پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357هجری خورشیدی نقطه شگرفی در تاریخ ایران محسوب می شود كه حلاوت این پیروزی با برقراری نظام جمهوری اسلامی بیش از پیش شد، انقلاب اسلامی تغییر و تحولات بنیادین و موثری در عرصههای گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی كشور ایجاد كرد كه در این میان عرصه فرهنگ نیز كه یكی از اساسی ترین و مهم ترین مقوله ها در نظام هر كشوری است، دستخوش تغییرات عمیقی شد، زیرا تغییر در یك نظام بدون تغییر در فرهنگ حاكم بر آن، امری نادرست و غیرمحتمل است.
فرهنگ موجود بر نهادهای جامعه به ویژه نهادهای مهمی همچون آموزش و پرورش و دانشگاهها، در مدت كوتاهی قابل تغییر نبود و از طرف دیگر ادامه كار این نهادها به خصوص دانشگاهها همچون گذشته برای جامعه خطرآفرین محسوب می شد، زیرا از یك سو در روزهای نخست انقلاب گروهكهای مختلف باعث اختلال در محیط دانشگاهها شده و امر آموزش را با مشكل روبرو كرده بودند و از سوی دیگر دانشگاهها تا آن زمان از نظر محتوا و مدرسان اغلب برگرفته از متون درسی بیگانه بود و در حقیقت توسط آنان هدایت می شد كه خط مشی آنها در جهت حفظ و تقویت سلطه كشورهای غربی بود؛ به همین جهت دانشجویان خواستار مقابله با این گروهك ها ، ساختار نظام آموزشی موجود و تغییری اساسی در دانشگاه ها شدند، با توجه به این موارد بنیان گذار جمهوری اسلامی در پیام نوروزی خویش در سال 1359 بر ضرورت بازنگری بر امور دانشگاه ها تاكید كردند و فرمودند:' باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاههای سراسر ایران به وجود آید. تا اساتیدی كه در ارتباط با شرق و یا غرباند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی .'
با توجه به احساس نیاز دانشجویان به پاكسازی محیط درسی از عناصر وابسته و گروهك هایی كه تلاش در منحرف كردن مسیر انقلاب داشتند، انقلاب فرهنگی اعلام ، نیم سال تحصیلی زودتر از موعد به پایان رسید و دانشگاههای سراسر كشور برای مدتی تعطیل شد.
امام خمینی(ره) اعتقاد داشتند، دین مبین اسلام می تواند تمامی مبانی درسی در دانشگاه ها و سایر مراكز علمی را پوشش دهد و تمامی ضعف هایی كه به واسطه فرهنگ وابسته به غرب در محیط های آموزشی وجود داشت را بر طرف سازد، بدین ترتیب معمار كبیر انقلاب به منظور ساماندهی امور فرهنگی مدارس و دانشگاهها فرمان تشكیل ستاد انقلاب فرهنگی را صادر كردند. این كار به منظورتصفیه دانشگاه ها از افراد وابسته به استعمارگران و عناصر ضد انقلاب، تجدید نظر در نظام آموزشی و ساختاری دانشگاه ها، هماهنگ سازی محیط آموزشی متناسب با نیازهای كشور و افزودن برخی دروس به منظور آشنایی دانشجویان با اهداف انقلاب، معارف و دیدگاههای اسلام بود.
بر اساس فرمان امام خمینی(ره) ستادی تشكیل شد تا از افراد صاحب نظر متعهد، از بین اساتید مسلمان و كاركنان متعهد با ایمان و دیگر قشرهای تحصیل كرده و مومن به جمهوری اسلامی دعوت كند تا شورایی تشكیل و برای برنامه ریزی رشتههای مختلف و خط مشی فرهنگی آینده دانشگاهها، براساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده سازی اساتید شایسته، آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام كنند.
دوران انقلاب فرهنگی فرصت مغتنمی برای بازبینی محتوای كتابهای درسی، حذف تفكرات كمونیستی و تاسیس دانشگاه ها و نهادهای جدید به منظور آموزش هرچه بهتر افراد شد. سرانجام با اعمال تمامی برنامه ها و پاكسازی دانشگاه ها و مهیا شدن محیط مناسب برای آموزش؛ دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در 27 آذر 1361 دگربار آغاز به كار كردند.
امام خمینی (ره) درباره انقلاب فرهنگی فرمودند:'باید انقلابی اساسی در تمام دانشگاههای سراسر ایران به وجود آید تا استادانی كه در ارتباط با شرق و غربند تصفیه بشوند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی. باید از بد آموزیهای رژیم سابق در دانشگاههای سراسر ایران شدیداً جلوگیری كرد؛ زیرا تمام بدبختیهای جامعه ایران در طول سلطنت این پدر و پسر از این بدآموزیها به وجود آمده است.اگر ما در دانشگاهها تربیتی اصولی داشتیم هرگز طبقه روشنفكر دانشگاهی ما كه در بحرانی ترین اوضاع ایران در نزاع و چند دستگی با خودشان نبودند و از آنچه كه بر مردم می گذشت چنان آسان عبور نمی كردند به نحوی كه گویی در ایران نیستند. تمام عقب ماندگیهای ما به لحاظ فقدان شناخت صحیح اكثر روشنفكران دانشگاهی از جامعه اسلامی ایران بود؛ و متأسفانه هم اكنون هم هست. اكثر ضربات مهلكی كه به این اجتماع خورده است از دست اكثر همین روشنفكران دانشگاه رفته است كه همیشه خود را بزرگ می دیدند و می بینند و تنها حرفهایی می زدند و می زنند كه دوستان روشنفكر خودشان قادر به درك آنها هستند ولا غیر. روشنفكران متعمد و مسئول بیایید و تفرقه و تشتت را كنار گذارید و به مردم فكر كنید و برای نجات این قهرمانان شهید داده خود را از شر 'ایسم' و 'ایست' شرق و غرب نجات دهید. روی پای خود بایستید و از تكیه به اجانب بپرهیزید.'
آنچه مسلم است، وقوع انقلاب اسلامی در ایران و پیروزی آن در سال 1357، بیش از هر چیز مدیون تعالیم پویا و متحول اسلام و فرهنگ اسلامی است و انقلاب فرهنگی، مسیری بود برای تداوم و گسترش این فرهنگ اصیل و ماندگار كه بقا و توسعه جامعه در گرو آن است.
