حامد سلطانی نژاد در قسمت دوم گفت وگوی تفصیلی با فارس، زوایای تازه ای از مناسبات و رویدادهای شرکت سپرده گذاری را اعلام کرد و چگونگی مستعمره نشدن بورس ایران توسط ترکیه را به همراه قضایایی مانند خروج نهادهای مالی بزرگ از ترکیب سهامداری شرکتها و عدم اطلاع رسانی وثیقه گذاری سهام فولاد خوزستان را تشریح کرد.
سلطانی نژاد در فراز پایانی بخش نخست این گفت‌و‌گو از طراحی نرم افزار پست ترید(پس از معاملات) خبر داد.نرم افزار تسویه و پایاپایی که که بتوانیم به وسیله آن بازارهای جهانی متصل شویم.
*برنامه بورس ترکیه برای بورس کشورهای منطقه
فارس: یعنی مانند بورس ترکیه که از طریق تاکاس‌بانک با بورس‌های دیگر ارتباط دارد؟
سلطانی‌نژاد: براساس تفاهمنامه‌ایی که با بورس ترکیه داریم، به‌همراه یک تیم فنی از سیستم‌های آنها بازدید کرده و با تک‌تک کارشناسانشان صحبت کردیم که ببینیم چه دارند و چه ندارند. در این رابطه باید بگویم بورس ترکیه همه آنچه را که ادعا می‌کند ندارد؛ گرچه دنبالش هست و طرحی که داشتند جالب بود. یعنی به بورس کشورهای اروپای شرقی و آسیای میانه اعلام کردند از طریق دریافت سرویس الکترونیکی، مشتری آن سرویس شوند. یعنی مانند آفریقای جنوبی که "سرور"های معاملات و پس از معاملاتش در انگلستان است، "سرور"های بورس کشورهایی چون آذربایجان، قزاقستان، مغولستان و... در ترکیه قرار گیرد و حتی عملیات تسویه نیز در ترکیه انجام شود؛ به این ترتیب که هسته اصلی نرم‌افزارها نزد ترکیه باشد و سایر کشورها از نرم‌افزار به‌صورت SaS(Software as a Service) استفاده کنند. این ایده جالبی است. حتی ترکها برنامه داشتند بورس ایران را هم مشتری خودشان کنند؛ اما متوجه منظورشان شدیم. آنها به خیال خودشان می‌خواستند ما را به خودشان متکی کنند. البته برخی کشورها همین حالا از امکانات بورس ترکیه و تاکاس‌بانک استفاده می‌کنند. مسئولان بورس ترکیه حتی برنامه جذب بورس کشورهای عربی را هم داشتند که این کشورها جذب کشورهای پیشرفته اروپایی شدند.
*تا سال 92 نرم‌افزاری می‌سازیم که یادگاری بماند
فارس: یعنی بورس ایران واقعاً می‌تواند مانند بورس ترکیه، عملیات معاملات و پس از معاملات سایر کشورها را جذب کند؟
سلطانی‌نژاد: بله. ما در طرحی که داریم تلاش می‌کنیم تا هر کشوری را بتوانیم به بورس تهران مرتبط کنیم که بسیار کار سختی است ولی با توجه به اهمیت ویژه بحث فناوری اطلاعات در دنیای کنونی می‌توان اقداماتی در آینده انجام داد، برای همین، دنبال ساخت نرم‌افزار پس از معاملاتی هستیم که یادگاری بماند.
فارس: با این اوصاف نرم‌افزار پس از معاملات در سال ۹۲ به کار گرفته خواهد شد؟
سلطانی‌نژاد: ان‌شاءالله؛ اما به تغییراتی در نرم‌افزار معاملات نیاز است. چون این نرم‌افزار بعد از خرید، بومی‌سازی شد و مورد استفاده قرار گرفت. بنابراین باید ببینیم چه تغییراتی نیاز است.
فارس: آیا در حال حاضر همه امکانات نرم‌افزار معاملات کنونی استفاده‌شده در معاملات محصولات نفتی و سلف موازی به کار گرفته می‌شود؟
سلطانی‌نژاد: بله. از همه امکانات موجود استفاده می‌شود. این اتفاق باعث تغییر و تحول اساسی شده و همه بورس‌های فعال کشور می‌توانند برای همه محصولات خود از آن بهره بگیرند.
*قضیه 4 ماه پیش خروج نهادهای مالی بزرگ از ترکیب سهامداری شرکتها
فارس: حدود چهار ماه پیش مشکلی در ترکیب سهامداری برخی شرکتهای بورس ایجاد و موجب شد تا سرمایه‌گذاران به گمان خروج نهادهای مالی بزرگ از ترکیب سهامداری شرکتها اقدام به فروش سهام کنند. در نتیجه برای دو روز بورس با کاهش قیمت سهام و شاخص روبرو شد. این مشکل ناشی از چه بود؟
سلطانی‌نژاد: آن موضوع مربوط به نمایش اطلاعات در سایت TSETMC بود که دوستان شرکت مدیریت فناوری کار خوبی کرده و می‌خواستند دیتای سهام وثیقه را با سهام عادی تجمیع کنند؛ چون نباید دو نوع سهام عادی و وثیقه جدا از هم باشد. برای همین، مسئولان مدیریت فناوری در صدد اصلاح آن برآمدند؛ ولی در جریان اینکه بعداً چه اتفاقی در بحث نمایش اطلاعات مالکیت‌ها در سایت TSETMC رخ داد، نیستم.
فارس: مگر شما مالکیت سهام شرکتها و تغییرات آن را به مدیریت فناوری اعلام نمی‌کنید؟
سلطانی‌نژاد: در بحث پس از معاملات، ارتباط تنگاتنگی بین دو شرکت سپرده‌گذاری و مدیریت فناوری وجود دارد. یعنی ما به آنها اجازه داده‌ایم به‌عنوان نهادی که مجوز دسترسی به اطلاعات را از سازمان بورس دارد به سیستم ما دسترسی داشته و اطلاعات را براساس پروتکل‌های بازار منتشر کند،اما دوستان در آن زمان به‌دنبال این سؤال بودند که آیا می‌توانند این اطلاعات را منتشر کنند یا خیر؟ الان این وضعیت عادی شده است.
فارس: اما چنین مشکلاتی تبعات دارد.
سلطانی‌نژاد: درست است. موضوع تغییر و تحول را باید زودتر اطلاع می‌دادیم. خوشبختانه با شرکت مدیریت فناوری هماهنگیم و مشکلی نداریم؛ ولی دسترسی به اطلاعات دارندگان مجوز فقط انتشار اطلاعات نیست. اگر می‌خواهیم تغییر رویه‌ای داده شود باید از سوی متولیان اعلام شود.
*اسامی سهامداران حقیقی شرکتها را نمی‌توانیم اعلام کنیم
فارس: با این اوصاف به نظر انتشار اطلاعات مربوط به سهامداران کامل است؟ چون دیده شده نام اشخاص حقیقی به رغم مالکیت درصدی سهام شرکتی اعلام نمی‌شود که می‌تواند تعیین کننده باشد.
سلطانی‌نژاد: اطلاعات شخصی حقیقی را نمی‌توانیم افشا کنیم. در دنیا هم همین است و اطلاعات اشخاص حقیقی منتشر نمی‌شود. چون اشخاص حقیقی دارای حریم خصوصی هستند و قانون هم به این حریم احترام خاصی قایل شده است.
*ضمانت دارندگان اوراق بهادار در بازار سرمایه چقدر است؟
فارس:ضمانت دارندگان اوراق بهادار در بازار سرمایه چقدر است و مالکان انواع اوراق تا چه حد می‌توانند از امنیت دارایی‌های خود مطمئن باشند؟
سلطانی‌نژاد: ببینید بحث‌های حقوقی در همه دنیا و در همه دارایی‌ها مانند زمین و ملک هم وجود دارد.
*داستان ادعای مالکیت بنیاد از ایران‌خودرو آن هم در روز عرضه بلوکی
فارس: ولی از آنجایی که بازار سرمایه سریع و فوری تصمیم می‌گیرد و تغییر جهت می‌دهد، اتفاقاتی مانند ادعای مالکیت بنیاد مستضعفان از ایران‌خودرو _آن هم به هنگام روز عرضه ۱۸ درصد از سهام آن_ موجب بروز نوسان در بازار سهام و بی‌اعتمادی می‌شود.
سلطانی‌نژاد: بله. بازار سهام، آنی و فوری تصمیم‌گیری می‌کند و برای همین ارتباط دو نرم افزار معاملات و پس از معاملات باید "آن‌لاین" باشد نه "آف‌لاین". در مورد ایران‌خودرو هم همین اتفاق رخ داد. یعنی در زمان عرضه بلوکی سهام این شرکت، بحث قدیمی بین دو نهاد مطرح شد که ناشی از اختلاف قرائت در قانون و مربوط به دو نهاد دولتی و حاکمیتی بود که اگر هم معامله می‌شد هیچ مشکلی ایجاد نمی‌شد.
فارس: اما همین عدم عرضه سهام ایران‌خودرو موجب گسترش آن به صنعت خودرو و سپس کل بورس شد....
سلطانی‌نژاد: خب این مسائل از ریسک‌های بازار سهام است....
فارس: منظور من هم همین است که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا چقدر می‌تواند اینگونه ریسک‌ها را کاهش دهد؟
*ما امین بازار سرمایه و امانتداریم/ دستور مقامات قضایی را اجرا می‌کنیم
سلطانی‌نژاد: ببینید ما امین بازار سرمایه کشور و همانند یک فرد امانتدار هستیم، در عین حال، ما هم _مثل بقیه_ موظفیم دستور مقامات قضایی را اجرا کنیم،حالا اینکه مقام قضایی در روز عرضه بلوک 18 درصدی ایران‌خودرو دستور می‌دهد، از حیطه مسئولیت ما خارج است.
فارس: یعنی حتی اگر سازمان بورس نظری داشته باشد، شما مرجع قضایی را ملاک قرار می‌دهید؟
سلطانی‌نژاد: نه. ما در شرکت، بخش حقوقی داریم که اولویت‌بندی و بررسی می‌کند و نهایتا مسوولیت می‌پذیرد. عرض کردم ما امین هستیم و هر آنچه که به امانتداری نزدیکتر باشد، همان را اجرا می‌کنیم. گاهی ممکن است مصالح بازار سرمایه شرایطی را اقتضا کند که همان را اجرا کنیم.
فارس: بحث ترس نیست. چون اولاً این خبر از سوی مسولین سازمان خصوصی سازی اعلام شد و ثانیاً وقتی فعالین بازار سهام می‌فهمند بلوک شرکتی قرار است در بورس عرضه شود، قیمت‌گذاری انجام شده و ماهیت و سابقه متقاضیان خرید را در معاملات خرد سهام لحاظ می‌کنند؛ اما در روز عرضه اتفاق دیگری رخ می‌دهد و نتیجه دیگری به دست می‌آید...
سلطانی‌نژاد: در بازار سرمایه باید بپذیریم که به هر حال ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک داریم. از طرف دیگر موضوع ایران‌خودرو استثنا بود و نمی‌توان به کل بازار تعمیم داد و گفت که ریسک امنیت مالکیت وجود دارد. اینگونه نیست. در مواردی می‌توانیم از ریسک امنیت مالکیت حرفی بزنیم که تعداد موارد مشابهش قابل توجه باشد؛ در حالی که در کل بورس فقط یک دفعه چنین رویدادی رخ داده و نمی‌تواند ملاک تصمیم‌گیری قرار گیرد.
*چرا وثیقه‌گذاری فولاد خوزستان افشا نشد؟
فارس: به طور مثال اگر سهامدار عمده‌ای مانند ایمیدرو تصمیم به وثیقه کردن سهام شرکتی مانند فولاد مبارکه یا فولاد خوزستان کند، آیا شما باید در جریان باشید؟
سلطانی نژاد: بله. این تکلیف قانونی است. براساس ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه باید در جریان سهام همه شرکتهای ثبت‌شده نزد سازمان بورس باشیم....
فارس: آیا در صورت وثیقه‌گذاری سهام، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ملزم به افشای اطلاعات آن است، یا خیر؟
سلطانی‌نژاد: بستگی دارد. اگر شرکتی در بورس یا فرابورس پذیرفته شده باشد، خودبه‌خود افشا می‌شود.
فارس: پس چرا در مورد فولاد خوزستان که ایمیدرو حدود 15 درصد سهام آن را وثیقه کرده، چنین افشایی صورت نگرفت تا سازمان خصوصی‌سازی قادر به عرضه بلوک 50.5 درصدی آن به رغم مصوب هیئت واگذاری شود؟
سلطانی‌نژاد: ببینید؛ قانون می‌گوید تغییر مالکیت هر مال غیرمنقولی باید در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود؛ اما برداشت‌ها متفاوت است که آیا این قانون قابل تسری به اموال منقول است یا خیر؟ ما با کانون سردفتران این بحث را داریم که آیا دفترخانه اسناد رسمی می‌تواند سهام شرکتی را وثیقه کند یا نه؟ اینکه خارج از این روال اتفاقاتی رخ می‌دهد، ما مسئولش نیستیم. ما عهده‌دار ثبت همه اطلاعات ثبت‌شده در بازار سرمایه هستیم؛ تمام تلاشمان را هم می‌کنیم؛ چون سپرده‌گذاری مرکزی مرجع ثبتی بازار سرمایه است.
فارس: دقیقا باید اینطور باشد تا اگر ایمیدرو اقدام به وثیقه‌گذاری سهام شرکتی می‌کند، باید با اطلاع فعالان بازار سرمایه باشد...
سلطانی‌نژاد: درست است. این موضوع به زمان نیاز دارد. چون ما تازه شروع کرده‌ایم که به مردم بگوییم بورس و سهام چیست؟ بنابراین برای اینکه فرهنگ‌سازی کنیم و بگوییم ما نهاد ثبتی بازار سرمایه هستیم، باید تلاش کنیم. چون واقعیت این است که حتی بعضی از فعالان بازار سرمایه با فعالیت‌های سپرده‌گذاری مرکزی آشنا نیستند. برای همین باید کارهای فرهنگی زیادی انجام بدهیم.
ادامه دارد.....
گفت وگو از علی رضایی زاده
انتهای پیام
