آغاز نخست‌وزیری مصدق در نوبت اول 
آغاز نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق در نوبت اول، مصادف با چنین روزی از سال ۱۳۳۰ هجری شمسی می‌باشد.
دکتر محمد مصدق به‌عنوان نمایندهای پرسابقه در مجلس شورای ملی و در رأس جبهه ملی مطرح بود. او در دوره چهاردهم، درباره ملی شدن صنعت نفت، نطقهای متعددی ایراد نمود و با تصویب پیشنهاد او، از دادن امتیاز جدید نفت به شوروی، جلوگیری به‌عمل آمد.
مصدق که ریاست کمیسیون نفت را به عهده داشت و وجاهت ملی او هم در اوج مبارزات ملی شدن نفت قابل توجه بود، با نزدیکی به آیتالله کاشانی وجهه مذهبی نیز به خود گرفت. بنابراین پیشنهاد قبول نخست‌وزیری او، استقبال نمایندگان را در برداشت و مصدق بلافاصله مأمور تشکیل کابینه گردید.
در ابتدای صدارت دکتر مصدق، وی بیش‌تر درگیر مسأله ملی شدن صنعت نفت و تبعات آن بود تا این‌که به پیروزی دولت ایران بر شرکت نفت انگلستان منجر شد. به‌دنبال آغاز فعالیت مجلس پانزدهم، مصدق کابینه خود را ترمیم کرد و در ضمن از محمدرضا پهلوی درخواست کرد که پست وزارت جنگ هم با او باشد. ولی چون این امر با مخالفت شاه مواجه گردید، مصدق بدون مشورت با کسی، از نخست‌وزیری استعفا داد و شاه نیز پس از تمایل مجلس، فرمان نخست‌وزیری احمد قوام را صادر کرد.
در این میان، آیتالله سیدابوالقاسم کاشانی برای حفظ یک‌پارچگی بین نیروهای ملی و مذهبی، از مصدق حمایت نمود و تهدید کرد درصورت کنار نرفتن احمد قوام و بازگشت مصدق، حکم جهاد صادر خواهد نمود. این امر زمینهساز قیام تاریخی سیام تیرماه ۱۳۳۱ش و بازگشت دکتر مصدق به قدرت گردید.
اما پس از مدتی بر اثر مسائل گوناگون، شکاف بین دو جبهه بیش‌تر شد تا این‌که دولت مصدق با توطئه دستهای استعماری بیگانگان و همکاری مهرههای داخلی، در جریان کودتای بیست و هشتم مردادماه ۱۳۳۲ش سقوط کرد و نهضت مردمی به شکست انجامید.
