بحثی بین فقهای عظام مطرح است که آیا اهل کتاب پاک هستند یا نجس ، که دو فتوا وجود دارد :
الف) عدهای میفرمایند نجس هستند زیرا با ظهور اسلام دیگر دلیلی نداشت که آنها به اهل کتاب بودنشان باقی بمانند و باید مسلمان میشدند . علماء و فقها از دوران قدیم تا دوره مرحوم آیت الله حکیم بر این استدلال ، آنها را نجس میدانستند .
ب) عدهای از فقها همانند مرحوم آیت الله حکیم و مرحوم آیت الله خویی و شاگردانشان میفرمایند اهل کتاب پاک هستند : به عنوان اینکه نجس دانستن آنها جنبه سیاسی دارد تا مسلمانان با آنها رابطه برقرار نکنند ، عقایدشان بر مسلمین تأثیر منفی نگذارد . به نظر میرسد اولین کسی اهل کتاب را پاک دانست ، مرحوم آیت الله حکیم بود . آیت الله خویی و شاگردانشان نیز آنان را پاک دانسته و قائل بودند که اهل کتاب نجاست ذاتی ندارند .
8. فتاوای چند تن از مراجع و فقها :
* قائلین به پاکی اهل کتاب :
- مرحوم کوکبی تبریزی در مسأله 128 رسالهشـان : در عین اینکه اهل کتاب از کفار هستند ولی نجاست آنها ذاتی نیست، بلکه عرضی است.
- آیت الله حسین نوری همدانی مسأله 106 : ... ذاتاً پاکند .
- مرحوم آیت الله فاضل مسأله 115 : ... اهل كتاب (يهود و نصارى و مجوس) پاك مى باشند .
- آیت الله خامنهای مسئله 313 : به نظر ما آنها محكوم به طهارت ذاتى هستند..
- آیت الله وحید خراسانی مسئله 85 : پاکند .
- آیت الله موسوی اردبیلی مسئله 93 : بنابر اقوى اهل كتاب (يهوديان، مسيحيان و زرتشتيان) پاك هستند؛ .
- آیت الله صانعی : اهل کتابی که «غیر از معاندین» باشد را پاک دانسته ، و معاشرت و هم‌سفرگی با آنان را جایز می‌داند
- آیت الله علی محمد دستغیب مسئله 107 : اهل كتاب يعنى يهود ، نصارى و مجوس ذاتاً طاهرند .
- آیت الله دکتر صادقی تهرانی مسئله 23 : بدن کافر ، مشرک و حتّی ملحد پاک است.
- مرحوم آیت الله صالحی نجف آبادی و علامه جعفری : پاکند .
- مرحوم آیت الله غروی : بدن هر انساني كه آلوده به نجاسات ظاهري نباشد ، پاك است . ذبیحه آنها نیز حلال است .
- آیت الله جناتی : غیر مسلمانان از هر نوع و قسمى که باشند (اهل کتاب، مشرکین و ملحدین) ذاتا و از نظر جسمى و بدنى پاک هستند و اگر از چیزهایى که در نظر مسلمانان نجس می باشند ، اجتناب کنند، نجاست عرضى هم ندارند.
- مرحوم آیت الله منتظری : به نظر اينجانب اهل كتاب در صورتي كه به واسطه شرب خمر و اكل ميته و گوشت خوك و ملاقات با سائر نجاسات بالعرض نجس نشده باشند ، نجاست ذاتي ندارند .
- امام موسی صدر ، شهید محمدباقر صدر ، شيخ طبرسى, شهيد ثانى و شيخ بهائى: اهل كتاب و ذبيحه آنان پاک است .
* قائلین به احتیاط :
- آیت الله سیستانی : بنابر مشهور نجساند ولی حکم به طهارت آنها دور نیست ، اگر چه احتیاط بهتر است.
- آیت الله شیخ جواد تبریزی در مسأله 107 رساله خود : اهل کتاب ( یهود، نصاری و مجوس ) بنابر مشهور نجس و این قول موافق احتیاط است و لکن بنابر اظهر پاکند .
- آیت الله شبیری زنجانی توضیح المسائل ج 1 مسئله 107: نجاست اهل کتاب بنا بر احتیاط است .
- آیت الله مکارم مسئله 113 : بنابر احتياط نجس است .
* قائلین به نجاست اهل کتاب :
- آیت الله بهجت مسئله 10 : نجس است .
- آیت الله صافی مسئله 107 : كافر كتابي بنابر قول مشهور نجس است و احتياط واجب رعايت اين قول است.
مقصـود از نقـل فتاوی فوق این بود که بدانیم اکثر علمای معاصر ، یهود و نصاری را پاک میدانند و بعضی نیز مجوس و یا زردشت را هم اضافه کردهاند .
تحقیق : محمد صالحی 13 / 6 /89 http://mahsan.parsiblog.com /
