واحد اقتصاد تبیان زنجان-
بر اساس مجموعه تحلیلهای مهمترین موضوع سیاستی برای سال آتی را باید در احتمال شتاب گرفتن نرخ تورم و محدودیتهای موجود برای افزایش نرخ رشد اقتصادی خلاصه کرد. نرخ افزایش شاخص قیمت مصرفکننده در پایان دی ماه 1390 (نرخ تورم) به 21 درصد رسید و همانگونه که انتظار میرفت، تغییرات نقطه به نقطه شاخص مذکور با افتی قابل توجه به 9/20 درصد کاهش یافت.
بنایراین، درصورت عدم وجود عوامل جدید، میشد انتظار داشت شاخص قیمتها بخش قابل توجهی از فشار ناشی از اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها را پشت سرگذارد.
بر اساس غالب پیشبینیها، تورم جهانی و فضای بیثبات اقتصادی، سیاسی و نهادی در غالب کشورها و حوزههای انتشار دهنده اسعار عمده، کنترل تورم ناشی از واردات را دشوار خواهد کرد، آثار روانی ناشی از تحریم و دشوارتر شدن نقل و انتقال وجوه میتواند خود منشاء نگرانیهای جدیدی باشد و بالاخره، نیازهای کمتر پاسخ یافته فضای کسب و کار به اصلاح زیرساختها، رویهها و مقررات همچنان مانعی بر مسیر رشد تولید و شکوفا شدن پتانسیلهای این حوزه عمل میکند.
به لحاظ برنامههای سیاستی موجود برای سال آتی، اجرای گام دوم قانون هدفمندسازی یارانهها را میتوان مهمترین اصلاح سیاستی و ساختاری دولت دانست. اگرچه جزئیات برنامه مذکور هماکنون تعیین شده، لیکن با توجه به فرآیند معمول نهایی نمودن برنامه مذکور و احتمال برخی بازنگریها در بردار قیمتها، باید دید گام دوم در چه ابعادی به لحاظ حجم منابع آزاد شده و برنامه تخصیص آن میان اقشار برخوردار اجراخواهد شد.
علاوه برآن، برخی دیگر از بخشهای طرح تحول اقتصادی نیز بتدریج در حال نهایی شدن بوده و امید میرود دولت بتواند در سال آتی، گامهای موثری برای بهبود خدمترسانی در حوزههای تحت مدیریت خود به انجام برساند.
بدیهی است حسب تقسیم کار صورت گرفته، دبیر کارگروه طرح تحول اقتصادی جزئیات این طرح را به اطلاع عموم خواهند رساند. به لحاظ وظایف ذاتی بانک مرکزی، بخش عمدهای از مسیر اصلاح سیاستی طی دو ماهه گذشته و با ابلاغیه اخیر شورای پول و اعتبار، به انجام رسیده است. هماکنون فضای رقابتی مناسبی میان نهادهای فعال در این حوزه برای جذب سپرده و تجهیز منابع پدید آمده است.
بنابراین بانک مرکزی در سال آینده، اهتمام بیشتری صرف بهبود ساختار و کیفیت خدمات مالی ارائه شده به اقتصاد خواهد کرد. ارتقای کیفیت نظارت بر نهادهای مالی، کنترل تخلفها به ویژه در مورد موسسات فاقد مجوز از مقام پولی، افزایش دسترسی عموم به منابع بانکی و اصلاح و هماهنگ نمودن برخی رویههای ناصواب در تعدادی موسسات هماکنون در دستور کار این نهاد قرار دارد. نظر به اهمیت خدمات بانکداری الکترونیک و استقبال فزاینده عموم از این پدیده، بانک مرکزی در تلاش است با ارائه ابزارهای جدید، گامهای بهبودی قابل توجل توجهی نیز در این حوزه بردارد.
سیاست ارزی کشور در قالب الزامات اسناد قانونی فرابخشی و مصوبههای شورای پول و اعتبار، همچنان مبتنی بر حفظ نظام نرخ ارز واحد و شفاف نمودن مصارف ارزی به منظور کنترل نوسانات و اجتناب از تلاطم بازار خواهد بود. در این راستا، امید میرود اتصال شبکه اطلاعات تامین ارز بانک مرکزی به دیگر نهادهای درگیر در واردات، از برخی سوءاستفادهها و بیشنمایی واردات جلوگیری کرده و تصویر منابع و مصارف ارزی کشور را حتیالمقدور قابل اتکاء کند.
تمهیداتی برای مقابله با تحریمهای اخیر
دشواری دسترسی به منابع و امکانات اقتصاد جهانی موضوع جدیدی برای اقتصاد ایران نیست؛ تا حدی که میتوان ادعا کرد بخشهای مختلف اقتصاد با این مشکلات خو گرفتهاند. اقتصادی که 30 سال سابقه اعمال تحریمهای ناجوانمردانه از سوی دشمنان را تحمل کرده، تبعاً مسیرهای خاصی برای تامین نیازها و بهبود بهرهمندی خود از ظرفیتهای بینالمللی را تاکنون ایجاد کرده است.
از این حیث، تحریمهای جدید نه تنها موضوع جدیدی نیست، بلکه حتی به دلیل وجود تهدیدهای آن، دستگاههای اقتصادی طی زمان فرصت کافی برای تمهید راهکارهای مقابله موثر با محدودیتهای جدید را داشتهاند.
بر اساس اطلاعات موجود، وزارت صنعت و معدن و تجارت در سه سال گذشته برنامههای متعددی برای افزایش ذخایر استراتژیک اقلام خاص داشته است. بخش عمدهای از برنامههای مذکور، پیش از اجرای گام نخست قانون هدفمندسازی یارانهها به اجرا درآمده که خوشبختانه به کمک مدیریت صحیح بازار، میزان موجودی انبارها در حدی است که حتی در صورت مواجهه با مشکلی غیرمنظره و یکباره نیز، اقتصاد بتواند تا ماهها به معیشت معمول خود ادامه دهد.
یکی از دغدغههای اقتصاد در سالهای اخیر، نرخ مشارکت پایین شرکتهای برتر بینالمللی در پروژههای اکتشاف، استخراج و صنایع بالادستی حوزه انرژی بوده است. تهدید به تحریمها سبب شد بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای گوناگون اعم از اوراق مشارکت ارزی و ریالی و حتی منابع خود، درصدد رفع این نقیصه برآید و این موضوع، یکی از افتخارات این بانک در سالهای اخیر بوده است.
با توجه به اینکه لبه تیز پیکان تحریمهای جدید متوجه مراودات بانکی و بانک مرکزی است، باید تاکید کرد بانک مرکزی در سالهای اخیر تلاش کرده بخش عمدهای از داراییهای خارجی خود را به داخل اقتصاد انتقال دهد و یا صرف سرمایهگذاریهای مولد و ارزشمند کند. علاوه برآن، کارشناسان خبره این بانک به اقتضای تشدید مشکلات دسترسی به منابع مالی و کانالهای بینالمللی انتقال وجوه، تلاش کردهاند مسیرهای جدیدی برای انجام امور اقتصاد کشور تعبیه کنند که در صورت لزوم، میتواند گرهگشا باشد