آیت الله مظاهری: حوزه علمیه اصفهان کانون تأسیس علم اصول متأخر است

متن پیام حضرت آیت الله مظاهری بدین شرح است:
 
یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ
 
برگزاری این همایش گرامی که به نام و احترام فقیه محقّق و اصولی مدقّق، استاد الفقهاء و المجتهدین مرحوم حضرت آیت الله العظمی آقای حاج شیخ محمّدتقی رازی نجفی اصفهانی«قدس الله روحه» در زادگاه آن علاّمۀ عالیقدر، ایوان کی، و با حضور شما اساتید و عالمان و اندیشمندان معزّز، برپا گردیده است، فرصت مغتنمی است تا ضمن پاسداشت و تکریم یاد و نام فقیهی بزرگ و اصولی ای بلند آوازه، آراء علمی و دستاوردهای فکری و ابتکارات اندیشه ای ایشان مورد توجّه و بازشناسی قرار گرفته و سیرۀ علمی و عملی آن بزرگوار برای حوزه های علمیه و سایر مجامع علمی و دانشگاهی و نیز نسل جوانِ جویای تکامل، تبیین گردد.
 
بی شک، جایگاه و مکانتِ والایی که مرحوم صاحب هدایه در حوزه های علمیه، از آن برخوردار گردیده است، مرهون سه عامل مهم و اساسی است که هر کدام از این عوامل مایۀ افتخار و مباهات است:
 
نخست: نقش برجسته و ویژه ای که این علامۀ فقیه اصولی در تعمیق و غنابخشی علم اصول فقه در دوران خود ایفاء نموده است و به اقتفاء و پیروی عالمانه از استاد گرانمایۀ خود، استاد الکلّ، وحید بهبهانی«اعلی الله مقامه الشّریف» در احیاء علم اصول فقه، با روشن بینی عالمانه و نکته سنجی فقیهانه، اثری پایدار و ماندگار در این عرصه، از خود برجای نهاد که بی تردید اکثر تحقیقات اصولیّۀ پس از ایشان، از آن متأثّر گردید و از این رو اعلام و اعاظم نامداری همچون شیخ اعظم انصاری«قدّس سرّه الشّریف» و پس از او، میرزای بزرگ شیرازی و آخوند خراسانی «رضوان الله علیهما» و سپس محقّق نائینی و محقّق عراقی و محقّق اصفهانی و مرحوم مؤسس، محقّق حائری «قدس سرّهم» و بعد از آنان در دورۀ معاصر، اساتید عالی قدر ما خصوصاً سیّد الطائفه حضرت آیت الله العظمی بروجردی و امام راحل عظیم الشّأن «اعلی الله مقامهما»، آراء و انظار صاحب هدایه را مورد توجّه و اعتناء جدّی خود قرار داده و مکرّراً به نقل و ابرام و یا بررسی و نقد آن نظرات اهتمام ورزیده اند و بی تردید در تحقیقات عالیۀ خود از این علاّمۀ اصولی محقّق، تأثیر فراوان پذیرفته اند.
 
اگر در کنار کتاب ارجمند هدایة المسترشدین، کتاب ارزشمند فصول که تألیف برادر عالی قدر این علاّمۀ محقّق است، قرار داده شود، به درستی ملاحظه می گردد که این دو برادر نامبردار، دو رکن اساسی علمِ اصولِ متأخّر، به شمار می روند و با تحقیقات بدیع و ابتکارت علمی خویش، پایه و بنیان علم اصول جدید را بنا کرده اند و از این جهت باید گفت بی شکّ حوزۀ علمیۀ اصفهان، کانون تأسیس علم اصول متأخّر بوده است و این حوزۀ کهن که در دوران حضور درسی و فکری آیت الله العظمی حاج شیخ محمّدتقی رازی نجفی اصفهانی، در نیمۀ اوّل قرن سیزدهم، یکی از درخشان ترین دوره های علمی خود را سپری کرده است، سهمِ عمدة افتخارِ تأسیس علم اصول متأخر را به خود اختصاص داده و رشد و بالندگی و تعمیق علم اصول فقه، از حوزۀ علمیۀ اصفهان به دیگر حوزه های علمیه، خصوصاً حوزۀ علمیۀ نجف اشرف و حوزۀ علمیۀ قم مقدّسه، ساری و جاری گردیده است.
 
دوّمین عاملی که نام و یاد علاّمه حاج شیخ محمّدتقی رازی نجفی اصفهانی«طاب مثواه» را عظیم و جلیل ساخته است، آثار وجودی این بزرگ مرد در صحنۀ تعلیم و تربیت و تصنیف و تألیف است.
 
شاگردان و تربیت شدگان عالی قدری که در طی حدود ربع قرن حضور علمی ایشان در حوزۀ علمیۀ اصفهان، از محضر علمی و عملی این استاد الفقهاء و المجتهدین، مستفید و مستفیض گشته اند، خود هریک، منبع فیض و افاده و برخوردار از نقش های برجسته و بی بدیل  در حوزه های علمیه گشته اند. مرحوم آیت الله العظمی حاج شیخ محمّدتقی نجفی، که خود محضر اعاظم بلندمرتبه ای همچون سیّد بحرالعلوم و کاشف الغطاء و صاحب ریاض و وحید بهبهانی «قدس الله اسرارهم» را به خوبی درک نموده بود، در کارنامۀ حیات پربرکت خویش، تربیت شاگردان والامرتبه ای همچون صاحب فصول، میرزایِ بزرگِ شیرازیِ مُجدِّد، صاحب روضات، صاحب منظومه، صاحب مصابیح الاصول و ده ها تن دیگر از فقیهان و اصولیان و حکیمان برجستۀ عالم تشیّع را از آن خود ساخته است، که سهم و نقش هر یک از آنان در استمرار حوزه های علمیه و به پیش بردن کاروان دین و دانش و برافروخته نگاه داشتن چراغ فروزان فقه و اصول و حکمت، بسی با اهمیّت و دارای اعتبار ویژه است.
 
در کنار این خدمتِ بزرگِ تربیتِ شاگردانِ نامور، تألیفات ارزشمند علاّمۀ رازی نجفی اصفهانی «قدس سرّه» نیز از دیگر ابعاد آثارِ وجودیِ علمیِ ایشان به شمار می رود و به غیر از هدایة المسترشدین که سخن دربارۀ قدر و مکانت آن گذشت، دیگر تصنیفات ایشان نیز، حقّاً پرمایه و گران بهاست. گرچه این بزرگوار به سبب تألیف هدایه، به تبحّر و تعمّق در علم اصول، مشهور و معروف گردیده، امّا آثارِ فقهیِ این فقیه محقّق، به ویژه تبصرة الفقهاء، سرشار از نکات اجتهادی و نشان دهندۀ تسلّط ایشان بر آیات و روایات شریف و آراء و انظار فقهاء عظام و حاکی از عمق دقّت عالمانۀ ایشان و ذوقِ عرفیِ فقیهانۀ اوست.
 
سوّمین عامل اساسی در مکانت والای این علاّمۀ فقیه اصولی، بیتِ جلیل و نسلِ سلیل اوست که کثیری از علماء و فقهاء و مراجع تقلید تشیّع را در خود پرورانده است و مایۀ شرف و فضل حوزۀ علمیّه و شهر اصفهان، بلکه ایران و اسلام است و از این بیت معظّم، تحقیقات و تألیفات و آثار علمی فراوانی صادر گردیده است و این، بی شک، مرهون اخلاصِ عملیِ این بزرگوار و اثر استجابتِ دعایِ خالصانۀ استاد و پدر همسر گرامی ایشان، یعنی جناب کاشف الغطاء«علیه الرحمة و الرضوان» است که از خداوند تعالی طلب نمود که علم و فقاهت و مرجعیّت و ترویج دین و مذهب و شریعت را در نسل این علاّمۀ عالی قدر قرار دهد: «وَ فی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ».
 
این، درسِ بزرگی برای همۀ دانشوران و اندیشمندان، خصوصاً عالمان دینی و دین پژوهانِ حوزه های علمیه است که بدانند خلوص و اخلاص و بندگیِ خالصانه و خالی از شرک و رَیبِ خفی و جلی، تا چه مایه و اندازه، سبب رشد و ارتقاء و بالندگی خواهد شد و از این جهت، همّت و اهتمام عالیۀ خود را در کنار علم و تحقیق و تألیف، به عمل و تحقّق و اخلاق، مصروف نمایند و دریابند که: «إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ لِمِثْلِ هذا فَلْیَعْمَلِ الْعامِلُونَ».
 
از همۀ شما گرامیان که با حضور خود در این همایش علمی، به مقام رفیع علم و تقوی ارج نهاده اید و همچنین از همۀ متصدیّان و مسئولان محترم برگزاری این همایش، صمیمانه تشکّر و تقدیر می کنم و از خداوند سبحان، توفیقات همگان را در اهتمام به علم نافع و عمل خالص مسألت می نمایم و امیدوارم این همایش، زمینۀ مساعد و مطلوبی برای بررسی و تبیین هرچه بهتر آراء علمی و سیرۀ عملی حضرت آیت الله العظمی آقای حاج شیخ محمّدتقی رازی نجفی اصفهانی «قدس سرّه الشّریف» بوده باشد که در این صورت، هدف اصلی از این همایش، به خوبی تحقّق خواهد یافت. انشاء الله