در صورتي كه مقداري رنگ سياه خالص با همان مقدار رنگ سفيد خالص مخلوط گردد، رنگ حاصل خاكستري خواهد بود كه نه تمايل به سفيدي داشته و نه تمايل به سياهي و اصطلاحا خاكستري خنثي ناميده ميشود. حال اگر اين رنگ خاكستري به ترتيب با همان رنگ سياه و سفيد خالص با مقدار برابر جداگانه مخلوط شود دو طيف خاكستري روشن و تيره حاصل ميآيد اگر اين عمل 254 بار با رنگهاي كنار هم و به صورت 2 به 2 تكرار شود كل رنگهاي سفيد، سياه و خاكستري 256 رنگ خواهد شد.
اگر عمق رنگ را تعداد بيتهاي موجود در هر پيكسل عكس در نظر بگيريم و هر رنگ از تصوير، يك بيت فضا اشغال كند در اين صورت هر پيكسل تصويري كه فقط از رنگ سياه يا سفيد خالص تشكيل شده باشد يك تصوير با عمق رنگي 2 بيت خواهد بود. حال اگر در هر پيكسل بخواهيم 256 رنگ را نمايش دهيم بايد 256 بيت از حافظه يا همان 2 به توان 8 بيت از حافظه را براي هر پيكسل در نظر بگيريم كه همان عمق رنگ 8 بيت خواهد بود.
در برخي موارد ميتوان با افزايش اين عدد به 512 يا 1024 (يعني 2 به توان 16 و 2 به توان 32) عمق رنگي 16 بيتي و 32 بيتي به دست آورد كه البته در موارد خاص مصرف داشته و همه جا كاربرد ندارد.
حالا كه با عمق رنگي آشنا شديم سراغ مدهاي رنگي باز ميگرديم:
Bitmap: نگاشت بيتي مدي است كه با عمق رنگي 2 بيت نمايش داده ميشود يعني در آن فقط رنگ سياه خالص يا سفيد خالص وجود خواهد داشت كه از اين مد رنگي ميتوان در موارد خاص مثل چاپ سيلك تصاوير استفاده كرد.
Grayscale: حال اگر بخواهيم كيفيت بالاتري نسبت به مد بيتمپ ايجاد كنيم يك مد رنگي با عمق 8 بيتي يعني سياه، سفيد و رنگهاي خاكستري مابين خواهيم داشت كه اصطلاحا به آن مد Grayscale ميگوييم و ميتوانيم در اين مد، تصويري سياه و سفيد با تمام سايههاي خاكستري ايجاد كنيم.
Index: مد انديس يك مد رنگي با عمق 8 بيتي است. يعني در اين مد رنگي يك تصوير رنگي به 256 رنگ تجزيه شده و حجم بسيار كمي پيدا خواهد كرد. البته اين مد براي چاپ زياد مناسب نبوده و بيشتر در محيط اينترنت كاربرد دارد. در اين مد رنگي، رنگ هر پيكسل به نزديكترين رنگ موجود در جدول 256 رنگي تبديل شده و تصوير نهايي عمقي بيش از 8 بيت نخواهد داشت.
CMYK: از اين مد رنگي بيشتر براي چاپ تصاوير استفاده ميشود. هر تصوير به 4 رنگ Cyan فيروزهاي، Magenta ارغواني، Yellow زرد و Black سياه تجزيه شده و با تركيب اين 4 جوهر رنگي ميتوان رنگهاي دلخواه را به وجود آورد.
در اين مد رنگي هر كانال رنگي عمق 8 بيت داشته و در نتيجه مد CMYK به مد 32 بيتي نيز مشهور است و براي به دست آوردن رنگ سفيد مقدار هر 4 جوهر را صفر در نظر گرفته و براي ايجاد رنگ سياه هر 4 رنگ را با بيشترين مقدار مخلوط خواهيم كرد. البته با تركيب 3 جوهر فيروزهاي، ارغواني و زرد، رنگ سياه به دست خواهد آمد، اما چون اين رنگ سياه خالص نبوده و متمايل به بنفش است، جوهر ديگري به رنگ سياه به اين مجموعه اضافه شده است تا اين مشكل برطرف شود.
RGB: مد RGB بيشتر جهت نمايش تصاوير در دستگاههاي پخش تصوير مانند تلويزيون و مانيتور كاربرد دارد. در اين مد جنس رنگها از نوع نور است و از تركيب 3 نور قرمز، سبز و آبي، رنگهاي مختلف ساخته ميشود.
در اين حالت با تابش هر سه نور با شدت كامل در يك نقطه رنگ سفيد و با جلوگيري از تابش هر سه نور در محل دلخواه رنگ سياه توليد ميشود. با كم يا زياد كردن هر نور رنگهاي متنوع ديگر قابل مشاهده خواهد بود. در اين مد رنگي نيز هر كانال رنگي عمق 8 بيت داشته و تصوير نهايي را 24 بيتي گويند.
Lab: در مد Lab جدول رنگي مستقل از دستگاه عمل كرده و بيشترين رنگهاي قابل مشاهده را نمايش ميدهد و منطبق بر كل رنگهايي است كه توسط چشم انسان قابل مشاهده است. مد Lab داراي يك جزء روشنايي است (L) كه ميتواند از 0 تا 100 باشد. در هنگام انتخاب رنگ، جزء A روي محوري به صورت « قرمز ـ سبز » و جزء B روي محوري به صورت « زرد ـ آبي » قرار دارد كه محدوده آنها از 127+ تا 128ـ متغير است.
Doutone: در برخي موارد مثل تابلوهاي هنري 256 رنگ خاكستري جوابگوي تعداد رنگهاي ما در نمايش تصوير مورد نظر نيست و براي اينكه بالاترين كيفيت يك تصوير را ايجاد كنيم بايد از مد Doutone استفاده كنيم كه در 4 حالت به ترتيب تك رنگ (Monotone)، 2 رنگ (Doutone)، 3رنگ (Tritone) و 4رنگ (Quadtone) وجود دارد كه در اين حالت ميتوانيم كوچكترين تفاوتهاي خاكستري تصوير را نيز نمايش دهيم.
Multichannel: اين مد كه در چاپهاي خاص از آن استفاده ميشود 256سطح از رنگ خاكستري را در هر كانال خود به كار ميبرد.
در صفحه مانيتور، تلويزيون و هنگام چاپ ما نميتوانيم كل رنگهايي كه در طبيعت موجود بوده و چشم قادر به مشاهده آنهاست را نمايش دهيم پس به اجبار هر رنگ را به شبيهترين رنگ در جدول رنگي خود تبديل ميكنيم و سپس آن را نمايش ميدهيم. هر چه تعداد رنگهاي اين جدول بيشتر باشد، رنگها جلوه طبيعيتري خواهند داشت. هنگام چاپ جدول رنگي ما محدوده بسيار كمتري از جدول رنگي صفحات نمايش مثل مانيتور يا تلويزيون و آن نيز رنگهاي محدودتري نسبت به رنگهاي واقعي را ميتواند نمايش دهد. يعني اگر مد CMYK را براي چاپ و مد RGB را براي مانيتور و مد Lab نماينده رنگهاي طبيعت باشد، شكل زير نمايشگر محدوده هر مد رنگي خواهد بود. (اين تصاوير از سايت شركت ادوبي آورده شده است.)
جمعبندي
با توجه به تنوع حيطههاي رنگي و با توجه به اينكه حيطه رنگي چاپي متفاوت از حيطه رنگي مانيتور است بايستي در طراحي مورد زير مد نظر قرار گيرد:
1ـ قبل از شروع به كار حتما هدف نهايي طراحي (چاپ يا نمايش داخل مانيتور) مشخص گردد.
2ـ در صورتي كه پروژهاي جهت چاپ آماده ميشود از رنگهايي استفاده شود كه در فصل مشترك حيطه RGB و CMYK باشد.
3ـ با توجه به اين كه بعضي فرامين در مد CMYK غيرفعال ميگردند بهتر است پروژه در مرحله طراحي در مد Lab يا RGB طراحي شده و در نهايت به مد CMYK تبديل شود.
4ـ با توجه به اينكه تبديل مد RGB به CMYK موجب افزايش حجم ميگردد ميتوان در صورتي كه شرايط خاصي در طراحي وجود نداشته باشد (مثل تفكيك كانال رنگي سياه) جهت ارسال فايل پروژه آن را با مد RGB ارسال كنيم.