اكثر مورچه‌های نر و ملكه دارای بال هستند، اما مورچه‌های كارگر بال ندارند و بیش از 3500 نوع مورچه در جهان وجود دارد. مورچه‌های مختلف بجز در اندازه از دیگر جهات كاملا به هم شبیه‌اند.
بعضی از مورچه‌ها در تپه یا خاك‌ها زندگی می‌كنند. بعضی‌ها در چوب درخت بلوط لانه می‌سازند. معمولی‌ترین آنها مورچه‌های قرمز و سیاه نام دارند.روی سر مورچه‌ها یك جفت شاخك یا آنتن مرتبا در حال جنبیدن است. مورچه بینی ندارد، ولی حس بویایی بسیار قوی‌ای دارد كه از طریق همین شاخك‌های روی سرش بو را حس‌كرده، راه را پیدا یا دوستانش را شناسایی مي‌كند و همچنین با مورچه‌های دیگر نيز ارتباط برقرار مي‌كند.
مورچه‌ها در سر خود یك مغز و یك جفت چشم مركب، دهان و آرواره‌های نیرومندی دارند، علاوه بر چشم‌های مركب، اغلب مورچه‌ها دارای اندام بینایی دیگری نیز هستند كه همان حس بویایی است كه می‌تواند راهش را پیدا كند.
بچه‌های عزیزم! مورچه‌ها زندگی جالبی دارند. اجتماعات مورچه‌ها شبیه كشورهای كوچكی است كه هر یك دارای ملكه و تعدادی مورچه‌های نر و ماده بالدار و كارگران است. ملكه مورچه‌ها یك مجتمع به وجود می‌آورد. او لانه‌ای حفر می‌كند و تخم‌های خود را در آن می‌ریزد. بعد از این‌كه تخم‌ها به نوزادان كوچك بدون دست و پایی تبدیل شدند، مادر مورچه‌ها به هر یك كمك می‌كند تا به دور خود پیله‌ای بتنند تا هنگامی‌كه مورچه به حد كافی رشد كند و بعد ملكه مادر یك سر پیله را سوراخ كرده و مورچه را از پیله‌اش بیرون می‌كشد و از آن پس بلافاصله مشغول به كار می‌شوند. چون مورچه‌های كارگر تازه متولد شده و زندگی خود را آغاز كرده‌اند باید به رسیدگی و مراقبت از مادرشان و بقیه اعضای مجتمع بپردازند.
یكی از كارهای مورچه كارگر این است كه آذوقه جمع‌آوری كند و به لانه ببرد تا برای فصل زمستان كه از داخل زمین بیرون نمی‌آیند، غذای كافی داشته باشند.
مورچه با این‌كه جثه خیلی كوچكی دارد، ولی توانایی‌اش در حمل بار خیلی زیاد می‌باشد و باری حداقل 10 یا 15 برابر وزن خودش را می‌تواند حمل كند. مورچه‌ها جانوران بسیار زحمتكشی هستند و تمام عمر خود را فقط كار می‌كنند، ولی قابل توجه است كه همه مورچه‌ها داخل زمین زندگی نمی‌كنند.
بعضی از مورچه‌ها هم هستند كه خارج از زمین لانه می‌سازند. مانند مورچه‌های درشتی كه در چوب زندگی می‌كنند و نسبت به مورچه‌های كوچك قدرت‌نمایی می‌كنند. آنها اسیر می‌گیرند و به جنگ انواع كوچك‌تر از خود‌‌رفته و آنها را از لانه‌های خود بیرون می‌كنند و تخم‌ها، كرم‌های حشره، نوزادان و انبارهای مواد خوراكی آنها را غارت می‌كنند و به لانه‌های خود می‌برند. سپس مواد غذایی آنها را مصرف كرده و از كرم‌های حشره و نوزادان آنها با دقت مواظبت مي‌كنند تا این‌كه رشد كنند و به حد بلوغ برسند و آن وقت به خدمت اربابان تازه خود درآیند.
