استفاده از رايانه در زمان ما به يكي از رايج ترين كارها تبديل شده است. امروزه رايانه نه تنها در خانه ها بلكه در محيط هاي كاري نيز گسترش بي رويه اي پيدا كرده اند و كمتر اداره و سازماني را مشاهده مي كنيم كه از رايانه در آن خبري نباشد. اين پديده جديد اگرچه فوايد بي شماري به ما انسان ها هديه كرده است اما مشكلاتي براي كاربران به همراه مي آورد. كارشناسان بهداشت حرفه اي و ارگونومي معتقدند كار با رايانه عوارضي به همراه دارد. از جمله مهم ترين آنها، به مشكلات بينايي براي كاربر، عوارض مفصلي و عضلاني، مشكلات زايماني در دوران بارداري، عوارض پوستي، استرس و تنفس گازهاي مضر متصاعد شده از رايانه اشاره مي كنيم.
مشكلات بينايي
مشكلات بينايي، از شايع ترين مشكلاتي است كه در اثر كار زياد با رايانه بروز مي كند. درد، سرخي و سوزش چشم و آب ريزش آن، دوبيني، احساس تاري ديد كه به كاهش قدرت بينايي، خستگي و درد چشم و سردرد منجر مي شود، از جمله اين عوارض است. چشم هاي انسان عادت دارند تا بسيار راحت روي اشياي دور و نزديك متمركز شوند، به همين دليل احتمال خستگي ماهيچه چشمي كه روي كاغذ و صفحه مانيتور متمركز شده وجود دارد. همچنين ماهيچه هاي ديگر چشم، از تغييرات نور يا درخشندگي يا از تغيير مسير ديد بين صفحه نمايشگر و نوشته هاي در حال تايپ خسته مي شوند و به دليل جابه جايي زياد كلمات، چشم قدرت تطابق خود را به مرور از دست مي دهد. افرادي كه داراي اختلالات انكساري اصلاح نشده هستند، بيشتر در معرض خطرند.
عوارض مفصلي و عضلاني
يكي ديگر از شايع ترين عوارض كار با رايانه، دردهاي عضلاني و درد مچ دست و بازوها است. درد گردن و كمر در طولاني مدت، خميدگي پشت از عوارض ديگر كار زياد و طولاني با رايانه است. به طور معمول، كاربران رايانه، ساعدها، دست ها، بازوان، پشت و گردن خود را در يك حالت ثابت قرار مي دهند و اين عمل سبب وارد شدن فشار زياد، در زمان طولاني، روي ماهيچه ها و تاندون هاي فرد مي شود و در نهايت مي تواند به مشكلات عضلاني و مفصلي نيز منجر شود. در اين رابطه، عوامل ارگونوميكي مانند بار كاري، حركات تكراري، طرز نشستن، زاويه ديد، وضعيت ميز و صندلي، ارتفاع صفحه كليد و مانيتور، وضعيت نوري، سرعت تايپ و نداشتن آرامش رواني مي تواند از مشكلات جدي به شمار رود.
مشكلات دوران بارداري و زايمان
برخي پژوهشگران بر اين باورند كه زايمان ها و بارداري هاي غيرعادي و تولد نارس و ناقص به استفاده از صفحه نمايش رايانه و وجود تشعشات آن مربوط است. برخي تحقيقات نشان دهنده اين مطلب است كه سقط جنين در زماني كه در معرض ميدان هاي مغناطيسي حاصل از رايانه با قدرت بيش از ۹/۰ ميكروتسلا قرار دارند، شايع تر است. بنابراين هنگام خريد يا استفاده از رايانه بايد دقت كنيد كه رايانه شدت ميدان مغناطيسي زيادي نداشته باشد.
مشكلات پوستي
ولتاژ زياد لامپ تصوير در انواع نمايشگرهاي قديمي موجب توليد ميدان الكترواستاتيك و بارهاي الكتريكي مثبت در سطح خارجي صفحه نمايش مي شود. در ميدان بين بارهاي مثبت و صورت كاربر، گرد و خاك و ذرات در تمامي جهات حركت مي كنند. اگرچه ميزان گرد و خاك و ذرات بسته به نوع تهويه اتاق، كف پوش و عوامل ديگر تغيير مي كند، هميشه وجود دارند. جريان بارهاي مثبت حاصل در اين ميدان ممكن است در افرادي كه حساسيت پوستي دارند، موجب خشك شدن پوست دست و صورت و ترك خوردن آن شود. همچنين بررسي ها نشان داده اند افرادي كه از حساسيت هاي پوستي شكايت دارند و هنگام كار بيشتر تحت فشارهاي فكري و عصبي قرار مي گيرند، فشارها و استرس ها موجب تغييرات هورموني مانند تيروكسين و پرولاكتين و همچنين ضايعات پوستي در آنها مي شود. در يك مطالعه ديگر نيز ارتباط ميان ضايعات پوست صورت و كار با رايانه را به عوامل رواني اجتماعي و مسايل محيط كار نسبت داده اند. البته عوامل شخصي هم در بروز اين ضايعات دخالت دارند.
استرس و مشكلات عصبي، رواني
حجم كار زياد و دوري از همكاران در محيط كار مي تواند به بروز مشكلات رواني منجر شود. البته كار با رايانه افسردگي زا به شمار نمي رود بلكه حجم زياد كار است كه در ايجاد استرس رواني نقش دارد.
تنفس گازهاي رايانه
بدنه رايانه ها و نمايشگرها بر اثر گرم شدن، بوي مخصوصي از خود متصاعد مي كنند. از جمله اين بوها، گاز ديوكسين است كه به وسيله بدنه رايانه و صفحه نمايشگر توليد مي شود. اين مواد به عنوان مواد ضدحريق در بدنه نمايشگر و بردهاي رايانه به كار مي روند. همچنين گاز اوزن به هنگام كار چاپگر ليزري توليد مي شود كه به بافت مخاطي بيني، چشم و گلو آسيب مي رساند. بنابراين رعايت استانداردهاي مربوط در اين خصوص از سوي واردكنندگان يا توليدكنندگان رايانه ضروري است.
