يكي از شايع‌ترين گيرافتادگي‌هاي عصبي در اندام فوقاني، گيرافتادن عصب مديان در مچ دست است. در واقع 3 عصب مديان، اولنا و راديال مسوول حس و حركت دست هستند و عصب مديان حس انگشت‌هاي شست، اشاره، انگشت وسط و نيمي از انگشت حلقه را تامين مي‌كند. تونل كارپ تونلي است در مچ دست كه عصب مديان و تعدادي از رباط‌هاي دست از آن عبور مي‌كنند. چنانچه اين تونل تنگ شود، روي عصب مديان فشار وارد مي‌شود كه به آن سندرم تونل كارپال يا C. S. T مي‌گويند. براي آشنايي بيشتر با اين بيماري با دكتر غلامرضا رئيسي، متخصص طب فيزيكي به گفت‌وگو نشستيم.
چه عواملي زمينه ايجاد سندرم تونل كارپال را به وجود مي‌آورد؟
افزايش فشار در تونل كارپ در افراد مستعد باعث ايجاد اين بيماري مي‌شود. معمولا افرادي كه بيش از حد از مچ دست خود بخصوص در كارهاي ظريف و تكراري استفاده مي‌كنند دچار اين مشكل مي‌شوند و شيوع آن در خانم‌ها دو برابر مردان است. از ديگر علل آن مي‌توان به شكستگي استخواني كه به عصب فشار مي‌آورد و آرتريت مفاصل مچ دست مثل روماتيسم مفصلي اشاره كرد. همچنين فعاليت‌هايي كه به مچ فشار وارد مي‌كند مثل مشت كردن، خم كردن مچ و گذاشتن دست زير سر هنگام خواب از عوامل مستعدكننده فرد به سندرم تونل كارپ است. اين بيماري در حاملگي، شيردهي و همچنين در افراد مبتلا به ديابت و اختلالات تيروئيد بيشتر ديده مي‌شود.
گفته مي‌شود گزگز و مورمور انگشتان دست از علائم اين بيماري است. آيا تنها با اين علائم مي‌توان مطمئن شد كه دچار سندرم تونل كارپ شده‌ايم؟
اگرچه خواب رفتگي،گزگز و مور مور در 3 انگشت شست،اشاره و انگشت وسط از علائم اين بيماري است، ولي علائم ديگري مانند اشكال در حركات ظريف مثل گرفتن سوزن، بدتر شدن علائم در شب و هنگام گرفتن گوشي تلفن در دست مي‌توان مطمئن شد كه به اين سندرم دچار شده‌ايد. بد نيست بدانيد يكي از علائم شناسايي اين بيماري بهتر شدن علائم با تكان دادن است. در مواردي كه بيماري شديد باشد عضلات ناحيه شست لاغر مي‌شود و درد و گزگز به ساعد، بازو و حتي شانه كشيده مي‌شود. درد مي‌تواند به حدي شديد باشد كه بيمار را از خواب بيدار كند. ممكن است بيمار در انگشت خود احساس تورم داشته باشد بدون اين‌كه ورم خاصي ديده شود و گاهي بيماران از افتادن اجسام از دستشان شكايت مي‌كنند.
تشخيص صحيح و بموقع تا چه اندازه در درمان موثر است؟
تشخيص صحيح و سريع اين بيماري در تصميم گيري براي درمان بسيار مهم است. پزشك براساس شرح حال كامل بيماري، معاينه دقيق و انجام نوار عصب و عضله مي‌تواند به تشخيص برسد. آنچه به افتراق اين بيماري از ساير بيماري‌هاي ناشي از گرفتاري عصب كمك مي‌كند نوار عصب و عضله است. زيرا اين بيماري ممكن است با بيماري‌هاي ديگري مانند ديسك گردن كه علائمي شبيه سندرم تونل كارپ دارد اشتباه گرفته شود. در اين حالت درد از گردن به سمت انگشتان تير مي‌كشد. اما گاهي سندرم تونل كارپ و درگيري عصبي گردن با هم وجود دارد. وجود يك دنده اضافه در گردن كه به آن دنده گردني مي‌گويند نيز مي‌تواند ما را به اشتباه بيندازد و فكر كنيم به سندرم تونل كارپ دچار شده‌ايم. لازم است بدانيد اين افراد معمولا درد در قاعده گردن دارند و دچار گزگز و مورمور در دست‌ها مي‌شوند و با انجام كارهايي كه در بالاي سر انجام مي‌شود مثل برداشتن چيزي از بالاي كابينت دچار احساس ضعف در دست‌ها مي‌شوند.
افرادي كه بيش از حد از مچ دست خود بخصوص در كارهاي ظريف و تكراري استفاده مي‌كنند دچار سندرم تونل كارپال مي‌شوند
بايد توجه داشت كه در موارد زيادي بطور همزمان، درگيري عصبي در دست بر اثر ديابت و سندرم تونل كارپ ايجاد مي‌شود، از جمله التهاب رباط‌هاي مچ دست كه خود را با درد در ناحيه مچ كه به كف دست تير مي‌كشد نشان مي‌دهد. آرتروز مفصل قاعده شست نيز ممكن است با اين بيماري اشتباه گرفته شود يا برعكس، سندرم تونل كارپ باعث درد قاعده شست شود. حتي مشكلات مغز و نخاع مي‌تواند علائم اين بيماري را تقليد كند، مثلا در بيماري ام اس، البته بندرت علائمي شبيه به اين سندرم را از خود نشان مي‌دهد. بنابراين نوارعصب و عضله براي تشخيص كاملا ضروري است و يكي از دلايل باقي ماندن علائم بيماري پس از جراحي همين عدم تشخيص صحيح است.
چه راه‌هايي براي پيشگيري يا بهبود علائم در افراد مبتلا به اين عارضه پيشنهاد مي‌كنيد؟
از انجام حركات تكراري مچ دست خودداري كنيد. مچ دست خود را هنگام كار با كامپيوتر بايد در زاويه صفر درجه قرار دهيد. خم شدن مچ باعث افزايش فشار به عصب مي‌شود. انجام كارهايي كه بايد از مچ به طور مكرر استفاده شود نيز مي‌تواند باعث فشار به عصب و ايجاد اين سندرم شود. اين بيماران و بيماراني كه ورم دست دارند بايد از ورزش‌هاي تقويتي انگشتان مثل كار با لاستيك تقويت دست خودداري كنند. در موارد ضروري از ورزش‌هاي تقويتي خاصي (ورزش‌هاي ايزومتريك) كمك بگيريد.
از گرفتن اجسامي مثل خودكار نازك كه فشار زيادي به مچ وارد مي‌كند خودداري كنيد. بهتر است از خودكارهايي با بدنه كلفت‌تر استفاده كنيد.
بالا بودن وزن، شانس ابتلا به سندرم تونل كارپ را بيشتر مي‌كند بنابراين كاهش وزن بخصوص با ورزش‌هاي هوازي را در برنامه روزانه خود قرار دهيد.
استفاده از مچ‌بند در 3 ماهه اول پس از شروع علايم و همچنين در خانم‌هاي حامله براي پيشگيري از عود بيماري بسيار موثر است. دقت كنيد زاويه مچ‌بند بايد تنظيم شود. اغلب مچ‌بندهاي ساخته شده در بازار زاويه مناسبي ندارند و حتي باعث بدتر شدن علائم مي‌شوند. مچ‌بند بايد حتما در شب بسته شود، البته طي روز نيز مي‌توان از مچ‌بند استفاده كرد. در برخي از بيماران لازم است مچ بند بخشي از حركات انگشت را نيز محدود كند. افرادي كه با مشت كردن دست، علائمشان تشديد مي‌شود يا التهاب در كف دست دارند يا افرادي كه موقع خوابيدن دست خود را به سمت داخل جمع مي‌كنند و برخي بيماران ديگر، نياز به اين نوع مچ‌بند دارند.
افرادي كه همزمان مبتلا به آرتروز مفصل شست و التهاب رباط دست مثل روماتيسم مفصلي هستند، يا دردهاي شبانه شديد دارند يا انگشتانشان حالت قفل شدن دارد، لازم است از مچ‌بند خاصي استفاده كنند. اين مچ‌بند‌ها از ماده مخصوص بسيار سبكي در بخش ارتوپدي فني ساخته مي‌شود.
مساله‌اي كه باعث مي‌شود بسياري، از مراجعه به پزشك خودداري كنند و آن را به تاخير بيندازند اين است كه فكر مي‌كنند تنها راه درمان جراحي است آيا چنين تصوري درست است؟
خير، در صورتي‌كه بيماري به درمان‌هاي غير جراحي مانند تزريق كورتون در مچ دست و استفاده از اولتراسوند و ليزر پاسخ مناسبي ندهد يا چنانچه در نوار عصب و عضله علائم درگيري شديد ديده شود يا عضلات تحليل رفته باشد و يا دست‌ها ضعيف شده باشند جراحي توصيه مي‌شود. اما از آنجا كه اين جراحي با عوارضي مانند زخم بدشكل،آسيب به اعصاب پوستي و چسبندگي تاندون‌ها همراه است لذا يك دوره كار درماني پس از جراحي براي كاهش تورم و حفظ حركات انگشتان همراه با 4 هفته استفاده از مچ‌بند ضروري است.
روش‌هاي كاردرماني براي كاهش چسبندگي عصبي، استفاده از اولتراسوند، يوگا، تمرين‌هاي تنفسي و ورزش‌هاي دست براي سندرم تونل كارپ وجود دارد، اما اثر آنها هنوز كاملا ثابت نشده است.
يكي از روش‌هاي درماني مورد تاييد براي درمان سندرم تونل كارپ، ليزر كم توان است. ليزر باعث توليد گرما يا ايجاد حس خاصي در بافت نمي‌شود اما در سلول‌ها باعث افزايش توليد انرژي، افزايش مصرف انرژي سلولي، كاهش توليد مواد التهابي، كاهش ورم، كاهش نفوذپذيري غشاي سلولي، افزايش جريان خون بافتي افزايش جريان لنف مي‌شود. بنابراين چنين مكانيسم‌هايي مي‌تواند در كاهش درد و التيام التهاب عصبي موثر باشد.
آيا براي اين بيماران رژيم غذايي خاصي را توصيه مي‌كنيد؟
جالب است بدانيد اعصاب نيز از طريق عروق، اكسيژن دريافت مي‌كنند و حتي به علت نياز فراوان اعصاب به مصرف انرژي و اكسيژن به نسبت ساير بافت‌ها درصد بالايي از عروق به عصب‌ها اكسيژنرساني مي‌كنند، بنابراين عصب‌ها به عوامل اختلال در خون‌رساني بسيار حساس هستند. در همين ارتباط گزارش‌هايي در مورد شيوع بيشتر سندرم تونل كارپ در سيگاري‌ها وجود دارد و اين به دليل ايجاد انقباض عروقي و كمبود اكسيژنرساني به عصب است. بنابراين توصيه مي‌شود اين بيماران از كشيدن سيگار خودداري كنند. مصرف كافئين نيز نمي‌تواند با انقباض عروقي همراه باشد. پس در مرحله توانبخشي درگيري عصبي، توصيه مي‌شود قهوه، چاي، نوشابه حاوي كافئين و شكلات مصرف نشود يا به مقدار كمتري مصرف شود. حتي قبل از جراحي‌هاي اعصاب محيطي به بيماران توصيه مي‌شود از مصرف اين مواد خودداري شود. اما نبايد از مصرف مايعات غافل شد، زيرا مصرف كافي مايعات باعث بهبود اكسيژنرساني عصبي مي‌شود.
چه كساني بيشتر در معرض ابتلا به اين سندرم هستند؟
اين سندرم در خانم‌هاي باردار بخصوص در سه ماهه سوم بارداري و خانم‌هايي كه دچار تورم مي‌شوند، ديده مي‌شود.
اما خوشبختانه اين افراد به درمان‌هاي طب فيزيكي و غيرجراحي بخوبي پاسخ مي‌دهند. در اين موارد معمولا از مچ بند استفاده مي‌شود. اما بايد توجه كنيد از مچ‌بند مناسب و به صورت صحيح استفاده كنيد زيرا سفت بستن مچ‌بند يا نامناسب بودن آن ممكن است علائم بيماري را بدتر كند. ورم دست به دنبال جراحي سينه نيز مي‌تواند باعث سندرم تونل كارپ شود. همچنين سندرم تونل كارپ در اسكلرودرمي بيشتر ديده مي‌شود.
ام‌البنين خان‌وردي
چهار راه برای رسیدن به آرامش:
1.نگاه کردن به عقب و تشکر از خدا 2.نگاه کردن به جلو و اعتماد به خدا 3.نگاه کردن به اطراف و خدمت به خدا 4.نگاه کردن به درون و پیدا کردن خدا
پل ارتباطی : samsamdragon@gmail.com
تالارهای تحت مدیریت :
مطالب عمومی کامپیوتراخبار و تکنولوژی های جدیدسیستم های عاملنرم افزارسخت افزارشبکه
