سلامت جنین

 سلامت نیوز :برای تمام مادرها سلا‌مت جنین اولویت اول است . وقتی‌ خانم همسایه می‌فهمد كه 7 ماهه حامله است، بلافاصله می‌پرسد: <سونوگرافی كرده‌ای؟ دختره یا پسر؟> و وقتی می‌شنود كه خودش نخواسته دختر یا پسر بودن جنینش را تا زمان زایمان بداند،‌با تعجب اما در حالی‌كه سعی می‌كند خود را موافق نشان دهد می‌گوید:<بع.... له، چه فرقی می‌كنه، مهم اینه كه سالم باشه>! بیشتر (و نه تمام) مادران دوست دارند بدانند جنینی كه در شكم دارند پسر است یا دختر. اما مطمئنا برای همه مادران، سلامت نوزاد آینده‌ شان اهمیت زیادی دارد و این اهمیت به اندازه‌ای است كه حاضرند تحت آزمایش‌های متعدد قرار گیرند تا سلامت، ‌رشد و تكامل جنین‌شان در طول بارداری، ‌بررسی شود.

البته در طول دوران بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری، شما باید آزمایش‌هایی را متحمل شوید كه به بررسی رشد و تكامل جنین و سلامت زایمان كمك می‌كند. در این نوبت می‌خواهیم شما را با این آزمایش‌ها كه باید در دوران بارداری انتظار آن را داشته باشید، آشنا كنیم. آزمایش‌های معمول در اولین دیدار،‌پزشكتان وزن شما و طول رحم را برای تخمین میزان رشد كودك اندازه می‌گیرد. فشارخون شما نیز برای غربالگری و تشخیص فشارخون حاملگی، اندازه‌گیری می‌شود. نمونه ادرار از نظر سطح قند، پروتئین و وجود باكتری در آن بررسی می‌شود.

قند در ادرار زن حامله،‌علامت دیابت حاملگی است. پروتئین بالای ادرار می‌تواند نشانگر عفونت مجاری ادراری، بیماری كلیوی یا فشارخون بالا باشد. سه ماهه اول در این سه ماه برای بررسی عوامل خطرزای حاملگی، باید مجموعه كاملی از سابقه پزشكی شما تهیه شود. بنابراین لازم است راجع به مصرف داروها و بیماری‌های خود به پزشكتان اطلاع دهید. آزمایش‌هایی كه در این دوره سه ماهه برای بررسی سلامت شما و كودكتان انجام می‌شود، عبارتند از:

الف) آزمایش خون:جهت بررسی وجود بیماری سیفلیس، ایمنی نسبت به هپاتیت و سرخجه، تعیین گروه خونی و RH انجام می‌شود.اگر شما RH منفی هستید و كودك شما RH مثبت است، ممكن است بدن شما به آن واكنش نشان دهد. این اتفاق نسبتا شایع است و معمولا بدون مشكل اساسی درمان می‌شود. در شرایط نادری ممكن است كم‌خونی ایجاد شود.

ب) سونوگرافی جنین:حتی در هفته پنجم حاملگی می‌توان سونوگرافی جنین را انجام داد. در این بررسی،‌تصویری از جنین در حال رشد، به دست می‌آید. سونوگرافی از راه مهبل می‌تواند حاملگی‌های خارجی رحمی را (وقتی جنین در جایی غیر از رحم رشد كند) نیز مشخص كند.

ج) نمونه‌برداری از كوریون:در این آزمایش تعدادی از سلول‌های جفت بین هفته هشتم و بیستم جنینی برداشته می‌شوند و از نظر اختلالات ژنتیكی مختلف از جمله نشانگان داون بررسی می‌شوند. این آزمایش بطور معمول انجام نمی‌گیرد بلكه فقط زمانی كه سابقه بیماری‌های ژنتیكی وجود داشته باشد، انجام می‌شود.

د) تست اچ.آی. وی(ایدز) :از آنجایی كه ایدز یكی از بیماری‌های است كه از مادر به جنین منتقل می‌شود،‌برای جلوگیری از انتشار این بیماری،‌آزمایش آلودگی به ویروس ایدز یعنی اچ.آی.وی انجام می‌گیرد

ـ سه ماهه دوم بین هفته سیزدهم تا بیست‌وهفتم حاملگی شما باید از پزشك خود انتظار انجام آزمایش‌های زیر را داشته باشید.

الف) بررسی الكتریكی قلب جنین:در آغاز هفته بیستم‌ حاملگی، پزشك می‌تواند به ضربان قلب جنین با گوشی‌های خاصی گوش دهد و سلامت كلی جنین را از این طریق بررسی كند. علاوه بر این، ممكن است سونوگرافی جنین برای بررسی پیشرفت رشد جنین نیز انجام گیرد.

ب) تست تحمل گلوكز ( GTT) :پزشك به شما شربت قندی می‌دهد تا بنوشید و سپس قند خون را در فواصل منظم اندازه می‌گیرد. این آزمایش نشان می‌دهد كه بدن با چه سرعتی متابولیسم (سوخت و ساز) قند را انجام می‌دهد. هر بی‌قاعدگی در این رویه می‌تواند نشانگر دیابت حاملگی باشد.

ج) غربالگری سرم خون مادر:به‌طور معمول این تست انجام نمی‌شود. این آزمایش برای كشف نقایص تولد انجام می‌گیرد تا موارد زیر در سرم خون مادر بررسی شود:

1) تست آلفا فیتوپروتئین : (AFP) این ماده به‌طور معمول در كبد جنین تولید می‌شود.افزایش میزان آن ممكن است بدلیل نقص در نخاع باشد در حالی كه كاهش آن نشانگان داون را نشان می‌دهد.

2)آزمایشHCG: گنادوتروپین جنین انسانی از جفت ترشح می‌شود. سطح خونی HCG در 14 هفته اول حاملگی افزایش می‌یابد. اگر سطح HCG خیلی بالا باشد ممكن است علا‌مت نشانگان داون باشد.

3) استریول: این ماده به‌وسیله جفت تولید می‌شود. سطح آن اولین بار در هفته نهم حاملگی قابل اندازه‌گیری است. كاهش سطح آن می‌تواند علامت نشانگان داون باشد.

4) مهاركننده - آ(اینهیبین :)A یكآزمایش غربالگری جدید یك پروتئین را كه جنین و جفت تولید می‌كنند، اندازه گیری می‌كند. اگر سطح آن به طور غیر طبیعی بالا برود، ‌علامت، ‌نشانگان داون است.

5) آمنیوسنتز: اگر نتیجه بررسی سرم غیرطبیعی باشد یا اگر عوامل خطر (مثلا:كاهش حركات جنین ...) وجود داشته باشد، آمنیوسنتز انجام می‌گیرد.

6) مایع آمنیوتیك: (مایعی كه جنین را در برگرفته)، بررسی می‌شود تا صد نوع متفاوت از نقایص جنینی كشف شود. در ضمن جنس جنین نیز به این وسیله مشخص می‌شود. سه ماهه سوم در این دوره بیشتر آزمایش‌ها انجام شده است.

با این وجود بررسی‌های دیگری برای اطمینان از سلامت كلی جنین و زایمان صورت می‌گیرد از جمله ـ:

الف) استرپتوكك گروه ب:این تست خون نشان می‌دهد كه آیا با این نوع میكروب (كه می‌تواند بیماری شدیدی در نوزاد ایجاد كند) بیماری عفونی ایجاد شده است؟! اگر باكتری دیده شود، آنتی‌بیوتیك برای حفظ كودك در زمان زایمان تجویز می‌شود .

ب) هپاتیت ب:اگر جواب آزمایش شما برای ابتلا به هپاتیت ب مثبت باشد، كمی بعد از تولد،‌كودك واكسنی در مقابل این بیماری دریافت می‌كند.

ج) افاسمان(كشیدگی) گردن رحم:نزدیك زمان زایمان هم پزشك باید معایناتی انجام دهد. بدنبال این بررسی پزشك متوجه می‌شود كه جنین به چه مقدار در لگن پائین آمده است و گردن رحم تا چه اندازه شروع به كشیده شدن كرده است. این اندازه‌گیری‌ها به تخمین پیشرفت زایمان كمك می‌كند. ممكن است حتی بررسی جنین نیز لازم باشد.

د) تست بدون استرس:یكی از شاخص‌های مهم دیگر سلامت جنین علاوه بر ضربان قلب، حركات جنین است، كه در صورت كاهش آن آزمایش‌های خاصی چون بیوفیزیكال و تست بدون استرس )NST( انجام می‌گیرد. ه) آمنیوسنتز: در نهایت اگر كودك شما به هر دلیل نیاز به زایمان زودرس داشته باشد، آمنیوسنتز برای بررسی اینكه آیا رشد ریه جنین به حد كافی هست یا خیر، انجام می‌گیرد. با انجام آزمایش‌های بسیار، كه شاید خسته كننده هم باشد،‌امیدوار هستید كودكی شاد و سلامت به‌دنیا بیاورید،‌چه دختر چه پسر .

منبع :
پزشک آنلاین
دکتر علیرضا دلدار کاشانی [ متخصص رادیولوژِی ]