به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در آسیای مرکزی، هفته نامه "اّشیستوینی ریتنگ" (وجهه اجتماعی) چاپ بیشکک با اشاره به شدت یافتن اختلافات میان ازبکستان و تاجیکستان بر سر بهره برداری از ذخایر آب منطقه و افزایش اقدامات سیاسی، اقتصادی و امنیتی تاشکند به منظور اعمال فشار بر دوشنبه، افزوده است، بیشتر کارشناسان و رسانه‌ها با توجه به این شرایط احتمال بروز درگیری‌های نظامی را بعید ندانسته‌اند که جای نگرانی دارد.
اّشیستوینی ریتنگ در رابطه با مشکلات روابط میان تاشکند و دوشنبه با یکی از کارشناسان مسائل سیاسی و امنیتی قرقیز که از افشای نامش خودداری کرده است، گفت‌و‌گویی انجام داده است که با نکات مهم آن در زیر آشنا می‌شوید.
این کارشناس مسائل سیاسی و امنیتی منطقه با اشاره به افزایش تنش میان 2 کشور در ماه‌های اخیر گفته است: اختلاف بین تاشکند و دوشنبه بعد از فروپاشی شوروی در اواسط دهه 90 قرن گذشته شروع شد ولی در 3 سال اخیر بیش از گذشته تشدید شده است که این امر به یکسری از مسائل خاص مرتبط است.
عمدتا دلایل مورد اشاره از طرف ازبکستان مطرح شده و اغلب چندان اساس واقعی ندارد که مهمترین آنها بحث ساخت نیروگاه "راغون" در تاجیکستان بر می‌گردد.
تاشکند مدعی است که با احداث این نیروگاه جریان آب رودخانه‌های تاجیکستان به کشورهای همسایه و بخصوص به ازبکستان محدود خواهد شد. البته تاجیکستان این ادعاها را رد می‌کند و ضمنا کارشناسان کشورها و سازمان‌های مختلف بین‌المللی نیز می‌دانند که موضعگیری تاشکند هدفمند است اما با ملاحظات سیاسی، اقتصادی و نظامی‌ای که دارند در برابر این موضوع سکوت اختیار می‌کنند و افکار عمومی را آگاهانه به گمراهی می‌کشانند.
در ادامه این مطلب آمده است: متاسفانه روابط خصوصی میان روسای جمهور 2 کشور نیز به نحوی خصمانه بوده و مانع تصمیم گیری‌های صحیح و منطقی در سطح دولت هایشان شده است.
قابل یادآوری است که در دهه 90 قرن گذشته مقامات عالی و رسمی ازبکستان و تاجیکستان خوشحالی خود از ناکامی یکدیگر را به طور آشکار به نمایش می‌گذاشتند.
عواقب نگران کننده بلند پروازی‌های سیاسی
البته از بلند پروازی‌های سیاسی که در میان گروه‌های مشخص نخبه ازبکستان و تاجیکستان وجود دارد، نمی‌توان صرف نظر کرد. سیاستمداران و کارشناسان آسیای مرکزی و کشورهای دیگر می‌دانند که با فروپاشی شوروی، نخبگان ازبکستان خواب رهبری سیاسی و اقتصادی منطقه را می‌دیدند. با این حال، آنها از رویاروی خونین داخلی که در پی فروپاشی شوروی در تاجیکستان شروع شد از یک سو هراس داشتند (زیرا به دلیل سکولار بودنشان از نفوذ اسلام به اصطلاح مبارز به ازبکستان احساس نگرانی می‌کردند) و از سوی دیگر تصور می‌کردند که رویارویی داخلی تاجیکستان می‌تواند پیش زمینه تحقق آرزوی آنان برای رهبری منطقه را فراهم نماید.
این منبع نشریه قرقیزی خاطرنشان می‌کند، این واقعیت را نباید نادیده گرفت که در مراحل مقدماتی درگیری‌های داخلی تاجیکستان در آغاز دهه 90 ،کمک‌های ازبکستان به گروه‌های سکولار تاجیکستان بسیار بالا بود. بعلاوه، مقامات ازبکستان بودند که در آن موقع رئیس جمهور وقت روسیه "بوریس یلتسین" را متقاعد به حمایت از گروه‌های سکولار در تاجیکستان کردند. البته برای این انتخاب روسیه عوامل دیگری نیز درکار بود ولی در آن مقطع چگونگی نگاه ازبکستان به تحولات داخلی تاجیکستان از اهمیت زیادی برخوردار بود.
تاشکند ضمن کمک برای پیروزی گروه‌های سکولار تاجیکستان، روی امکان کنترل کامل آنان حساب باز کرده بود. حتی عده‌ای از مقامات ازبک آرزوی الحاق برخی از مناطق ازبک نشین تاجیکستان به خاک کشور خود را می‌پروراندند.
اما به نوبه خود مقامات تاجیکستان این نوع چرخش تحولات را قابل قبول ندانسته و نزدیکی هرچه بیشتر با روسیه را ضامن حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی خود تلقی کردند.
در مقابل، گروه‌هایی نیز در تاجیکستان بحث ضرورت الحاق برخی از مناطق ازبکی از نظر تاریخی متعلق به تاجیک‌ها را در میان گذاشتند. و همین طور کم کم کار به جایی رسید که امروز شاهدش هستیم.
هرچند طی این سال‌ها ازبکستان و تاجیکستان تا جایی از روسیه فاصله گرفتند اما ناراحتی‌های گذشته باقی ماند و فضای بی اعتمادی میان مقامات عالی 2 کشور بیش از پیش در حال تقویت شدن می‌باشد.
میتوان گفت که نخبگان حاکم تاشکند و دوشنبه گروگان بلند پروازی‌های خود شده و مسئولیت سرنوشت مردمانشان را از یاد برده‌اند.
بیگانگان علاقمند تعمیق اختلافات در منطقه هستند
این کارشناس مسائل سیاسی و امنیتی منطقه در پاسخ به پرسش هفته نامه مبنی بر اینکه آیا اختلاف سیاسی میان نخبگان 2 کشور امکان منجر شدن به رویاروی‌های نظامی را دارد یا خیر، تصریح کرده است: با توجه به ویژگی‌های گروه‌های نخبه حاکم 2 کشور و سایر عوامل موجود، میتوان گفت که احتمال درگیری‌های نظامی میان ازبکستان و تاجیکستان در حال حاضر خیلی قوی نمی‌باشد.
بحث دیگری که بسیار مهم است این است که برخی از بازیگران خارجی علاقمند بروز درگیری مسلحانه و خونین میان این 2 کشورند و به نحوی می‌توانند چنین درگیری‌هایی را نیز تحریک کنند. این بازیگران خارجی دارای منافع واضح و روشنی می‌باشند که ظرف سال‌های طولانی برای تحقق آن تلاش به خرج داده اند.
دقیقا زمانی که علاقمندی و منافع بازیگران خارجی در کنار بحث با عدم دوراندیشی و وابستگی برخی از سیاستمداران حاکم این 2 کشور قرار می‌گیرد، زمینه وقوع اینگونه اتفاقات برای منطقه نامطلوب را بیشتر فراهم می‌کند.
در چنین شرایطی در نهایت طرفی بیشتر متهم خواهد بود که برای طرف مقابل خود عملا شانس مانور باقی نمی‌گذارد. برای هر یک نفر سیاستمدار روشن است که چنانچه هدف از بین بردن رقیب نیست، پس باید برای وی شانس آخر جهت حفظ بقا را داد.
این کارشناس هفته نامه قرقیزی در رابطه به عواقب نامطلوب تشدید چالش میان تاشکند و دوشنبه برای قرقیزستان و کشورهای دیگر منطقه، گفته است؛ ادامه این روند منجر به وخامت وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی منطقه خواهد شد. حدس می‌زنم که در واقع امکان دارد تحولات به صورتی رقم خورد که نه تنها بحث تغییر و تعویض گروه‌های سیاسی و مالی حاکم به میان آید بلکه کشورهای منطقه با تهدید واقعی فروپاشی مواجه شوند.
انتهای پیام/م
