آشنایی با برخی اصطلاحات بازار سرمایه:

ارزش‌یاب: کارشناس مالی است که دارایی‌ها و اوراق بهادار موضوع این قانون را مورد ارزشیابی قرار ‌دهد.

اساسنامه: اساسنامه نمونه شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مصوب هیئت مدیره سازمان.

اطلاعات مهم: اطلاعاتی درباره رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایه گذاران تاثیر با اهمیت داشته باشد.

اطلاعات نهانی: هرگونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می‌شود، و در صورت انتشار، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه‌گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تاثیر می‌گذارد.

اعلام عمومی: انتشار عمومی رای قطعی صادره توسط مرجع ذیصلاح .

افشاء: ارسال اطلاعات به سازمان و انتشار عمومی و به موقع اطلاعات

افشای فوری: افشای اطلاعات به محض آگاهی ناشر.

امید­نامه: سندی که اهداف، نرخ بازده مورد انتظار، شرایط و نحوه تبدیل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و سایر جزئیات مربوط به “طرح توسعه و نوسازی شرکت” را شرح می دهد و تصویری از آینده سرمایه گذاری برای تصمیم گیری در اختیار سرمایه گذاران (خریداران “اوراق مشارکت”) قرار می دهد. این سند قبل از انتشار عمومی باید به تایید “امین”، “حسابرس” و “بورس” برسد. مجموعه اطلاعاتی است که ناشر جهت انتشار اوراق ملزم به ارائه آن به سازمان و سرمایه گذاران می باشد.

امین: شخص حقوقی است که به نمایندگی از سرمایه گذاران و به منظور حفظ منافع آنان در چارچوب ضوابط، مسئولیت نظارت بر کل فرآیند عملیاتی اوراق اجاره را برعهده دارد.

انتشار: انتشار عبارت است از صدور اوراق بهادار برای عرضه عمومی.

انتقال قانونی: انتقال اوراق بهاداری است که به موجب قوانین خاص و یا با حکم دادگاه صالحه به شخص دیگری صورت می گیرد.

انتقال قهری: انتقال اوراق بهاداری است که با فوت دارنده آن به وراث قانونی وی صورت می گیرد.

انحصار: وضعیتی در بازار که سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولیدکننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین قیمت و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاه‌های جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد.

اوراق اجاره: اوراق بهاداری است که براساس این ضوابط منتشر می شود و نشان دهنده مالکیت مشاع دارندگان آن، در دارایی مبنای انتشار اوراق است که اجاره داده می شود.

اوراق بهادار: هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. “شورا”، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است.

اوراق مشارکت: اوراق بهادار با نامی که با مجوز “بورس” به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های نوسازی و توسعه شرکت های پذیرفته شده در “بورس” منتشر می شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می یابند.

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام: آن گروه از (اوراق مشارکت) (ناشر) که در سررسید نهایی و یا قبل از آن قابل تبدیل به سهام همان شرکت (ناشر) باشد.

ایستگاه معاملاتی: پایانه معاملاتی کارگزار است که با سامانه معاملاتی بورس در ارتباط می باشد. هر “ایستگاه معاملاتی” با کدی مشخص می شود که به آن “کد ایستگاه معاملاتی” گویند. ایستگاه های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می شود.

بازار خارج از بورس: بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می‌گیرد. بازار خارج از بورس در قالب شرکت سهامی تاسیس و اداره و از این پس به اختصار “شرکت” نامیده می‌شود.

بازارگردان: کارگزار/ معامله گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می پردازد.

بازارگردانی: فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز “سازمان” توسط “کارگزار” انجام می شود.

بانی: شخص حقوقی است که با هدف تامین مالی اوراق اجاره منتشر می کنند و می توانند اقدام به اجاره دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره نمایند. بانی ممکن است فروشنده نیز باشد.

بستن نماد: توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره معین طبق دستورالعمل مربوطه می باشد.

بنگاه: واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می‌کند، اعم از آن که دارای شخصیت حقوقی یا حقیقی باشد.

پذیرش مضاعف: پذیرش اوراق بهاداری است که علاوه بر “بورس” در بورس دیگری نیز پذیرفته شده باشد.

پذیره‌نویسی: فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد.

تابلوی بورس: تابلویی است که برای ارائه اطلاعات طبقه بندی شده اوراق بهادار به کار می رود از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت ها.

تخلف: هرگونه فعل یا ترک فعل که منجر به نقض قانون و یا مقررات شود.

تسویه و پایاپای: مرحله پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می شود.

تعلیق پذیرش: توقف موقت معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده ناشر در بورس.

تقاضا: عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار.

جلسه رسمی معاملاتی: ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق بهادار در این ساعات انجام می پذیرد. “بورس” می تواند در یک شبانه روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد.

حجم مبنا: تعداد اوراق بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد داد و ستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز ، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد.

حداقل سفارش انباشته: حداقل تعدادی از “ورقه بهادار” است که “بازارگردان” باید همواره در سفارش خرید و فروش خود در سامانه معاملات بورس نگه دارد.

حداقل معاملات روزانه: حداقل تعداد “ورقه بهاداری” است که “بازارگردان” آن “ورقه بهادار” موظف است در یک روز معاملاتی، معامله کند، تا تعهدات وی طبق این دستورالعمل در آن روز معاملاتی، ایفا شده تلقی شود.

حراج: سازوکاری برای دادوستد اوراق بهادار بر پایه انطباق سفارش های خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.

حساب تضمین بورس: حساب ویژه ای است که به منظور ایفای تعهدات “کارگزاران” ناشی از فعالیت کارگزاری با هدف حمایت از سرمایه گذاران، افتتاح می شود.

حسابرس: موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران که امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی “طرح نوسازی و توسعه شرکت” را تایید می کند و گزارش پیشرفت کار ، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایه گذاری را به اطلاع دارندگان “اوراق مشارکت” می رساند حسابرس می تواند در عین حال “حسابرس” شرکت “ناشر” هم باشد.

حسابرس معتمد: موسسه حسابرسی عضو جامعه حسابرسان رسمی ایران است که بر اساس ضوابط موسسات حسابرسی و بازرسان قانونی معتمد سازمان بورس اوراق بهادار تهران مصوب، ۱۳۷۸/۳/۳ شورای بورس، تعیین می شود و بر اساس ضوابط “دستوالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار” به عنوان موسسه حسابرسی معتمد سازمان پذیرفته شده است.

خرید گروهی: خرید اوراق بهادار توسط کارگزار با کد معین، و تخصیص آن به مشتریان است.

دارایی: هر نوع مال منقول یا غیرمنقولی است که بتواند موضوع قرارداد اجاره قرار گیرد و مشخصات مندرج در این ضوابط را داشته باشد.

دارایی­های صندوق: منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایه گذاران بابت پذیره نویسی اولیه واحدهای سرمایه گذاری و صدور واحدهای سرمایه گذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آنها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساسنامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می شود.

دامنه مجاز نوسان: حداکثر تغییرات مجاز قیمت “ورقه بهادار” در هر روز نسبت به قیمت پایانی روز معاملاتی قبل است.

دامنه مظنه: حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش هر “ورقه بهادار” به درصد است که “بازارگردان” آن “ورقه بهادار” در سامانه معاملات بورس وارد می نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می شود.

دامنه نوسان قیمت: پایین ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، قیمت می تواند نوسان داشته باشد.

دوره پذیره نویسی اولیه: مهلتی است که طبق ماده ۸ برای فروش واحدهای سرمایه گذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است.

سامانه معاملاتی: سیستم رایانه ای است که دریافت سفارش های خرید و فروش، تطبیق سفارش ها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن انجام می شود.

سبد: مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود.

سپرده­ گذاری: عملیاتی است که طی آن اوراق بهاداری که در سامانه معاملات به ثبت رسیده است، قابلیت معامله پیدا می کند.

سرمایه­ گذاران: دارندگان اوراق اجاره و مالکان مشاع دارایی می باشند.

سرمایه­ گذاری خارجی در سبد اوراق بهادار: فرایند معامله و خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس است که توسط “سرمایه گذار خارجی” صرفا با هدف کسب سود و بدون قصد مدیریت شرکت انجام می شود. منظور از “سرمایه گذاری خارجی” در این آیین نامه صرفا این نوع سرمایه گذاری است.

سرمایه­ گذاری خارجی مستقیم: خرید اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس است که توسط “سرمایه گذار خارجی” جهت کسب سود و نیز مدیریت شرکت انجام می شود.

سفارش: درخواست خرید و یا فروش اوراق بهادار است که توسط “مشتری” به کارگزار ارائه می شود.

سهام کنترلی: حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده آن قادر به تعیین اکثریت اعضاء هیات مدیره شرکت باشد.

سهام مدیریتی: میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد.

سهامدار/ سهامداران عمده: سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست های مالی و عملیاتی ناشر به منظور کسب منافع از فعالیت های آن را دارا هستند.

سهم شناور آزاد: بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن سهام می باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.

شاخص: نماگری است که تغییرات قیمت یا بازده یک یا مجموعه ای از اوراق بهادار را طی دوره زمانی مشخص نشان می دهد.

شایعه: اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که بطور غیر رسمی منتشر شده و توسط ناشر تایید یا تکذیب نشده است و احتمال می رود بر قیمت اوراق بهادار ناشر تاثیر با اهمیت داشته باشد.

شخص تحت کنترل: شخص حقوقی است که ناشر می تواند سیاست های مالی و عملیاتی آن را به منظور کسب منافع از فعالیت های آن شخص، هدایت نماید.

شرکت: شخص حقوقی که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد.

شرکت مادر (هلدینگ): شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر جهت کسب انتفاع، آن‌قدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیئت مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیئت مدیره موثر باشد.

صندوق سرمایه‌ گذاری: نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌اند.

عرضه: عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده.

عرضه اولیه: منظور نخستین عرضه اوراق بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بورس است.

عرضه خصوصی: فروش مستقیم اوراق بهادار توسط “ناشر” به سرمایه‌گذاران نهادی است.

عرضه عمومی: عرضه اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش.

فروش گروهی: فروش اوراق بهادار تجمیع شده تعدادی از مشتریان با کد معین کارگزار می باشد.

فروشنده: هر شخص حقوقی است که اقدام به فروش دارایی می نماید.

فعالیت نامتعارف بازار: هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم داد و ستد اوراق بهادار ناشر اطلاق می شود.

فهرست نرخ‌های بورس: سندی رسمی است که به منظور مشخص نمودن اوراق بهادار قابل معامله، معاملات انجام شده اوراق بهادار و قیمت آنها به تفکیک بازارهای اول و دوم، توسط بورس تنظیم و به اطلاع عموم می‌رسد.