سیاست نظامی روسیه در قبال ایران، میراث میدویدیف و چالش پوتین (1)

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در آسیای مرکزی، "ایگور پانکروتینکو" محقق و کارشناس برجسته روس ضمن یادداشت اختصاصی برای فارس، بحث پشت پرده عدم واگذاری سیستم S-300 به ایران، اقامه دعوای جمهوری اسلامی در این مورد به دادگاه بین‌المللی، وضع مجتمع صنایع نظامی روسیه و نفوذ عوامل غربی و رژیم صهیو‌نیستی در دولت این کشور را مورد بررسی قرار داده که در زیر با متن کامل آن آشنا خواهید شد.

اقامه دعوای ایران نسبت به روسیه که حدود یک میلیارد دلار بوده و بزودی در دادگاه بین‌المللی داوری مورد بررسی قرار خواهد گرفت، مثال روشن بی‌کفایتی آن عده از مقامات مسکو است که مسئولیت شکل‌دهی سیاست خارجی شرقی این کشور را بر عهده دارند.

تاریخچه مربوط به این قرارداد مثل آینه "نقص مادرزادی" دیپلماسی روسیه را به نمایش گذاشت: تمایل برای نشستن هم‌زمان بر روی دو صندلی، ناتوانی در تشخیص اولویت‌ها و محاسبه پیامدهای آن، ارزیابی ناکافی وعده کشورهای ثالث و نادیده گرفتن نیازهای صنایع نظامی کشور به نفع شرکای غربی.

تفسیر رسمی روسیه از روند موجود از چند بخش ترکیب یافته است که هر یکی به توضیح جداگانه دارد.

شکوه و فقر مجتمع صنایع نظامی روسیه

نکته اول اینکه قرارداد عرضه سیستم‌های موشکی ضد هوایی S-300 هنوز در سال 2005 به امضا رسیده بود و در این مورد تنها در سال 2007 اطلاع رسمی پخش شد.

مبلغ قرارداد 800 میلیون دلار بوده و 167 میلیون دلار از آن به عنوان پیش‌پرداخت به روسیه واگذار شده است. تحویل این سیستم‌ها با توجیه "دلایل فنی" همواره به تاخیر انداخته می‌شد.

"دلایل فنی" در اصل یک نوع تعریف همراه با ملاحظات سیاسی وضع موجود مجتمع صنایع سیاسی روسیه می‌باشد. اگر این مسئله را از زبان بروکراسی به زبان روسی برگردانیم، این معنی را می‌دهد که تولیدکننده روسی در رابطه با اجرای سفارش‌های وزارت دفاع ناتوان است.

بارها اعلام شده بود که ارتش روسیه با سیستم‌های موشکی ضد هوایی "ترئومف 400" و "پرومته 500" تجهیز شده و تولید S-300 را قطع می‌کند. اما واقعیت تا حدودی متفاوت از این بود: در ماه آوریل سال جاری اعلام شد که خرید S-300  اصلاح‌شده B4 از سر گرفته خواهد شد و آن اساس سیستم دفاع هوایی روسیه را تشکیل خواهد داد.

دلیل چنین تصمیمی رسما اعلام نشده است ولی ضمن صحبت‌های خصوصی، نمایندگان مجتمع صنایع نظامی و ارتش روسیه به وجود 2 دلیل اشاره می‌کنند. یکی کمبود بودجه که این خیلی مهم نیست و دیگری نتیجه "گذار به روابط بازاری" که دلیل اصلی دانسته شده که به نحوی حاصل حضور "مدیران مؤثر" در مجتمع صنایع نظامی روسیه است که برای تجهیز نیروهای مسلح کشور با این نوع سیستم‌ها، قدرت تولید تعداد لازم را نداشتند.

یعنی در اینجا مشکل مالی مطرح نبوده بلکه به از دست دادن ظرفیت‌های تولیدی و کارشناسان متخصص (طراح) بر می‌گردد.

حالا معلوم شده است که مشکلات مشابه با سیستم S-300 و نوع اصلاح‌شده  B4آن نیز وجود دارد. نمونه‌هایی که برای آزمایش صحرایی تولید می‌شوند مشکل ندارند اما سیستمی که به صورت انبوه باید برای تامین نیازهای ارتش تولید شود، با مشخصات تاکتیکی و فنی اعلام‌شده انطباق کامل ندارند.

این وضعیت در حال تبدیل شدن به یک روش معمول در مجتمع صنایع نظامی روسیه می‌باشد.

همچنین جا دارد به جنجال‌های اخیر در زمینه شکایات الجزایر و هند در رابطه به نقض شرایط قرارداد نظامی و بازپس دادن تجهیزات به روسیه اشاره شود.

"مدیران مؤثر" به اصطلاح بهینه‌سازی را تا مرزی رساندند که در مجتمع صنایع نظامی حالا دیگر نه طراح و سازندگان اصلی، بلکه دبیران مطبوعاتی و مدیران تبلیغاتی جایگاه شخصیت‌های کلیدی را اشغال کرده‌اند.

هنگامی که یکی از کارمندان سازمان دولتی فضایی روسیه در یک مراسم عمومی می‌نوشت به دلیل حسادت شخصی نسبت به خانم دبیر مطبوعاتی، با بطری به سر رئیس خود می‌زند، این معنی را دارد که در این گونه سازمان‌های دولتی به هر کاری دست می‌زنند، جز تقویت توان دفاعی کشور.

ضمن گفت‌وگوهای خصوصی با مولف این مطلب، کارشناسان نظامی روس بارها اذعان کرده‌اند که "قرارداد ایرانی" S-300 به‌طور کامل می‌توانست نقش مشابه "قرارداد بوشهر" را اجرا کند که در اوایل دهه 90 منبع تامین مالی و موجب بقای صنایع هسته‌ای روسیه شده بود. اما به این دلیل نتوانست چنین نقش را اجرا کند که منافع مجتمع صنایع نظامی روسیه قربانی ملاحظات "سیاست بزرگ" مقامات نظامی و دیپلماسی این کشور گردید. البته به دلیل اقدامات لابی‌های آمریکایی، اسرائیلی و عربی در مسکو.

لابی‌های غربی و نفوذ عربی

اینجا خیلی ضروری است تا به توضیح بخش دوم تفسیر رسمی روسیه بپردازیم: در اواخر سال 2008 مسکو با توجه "ملاحظات سیاسی" در پی انتخاب رئیس جمهور جدید، اجرای قرارداد را به تعلیق انداخت.

در آن مرحله وزرای خارجه روسیه و آمریکا از سیاست حالا از زبان افتاده " راه‌اندازی مجدد" روابط سخن به میان آوردند که "باراک اوباما" اعلام کرده و ظاهرا تغییر خط مشی در مورد روسیه را دنبال می‌نمود.

با توجه به تضمین طرف آمریکایی در رابطه با جدی و پایدار بودن "راه‌اندازی مجدد"، روسیه به صورت یک‌جانبه اقدام به تحقق تفسیر گسترده قطعنامه شماره 1929 شورای امنیت سازمان ملل متحد کرد که در ماده 8 آن آمده است؛ "شورای امنیت تصمیم می‌گیرد که همه کشورها می‌باید مانع از تامین و فروش مستقیم و غیرمستقیم هرگونه تانک‌های جنگی، ماشین‌های جنگی زرهی،‌ سیستم‌های دارای کالیبر سنگین، هواپیماهای جنگی، بالگردهای تهاجمی،‌ ناوها، موشک‌ها یا سیستم‌های موشکی که در زمره سلاح‌های متعارف ثبت‌شده در سازمان ملل هستند، از خاک این کشورها یا توسط اتباع و شخصیت‌هایی تحت حاکمیت قضایی این کشورها یا تحت کشتی‌ها یا هواپیماهای زیر لوای این کشورها حتی اگر در خاک این کشورها آغاز شده یا نشده باشد، به ایران شوند".

همچنین در این ماده، شورای امنیت "از همه کشورها می‌خواهد تا هوشیاری و محدودیت‌ها بر تامین، فروش، انتقال، تهیه، ساخت و استفاده از همه تسلیحات دیگر و مواد مرتبط با آن‌ها را به اجرا درآورند".

جالب اینجا است که سیستم  S-300به هیچ وجه نمی‌توانست تحت ماده هشت و طبقه‌بندی VII سلاح‌های متعارف سازمان ملل متحد قرار گیرد. در این مورد "دیمیتری مدودف" و مشاوران وی به امید کسب امتیازات آمریکا، کاسه داغ تر از آش شدند.

در سپتامبر 2010 رئیس جمهور روسیه فرمان "در مورد اقدامات مربوط به اجرای قطعنامه شماره 1929 مورخ 9 ژوئن2010 شورای امنیت سازمان ملل متحد" را به امضا رساند و در آن مدودف عملا کلمه به کلمه متن ماده 8 قطعنامه سازمان ملل متحد را آورده و به‌طور یک‌جانبه به آن سیستم S-300 را اضافه کرد.

جای یادآوری است که این صرفا تفسیر سیاسی است که پشت سر آن خیلی از حرف‌ها ناگفته وجود دارد. اما اصل موضوع اینجاست که به قرارداد روسیه و ایران، عربستان سعودی و اسرائیل نیز مداخله کردند.

در 25 آوریل 2010 دیدار مدودف با شاهزاده "سعود الفیصل" وزیر امور خارجه عربستان سعودی (ضمنا بخش مطبوعاتی کرملین ترجیح داد تا خبر همراهی "مکران بن عبدالعزیز" رئیس سازمان اطلاعات عمومی سعودی با سعود الفیصل رسانه‌ای نشود) پشت درب‌های بسته صورت گرفت.

بر اساس برخی از گزارش‌ها در این دیدار سعود الفیصل به صورت شفاهی به مدودف وعده داده که در صورت لغو قرارداد با ایران، سعودی آماده از سرگیری مذاکرات با روسیه برای خرید 150 دستگاه تانک T-90، 100 فروند بالگردانMi-17  و Mi-35، 100 دستگاه زره‌پوش BMP-3 و 20 سیستم دفاع هوایی با مبلغ کلی حدود 4 میلیارد دلار می‌باشد.

همچنین تقریبا هم‌زمان با این سفر، اسرائیل به نمایندگان روسیه وعده داد که چنانچه مسکو از تحویل S-300 به تهران منصرف شود، یک کارخانه تولید جدیدترین انواع پهپادها را در اختیار خواهد گرفت.

در مقابل این وعده‌های کاملا شفاهی، مدودف فرمان ممنوعیت تحویل را صادر کرد.

در این حالت، چه‌طور می‌توان به وعده‌های بی‌اساس مقامات رده اول کشورهایی نظر مساعد داشت که هیچ گاه نسبت به روسیه حسن نظر نداشتند (اسرائیل) و فراتر از آن به‌طور آشکار تعرض‌های مسلحانه علیه روسیه را (عربستان سعودی و قطر) تامین مالی می‌کردند؟

از جانب دیگر، فرمان میدویدیف را تیم مشاوران، آماده و با وزارتخانه‌ها هماهنگ کرده بودند. مشاوران و مقامات وزارتخانه‌های مربوطه که از مدت‌ها پیش دارای "روابط صمیمانه" با لابی‌های غربی، اسرائیلی و عربی می‌باشند. گذشته از این برخی از آن‌ها در اصل لابی‌هایی هستند که تصمیم‌ها را آماده و در مسیر منافع هر طرف دیگر، جز روسیه قرار می‌دهند.