گروه ادب: يكی از پژوهشگران قرآنی با اشاره به آسيبهای متعدد در تفاسير پس از انقلاب، اكتفا به ذكر نقل قولهای گذشتگان را از جمله اين موارد دانست و عنوان كرد: اكتفا به ذكر اقوال گذشتگان، مفسران را از بررسی و نقد اين آراء بازداشته است.
|
1 حجتالاسلام و المسلمين سيدكاظم ارفع، مترجم قرآن كريم و نهجالبلاغه |
حجتالاسلام و المسلمين سيدكاظم ارفع، مترجم قرآن كريم و نهجالبلاغه در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، با اشاره به روند تفسيرنويسی پس از انقلاب و تحولات ايجاد شده در اين زمينه، گفت: قبل از انقلاب مفسرانی بودند كه در فرق مختلف شيعه و اهل سنت به نگارش تفسير پرداختند كه بسياری از اين آثار به يادگار مانده و مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفته است.
وی به تفسيرنويسی پس از انقلاب اشاره كرد و ادامه داد: پس از انقلاب نيز به دليل تغيير رويكرد حاكم و اهتمام ويژه پژوهشگران به موضوعات مختلف قرآنی، فعاليت و جوشش جديدی در حوزه تفسيرنويسی پديد آمد. در اين راستا، آثار توليد شده در اين حوزه علاوه بر كميت از منظر كيفيت نيز تغيير كردند كه بايد اين را مديون انقلاب اسلامی كه انقلابی قرآنی بود بدانيم.
به گفته اين مدرس حوزه و پژوهشگر قرآنی، علاوه بر رشد كمی و كيفی تفاسير منتشر شده در سه دهه اخير، سبك نوينی نيز در نگارش پديد آمد كه ايجاد اين روند را بايد مديون تلاش بزرگانی چون علامه طباطبايی(ره) و آيتاللهالعظمی جوادیآملی بدانيم. روندی كه در آن سادهنويسی و همهفهم كردن مسائل دينی و قرآنی در قالب تفسير حرف نخست را میزند.
ارفع با بيان اينكه پس از انقلاب، نهضت علمی تفسير در حوزههای علميه و مراكز قرآنپژوهی به وجود آمد، يادآور شد: قرآن هميشه باطراوت است و فرسودگی در آن راه نمیيابد و بنا بر مقتضيات هر زمانی میتوان از آن استفاده كرد؛ بدون اينكه نويسنده نيازی به تفسير به رأی داشته باشد؛ از اين رو نهضت علمی تفسير پس از انقلاب در بسياری از مراكز صورت گرفت. در اين زمان نويسندگان با توجه به شرايط روز جامعه برخلاف سنت پيشينيان خود، از مختصرنويسی به مفصلنويسی روی آوردند.
نوشتن تفسیر برای خوشآمد فرق مختلف، از جمله آسیبهای موجود در این منابع
اين مترجم قرآن كريم با بيان اينكه تفاسير قرآن كريم پس از انقلاب همپای زمانه پيش رفته است، ادامه داد: همزمان با انتشار تفاسير متعدد قرآنی، مراكز قرآنپژوهی نيز فعاليت خود را آغاز كردند كه در برخی از اين مؤسسات، بررسی آثار تفسيری از منظر محتوا توانست قسمتی از مشكلات و نواقص موجود در حوزه تفسير را برطرف كند.
وی در ادامه به برخی از آسيبهای موجود در اين منابع اشاره و عنوان كرد: خارج شدن از مسير تشيع، از جمله آسيبهای موجود در اين آثار است. به عبارت ديگر، برخی از مفسران برای خوشآمد برخی از فرق و گروهها با تندروی و بدون در نظر گرفتن احاديث اهل بيت(ع) به تفسير آيات وحی میپردازند.
ارفع تصريح كرد: اين در حالی است كه ارائه تفسير متقن در گرو بهره گرفتن از روايات اهل بيت(ع) است؛ چرا كه پيامبر اسلام(ص) نخستين كسی بود كه به تفسير آيات الهی پرداخت و بعد از ايشان ائمه اطهار(ع) درستترين تفاسير از آيات را ارائه دادند. وجود آيات متعدد در قرآن كريم مؤيد اين نكته است.
ارفع: |
متأسفانه بايد گفت كه قرآن آنچنان كه بايد و شايسته است مورد بررسی علمی قرار نگرفته است. تفاسير به دليل ساختار و فضای مناسب برای طرح موضوعات مختلف میتوانند از جمله آثار تأثيرگذار و زمينهساز در توليد علم و بررسی موضوعات ميانرشتهای باشند. در حالی كه بسياری از مفسران از پرداختن به اين وجه آيات غافل بودهاند |
وی از ديگر آسيبهای موجود در تفاسير قرآن پس از انقلاب را در نظر نگرفتن سطوح و اقشار مختلف جامعه دانست و افزود: اگرچه فعاليتهايی در اين زمينه صورت گرفته است و برخی از پژوهشگران بر آن بودهاند تا آيات را براساس نيازها و پرسشهای جامعه بررسی كنند، اما بايد گفت كه هنوز راه بسياری برای رسيدن به مطلوب در اين حوزه وجود دارد. هنوز اين آثار در سطحی نيستند كه جوانان را به مطالعه تفاسير قرآن ترغيب كنند.
تفاسیر سه دهه انقلاب گامی برای طرح و بررسی مباحث میانرشتهای برنداشتهاند
اين مدرس حوزه علميه از ديگر آسيبهای موجود را تكيه كردن مفسران بر بيان اقوال گذشتگان عنوان و تصريح كرد: متأسفانه يكی از آسيبهايی كه مكرراً در بسياری از تفاسير قرآن ديده میشود، ذكر نقل قولهای ديگر مفسران بدون نقد و بررسی آنها است. در اين صورت مخاطب تنها مجموعهای از نقل قولها و نظرات مفسران گذشته و معاصر را میبيند.
اين مترجم نهجالبلاغه در ادامه تأكيد كرد: متأسفانه بايد گفت كه قرآن آنچنان كه بايد و شايسته است مورد بررسی علمی قرار نگرفته. تفاسير به دليل ساختار و فضای مناسب برای طرح موضوعات مختلف میتوانند از جمله آثار تأثيرگذار و زمينهساز در توليد علم و بررسی موضوعات ميانرشتهای باشند. در حالی كه بسياری از مفسران از پرداختن به اين وجه آيات غافل بودهاند.
به گفته اين پژوهشگر قرآنی، هر يك از آيات كلام الهی میتواند راهگشای بسياری از مسائل در علوم و پايهگذار تحقيقات علمی بر مبنای آيات قرآنی باشند كه هنوز چنان كه بايد مورد توجه و اهتمام نويسندگان قرار نگرفته است.
ارفع در ادامه به نبود تفاسير ادبی در سه دهه گذشته اشاره كرد و درباره چرايی اين روند، گفت: محتوا و ساختار تفاسير بنا بر مقتضيات زمان تغيير میكند؛ از اين رو در دورههای اخير مفسران با توجه به نيازهای اقشار مختلف جامعه به ويژه نسل جوان كشور، موضوع تفاسير خود را فراتر از بلاغت قرار دادند تا پاسخگوی بخشی از پرسشهای جامعه باشند.
وی در پايان عنوان كرد: همچنين آثار ادبی در جامعه امروز تنها مخاطبان خاص خود را دارد. بررسی آمار استقبال مخاطبان از ترجمههای ادبی و غيرادبی مؤيد اين نكته است.
|