دیابت علت اصلی کوری افراد ۷۴-۲۰ ساله و نیز شایع ترین علت قطع اندام تحتانی (غیر از آسیبهای فیزیکی) و نارسایی مزمن کلیه است. خوشبختانه نتایج تحقیقات نشان می دهد که پیدایش عوارض عروقی و عصبی دیابت را می توان با کنترل دراز مدت قند خون به تأخیر انداخت یا سیر آن را کند نمود.
● دیابت چیست؟
دیابت یک اختلال متابولیکی است. بدین صورت که سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل قندها کاهش می یابد و قند خون افزایش می یابد.
● انواع دیابت:
بطور کلی دیابت به دو دسته دیابت نوع ۱ و نوع ۲ تقسیم می شود.
نوع ۱ (IDDM): با ناتوانی ترشح انسولین توسط سلولهای (بتا) لوزالمعده مشخص می شود و عموماً در بیماران جوانتر بروز می کند که اغلب لاغرند. در این بیماران اگر انسولین قطع شود، دچار اختلال متابولیک شدید می شوند. چون در بدن آنان هیچ انسولینی ترشح نمی شود و وابسته به انسولین هستند، به همین خاطر IDDM نیز می گویند.
نوع ۲ (NIDDM): دیابتی های نوع ۲ اغلب مسن تر هستند (سن بالاتر از ۴۰ سال) سابقه خانوادگی دیابت دارند و چاقند، هر چند ۲۰-۱۰ درصد آنها لاغرند. در دیابت نوع ۲ بدن افراد مبتلا انسولین ترشح می کند و حتی ممکن است غلظت انسولین در خون از مقدار معمول آن بیشتر باشد. اما گیرنده های سلولی فرد نسبت به انسولین مقاوم شده و در حقیقت نمی گذارد انسولین وارد سلولها شده و اعمال طبیعی خود را انجام دهد.
● سایر انواع دیابت:
۱) دیابت بالینی با شروع در جوانی (MODY): نوعی دیابت نوع ۲ است که چندین نسل را در یک خانواده در سنین پایین گرفتار می کند. نقایص ژنتیکی متعددی ممکن است موجب این سندرم شوند، که عمدتاً ژن گلوکوکیناز را درگیر می کند.
۲) دیابت حاملگی: نوعی اختلال تحمل گلوکز در جریان حاملگی است.
۳) دیابت وابسته به سوء تغذیه: که معمولا در جهان سوم مشاهده می شود و مبتلایان بین ۴۰-۱۰ سال قرار دارند.
۴) دیابت ثانویه: این دیابت ممکن است در اثر سایر بیماریها یا داروها بروز کند.
● آموزش اساس درمان است.
بهترین راه کنترل قند خون کاهش وزن با رژیم غذایی مناسب است.
دیابت ممکن است به بهای از دست دادن کلیه هایتان تمام شود، پس از هم اکنون وارد عمل شوید.
بهترین راه کنترل قند خون کاهش وزن با رژیم غذایی مناسب است.
● تشخیص:
▪ علائم بالینی اولیه که تشخیص دیابت را مطرح می کند عبارتند از:
ـ پراداری، پرنوشی، ادرار شبانه، کاهش وزن
جهت تشخیص بیماران به دو دسته دارای علائم بالینی و بدون علائم بالینی تقسیم می شوند. بیماران با علائم بالینی ذکر شده با یک آزمایش ساده قند غیر ناشتا ۲۰۰ تشخیص داده می شود اما بیماران بدون علائم بالینی ممکن است سالها بدون تشخیص باقی بمانند و در زمان تشخیص اختلال چشمی، اختلال اعصاب محیطی و یا اختلالات ناشی از دیابت داشته باشند.
لذا در صورتیکه سن بالای ۴۰ سال، وجود سابقه دیابت در خانواده و وزن بالا دارید، حتماً سالیانه آزمایش قندخون انجام دهید.
● عوامل خطر ساز:
۱) چاقی
۲) سابقه خانوادگی در بستگان درجه یک
۳) نژاد سیاه
۴) سن ۶۵ - ۵۰ سال
۵) چربی خون بالا
۶) فشار خون بالا
۷) سابقه تست تحمل گلوکز مختل
۸) سابقه بدنیا آوردن نوزاد با وزن ۴ کیلوگرم
● رژیم غذایی در افراد مبتلا به دیابت:
بسیاری از افرادی که بعد از سن ۴۰ سالگی دچار دیابت می گردند با رعایت یک رژیم غذایی مشتمل بر مصرف سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و ماهی و محدود کردن شدید فرآورده های شیرینی پزی و شکر و محدود کردن مصرف گوشت، مرغ و تخم مرغ می توانند دیابت خود را کنترل کنند.
نیاز به مصرف سبزیجات و حبوبات در افراد دیابتی دو برابر افراد عادی است.
● نقش ورزش در افراد مبتلا به دیابت:
یکی از مهمترین راههای کنترل و کاهش قند خون ورزش (پیاده روی) در روز به مدت ۳۰ دقیقه است.
ورزش به دیابتی ها کمک می کند از شر حملات قلبی، نابینایی و آسیبهای عصبی درامان باشند. وقتی غذا می خورید سطح قند خون افزایش می یابد هرچه سطح قند خون افزایش یابد، قند بیشتری به سلولها می چسبد. وقتی که قند به سلولها بچسبد دیگر نمی تواند از آن جدا شود و تبدیل به ماده ای مضر به نام سوربیتول می شود که این ماده باعث نابینایی و ناشنوایی و آسیبهای مغزی و قلبی و سندرم پاهای سوزان و... می گردد.
وقتی که قند خون وارد بدن می شود در سلولهای کبد و ماهیچه ذخیره می شود. اگر سلولهای کبد و ماهیچه از کربوهیدرات اشباع باشند، قندها دیگر جایی برای رفتن ندارند. اگر ذخیره سلولهای ماهیچه به واسطه ورزش کردن مصرف گردد بعد از صرف غذا، قندها بوسیله ماهیچه جذب می شوند و مقدار آنها در خون افزایش نمی یابد. بنابراین با یک برنامه ورزشی منظم می توانیم ذخیره قند ماهیچه ها را کاهش دهیم و در نتیجه عوارض بیماری دیابت را نیز کاهش دهیم.
● آمادگی لازم جهت انجام ورزش:
۱) مشورت با پزشک: افراد مبتلا به دیابت با سن بالای ۴۰ سال، سابقه مصرف سیگار و اعتیاد، سابقه خانوادگی سکته قلبی، چربی خون بالا مورد ارزیابی قلبی و عروقی قرار گیرند.
۲) شروع تدریجی ورزش: هفته اول ۵ دقیقه در روز، هفته دوم ۸ دقیقه در روز، هفته سوم ۱۱ دقیقه در روز ۵-۴ بار در هفته و به این ترتیب اضافه شود تا به ۴۵دقیقه-۱ ساعت در روز ۵-۴ روز در هفته.
● تأثیر داروهای گیاهی بر قند خون:
داروهای گیاهی می توانند در کاهش قند خون نقش مهمی ایفا نمایند. به عنوان مثال شنبلیله با کاهش سرعت جذب گلوکز در دستگاه گوارش موجب افزایش توانایی بدن در کنترل نمودن قند خون می گردد همچنین دارچین با افزایش سرعت سوخت گلوکز بوسیله سلولهای بدن موجب جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون می گردد. گیاهانی نظیر سنبل الطیب، برگ توت سیاه، برگ درخت گردو، تخم گشنیز، سیر و پیاز می توانند در کاهش قندخون مفید باشند.
رویا کیان ارثی
بیشتر: .::سلامت نیوز :سرویس خبری: داروها:تأثیر داروهای گیاهی بر دیابت::.