شركت ملي صادرات گاز ايران در سال 83 با هدف صادرات گاز و حضور در بازارهاي بين‌المللي گاز و افزايش سهم ايران در اين بازارها تشكيل شد.
ايران تاكنون قراردادهاي زيادي براي صادرات گاز با كشورهاي مختلف منعقد كرده است و فعال‌ترين آنها قرارداد با تركيه است كه براساس اين قرارداد بلندمدت سالانه حدود هشت ميليارد مترمكعب گاز به اين كشور صادر مي‌شود.
براساس اين گزارش، ايران براي كسب سهم بيشتر در رقابت فروش گاز در بازارهاي جهاني كه به اعتقاد كارشناسان بازاري رو به توسعه در آينده انرژي دنيا خواهد بود، تصميم به‌اجراي پروژه‌هاي مايع‌سازي گاز براي صادرات گرفت از اين رو سه پروژه ايران ال‌ان‌جي، پرشين ال‌ان‌جي و پارس ال‌ان‌جي را در دستور كار قرار داد.
از اين سه پروژه، ايران ال‌ان‌جي تنها پروژه‌اي است كه تاكنون نزديك به 60 درصد پيشرفت در آن حاصل شده است.
از آنجا كه دانش فني ال‌ان‌جي دانش پيچيده‌اي است و تعداد معدودي از كشورها آن را در اختيار دارند براي كسب اين مهارت و دانش فني تعدادي از كارشناسان خود را به برخي كشورهاي اروپايي اعزام كرده؛ اما به دليل شرايط تحريم و هزينه‌بر بودن اين تكنولوژي تاكنون هيچ يك از پروژه‌هاي مايع‌سازي گاز طبيعي به بهره‌برداري نرسيده است. گاز مايع‌شده طبيعي از طريق كشتي‌هاي ال‌ان‌جي بر به تمام نقاط دنيا قابل ارسال است.
قطر هم‌اكنون با بهره‌گيري از ميدان گاز مشترك پارس‌جنوبي سالانه صد ميليارد دلار از محل فروش ال‌ان‌جي درآمد كسب مي‌كند و تاكنون شش پروژه ال‌ان‌جي را اجرا كرده است.
براساس اين گزارش، در كنار پروژه‌هاي ال‌ان‌جي، فروش گاز از طريق خط لوله نيز ادامه يافت. مهم‌ترين مذاكره به‌نتيجه رسيده تاكنون خط لوله صلح است كه دو سال پيش قرارداد آن بين ايران و پاكستان براي فروش روزانه 50 هزار مترمكعب گاز از طريق خط لوله در شرق كشور به امضا رسيد.
از سوي ديگر مذاكرات مختلفي در شركت ملي صادرات گاز ايران براي صادرات گاز به نتيجه رسيده كه امضاي قرارداد 18 ميليارد دلاري بين ايران و سوئيس از جمله آنها به شمار مي‌رود. مذاكرات امضاي قرارداد صادرات گاز با عراق و سوريه نيز در مرحله پاياني قرار دارد.
به گفته يك منبع آگاه ايران طي چند روز آينده با چند كشور آسيايي و اروپايي قرارداد صادرات گاز امضا خواهد كرد كه اين مذاكرات كاملا محرمانه عنوان شده است.
تصميم به انحلال از سه سال پيش
تابستان 89 مسعود ميركاظمي وزير وقت نفت در بخشنامه‌اي به شركت ملي گاز ايران اعلام كرد كه طي سه‌ماه بايد شركت ملي صادرات گاز منحل و بخش صادرات گاز با خط لوله به شركت ملي گاز و بخش صادرات ال‌ان‌جي به شركت ملي نفت ملحق شود.
از آن زمان تاكنون عملا انحلالي صورت نگرفت و تنها رخداد اين بخشنامه تغيير مديرعامل شركت ملي صادرات گاز از سوي معاون وزير نفت بود؛ اقدامي كه پيشتر توسط وزيرنفت انجام مي‌شد.
با گذشت دو سال از آن ماجرا هم‌اكنون تصميم‌گيري درباره انحلال يا ابقاي شركت ملي صادرات گاز وارد مرحله جديدي شده است.
دو هفته قبل هيات مديره شركت ملي نفت مصوب كرد كه شركت ملي صادرات گاز منحل شود. قرار است براساس اين مصوبه شركت ملي صادرات گاز كه با يك هدف فعاليت دارد به دو قسمت صادرات با خط لوله و ال‌ان‌جي تقسيم و وظايف هر يك از اين بخش‌ها به شركت‌هاي ملي گاز و ملي‌نفت واگذار شود.
صادرات گاز بايد متمركز شود
اما اين مصوبه اخير هيات‌مديره شركت ملي نفت از سوي كارشناسان صنعت نفت و گاز مورد نقد واقع شده است.
تورج دهقاني، استاد دانشگاه و كارشناس ارشد بازار گاز به‌جام‌جم مي‌گويد: اگر هدف روشني براي صادرات گاز وجود دارد بايد صادرات گاز به هر نحو به صورت متمركز انجام شود و صادرات گاز از طريق ال‌ان‌جي و خط لوله قابل تفكيك نيست.
دهقاني تاكيد كرد: از آنجا كه استراتژي روشن و قابل‌توجهي براي فروش گاز در بازارهاي جهاني وجود ندارد، چنين تصميم‌گيري‌هاي مشكل‌داري صورت مي‌گيرد.
وي با انتقاد از تصميم جديد مبني بر انحلال شركت ملي صادرات گاز تاكيد كرد: اين تصميم بيانگر آن است كه اساسا سياست صادرات گاز با ابهام روبه‌روست.
يك كارشناس ارشد بازار گاز نيز كه نخواست نامش ذكر شود به خبرنگار جام‌جم درباره تصميم اخير هيات‌مديره شركت ملي نفت گفت: انحلال اين شركت در نتيجه اختلاف مديريتي شركت‌هاي ملي نفت و گاز است. در حالي كه كارشناسان نخبه‌اي در صادرات گاز در حال مذاكره با شركت‌هاي خارجي هستند در حين مذاكره از چنين موضوعي باخبر مي‌شوند.
اين كارشناس با اشاره به شرايط تحريم كشور تاكيد كرد: در اين شرايط كه ما بايد به دنبال بازار بيشتري براي انرژي باشيم از نظر كارشناسي صلاح نيست در حالي كه مذاكرات در جريان است، فرصت‌ها را از خود سلب كنيم.
وي همچنين يكي از مذاكرات به نتيجه رسيده با يك كشور اروپايي را مورد اشاره قرار داد و گفت: در صورتي كه تصميم اخير به نتيجه برسد، مشتريان خارجي ما دچار سردرگمي مي‌شوند، زيرا نمي‌توان به طور همزمان براي يك موضوع (صادرات گاز) با دو شركت متفاوت گفت‌وگو انجام داد.
اين كارشناس افزود: با وجود شرايط تحريم ، كارشناسان ما هم‌اكنون به طور فشرده از 9 صبح تا 9 شب در حال مذاكره براي صادرات گاز هستند و اين تصميمات غيركارشناسي از نظر فني و اقتصادي توجيهي ندارد و نبايد منافع ملي به خاطر اختلافات دو شركت زير سوال برود.
ايران يكي از بنيانگذاران اصلي و مهم مجمع كشورهاي صادركننده گاز به شمار مي‌رود كه اين مجمع پس از پيشنهاد رهبر معظم انقلاب در ديدار با پوتين رييس‌جمهور روسيه در سال 86 پيگيري و تاسيس شد.
