مهرورزي يکي از اساسي ترين شاخه هاي اخلاق به شمار مي رود. مهرورزي، يکي از شيرين‌ترين و دلپذيرترين مفاهيم و واژه‌هاي زندگي بشر است. دوست داشتن و محبوب بودن، هر دو، مورد علاقه، محبوب و مطلوب انسان‌هاست.
مهرورزي، نه تنها در روابط انساني داراي ارزش است، بلکه ريشه در مهرورزي الهي دارد. انسان و جهان مرهون و مديون مهرورزي خدا هستند و بدون رحمت الهي، نه مخلوقي وجود دارد و نه خلقتي و نه انسان، راهي به سوي زندگي مي‌يابد. لذا به نظر مي رسد که آموزش ارزشهاي اخلاقي به خصوص مهرورزي که از مهم ترين شاخه هاي اخلاق به شمار مي رود از وظايف اصلي و اوليه والدين است.
آموختن ارزشهايي مانند صداقت، مهرورزي و توجه به همنوعان، وفاداري و درستکاري به فرزندان، مي تواند زمينه را براي اتخاذ تصميم هاي درست در زندگي آينده شان ميسر سازد.
مهرورزي، نه تنها در روابط انساني داراي ارزش است، بلکه ريشه در مهرورزي الهي دارد
در تربيت کودکان، ايجاد عادت هاي خوب و ريشه کن کردن عادت هاي بد، در آنان، مسئله اي پر اهميت است. از همان دوران کودکي هر عادتي را به راحتي مي توان در کودک شکل داد. در سال هاي بعد نيز، همزمان با رشد او لازم است ديگر عادت ها و مهارت هاي رفتاري مانند وفاي به عهد، ايثار، بخشش و کمک به اطرافيان را به آنان آموخت.
لذا به بهانه ميلاد پيامبر مهر رحمت، حضرت محمد صلي الله عليه و آله و همچنين روز اخلاق و مهرورزي، در ادامه ي اين يادداشت، به چگونگي آموزش اين ارزشها به نسل آينده مي پردازيم :
الگو و نمونه باشيد
فرزندان ارزشهاي متعالي در زندگي شان را با مشاهده کردن اعمال و رفتار والدين ياد مي گيرند. بنابراين سعي کنيد الگوي کامل و مناسبي از انجام ارزشهاي مورد نظرتان باشيد تا فرزند شما با ديدن اين ارزشها در وجود شما، به طرف آنها راغب شود.
در حقيقت آنها کنترلي بر آنچه بايد ياد بگيرند و آنچه نبايد ياد بگيرند ندارند و اين شما هستيد که هر روز با رفتارتان به فرزندتان مي آموزيد کدام عمل نکوهيده و کدام عمل پسنديده است. وقتي فرزند شما همواره شاهد و ناظراحترام، توجه و محبت بي دريغ شما به والدينتان باشد، وقتي کمکهاي انسان دوستانه شما به همنوعان را مي بيند و وقتي مشاهده مي کند که بين رفتار و گفتار شما در زمينه هاي انسان دوستانه فاصله اي نيست، ناخودآگاه کردار شما را سرمشق خويش قرار داده و اين ارزشهاي اخلاقي را مي آموزد.
مسئوليت پذير باشيد
بر روي حرف و گفته ي معقول خود بايستيد. نسبت به قولهايي که مي دهيد وفادار باشيد. مسئوليت اعمال خود را بپذيريد. درباره ي طرز تفکر و عکس العمل تان در برابر آنچه مسئول آن هستيد، با فرزندتان صحبت کنيد و به آنها بفهمانيد که با پذيرفتن مسئوليت اعمال و گفتارشان، با خود روراست باشند و با توجيه کردن و مسئوليت ناپذيري، به سرکوب فطرت انساني خود نپردازند.
صادق باشيد
به فرزندتان بياموزيد که به ديگران بدبين نباشند تا ديگران نيز نسبت به آنها اينگونه باشند. به آنها بياموزيد که افراد دروغگو هرگز مورد اعتماد قرار نمي گيرند و اعمال و رفتار آنها مورد قبول اطرافيان نمي باشد.
همچنين به آنها بياموزيد که ضرر شخصي نمي تواند توجيهي براي عدم صداقت باشد و حتي اگر بواسطه ي صداقت گفتار و رفتار دچار زحمت احتمالي شوند بايد به وظيفه اخلاقي خود عمل کنند.
به فرزند خود بياموزيد که اطرافيان، دوستان و به طور کلي انسانها را بي قيد و شرط دوست داشته باشد و براي آنها به صرف انسان بودن و همنوع بودن ارزش و اعتبار قايل شود
وفادار باشيد
وفاداري و ثبات در دوستي را به فرزندتان بياموزيد. به او بياموزيد که به هنگام اطمينان از درست بودن اعمال يا رفتار دوستانش، از آنها حمايت کند. توانايي تشخيص و تميز وفاداري از تعصب کورکورانه را براي فرزندتان فراهم کنيد تا بفهمند که تعصب کورکورانه هرگز مورد تاييد شما نيست.
احترام ديگران را نگاه داريد
به آنها بياموزيد که به ديگران احترام بگذارند و تفاوت هاي احتمالي آنها با خودشان را محترم شمرده و به تمسخر ديگران نپردازند. به فرزند خود بياموزيد که اطرافيان، دوستان و به طور کلي انسانها را بي قيد و شرط دوست داشته باشد و براي آنها به صرف انسان بودن و همنوع بودن ارزش و اعتبار قايل شود. اين موضوع مي تواند سبب شود که روحيه ي احترام به حقوق ديگران در فرزندان شما تقويت شود.
با ديگران همدل باشيد
همدلي شامل تمايل پاسخ دهي به حالت عاطفي ديگران با حالت عاطفي مشابه است. يعني اين كه فرد بتواند مسائل ديگران را حتي زماني كه در آن شرايط قرار ندارد، درك كند و براي نظريات و احساسات آن ها ارزش و احترام قائل شود. همدلي يك نوع خصوصيت ذاتي انسان هاست. چون انسان ها در اجتماع به دنيا مي آيند و با هم زندگي مي كنند و بزرگ مي شوند، براي يکديگر ارزش حياتي قائلند و نسبت به يكديگر نگران مي شوند و رفتار همدلانه از خود نشان مي دهند. از آنجا که رفتار همدلي به موقعيت و تجربه خود افراد بستگي دارد، يعني هر چه افراد همدلي بيشتري را تجربه كرده باشند، احتمال واكنش رفتار فعالانه در آن ها بيشتر خواهد بود، لذا رفتار همدلانه شما با فرزندتان از مقدمات آموزش اين ويژگي در آنهاست. به فرزندان تان کمک کنيد تا احساس ديگران را درک کنند و به آن توجه کافي داشته باشند. اين روحيه همدلي با ديگران سبب تحکيم و تثبيت شخصيت آنها نيز خواهد شد.
خود کنترل باشيد
خود كنترلي عبارت است از مراقبتي دروني كه براساس آن وظايف محول شده، انجام و رفتارهاي ناهنجار و غيرقانوني، غير اخلاقي و غير شرعي ترك ميگردد بي آنكه نظارت و يا كنترل خارجي در بين بوده باشد. هنگاميكه شما بي توجه به كنترل خارجي ، تلاش خود را مصروف انجام دادن كاري كه برعهده شما واگذار شده نماييد و يا بدون اينکه اجبار يا منفعتي در کار باشد به ياري هم نوع خود مي شتابيد و مرتكب كم كاري ، سهل انگاري بي توجهي به نيازهاي همنوعان و... نگرديد از كنترل دروني برخوردار هستيد و با رفتار خود به فرزندتان مي آموزيد که خود کنترلي تاثير مهمي در رشد و بلوغ او دارد. به او بياموزيد که گاه خواسته هاي ديگران را نسبت به خواسته هاي خود مقدم داشته و نسبت به نيازها و کاستي هاي همنوعان خود حساس باشد.
با رفتار خود به فرزندتان بياموزيد. توجه به اين مطلب مي تواند بيانگر بلوغ فکري او بوده و از طرف ديگر در رشد و تعالي صفات انساني وي موثر خواهد بود.
قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ یُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (بگو در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است، سپس خداوند به همین گونه، جهان را ایجاد می کند خداوند یقیناً بر هر چیز تواناست) /عنکبوت20
