف شرق سی سخت که حرکت کنی، به منطقه «کوه‌گل» می‌رسی.از پایین چشمه کوه گل تا دریاچه آن ۴۵ دقیقه فاصله است. یک مسیر ییاده‌روی که حتی پدربزرگ‌ها هم می‌توانند در کنارنوه‌هایش تا دریاچه همگام شوند و آنگاه با بهشتی گمشده در بین کوه‌های زاگرس مواجه شوند. عطر گل‌های رنگارنگ در مسیر حرکت در دره‌های اطرافت پیچیده و کوه‌های روبرویت بلند و سپید پوش با لبخندی رفتنت را نظاره می‌کنند.

هیجان‌انگیزترین قسمت حرکت آنجا است که تا ۵۰ متری دریاچه هرگز حدس هم نمی‌زنی قرار است با چه زیبایی وصف‌ناپذیری روبرو شوی چون پیچ‌های پی در پی مانع از دیدن دریاچه می‌شوند. و آن گاه در دریاچه‌ای آرام، زلال و آبی عکس کوه‌هایی مرتفع با گلهایی زرد رنگ را داخل دریاچه می‌بینی که هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد. اینجا کنار لابه‌لای گلهای زرد رنگ، کبک‌های کوچک خود را به روح زندگی سپرده‌اند. وقتی به دامنه کوه‌های اطراف دریاچه می‌نگری ریواس، جاشیر، پونه کوهی، نعناع کوهی، قارچ کوهی این دامنه‌ها را مزین کرده، علاوه بر این‌ها برفراز آسمان دریاچه هم شاهین‌ها شکوه طبیعت دنا را به رخ می‌کشند. 

اگه می‌تونی دستتو نگه دار
چشمه زيبای بشو( ميشی ) نیز در ۵ كيلومتری شمال شرقی سی‌سخت یکی از چشمه‌های پرآب استان است که به دلیل قرار گرفتن در مسیر عبور بهمن‌های زمستانی امکان درختکاری در محدوده آن وجود ندارد.به خاطر اینکه آب این چشمه از ارتفاعات دنا سرچشمه می‌گیرد آب آن به قدری سرد است که تا فاصله چند صد متری از چشمه امکان قرار دادن دست در آب برای چند ثاینه بیشتر وجود ندارد.

افسانه‌ها چشمه میشی را نیز رها نکرده‌اند، به گفته مردم محلی کیخسرو به دستور اهورامزدا تنش را در این چشمه شسته و در غاری نزدیکی این محل آرامیده است. گردشگران بندرعباسی و خوزستانی بیشترین مهمانان چشمه میشی هستند. شاید آن‌ها می‌خواهند با سپردن دست‌ها و صورت‌شان به آب چشمه‌میشی لذت خنکی و گوارایی آب چشمه را برای همیشه حفظ کنند و گرمای تابستان جنوب را با این خاطرات سپری کنند.

سی سخت در تمام طول سال پذیرای گردشگرانی از ایران و خارج از ایران است که سی سخت را برای گردش برمی گزینند و خاطرات ماندگاری را با خود به یادگار می برند.

مغان جلگه اي است در ساحل جنوبي رود ارس و غرب درياي خزر كه قسمت عمده آن در جمهوري آذربايجان و بخشي نيز شمالي ترين قسمت استان اردبيل در شمال غربي ايران را تشكيل داده است.

قسمت شمالي جلگه وسيع و حاصلخيز مغان شهرستان پارس آباد است كه از دامنه هاي شمالي كوه هاي خروسلوداغ و صلوات داغ در جنوب منطقه شروع شده و تا سواحل رود ارس در شمال به صورت سرزميني نسبتا هموار با شيب ملايمي گسترده شده است.

به طور كلي چهره طبيعي منطقه را مي توان به سه قسمت كوهستاني، كوهپايه اي و جلگه اي تقسيم كرد.

نواحي كوهستاني ارتفاعات جنوب و غرب منطقه را شامل مي شود كه با شيب بيش از 10 درصد از ارتفاع حداقل 100 متر به سمت جنوب و غرب، بر ميزان ارتفاع افزوده شده و تا حدود 700 متر مي رسد.

دهستان قشلاق غربي، قسمت هايي از بخش اصلاندوز، بخش مركزي و دهستان قشلاقي شمالي در اين نواحي قرار دارند.

درباره دشت مغان آنچه بايد گفته شود، اين است كه درازي آن بيش از شصت و پهنايش را بيست مايل تخمين مي زنند و ترك ها اين دشت را "مين دون لوك" يعني هزار سوراخ دود و ايراني ها موغان يا موكان ناميده اند؛ زيرا در اين دشت اقوام و نژادهاي مختلفي زندگي كرده اند كه در زمان هاي گذشته به مخالفت با آن ها برخواسته اند و از اين جهت آن ها را به اين منطقه تبعيد كرده بودند كه نه در شهرها و نه در دهات اجازه اقامت داشتند؛ بلكه فقط بايد در كلبه زندگي كنند.
 

اهالي دشت مغان از طريق گله داري زندگي را مي گذرانند، تابستان راهي دامنه كوه هاي سبلان كه چراگاه و آب و هواي خنك دارد مي شوند و در زمستان بساط زندگي را به پهنه دشت باز مي كنند.

رود مرزی ارس

رود مرزي ارس در شمال آذربايجان غربي از ديم قشلاق تا محل پيوستن آق چاي به ارس نزديک به 135 کيلومتر ميان آذربايجان غربي و جمهوري خود مختار نخجوان جريان دارد. سرچشمه اصلي رود ارس، کوه هاي هزار برکه ترکيه است و نقطه شروع جريان اين رود در منتهي اليه مرز ايران و ترکيه و جمهوري خود مختار نخجوان ،چشمه اي جوشان بنام چشمه ثريا است.

محل اين چشمه داراي مناظر بسيار زيبا بوده و چشم انداز کوههاي آرارات بزرگ و کوچک در نزديکي اين چشمه ، منظره دل انگيزي بدان داده است.
 

رود ارس با رود ديگري بنام کورا از جمهوري آذربايجان و رودهاي زنگبار و آق چاي از ايران پيوند خورده و به مسير خود به طرف درياي خزر جريان مي يابد.
 

آخرين نقطه رود در استان آذربايجان غربي شامل در ياچه وسيع و زيباي سد ارس است
 

پارک ملي لار/ بهشتي در کنار پايتخت

منطقه حفاظت شده لار بين استان هاي تهران و مازندران و در موقعيت 54/35 عرض شمالي و 33/51 طول شرقي واقع شده است. مساحت آن در حدود 31000هكتار مي باشد. منطقه لار با وسعتي حدود ۷۳۵۰۰ هكتار در دامنه جنوبي رشته كوههاي البرز قرار دارد كه در سال ۵۴ به پارك ملي تبديل شد و و از سال ۶۱ طبق مصوبه شوراي عالي حفاظت محيط زيست به عنوان منطقه حفاظت شده اداره مي شود و از سال 70 بعضي از مناطق آن براي شكار و تيراندازي ممنوع اعلام گرديد. درياچه 20 كيلومتري لار يكي از مراکز تفريحي اين منطقه است. 
اين دره در70 كيلومتري شمال شرقي تهران واقع شده است و از قسمت شمال به كوه هاي نور، از غرب به خاتون بارگاه و گرمابدر، از قسمت جنوب به لواسانات و از قسمت شرق به كوه دماوند و پلور محدود مي شود.راه هاي اصلي ورود به منطقه از مسير جاده تهران ـ آمل (هراز) پس از ورود به پلور از طريق سه راهي لار به پست ورودي محيط باني دليچاي مي رسد و از طريق جاجرود يا گلندوك مي توان وارد جاده سد لتيان شد.   

پس از گذشتن از گردنه ايرا به پست محيط باني قوش خانه و سپس كمر دشت رسيد. همچنين جاده رودهن به ايرا نيز به ورودي قوش خانه منتهي مي شود. به دليل كوه ها و ارتفاعات فراوان اطراف اين منطقه و وضعيت جوي نامتغير از ناحيه خزر بارندگي و نزولات جوي را در اين منطقه شاهد هستيم كه عمدتا به صورت برف مشاهده مي شود. منطقه حفاظت شده لار داراي دو اكوسيستم كوهستاني و آبي است.

اين منطقه داراي انواع گونه هاي گياهي و جانوري است كه در اين ميان ماهي قزل آلاي خالدار كه از نادرترين گونه هاي آبزي جهان است بر اهميت اين پارك افزوده است. اين پارك داراي چشم اندازهاي بسيار زيبايي است. چشمه ها و رودخانه هاي پرآب زيستگاه هاي امن در دوسوي اين دره زيبا طراوت و جذابيت آنرا دوچندان كرده است.

پوشش گياهي اين منطقه به علت چراي بي رويه تغييراتي در آن صورت گرفته ولي به طور كلي پوشش گياهي آن علفزار است كه شامل گنسيان، بوته زارها ، پوشش هاي آلپي, و شقايق وحشي است اين دره داراي گياهان صنعتي و دارويي و غذايي است كه از ميان آنها مي توان به قارچ، كاسني، گلپر، آويشن, شيرين بيان، باريجه، چاي كوهي، بار هنگ و شنگ … اشاره كرد.
از لحاظ حيات وحش جانوري به دليل موقعيت ويژه كوهستاني و آبي داراي گونه هاي متفاوتي است.
پرندگان اين منطقه كه جمعاً يكصدگونه است شامل: كبك، عقاب، سارگپه، درنا، فلامينگو، دليجه ,‌كبك دري و‌ … را نام برد. عقاب طلايي، گونه اي بي همتا تنها در اين حوزه از ايران زيست مي كند و بومي اين منطقه است.

پستانداران اين منطقه شامل كل و بز، قوچ ، خرگوش، سمور, ميش البرز مركزي, خرس قهوه اي ,‌پلنگ , گرگ, روباه ‌, گراز و گربه وحشي و … است. در اين دره به علت داشتن زيستگاه امن و مناسب، پستانداراني چون كل و بز رشد خوبي در اين سال ها داشته اند.

دوزيستان و خزندگان اين منطقه شامل: افعي, افعي دماوندي، افعي البرزي, مار، مارمولك، بز مجه, لاك پشت، قورباغه.


آبزيان: ماهي قزل آلاي خال قرمز.
از اين منطقه به علت وجود پوشش گياهي مرتعي و همچنين تنوع زياد گياهان و گل‌ها جهت زنبورداري نيز استفاده مي گرددكه اين كار از اوايل خرداد شروع و تا اواخر شهريور همان سال ادامه دارد.از اين منطقه به علت وجود ارزش ها و جاذبه هاي طبيعي و چشم اندازهاي زيبا به عنوان يك منطقه اكوتوريستي و تحقيقاتي و جهت پژوهش و آموزش نيز استفاده مي گردد كه به علت وجود تنوع بسيار در ميان گونه هاي گياهي و جانوري مورد توجه مردم و دوستداران طبيعت قرارگرفته است. اين منطقه به علت وجود كوه ها و درياچه لار باعث شده مورد توجه بسياري از كوهنوردان و صيادان صيد ورزشي ماهي قرار بگيرد. اين دره با داشتن هواي پاك و دل انگيز خود در روزهاي تعطيل اكثر مردم را به طرف خود جذب مي نمايد.

دوستداران ورزش ماهيگيري هر هفته براي صيدماهي به اين دره مي آيند. فصل مجاز صيدماهي معمولاً از اول خردادماه هر سال آغاز و تا شهريور ادامه مي يابد. دوستداران اين ورزش با كسب پروانه ويژه صيدروزانه كه در واحدهاي محيط زيست قوشخانه، پلور و دليچاي صادر مي شود، مي توانند به صيد ماهي بپردازند. اولين مسابقه ماهيگيري بعد از انقلاب در سال ۷۰ در درياچه سد لار برپا شد و از سال ۷۳ همه ساله اين مسابقات برگزار شده است.

به علت ويژگي هاي خاص و تنوع گونه هاي گياهي و جانوري، حفظ و حراست از اين منطقه ضروري است و بايد به گونه اي از آن استفاده شود تا بهره وري از آن نيز امكانپذير باشد.
آبشار لار يكي ديگر از جاذبه هاي ناحيه لار، آبشار آن است كه در محلي در نزديكي روستاي وانا واقع شده است.

 

 

منطقه سی سخت

چشمه میشی و کوه گل در منطقه سی

اندکی آهسته ران

جاده‌ها را باید دریافت

 

حالا درست 90 سال از احداث نخستین راه‌ها در ایران می گذرد؛ نه این که تصور شود ایرانمان پیشتر بدون جاده بوده، بلکه منظور جاده‌هایی است که با هدف حمل و نقل با وسایل نقلیه جدید احداث شدند و این مساله درست سال 1301 اتفاق افتاد. حالا این جاده‌ها در سراسر کشور به صورت خطوطی مارپیچ و مستقیم در دل جنگل و کویر امتداد یافته‌اند.

 

در حال حاضر سالانه از 350 میلیون سفر در کل کشور، 250 میلیون آنها جاده‌ای است؛  آماری که در نگاه نخست تنها یک عدد بزرگ به نظر می‌آید، اما تامل بیشتر به چنین حجم سفری نمایانگر یک پتانسیل قوی است که می‌توان حتی در طول مسیر و خود جاده‌ها از آن بهره‌های فراوان گرفت که این بخش ماجرا مربوط به مسائل کلان مدیریتی است.

 

اما این که هدف از سفر، تنها رسیدن به مقصد نیست، اصلی پذیرفته شده برای همگان است؛ می‌توان در این قسمت نگاه جزئی‌تری به ماجرا داشت. مساله مهمی که در سفر رخ می‌دهد در خود «سفر» نهفته است. سفر یک اتفاق، جابه‌جایی و پویایی است که می‌توان جاده را بخش اصلی ماجرا در فرآیند سفر به شمار آورد. اصلا شاید خود جاده هدف باشد و ما از آن غافلیم. به‌طور‌مثال لابد از خطرهای جاده هراز بسیار شنیده‌اید و هر بار هم سفرتان با مقداری چاشنی دلهره همراه بوده است.

 

این که باید در جاده احتیاط کرد کاملا به جاست، اما فراموش نشود در همین جاده وهم‌انگیز هراز زیبایی‌های زیادی، چهره خود را از شما پنهان ساخته است، مکان‌هایی که هر کدام خود می‌تواند مقصود و منزل اصلی‌تان در سفر باشند. جاذبه‌هایی همچون دره گل زرد،‌ آبشار ملک بهمن، آبگرم لاریجان، منظریه،‌ استله سر و... در جاده هراز هستند که اگر کمی تامل کنید این زیبایی‌ها ، نقش خوش‌نگار خود را بر شما عیان خواهند ساخت.

اندکی صبر، جاده‌های جنگلی، جاده‌های روستایی و جاده‌های ساحلی حتما خاطره‌های بسیاری را برای شما تداعی می‌کنند. از یاد نبریم که سفر همین خاطره‌هاست.

اما گذشته از این ماجرا و در یک نگاه ماکروسکوپی، می‌توان جاده‌ها و نقش آنها را در اقتصاد محلی و منطقه‌ای با توجه به حجم بالای تردد، بسیار بااهمیت به شمار آورد، اما این اهمیت هنگامی نقش تاثیرگذار آن نمایان خواهد شد که مسوولان ذی‌ربط اندک اهتمامی به این موضوع بدهند. به بیانی ساده‌تر اندک توقفی در طول جاده می‌تواند اقتصاد یک روستا یا مکان را متحول کند؛ فرآیند سفر و گردشگری به سادگی می‌تواند موجب شکوفایی بسیاری از مناطق ناشناخته در مسیرها شود.

اما از این مساله با اهمیت چنان سریع عبور خواهیم کرد که چنان از خود جاده پای بر پدال سرعت، پیش می‌رویم. حتما می‌دانید که بسیاری از جاذبه‌های مسیر هیچ‌گونه نشان و علامتی ندارند، وجود یک تابلوی راهنمای ساده برای آغاز کار گره‌گشا خواهد بود هر چند این تمام آن چیزی نیست که برای رونق گردشگری یک منطقه انتظار می‌رود، اما آغاز داستان باشکوهی است که رخسار زردگون یک منطقه را رنگ سبز بهاری خواهد بخشید. داستان ارتباط اشتغال و گردشگری، نقش گردشگری در تولید، درآمد، رفاه و... داستان‌های مفصلی است که در تمام کره خاکی ذهن متولیان امر را به خود مشغول داشته است.

اندکی آهسته ران، جاده‌ها را باید دریافت. جاده تنها برای رسیدن نیست شاید مقصود خود جاده باشد و ما غافل از این مساله، پی مرادی دیگر «گرد جهان می‌گردیم».

رفیق بی‌کلک؛ اتوبوس

قش اتوبوس‌ها در انتقال مسافران به کنار، که اصل وجودی‌شان به همین دلیل است، اما باید به کارکرد مهم اجتماعی این وسیله نقلیه هم اشاره کرد. با توجه به شبکه ریلی محدود راه‌آهن و همچنین مشکلاتی که همواره پروازهای داخلی به همراه داشته، هنوز در ایران اتوبوس‌ها نقش اصلی انتقال مسافران را دارند، هر چند تصادفات جاده‌ای ایران نشان می‌دهد که سفر با اتوبوس هم بی‌خطر نیست، اما شاید قیمت پایین استفاده از آنها دلیل اصلی انتخاب این وسیله نقلیه میان مسافران باشد.

تقریبا در همه نقاط جهان، اتوبوس کارآمدترین وسیله برای گردشگران است چراکه شتاب خودروهای شخصی را ندارد و مثل قطار از بیراهه‌ها نمی‌گذرد. اتوبوس یک محیط اجتماعی است که جهانگردان و گردشگران علاوه بر تماشای مناظر زیبا و جذاب با هم به تبادل اطلاعات و افکار می‌پردازند و حتی برداشت‌های خود را طی یک کنفرانس کوچک اتوبوسی به دیگر همسفران انتقال می‌دهند. اتوبوس کاراترین وسیله نقلیه زمینی برای مسافرت‌های طولانی است، به شرط آن که کیفیت و امکانات رفاهی مناسبی داشته باشد و هرگز از مسیر اصلی خود منحرف نشود. ‌در آلمان، اسپانیا، ایتالیا، انگلستان و فرانسه 30 درصد از مسافرت‌های زمینی با استفاده از اتوبوس‌های توریستی انجام می‌شود و در آمریکای جنوبی بیش از 50 درصد سفرهای گردشگری به وسیله اتوبوس صورت می‌پذیرد.

دکتر گودا کریس برنر، کارشناس و تحلیلگر توریسم می‌گوید: مسافرت با اتوبوس مثل کشتی بخار برای هر جهانگردی جالب است. آنها می‌توانند از پشت شیشه‌های بلند مناظر دشت‌ها، شهرها و دهکده‌ها را تماشا کنند و عکس بگیرند. حال این که می‌توانند از راننده و راهنمای سفر خود بخواهند توقف کوتاهی در این نقاط داشته و با مردمان آنجا گفت‌و‌گو کنند. این‌ حرف‌ها اگرچه برای گردشگران حرفه‌ای کمی مضحک به نظر می‌رسد، اما برای گردشگران تفریحی و آماتورها تحقق روزنه‌های جدید و کسب تجربه‌های تازه را به همراه دارد.»

این کارشناس می‌گوید: «سفر با اتوبوس در فاصله دهه‌های 50 و 60 میلادی رونق گرفت و از همان زمان شرکت‌های بزرگ و چندملیتی جهانگردی بخشی از توان خود را برای این منظور سازماندهی کردند. اکنون در اروپا باکیفیت‌ترین تورهای قاره‌‌ای از طریق اتوبوس انجام می‌شود و جهانگرد‌ها یا مسافران داخلی باید از ماه‌ها قبل در برنامه این تورها جا رزرو کنند. این یک تبلیغ نیست بلکه واقعیتی است که اتوبوس در 50 سال گذشته به دست آورده و رونق مسافرت‌های زمین به دنبال داشته است.»

به نظر دکتر «برنر» اتوبوس وسیله لوکس و مجللی است که ظاهر یکنواخت قطار‌ها و محدودیت فضای اتومبیل‌های شخصی را ندارد. در طراحی اتوبوس‌های مسافرتی از نبوغ طراحان و معماران محیط برای افزایش حس آرامش بخشی به مسافران استفاده شده است.

مسافرت با اتوبوس در ایران

در همه شهرهای کشور حداقل یک پایانه بزرگ بین شهری برای تردد اتوبوس‌های جاده در نظر‌گرفته شده است و در پایتخت این وظیفه به عهده 4 پایانه با ناوگانی ‌حدود 15‌هزار دستگاه اتوبوس قرار دارد. تا پیش از سال 78‌میانگین عمر مفید این ناوگان 28‌سال بود و اغلب اتوبوس‌ها از وضعیت فنی و ظاهری مناسبی برخوردار نبودند و هرازگاهی با سوانح تلخ و جبران‌ناپذیری روبه‌رو می‌شدند.‌از ابتدای دهه 80 شرایط عوض شد و ناوگان اتوبوس‌های جاده‌ای ایران با همکاری شرکت‌های خودرو‌سازی، اتحادیه‌ها و کمک‌های دولت به روزرسانی و نوسازی شد. این اتفاق تا سال 84 به کندی پیش رفت و از نیمه دوم سال 85 با ورود سالانه 1500 دستگاه اتوبوس جدید و از رده خارج‌شدن اتوبوس‌های فرسوده و قدیمی شتاب گرفت.

از 5 سال گذشته تا امروز بیش از 120 هزار دستگاه اتوبوس بین شهری با میانگین سنی 7 سال در کشور فعالیت می‌کنند و مقرر ‌شده ‌است 8 کارخانه‌ اتوبوس‌ساز ایرانی سالانه 7 هزار دستگاه اتوبوس جدید را به این ناوگان بیفزایند.‌ علی فرامرزنیا صاحب‌نظر حوزه گردشگری می‌گوید:‌ «قیمت بالای بنزین، گستردگی راه‌ها و کهنسال بودن سن ناوگان هوایی و ریلی کشور از دلایلی است که باعث شده مردم از ناوگان اتوبوس‌های بین شهری استقبال کنند.» به گفته این کارشناس، «آنچه بیش از گذشته باید مورد توجه و بازنگری قرار بگیرد، بهسازی و به‌روزرسانی وضعیت پایانه‌های مسافربری است که متاسفانه چندان مطلوب نیست.»

روان‌شناسی سفر با اتوبوس

گذشته از ابعاد اقتصادی و فرهنگی سفر، مسافرت با اتوبوس به لحاظ روانی اثرات مثبتی را به همراه دارد. دکتر شیرین خرمشاهی، روان‌شناس در این باره می‌گوید: «سفر با اتوبوس از دو بعد اجتماعی و فردی حائز اهمیت است. وقتی می‌گوییم اجتماعی منظور این است که شما در تعامل نزدیک با مسافران دیگر قرار دارید و یک خانواده مشترک یا تیم را تشکیل می‌دهید. در طول سفر باید به حقوق آنها احترام بگذارید و باعث آزار همسفرانتان نشوید. همچنین می‌توانید با آنها ارتباط برقرار‌کرده و دیدگاه‌های خود را مطرح کنید. همین صحبت‌های چند ساعته می‌تواند شما را از مسائلی که تا پیش از این، در زندگی‌تان روی داده است، دور کند و آرامش فکری را به ذهن شما بازگرداند. در سفر‌های اتوبوسی شما این امکان را دارید تا در مناظر و موقعیت‌های مختلف توقف کرده و روی زیبایی‌ها، جذابیت‌ها و دیگر ویژگی‌های مکانی آنجا تمرکز کنید. این مسائل را اگر کنار هم بگذارید، به این نتیجه خواهید رسید که سفری هدفمند و آرامش بخش را تجربه کرده‌اید و از طرفی، استرس پرواز با هواپیما و مشکلات ناشی‌از تاخیر قطارها را ندارید.‌ به اعتقاد این روان‌شناس، به لحاظ فردی سفر با اتوبوس صرفه‌جویی در هزینه‌های مسافرت و ایمنی را برای شما به همراه دارد. در اتوبوس فرصت دارید تا برنامه‌های سفر خود را مرور کنید یا به کارهای دیگرتان برسید، بدون آن که دغدغه رانندگی کردن داشته باشید. در حال حاضر مسافرت با اتوبوس به افرادی که از مشکلات ناشی از افسردگی حرفه‌ای و اجتماعی رنج می‌برند، توصیه می‌شود و در پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر بسیار موثر است. این روان‌شناس توصیه می‌کند اگر با اتوبوس سفر می‌کنید، حتما دفترچه کوچکی تهیه کنید و همه اتفاقات و نقاط مهم و دیدنی سفر خود را در آن یادداشت کنید. با مرور این دفترچه بارها سفر خود را تکرار می‌کنید و از آن لذت می‌برید.