به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، به مناسبت سالروز شهادت امام هادی علیه السلام، گفت‌وگوی مشروحی با حجت الاسلام «امیرعلی حسنلو» مدیر گروه تاریخ مرکز پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم انجام دادیم که بخش نخست آن تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود.
ولادت و امامت امام علی النقی علیه‌السلام
حجت‌الاسلام حسنلو در ابتدا بیان داشت: امام هادی علیه السلام در سال 212 و پانزدهم ماه ذی‌الحجه در صریا منطقه‌ای در اطراف مدینه از مادری با فضیلت به نام سمانه یا سوسن متولد شد. پدر بزرگوار ایشان امام جواد علیه السلام در سال 220 به شهادت رسیدند و به این ترتیب امام هادی علیه السلام امامتشان از سال 220 و در سن 8 سالگی شروع شده است و تا 254 که مدت آن حدود 33 سال است، ادامه پیدا کرده است.
وی تأکید کرد: در دوره امامت امام هادی علیه السلام که طولانی هم بوده است، امام علیه‌السلام کارهای بسیار بزرگ علمی و فرهنگی و ابتکارات ارزشمندی از خود بر جا گذاشته که در حفظ تشیع و اسلام ناب بسیار موثر بود.
القاب امام علی النقی علیه‌السلام چه بود؟
وی گفت: حضرت در بین مردم به این القاب معروف بودند: عالم، فقیه، امین، نقی، هادی و طیب. اینها القابی بود که از قبل وجود داشت و البته مردم نیز امام را با این ویژگی‌ها می‌دیدند و صدا می‌زدند. امام با این ویژگی‌ها در بین علما و بنی‌هاشم و سادات علوی که آن زمان بودند، متمایز بود.
وی ادامه داد: علم و فقه ایشان، امانت و پاکیزگی و طهارت نفس و ظاهر و هدایتگری ایشان موجب می‌شد تا مردم ایشان را با این القاب بخوانند.
خلفای معاصر امام هادی چه کسانی بودند؟
وی گفت: خلفای معاصر دوره امام هادی علیه السلام، معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین، معتز و معتمد هستند که در بین همه اینها متوکل، دشمن‌ترین آنها نسبت به اهل بیت علیهم‌السلام بود.
تشکیل مجالس توهین به امامان توسط متوکل
این استاد حوزه بیان داشت: متوکل مجالسی تشکیل می‌داد و شعرایی دعوت می‌کرد تا امام امیر المومنین علیه السلام را مورد تمسخر قرار داده و بخندند. متوکل از همه بیشتر به مقام عصمت و طهارت توهین می‌کرد. منتصر که پسر او بود اعتراض می‌کرد و می‌گفت تو نباید علویان را که فامیل و قوم خویش ما هستند، پیش دشمنان مسخره کنی.
سرانجام برخورد ناشایست متوکل با امام، درسی برای سایرین
وی اشاره کرد: منتصر نسبت به علویان دید مثبت داشت و سرانجام پدرش را کشت و عاقبت این توهین کننده بزرگ به خاندان عصمت و طهارت را می‌بینیم که چه شد. این درس بزرگی برای همه دشمنانی است که فکر می‌کنند می‌توانند شخصیت ائمه علیهم السلام را تخریب کنند.
حجت‌الاسلام حسنلو افزود: امام هادی علیه السلام شخصیت مظلومی است. چنانچه الآن عده‌ای ناچیز که معلوم نیست از چه فرقه‌هایی هستند شخصیت امام را مورد توهین قرار می‌دهند. همه این رفتارها از وحشت و ترس این افراد و گروههاست.
امام هادی ولایت فقیه را پایه‌گذاری کرد
این پژوهشگر تاریخ اسلام گفت: چون امام هادی علیه السلام اندیشه‌های نابی داشت در مورد امامت، متن زیارت جامعه کبیره را فرمود و درباره آینده شیعه ولایت فقیه را پایه‌گذاری کرد. اگر الآن این مسائل به بار نشسته، همه مدیون اندیشه‌های امام هادی علیه السلام است. خیلی‌ها در هراسند که این مسائل در جامعه مطرح شود و بنابراین تصمیم به تخریب و ایجاد شبهه می‌گیرند تا از امامت قداست زدایی شود.
وی بیان کرد: جامعه مسلمین برای امامت احترام قائل است. مسلمانان واقعی چه شیعه و چه سنی، برای امامت احترام قائلند. ابن جوزی و دیگر بزرگان اهل سنت درباره اهل بیت کتاب نوشته‌اند. اهل سنت نیز امام هادی علیه السلام را تعریف و تمجید می‌کنند.
نور امام هادی علیه‌السلام خاموش‌شدنی نیست
این استاد حوزه علمیه گفت: حتی کسانی که مسلمان نبودند مجذوب نور هدایت امام شده و شیعه شدند. امام هادی علیه السلام شخصیتی بود که وقتی می‌خواست جایی برود همه برای دیدن ایشان صف می‌کشیدند. مگر می‌شود با این مسائل پوچ، نور امام را خاموش کرد؟!
توهین‌های دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام تازگی ندارد
وی تاکید کرد: هرگز با این توهین و تخریب‌ها و مسائل واهی نور و جذبه امامت از بین نمی‌رود. این توهین‌ها که تازگی ندارد. در گذشته خلفای غاصب و حکمای مستبد اموی و عباسی، مثل معاویه به شعرا پول می‌دادند تا علیه امیرالمومنین علی علیه‌السلام شعر بگویند و مطلب بنویسند و حدیث جعل کنند. عباسیان به دلقک‌ها پول می‌دادند تا اهل بیت علیهم‌السلام را مسخره کنند تا به خیال خودشان جایگاه اهل بیت علیهم‌السلام پایین بیاید.
حجت الاسلام و المسلمین حسنلو با اشاره به اینکه همه آن توهین کنندگان به دوزخ رفتند و فاسد شدند، گفت: اما شاهدیم نور امامت هنوز پرفروغ و روشن است. پیروان امامت هر روز بیشتر می‌شوند. متوکل به عنوان کسی که رفتار توهین‌آمیزی با امام هادی علیه السلام داشت، وقتی امام را از مدینه احضار کرد، امام را با تحقیر در کاروانسرایی موسوم به «کاروانسرای گدایان» امام را جا داد چند روز امام را در آنجا معطل نگه داشت و اجازه ورود به ایشان نداد.
هر کس ارباب‌رجوع را معطل کند از سیره خلفای غاصب و جائر تبعیت کرده است
وی اضافه کرد: لذا می‌توانیم نتیجه بگیریم هر کس ارباب رجوع را معطل کند از سیره خلفای غاصب و جائر تبعیت کرده است. اینها باید در جامعه مطرح شود تا مردم دقت کنند.
وی ادامه داد: پس از آن نیز با اینکه امام در پادگان نظامی و زیر نظر بود، ولی متوکل، مأموران را شب و بی‌وقت، روانه خانه امام می‌کرد تا آنجا را تفتیش کنند. متوکل، امام هادی علیه‌السلام را موظف کرده بود تا هر روز برود و امضا کند و اعلام کند که مثلا من اینجا حاضر و در خدمت تو هستم.
این استاد حوزه بیان داشت: او امام را به مجلسی دعوت کرد که در برابر ایشان شراب‌خواری و می‌گساری می‌کردند. متوکل به امام گفت تو هم از آن بخور. امام هادی علیه السلام فرمود خون و گوشت من از آن بیزار است. متوکل که دید امام تابع او نیست شعری برای امام خواند. امام نیز شعر بلند و عبرت آمیزی خواندند که تمام مجلس شرابها را انداختند و گریه کردند. خود متوکل هم در اثر لحن و هیبت امام گریست. متوکل به اطرافیانش گفت وای بر شما مسئله ابن الرضا مرا درمانده کرده است مرا یاری کنید.
متوکل با دعای امام هادی علیه‌السلام به هلاکت رسید
حجت‌الاسلام حسنلو گفت: متوکل دستور داده بود تا بنی هاشم و امام هادی علیه السلام جهت تحقیر جلوی مرکب متوکل راه بروند. در حالی که امام هم کسالتی داشت و به یکی از همراهان تکیه کرده بود و به سختی حرکت می‌کرد. بنی هاشم گرد ایشان جمع شدند و گفتند: آیا کسی نیست که دعایش مستجاب شود و ما را از شر این ظالم رها سازد؟!
وی با اشاره به ماده‌شتری که با معجزه حضرت صالح از کوه بیرون آمد اما توسط قوم ثمود کشته شد، افزود: امام هادی علیه السلام فرمود در این دنیا کسی هست که ذره‌ای از ناقه او پیش خدا از ناقه صالح عزیزتر است! و منظور خود امام بود. پس از آن فرمود: سه روز در خانه‌هایتان منتظر باشید، وعده عذاب الهی در آن روز متوکل را به دوزخ می‌فرستد.
این استاد حوزه بیان کرد: متوکل خیلی سریع و پس از سه روز توسط پسرش به درک فرستاده شد و سرانجام ظلم‌ها و توهین‌های او به ضرر خودش تمام شد و به کشته شدنش انجامید و آینده شومی برایش رقم خورد.
وی گفت: سرانجام توهین کننده به امام این چنین است و این مسائل تکرار تاریخ خواهد بود. امیدواریم که این توهین کننده به امام که الآن پناهنده منجلاب غرب شده و البته آنجا از مرگ هم برایش بدتر است و روزهای بدی در پیش دارد، به سزای عمل خویش برسد.
ویژگی مهم دوره امامت امام هادی علیه‌السلام چه بود؟
حسنلو گفت: اگر دوره‌های امامت را به چهار دوره تقسیم کنیم، دوره امام هادی علیه السلام به خاطر ویژگی‌های خاص سیاسی و علمی و فرهنگی دوره‌ای است که در آن علاوه بر تدبیر برای آینده شیعه از لحاظ سیاسی و عقیدتی، تحکیم پایه‌های فرهنگی و انتقال کامل دست آوردهای تمام دوران امامت انجام گرفته و مرحله نوینی برای شیعه آغاز شده که در نوع خود نقطه عطف بسیار مهمی است.
وی اضافه کرد: هر یک از ائمه علیهم السلام در دوره خود بر اساس تدابیر مقتضی و مناسب با حوادث و تحولات اجتماعی و سیاسی و فکری، برای هدایت شیعیان و حفظ خط اصلی اسلام ناب اقدامهای بسیار سنجیده‌ای را انجام داده‌اند، به نحوی که با وجود حاکم بودن شرایط سخت و اختناق سیاسی، تشیع به عنوان خطی روشن که متمایز با اکثریت حاکم بود، موجودیت خود را حفظ کرد.
این استاد حوزه بیان داشت: دوره امام هادی علیه السلام دوره‌ای است که بنیان برخی از اندیشه‌های ناب تشیع شکل گرفته و بنیان مرجعیت و زعامت شیعه در این دوره گذاشته شده است.
وی افزود: قرن سوم در جهان اسلام قرن نوینی از نظر علمی و فکری بود که حرکت جامعه به سوی رشد علمی و فرهنگی با رویش اندیشه‌های جدید کلامی و ورود شبهات مختلف عقلی و فلسفی که متأثر از نهضت ترجمه بود، مرحله‌ای متمایزتر از گذشته را در پیش روی قرار داده بود.
پویایی و تکامل فرهنگی ویژگی ممتاز مکتب اهل بیت علیهم السلام
این استاد حوزه علمیه افزود: مکاتب و فرقه‌های مختلف علمی با اختلاف‌ها و تنازع در حال تولید علم بر اساس اندیشه‌های خود بودند و نابسامانی فکری تمام جهان اسلام را به خاطر شیوع شبهات گرفته بود. اما مکتب اهل بیت علیهم السلام با برتری محسوس، در محاصره دستگاه سیاسی، به برکت وجود ائمه علیهم السلام از پایه‌های محکم و استوار و منطقی برخوردار بود و هرگاه شبهه‌ای متوجه کلیت اسلام و محتوای اسلام می‌شد، تنها پاسخ قانع کننده از سوی رهبران مکتب اهل بیت علیهم السلام صادر می‌شد.
وی افزود: این واکنش اساسی از سوی ائمه به ساماندهی سازمان یافته مبانی فکری اسلام منجر می‌شد. هرگاه شبهاتی از طرف کشیش‌ها و مسیحی‌ها مطرح می‌شد و بیشتر از الآن هم بود، خلیفه و علمای اطرافشان قدرت و توان علمی برای پاسخ گویی نداشتند. لذا دست به دامان امام می‌شدند تا از دین دفاع کنند.
وی گفت: در مکتب اهل بیت علیه‌السلام از نظر علمی و فکری، نه تنها غنای لازم و استقلال محفوظ و محسوس است، پویایی و تکامل فرهنگی ویژگی دیگر آن است که هیچ یک از فرقه‌های اسلامی از این حیات و پویش برخوردار نیستند.
حکومت از ترس هجوم مردم دستور به دفن امام در منزل داد
مدیر گروه تاریخ مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم گفت: امام هادی علیه‌السلام سرانجام با تحمل مشقات و سختی‌های فراوان و در حالی که تمام تکالیف امامتشان را به بهترین نحو انجام دادند و میراثی گرانقدر شامل نامه‌ها و سخنان کوتاه و زیارت جامعه کبیره که درس امام شناسی و اسلام شناسی و توحید است را به جا گذاشتند، در سال 254 در سامرا توسط مأموران مسموم گشته و به شهادت رسیدند. امام حسن عسکری در منزلشان به ایشان نماز خواند و چون مردم سامرا هجوم آوردند و شیون به پا شد، حکومت ترسید و نگذاشت تشییع عمومی صورت بگیرد و امام را در منزلش دفن کردند.
ادامه دارد ...
انتهای پیام/ک
