منابع آموزشی طرح بها- قسمت دوم-دستگاه تنفس

بخش های اصلی دستگاه تنفس :

دهان بینی : هوا بطور طبیعی از درون دهان و بینی وارد بدن می شود. در این مسیر هوا با عبور از روی مخاط مرطوب و چسبناک مجاری دستگاه تنفسی تصفیه می گردد.

حلق : در پشت دهان و بینی هوا وارد حلق می شود. حلق در واقع مسیر مشترکی برای عبور هوا غذاست .  قسمت تحتانی حلق به دو ساختمان تقسیم می شود. یکی مری است که به معده منتهی می گردد و دیگری نای که به ریه ها منتهی می گردد.

زبان کوچک : نای توسط یک پوشش کوچک و برگ مانند محافظت می شود. معمولاً این پوشش بصورت خودکار در طی عمل بلع بسته می شود تا جلوی ورود غذا و مایعات به ریه را بگیرد. با این حال ممکن است این عملکرد در فردی که دچار کاهش هوشیاری شده است بطور کامل اجرا نشود. در فردی که به تحریکات پاسخی نمی دهد، اگر مایعات ، خون و مواد استفراغی در دهان بیمار وجود داشته باشد ، ممکن است به داخل نای و ریه وارد شود و باعث تخریب عملکرد تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن گردد.

نای و حنجره : نای اجازه عبور هوا را از بینی و دهان به ریه ها می دهد. بلافاصله در بالای نای حنجره قرار دارد که محل قرارگیری تارهای صوتی است. سیب آدم از جلو حنجره را می پوشاند. شما می توانید به راحتی حنجره را در قسمت جلوی گردن با انگشتان لمس کنید.

نایژه : قسمت انتهای نای به دو لوله اصلی به نام نایژه تقسیم می شود که هر کدام به یکی از ریه ها ختم می شوند. هر کدام از این نایژه ها به شاخه های کوچکتری به نام نایژک تقسیم می گردند و شاخه هایی مثل درخت می سازند. در انتها هزاران کیسه هوایی کوچک به نام آلوئول وجود دارد و هر کدام از این کیسه ها وجود دارد و هر کدام از این کیسه ها توسط شبکه ای از مویرگ های ظریف احاطه شده اند. در این محل تبادل گازها در ریه انجام می شود.

ریه ها: عضو اصلی تنفس ریه ها می باشند دو ریه که مجموعه ای از هزاران کیسه هوایی بوده و مسئول تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن می باشد.

دیافراگم : عضله ای است قوی و گنبدی شکل که برای عمل تنفس ضروری بوده ، همچنین حفره قفسه سینه را از حفره شکم جدا می سازد. در طی عمل دم دیافراگم منقبض شده باعث افزایش اندازه حفره قفسه سینه می شود این کار موجب افزایش فشار داخل سینه شده و هوا را به داخل ریه ها می کشد. در طی عمل بازدم ، دیافراگم و عضلات بین دنده ای شل شده وابعاد فقسه سینه کاهش می یابد. دیافراگم به سمت بالا حرکت کرده و هوا به خار از ریه ها جریان می یابد.

دستگاه تنفس در شیر خواران و کودکان: هنگامی که برای عملیات احیاء را برای کودک یا شیرخوار انجام می دهید تفاوت های زیر را بخاطر داشته باشید:

• دهان و بینی در کودکان کوچک تر از بزرگسالان است و به آسانی دچار انسداد می شود. حتی اجسام خیل کوچک ، خون و یا تورم می توانند باعث انسداد شوند. بنابراین توجه بیشتری را باید به باز نگه داشتن راههای هوایی کودکان معطوف داشت.
• زبان در کودکان و شیرخواران فضای بیشتری از حلق اشغال می کند و به راحتی می تواند راه حلق را مسدود کند بنابراین در درمان این دسته بیماران باید به آن توجه داشت.
• شیرخواران و کودکان یک نای باریک دارند که ممکن است آسان تر از بزرگسالان بع علت هر گونه تورمی مسدود شود همچنین نای در کودکان نرمتر و قابل انعطاف تر از بزرگسالان است بنابراین خم کردن بیش از حد سر عقب و یا جلو می تواند باعث تنگی نای شود از آنجا که سر در کودکان و شیرخواران نسبت به بدن کاملاً بزرگ است لازم است به منظور امتداد نای و باز ماندن آن ،یک حوله تا شده یا چیزی شبیه آنرا که حدوداً 3-2 سانتی متر ضخامت داشته باشد ، در زیر شانه های کودک قراردهید.
• از آنجا که دیواره قفسه سینه در کودکان و شیرخواران نرمتر است بیشترین فشار در طی تنفس به دیافراگم وارد می شود.
• حرکات شدید دیافراگم که ناشی از مشکل در تنفس می باشد در دیواره شکم مشخص می شود.

تنفس : در ریه ها ، اکسیژن و دی اکسید کربن از طریق جدار نازک کیسه های هوایی و مویرگ های ریوی مبادله می شود در این تبادل هوای اکسیژن دار در طی عمل دم وارد کیسه های هوایی شده و از دیواره مویرگ ها عبور کرده و وارد جریان خون می شود دی اکسید کربن نیز از جریان خون خارج شده و با عبور از دیواره مویرگها به کیسه های هوایی وارد شده و در آنجا مبادله می شود.

ویژگی تنفس مناسب ، وجود تعداد و حجم تنفسی مناسب است. تعداد تنفس طبیعی در بزرگسالان 20-12 نفس در دقیقه و در کودکان 30-15 نفس در دقیقه و در شیرخواران 50-25 نفس در دقیقه ، همچنین تنفس بطور منظم انجام می شود و فاقد صداهای نامعمول تنفسی مانند خس خس سینه است.

قفسه سینه باید به میزان کافی منبسط شده ، هر تنفس باید دارای عمق کافی باشد و همچنین نفس کشیدن بدون تلاش انجام شود.

علائم تنفس ناکافی :

• تعداد تنفس آهسته تر ویا تندتر از تعداد طبیعی
• تنفس نامنظم
• کاهش یا فقدان صداهای تنفسی
• انبساط نامتوازن یا ناکافی قفسه سینه
• تنفس سطحی
• پوست سرد، رنگ پریده و یا کبود
• تلاش برای تنفس