عد از زایمان، رسیدگی به نوزاد با آن همه درد و خستگی کار سختی است...
فکرش را بکنید درهمین حین، مادر دچار یک بیماری پوستی خارش دار هم بشود! اگر کنجکاو شدید بدانید موضوع از چه قرار است یا با خواندن این جمله ها با خود گفتید: «این که همان مشکلی است که من داشتم!» با ما همراه شوید تا صحبت های مهمانان این «میزگرد زیبایی» را بخوانید و نظر متخصصان را بدانید.
خانم بهاره که یک ماه بعد از سزارین خارش هایش آغاز شده، می گوید:
هنوز هـم موقـع شیـردهـی کـهـیـر مـی زنـم
▪ لطفا در مورد مشکلتان برایمان بگویید.
حدود یک ماه بعد از سزارین دچار کهیرهای پوستی شدم و از نوک سر تا کف پاها، حتی دور چشم هایم کهیرهای تکه ای زد. احساس می کردم یک لایه گوشت اضافه روی تنم است. این کهیرها خارش و سوزش داشت و ضایعات به دلیل خارش زخم شده بودند. به پزشک های مختلفی مراجعه کردم ولی گفتند این مشکل ربطی به سزارین و داروهای بیهوشی و بی حسی ندارد و به احتمال زیاد بدنم به آنتی بیوتیکی که بعد عمل مصرف می کنم، حساسیت نشان داده است.
▪ پس مصرف آنتی بیوتیک را قطع کردید؟
نه، چون بدنم۲ روز پس از تمام شدن مصرف آنتی بیوتیکی که برایم تجویز شده بود، کهیر زده بود.
▪ پزشک چه درمانی برایتان در نظرگرفت؟
گفتند برای بهبود باید دارو مصرف کنم اما چون به کودکم شیر می دهم، صلاح نیست دارو بخورم و بهتر است تحمل کنم تا حساسیت برطرف شود.
▪ پس دارو نخوردید؟
متاسفانه چرا، چند روز تحمل کردم اما چون دیگر طاقت نداشتم، مصرف داروها را شروع کردم. حتی آنتی هیستامین وریدی تزریق کردم تا اینکه بعد از ۱۰ روز حساسیت برطرف شد.
▪ کاملا خوب شدید؟
نه، الان با وجودی که ۵۰ روز از زایمانم گذشته، هنوز وقتی یک قسمت از بدنم تحریک می شود کهیرها بیرون می زنند. به محض اینکه فرزندم روی دستم می خوابد تا شیر بخورد، خارش بدنم شروع می شود. پوستم به شدت حساس شده است. بعد از زایمان گن می پوشم تا شکمم جمع شود اما بلافاصله بعد از درآوردن گن، روی پوستم کهیر می زند.
▪ ضایعات بیشتر در کجای بدنتان دیده می شوند؟
چند روز اول کهیرها روی تمام بدنم بودند اما بعد از مصرف دارو، گاهی روی دستم کهیر می زند و گاهی روی پاهایم و....
▪ وقتی ضایعه ها از بین می روند، جای آنها باقی می ماند؟
خوشبختانه نه.
خانم محبوبه که دو ماه بعد از زایمان خارش هایش آغاز شده، می گوید:
۶ سـال گذشتـه است اما هنـوز خـارش دارم
▪ خارش های پوستی تان از چه زمانی شروع شد؟
۲ماه بعد از زایمان، دانه هایی شبیه جای گزیدگی روی ران های پایم دیدم ولی طی ۶ ۵ ماه زیاد شدند و دست ها، انگشتان و پهلوهایم هم درگیر شدند. الان حدود ۶ سال است به این بیماری دچارم.
▪ دلیل آن مشخص است؟
پزشکان معتقدند خشکی پوستم علت اصلی است. خانواده پدری ام همگی پوست خشکی دارند. من هم زمینه خشکی پوست را ارث برده ام. پزشک متخصص پوست می گوید زایمان هم باعث تغییرات هورمونی و تشدید خشکی پوست شده است.
▪ قبل از زایمان هم در دوره هایی که خانم ها دچار تغییرات هورمونی می شوند، خارش داشتید؟
نه، تا قبل از زایمان خشکی پوستم جزئی بود و با چرب کردن دست، پا و صورتم مشکل حل می شد اما بعد از زایمان شدید شد و حالا باید مرتب بدنم را با کرم های مخصوص چرب کنم.
▪ در این سال ها اصلا درمان نشده اید؟
نه، به متخصصان زیادی مراجعه کرده ام. تجویز همگی پماد کورتون بوده است. وقتی از این پمادها استفاده می کنم، ضایعات به طور موقت خوب می شوند ولی دوباره در همان محل ها عود می کنند.
▪ جای ضایعه ها هم روی پوستتان باقی می ماند؟
بله، به صورت لک قهوه ای روی پوستم مشخص است.
▪ گفتید علت اصلی مشکلتان را خشکی پوستتان دانسته اند، با وجود چرب کردن پوست، باز هم خارش دارید؟
نه، اما با وجود بچه کوچک و کارهای روزانه، نمی توانم مرتب در حال چرب کردن بدنم باشم. من مسایل زیادی را رعایت می کنم تا در حد ممکن پوستم خشک نشود؛ مثلا وقتی حمام می روم، اصلا موادشوینده به بدنم نمی زنم. حتی سرم را به شکلی شامپو می کنم که کف آن به پوستم نخورد. لباس های نایلونی و کاموایی نمی پوشم. موادغذایی حساسیت زایی هم که باعث تشدید خارش می شوند، از برنامه غذایی ام حذف کرده ام اما با این حال خارش با کوچک ترین تحریک شروع می شود.
▪ با وجود این مشکل پوستی، به فرزندتان شیر هم دادید؟
نه! بعد از زایمان روی سینه ام ترک خورده بود و ترشحات بدنم وارد دهان دخترم می شد و دهانش آفت می زد. به همین دلیل شیردهی را قطع کردم چون مجبور بودم هر بار سر سینه ام را بشویم و همین شستن پوست را تحریک می کرد و خارش دوچندان می شد.
● نگاه متخصص پوست
پرسشی از دکتر محمد جواد ناظمی درباره سوژه «میزگرد تغذیه»
زایـمـان پـوسـت را خـراب مـی کـنـد؟
▪ آقای دکتر ابتلا به بیماری های پوستی بعد از زایمان شایع است؟
نه، زایمان به خودی خود منشاء بروز مشکلات پوستی نیست و به ندرت دیده می شود علت بروز ضایعات پوستی خانمی بارداری یا زایمان باشد. برخی خانم ها بعد از زایمان به دنبال مصرف آنتی بیوتیک، دچار حساسیت دارویی و علایم پوستی می شوند و در هر زمان دیگری هم ممکن است با مصرف آنتی بیوتیک چنین مشکلی رخ دهد. ضایعاتی که بعد از زایمان روی پوست نمایان می شوند، دلایل دیگری دارند و می توانند به علت حساسیت، آلرژی، مصرف دارو، خشکی پوست و... باشند. مثلا برخی خانم ها به بتادین حساسیت دارند و بعد از مصرف آن دچار ضایعات ریز کهیری، تاولی و خارش می شوند.
▪ پس بیماری پوستی ای نداریم که زایمان عامل بروز آن باشد.
نه، البته برخی بیماری های پوستی که احتمال ابتلا به آنها بسیار کم است، برحسب نوع از ۳ ماهه دوم بارداری ایجاد می شوند و برخی تا زمان زایمان و برخی حتی بعد از آن ادامه می یابند. دلیل این بیماری ها هورمون های جفت و عوامل خودایمنی است. برخی از آنها برای مادر و برخی برای جنین خطرناکند و برخی عارضه ای برای هیچ یک ندارند و فقط آزاردهنده اند و به تدریج با مصرف دارو بهبود می یابند یا با از بین رفتن اثر هورمون ها، بیماری ها نیز بهبود پیدا می کند.
▪ بعد از زایمان معمولا چه بیماری های پوستی ای شایع هستند؟
شایع ترین بیماری، عفونت کاندیدا در نوک سینه به دنبال شیردهی است. در خانم های مبتلا، دهان نوزاد دچار برفک می شود که البته قابل درمان است و لازم نیست شیردهی قطع شود.
ریزش موی سر نیز تقریبا شایع است. در دوران بارداری موها ریزش ندارند و بعد از زایمان ناگهان ریزش آنها آغاز می شود. نیازی به درمان نیست زیرا موهای ریخته بعد از چند ماه جایگزین می شوند.
▪ آیا بارداری می تواند باعث خشکی بیشتر پوست شود؟
بله، برخی از علایم پوستی در دوران بارداری طبیعی است مثلا پوست خشک تر و دور سینه ها و خط ناف تا دستگاه تناسلی، زیر بغل و... تیره تر می شود. معمولا خانم های باردار پرمو و به عبارتی موهایشان ضخیم تر می شود. خال ها هم در دوران بارداری پررنگ تر به نظر می رسند و تغییرات اندکی پیدا می کنند. ضایعات مختلف مثل زگیل گوشت های اضافی یا اسکین تگ ها هم زیادتر می شوند. ماسک بارداری یا لک روی صورت نیز در برخی خانم ها شایع است که البته پس از زایمان در بسیاری از موارد برطرف می شود اما در برخی خانم ها باقی می ماند و به درمان نیاز دارد.
▪ نظر شما در مورد مشکلات پوستی ۲ مهمان میزگرد ما چیست؟
خانم اول حساسیت دارویی نشان داده اند و مساله کاملا مشخص است و ربطی به بارداری و زایمانشان ندارد. مشکل نفر دوم هم کاندیدا یا برفک است که خشکی، ترک و اگزماهای پوستی به آن اضافه شده است. مشکل این خانم بیماری نیست و فقط لازم است مراقبت بیشتری انجام دهند ولی اگر به حدی شدید است که ایشان را به پزشک کشانده و از یک قرمزی و خارش فراتر است، ممکن است به هورمون های جفت و بیماری های خودایمنی مربوط باشد که با درمان در طولانی مدت بهبود می یابد. در این مورد به معاینه و بررسی بیشتر نیاز است.
▪ خانم هایی که تازه فارغ شده اند، معمولا خیلی گرفتارند و فرصت مراجعه به پزشک ندارند. آیا می توانند در صورت بروز خارش از پماد کورتونی یا آنتی هیستامین استفاده کنند؟
نه، چون باید ابتدا دلیل خارش مشخص شود. ممکن است پوست خشک یا به آزمایش قند، اوره و تیرویید نیاز باشد. استفاده از کرم های کورتونی هم درست نیست. به هیچ وجه نباید سرخود دارو مصرف کرد زیرا با توجه به نوع خارش، محل خارش و نوع ضایعه، دارویی که پزشک تجویز می کند، متفاوت است.
▪ مصرف آنتی هیستامین برای مادر شیرده مجاز است؟
اگر خارش شدید باشد، مادر می تواند آنتی هیستامین مصرف کند اما این دارو از شیر به نوزاد منتقل می شود و می تواند باعث بی حالی او شود.
▪ آیا احتمال عود مشکلات پوستی دوران بارداری یا بعد از زایمان در بارداری های بعدی وجود دارد؟
بله، ممکن است در بارداری های بعدی هم این مشکلات دوباره بروز کنند.
● نگاه کارشناس ارشد تغذیه
روغن زیتون ضد خارش است
خدیجه رحمانی/ عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور
خشکی پوست و کمبود آب در بدن هم می تواند از دلایل ایجاد خشکی پوست و خارش و آلرژی باشد و به همین دلیل مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب در روز، به خصوص در فواصل بین وعده های غذایی و تدریجی، لازم است. استرس از دیگر مسایلی است که باعث خشکی پوست و خارش می شود و در دوران بارداری خانم ها استرس زیادی دارند. زایمان و مسایل بعد از آن هم این استرس را افزایش می دهد که می تواند زمینه ساز بروز آلرژی شود اما عوامل تغذیه ای می توانند باعث بهبود آن شوند که البته درمان کننده نیستند و باید در نهایت عامل بروز آلرژی برطرف شود:
▪ مصرف آنتی اکسیدان ها: بیشتر میوه ها و سبزی ها به خصوص انواع رنگی آنها تاثیر آنتی اکسیدانی بیشتری دارند. افرادی که در معرض استرس هستند، باید آنتی اکسیدان بیشتری دریافت کنند. ویتامین A و C و ترکیب های فیتوکمیکال موجود در میوه و سبزی ها هم در بهبود آلرژی و خارش های پوستی موثرند. ویتامین C سیمان سلولی است و باعث استحکام بافت پوست می شود. ویتامین A نیز برای سلامت پوست و به خصوص مخاط آن ضروری است.
▪ مصرف چربی های ضروری: به هر دو خانم که شرح حالشان مطرح شد، توصیه می کنم از روغن زیتون برای طبخ غذا استفاده کنند و حتی به صورت موضعی در محل خارش آن را بمالند. اگر مغزها عامل آلرژی نباشند، افراد مبتلا به آلرژی های پوستی و خارش می توانند از روغن مغزها به خصوص روغن بادام به صورت خوراکی یا موضعی استفاده کنند. مصرف مخلوط مغزها روزانه به اندازه ۳۰ گرم یا یک مشت بسیار مفید است. مغزها تنها منبع ویتامین E طبیعی هستند و بر سلامت پوست تاثیر دارند. روغن ماهی نیز از روغن های موثر در پیشگیری و بهبود آلرژی های پوستی است؛ البته مصرف خود ماهی بهتر است. ۳ ۲ بار خوردن ماهی در هفته به این دلیل که منبع خوب امگا۳ است، مفید است. اگر فردی نمی تواند ماهی مصرف کند، مصرف روزانه قرص روغن ماهی به او توصیه می شود.
▪ مصرف منابع غذایی غنی از ویتامین های گروه B و روی: ویتامین های گروه B و روی در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند. منابع ویتامین های گروه B به خصوص B۱۲، شامل انواع گوشت ها، شیر و لبنیات هستند. روی، علاوه بر منابع حیوانی، در حبوبات و مغزها هم وجود دارد. به افراد مبتلا به آلرژی های پوستی و خارش توصیه می شود غلات کامل مصرف کنند، نان سفید نخورند و از سبوس برنج در سوپ، سالاد و ماست و پلو استفاده کنند.
▪ ماست و پنیر پروبیوتیک: به خانمی که دچار حساسیت دارویی شده اند، توصیه می کنم ماست و پنیر پروبیوتیک مصرف کنند. فلورباکتریایی روده با مصرف آنتی بیوتیک به هم می ریزد و تنها ماده طبیعی ای که می تواند به عنوان پروبیوتیک کمک کننده باشد، ماست پروبیوتیک است.
اگر به آلرژی پوستی و خارش مبتلا هستید، پرهیز از مصرف برخی موادغذایی ضروری است؛ مواد غذایی فراوری شده، نمک و شکر، نان و فراورده های تهیه شده از آرد سفید، انواع شیرینی ها و بیسکویت ها و حتی ماکارونی ساده.
● نگاه متخصص اطفال
داروهای ممنوع
در دوران شیردهی
دکتر بهرام دلاور/ دانشگاه علوم پزشکی تهران
هیچ کدام از این خانم ها منعی برای شیردهی ندارند و مصرف داروهای آنتی هیستامین (چه تزریقی چه خوراکی) یا آنتی بیوتیک های معمولی دلیلی برای قطع شیردهی نیست. اگر مادر به حدی دچار خارش است که با شیردهی آزار می بیند، می تواند برای مدت کوتاهی (چند روز) شیرش را بدوشد و با قاشق، استکان یا سرنگ یا با شیشه به فرزندش بدهد. چنانچه دوشیدن شیر برای مدت طولانی ادامه یابد، احتمال خشک شدن شیر وجود دارد زیرا مکیدن نوزاد محرک تولید شیر است بنابراین بعد از یکی، دو روز می توان با تجویز پزشک داروهای خوراکی یا موضعی دریافت کرد و همزمان به شیردهی ادامه داد. تعداد داروهایی که در دوران شیردهی منع مصرف دارند، بسیار محدود است؛ فراورده?های مشتق از طلا، داروهای شیمی درمانی و رادیوتراپی و داروهای درمان کننده برخی بیماری های عصبی یا برخی داروهای تیروییدی را نباید در دروان شیردهی مصرف کرد یا در صورت لزوم مصرف، نباید شیردهی را انجام داد. بیماری ها مخل شیردهی نیستند، مگر آنکه به مصرف داروهای ممنوعه در دوران شیردهی نیاز باشد. البته در برخی بیماری ها نظیر جنون به این علت که مادر توانایی برقراری ارتباط با نوزاد ندارد و ممکن است به او صدمه بزند، لازم است شیردهی قطع شود.
● نگاه طب سنتی
بخورنخورهای خارش
دکتر مهرداد کریمی/ دانشجوی دکترای طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران
علل زیر را باید از شایع ترین علل خارش دانست:
۱ نوشیدنی و خوراکی ها: مصرف غذایی که تعادل مزاجی را برهم بزند و ماده نامناسب تولید کند، از عوامل بروز خارش است. از این غذاها می توان به ماهی نمک سود، پنیر کهنه، سیر، پیاز، گردو، خربزه و طالبی، خردل، فلفل و زنجبیل اشاره کرد.
۲ مشکلات گوارشی: ضعف هضم و اختلال های گوارشی، سهم عمده ای در بروز خارش دارند و یکی از پایه های درمان به شمار می روند. برخی از بیماران مبتلا به خارش، دچار یبوست هستند و فقط با افزایش تعداد دفعات و تخلیه کامل مدفوع، شدت خارش بدنشان کاهش می یابد. مشکلات کبدی، از جمله انسداد های کبدی نیز می توانند باعث بروز خارش شوند.
۳ آب وهوا و فصل: اقلیم خشک در افراد گرم و خشک و سرد و خشک، علایم را تشدید می کند. معمولا محل سکونت را نمی توان به راحتی تغییر داد ولی مسافرت را باید کنترل کرد و در هر فصل با رعایت مزاج به نواحی مختلف سفر کرد. فصل پاییز، فصل خشکی پوست و خارش است و افراد مستعد باید قبل از آغاز این فصل، اقدام هایی انجام دهند.
۴ دوره های خاص زندگی: در دوران بارداری، به دلیل برخی شرایط که تغییرات هورمونی از آن جمله است، پاکسازی بدن در شرایط ویژه ای قرارمی گیرد؛ از سویی به علت تجمع مواد تعادل بدن به هم می خورد و از سویی دیگر زن باردار فعالیت های خود را کاهش می دهد و الگوی دفع او تغییر می کند. یکی دیگر از تغییرات دوران بارداری، توقف عادت ماهیانه است که از دیدگاه طب سنتی، یکی از راه های پاکسازی و ایجاد تعادل در بدن زن محسوب می شود. به ۲ خانمی که پس از زایمان، دچار خارش پوستی شده اند و به تمام خانم های باردار توصیه می کنم این موارد را رعایت کنند: از مصرف مواد غذایی ای مانند گوشت گاو و گوساله، غذای مانده مانند کنسروها و ادویه هایی مانند فلفل و خردل و کاری و موادی که به شکل خمیر هستند، خودداری کنند، برنامه ورزشی منظمی داشته باشند، سطح بدن را با روغن بادام شیرین و کمی با روغن بابونه چرب کنند. بعد از زایمان، مصرف صبحگاهی خاکشیر و تخم ریحان کمک کننده است. افراد با مزاج گرم و خشک به جای تخم ریحان می توانند از تخم بارهنگ استفاده کنند و مصرف موضعی موادی مانند گلاب، در بیشتر افراد موثر است. سدر و مورد نیز از دیرباز برای رفع خارش موثر شناخته شده اند ولی اگر پوست خشک باشد، بعد از مدتی شدت خارش با مصرف این مواد بیشتر خواهد شد.
|