به گزارش خبرنگار ایثار و شهادت باشگاه خبری فارس «توانا»، نشست بررسی تاریخ شفاهی ایثار و شهادت با حضور حجت‌الاسلام سعید فخرزاده، محسن کاظمی و امیر رزاق‌زاده عصر امروز در سالن یاس نمایشگاه کتاب برگزار شد.
در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام فخرزاده اظهار داشت: حوادث و وقایعی بر این انقلاب گذشته است که نه تنها ایرانیان بلکه کشورهای دیگر نیز برآن افتخار کرده و مایه درس و عبرت برای آنها شده است.
* تاریخ شفاهی روش ثبت وقایع 40 سال گذشته کشور است
وی افزود: اتفاقاتی که در 40 سال گذشته در ایران روی داده است چنان گسترده است که شایسته است بستری فراهم شود تا این وقایع ثبت شده که یکی از این روش‌ها برای ثبت این رویدادها و حوادث روش تاریخ شفاهی است. مورخان در گذشته این حوادث را در اسناد مکتوب باستانی جستجو می‌کردند ولی از زمانی که روش تاریخ شفاهی مورد استفاده قرار گرفته است تحول عظیمی در این زمینه ایجاد شده است.
فخرزاده بیان داشت: اکنون دامنه اطلاعات از سازمان‌ها و نهادهایی که اطلاعات را به صورت مکتوب گردآوری می‌کنند فراتر رفته و دیگر بسیاری از انسان‌ها نیز در مکتوب کردن اطلاعات فعال شده‌اند.
* خواندن تاریخ شفاهی ایثارگران مورد اقبال زیاد مردم قرار گرفته است
وی تصریح کرد: حرکت جهادگرانه مردم ما در تاریخ و ایثارگری آنها که باید به صورت تاریخ شفاهی جمع‌آوری و به نسل‌های آینده انتقال یابد مورد اقبال مردم قرار گرفته است اما در جمع‌آوری این اطلاعات باید سلیقه و ذائقه مردم لحاظ شده چرا که بسیاری از مردم تمایلی به شنیدن و دیدن اسناد ندارند اما خواندن تاریخ شفاهی با اقبال بیشتر مردم روبه‌رو می‌شود.
فخرزاده در ادامه افزود: تاریخ شفاهی یا موضوع فرد است یا در مورد یک حادثه. در مورد یک حادثه بیان آن رویداد و شرایط فیزیکی است اما درباره فرد حوادث مربوط به خود آن را بیان می‌کند مثلاً در حوزه ایثار و شهادت و شخصیت یک شهید با توجه به اینکه آن فرد در میان ما نیست ما باید چنان شخصیت او را کنار هم قرار بدهیم تا خواننده ارتباط مستقیمی با او برقرار کند.
وی خاطرنشان کرد: کتاب‌‌های منتشر شده در این زمینه در کنار نکات مثبت هنوز نکات منفی زیادی دارد چرا که در نگارش چنین کتاب‌هایی باید ترکیب و تصویرسازی درستی از زندگی یک شهید و ویژگی‌های مثبت آن صورت گیرد که در بسیاری از آثار هنوز دیده نمی‌شود.
* تاریخ شفاهی کشور ما در جنگ و انقلاب نهفته است
محسن کاظمی نیز در ادامه این نشست اظهار داشت: تاریخ شفاهی نوعی تاریخ‌نگاری است که قدمتی 50 ساله دارد و تاریخ شفاهی کشور ما در جنگ و انقلاب نهفته است.
وی افزود: دفاع مقدس و انقلاب با تاریخ شفاهی یک رابطه متقابل دارد و علت تأثیر جنگ و انقلاب در تاریخ شفاهی این است که تاریخ شفاهی یک تاریخ نزدیک به ذهن انسان‌ها است و تأثیر تاریخ شفاهی این است که زیاد نمی‌تواند به عقب برگردد و در بحث جنگ ما نیز تاریخ شفاهی این ظرفیت مناسب را دارد تا حوادث مربوط به آن را به جامعه انتقال دهد تا نسل‌های مختلف سرمایه‌های آن را به خوبی بشناسند.
کاظمی در ادامه افزود: تاریخ شفاهی دارای دو موضوع فردمحور و موضوع‌محور است. در موضوع فردمحور در دفاع مقدس یا در دوران انقلاب دارای ویژگی‌های مختلفی است که از خود بروز داده لذا تاریخ شفاهی می‌تواند عملکرد چنین افرادی در این دو دوران را به خوبی رصد کرده و بیان کند. مانند شخصیت‌هایی که در دوران مقدس جزو فرماندهان بزرگ ما بودند.
وی بیان داشت: در بحث تاریخ شفاهی موضوع‌محور می‌توان به وصایای شهدا، ایثار، گذشت، فرماندهی و رزم رزمندگان اشاره کرده و آنها را مورد مطالعه و تعمق قرار داد.
وی همچنین تصریح کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که در این زمینه می‌توان مورد توجه قرار داد جانبازان دوران دفاع مقدس هستند که بسیاری از آنها قطع نخاع بوده که اینها در قاموس تاریخ شفاهی می‌تواند گنجانده شود.
کاظمی در زمینه مقوله ایثار و شهادت افزود: باید ما به همه سطوح فرهنگ ایثار و شهادت بپردازیم و هنگام تهیه مصاحبه‌ها پژوهش میدانی را در زمینه شخص مورد نظر انجام دهیم و با یک اطلاعات قبلی وارد مصاحبه با افرادی که از شخص مورد نظر اطلاعاتی دارند بشویم. در نتیجه مراحل تاریخ شفاهی شامل پیش‌مطالعه، جریان مصاحبه، ثبت و آرشیو و پیاده‌سازی و در نهایت تدوین این اطلاعات است که اگر ما همه این مراحل را به خوبی انجام دهیم می‌توانیم یک مجموعه کامل و جامع جمع‌آوری و گردآوری کنیم.
وی افزود: ما در زمینه تاریخ شفاهی با یکسری تنگناهایی روبه‌رو می‌شویم و با بعضی شخصیت‌هایی که حاضر به دادن اطلاعات شخصی از دوران دفاع مقدس نیست که در اینجا باید با ظرافت‌های خاص این اطلاعات را جمع‌آوری نماییم.
وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: بحث مهم دیگری که در تاریخ شفاهی باید مدنظر قرار بگیرد اعتمادسازی و رعایت مسائل اخلاقی و امانتداری هنگام جمع‌آوری اطلاعات و خاطرات افراد است و این موارد باید از ابتدای جمع‌آوری تا انتشار مطالب رعایت شود و به خصوص رعایت چنین مواردی در زمینه آثار ایثار و شهادت باعث اقبال بیشتر در این زمینه می‌شود.
امیر رزاق‌زاده در ادامه این نشست در سخنانی خاطرنشان کرد: تاریخ تمدن‌ها در سایه وقایع پرفراز و نشیب مفهوم پیدا می‌کند.
وی افزود: با انقلاب گوتنبرگ در اروپا تاریخ مکتوب وارد عرصه جدید شد و از اواخر قرن 18 شروع، از قرن 19 روال بهتری به خود گرفته و از قرن بیستم تاریخ شفاهی گسترش روز‌افزونی داشت.
* تاریخ شفاهی کشور از ثمرات دفاع مقدس است
وی تصریح کرد: در ایران نیز نقد سینه به سینه وقایع تاریخی و تجارب افراد به یکدیگر صورت می‌گرفت و در دوره جدید و دوران انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی وارد بستر و عرصه جدیدی شد و مراکزی به ثبت و ضبط این وقایع پرداختند و براین اساس ما وارد تاریخ شفاهی شدیم اما تاریخ شفاهی ما از دفاع مقدس شروع شد و این تاریخ از ثمرات دفاع مقدس است.
رزاق‌زاده در ادامه گفت: تاریخ شفاهی باید در سطح فراملی مانند چهره شخصیت شهید چمران یا در سطح ملی مانند فرماندهان و مسئولان مملکتی که در دوران دفاع مقدس حضور داشته‌اند و در سطح استانی به جمع‌آوری خاطرات و زندگی چنین شخصیت‌هایی بپردازد و در کنار آن باید یک شبکه اجتماعی VBC چند کاربره برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و معرفی چنین شخصیت‌هایی باشد.
این نشست به همت معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران برگزار شد.
انتهای پیام/س
