0

تعامل فارسی با فرهنگ هندوان

 
sukhteh
sukhteh
کاربر طلایی1
تاریخ عضویت : اسفند 1389 
تعداد پست ها : 7880
محل سکونت : اصفهان

تعامل فارسی با فرهنگ هندوان

تعامل فارسی با فرهنگ هندوان


زبان و ادبیات فارسی، به دلیل غنای فرهنگی، ادبی، هنری و علمی خود، پس از نفوذ در شبه قاره هند، از زمان محمود غزنوی، بسیار مورد توجه و ستایش فرهیختگان، عارفان، شاعران، نویسندگان، مورخان و دانشمندان هندی قرار گرفت.

 


تعامل فارسی با فرهنگ هندوان

درعهد غزنویان، زبان فارسی درهند شمالی گسترش یافت و شاعران و نویسندگان نامداری به وجود آمدند و بعد از آنها، لودیان، گام های بلندتری درگسترش این زبان درمیان هندوان برداشتند .

بعد از فرمان معروف راجه تودرمل، وزیر دارایی اکبر شاه (قرن 10 و 11ه . ق) مبنی بر این که زبان فارسی ، زبان رسمی و اداری شود، هندوان زبان فارسی را با شوق و رغبت فراگرفتند .

و از دوره جهانگیر تا زوال مغولان (قرن 11 - 13ه . ق) اوج شکوفایی این زبان درشبه قاره است .

زبان و ادبیات فارسی، به دلیل غنای فرهنگی، ادبی، هنری و علمی خود، پس از نفوذ در شبه قاره هند، از زمان محمود غزنوی، بسیار مورد توجه و ستایش فرهیختگان، عارفان، شاعران، نویسندگان، مورخان و دانشمندان هندی قرار گرفت به طوری که آنان نیز در پروراندن این زبان زبان زیبا و عرفانی، نقش به سزایی داشتند و با به جا گذاشتن آثار و شاهکارهای ادبی و علمی، عشق و علاقه خود را نسبت به آن ابراز کردند .

در این مقاله، به معرفی برخی از شاعران، نویسندگان، مورخان و سخنوران معروف هندو که سهم مؤثری در گسترش زبان و ادب فارسی در دوران سلاطین مسلمان هند داشتند، برپایه دوره های حکومتی، پرداخته ایم .

عهد سکندر لودی

1) میان بهوه

میان بهوه هندو، وزیر سکندر لودی، مردی عالم و دانشمند بود و به زبان های سانسکریت و فارسی، تسلط کامل داشت . وی، در سال 908 ه . ق «طب سکندری» یا «معدن الشفاء سکندرشاهی» را که شامل 1007 بیماری و روش درمان آنهاست، تألیف کرد .

عهد اکبرشاه

1) منوهر توسنی

منوهر توسنی، پسر «راجه لون گرن» و یکی از شاعران هندوی فارسی گوی دربار اکبرشاه بود . وی، به فارسی آشنایی کامل و علاقه مفرط داشت . اکبر، او را «میرزا منوهر» خطاب می کرد و تخلص وی را «توسنی» انتخاب کرد .

نمونه یی از شعر او چنین است:

یگانه بودن و یکتا شدن ز چشم آموز/ که هر دو چشم جداجدا نمی نگرند

تعامل فارسی با فرهنگ هندوان
عهد شاه جهان

1) منشی چندر بهان برهمن

منشی چندر بهان برهمن، پسر «دهرم داس » ، یکی از شاعران و نثرنویسان ممتاز هندوی فارسی گوی دوره شاه جهان (قرن 11ه . ق). محسوب می شود .

بیتی از اشعار او را در زیر می آوریم:

بنای قصر جهان را ثبات ممکن نیست/ به جز اساس محبت که دیر بنیادست

2) بهگوان داس

بهگوان داس، از منشیان و مورخان ساده نویس درباره شاه جهان بود .

3) بنوالی داس ولی

بنوالی داس ولی، منشی شاهزاده داراشکوه، یکی از سخنوران، نویسندگان و مورخان سرشناس هندوی فارسی دان عهدشاه جهان بود .معروف ترین اثر وی، «راجا ولی» یا «رساله در ذکر راجگان و سلاطین دهلی» است .

عهد اورنگ زیب

1) رای بندر ابن داس بهادر شاهی

رای بندر ابن داس بهادر شاهی، پسر «رای بهار آمل» ، شاعر فارسی گوی، نثرنگار و مورخ دوره اورنگ زیب عالمگیر است . عالمگیر، او را «رای» خطاب می کرد . اثر مهم وی به فارسی، کتاب «لب التواریخ» است .

2) آن بال کرشن

آن بال کرشن، از نویسندگان و شاعران عهد اورنگ زیب است . معروف ترین اثر وی کتاب «دمشق خیال» است .

3) سوامی بهوپت رای بی غم

سوامی بهوپت رای بی غم، از مثنوی سرایان معروف عهد اورنگ زیب است .

نمونه شعری وی چنین است:

علم حق در علم صوفی گم شود/ این سخن که باور مردم شود

4) ایشور داس

ایشور داس، از اهالی «پتن» بخش گجرات بود . وی، در حدود 1101ه . ق، به نگارش خاطرات زندگی پرماجرای خود - وقایع دوران سلطنت اورنگ زیب - پرداخت و اثر پرارزشی به نام «فتوحات عالمگیری» ، از خود به جا گذاشت .

 درعهد غزنویان، زبان فارسی درهند شمالی گسترش یافت و شاعران و نویسندگان نامداری به وجود آمدند و بعد از آنها، لودیان، گام های بلندتری درگسترش این زبان درمیان هندوان برداشتند

5) بهیم سین کایست

بهیم سین کایست، پسر «رگهو نندن داس» ، از امرای عهد اورنگ زیب بود . وی، در جنگ های دکن و همچنین در جنگ برادرکشی پسران اورنگ زیب بر سر مساله جانشینی، شرکت داشت . وی، در سال 1120 ه . ق، کتابی به نام «تاریخ دلگشا» یا «نسخه دلگشا» نوشته است .

6) سوجان رای بتالوی کهتری

سوجان رای بتالوی کهتری، از امرای اورنگ زیب بود . وی، کتابی به نام «خلاصه التواریخ» نوشته که تاریخ عالم را، از ابتدا تا عهد اورنگ زیب، در بردارد .

7) جگجیون داس گجراتی

جگجیون داس گجراتی، پسر «منوهر داس گجراتی» ، از مورخان هندوی عهد اورنگ زیب است.اثر معروف جگجیون، «منتخب التواریخ» است .

دوران بعد از اورنگ زیب

1) خوشحال چند کایسته

خوشحال چند کایسته، پسر «منشی جیون رام ، در عصر محمدشاه، نوه بهادر شاه، دبیر دفتر دیوانی بود . او، معروف به «نادر الزمان» بود .مهم ترین اثر وی، تاریخ محمد شاهی «یا تاریخ نادر الزمانی» است .

2) رای آنند رام مخلص

رای آنند رام مخلص، پسر «هردی رام » ، از شاعران و نویسندگان هندوی عهد محمدشاه، نوه بهادر شاه (قرن 12 ق . ق)، بود . وی، شاگرد میرزا عبدالقادر بیدل هلوی بود و در شعر وادب، تسلط کامل داشت .

نمونه یی از اشعار او:

ماجرای بلبل و گل شاهد احوال ماست/ از تو مخلص ناله و از یار نشنیدن بس است

3) لال رام

لال رام، از نویسندگان عهد محمدشاه، نوه بهادر شاه، بود . اثر مهم وی، «تحفةالهند» است که آن را در سال 1148ه . ق نوشته است . این کتاب، تاریخ عمومی هند، از آغاز تا عصر بهادر شاه است .

تعامل فارسی با فرهنگ هندوان

4) بساون لال شادان

بساون لال شادان، پسر «تن سکهو رای » ، از شاعران معروف دربار امیرالدوله محمد امیر خان نواب تونگ (1834م). از وی، دیوانی شعر و یک مثنوی به نام «امیرنامه» باقی مانده است .

نمونه یی از اشعار وی:

گر بود خورشید رویی در نظر تا روز حشر/ می توان بی آب و نان مانند عیسی زیستن

5) وارسته مل سیالکوتی

وارسته مل سیالکوتی، از سیالکوت، بهترین محقق و منتقد عصر خود بود . بزرگترین مزیت او، در نامه نگاری و محاوره دانی بود.

6) منشی لاله تیک چندر بهان

منشی لاله تیک چندربهان، از نویسندگان معروف قرن 12ه . ق است . وی، اهل دهلی و از شاگردان مولانا شیخ ابوالخیر خیرالله وفایی ملقب به «خیرالمدققین» و سراج الدین علی خان آرزو ملقب به «سراج الدین علی خان آرزو ملقب به «سراج المحققین» بود . وی، از طرف دربار دهلی، لقب «رای» و «راجه» ، دریافت نمود .

7) بندرابن داس خوشگو

بندر این داس خوشگو، از شاگردان خان آرزو و سرخوش بود . مهمترین اثر وی، «سفینه خوشگو» است .

خوشگو، شاعر هم بود، نمونه هایی از اشعار او را درزیر می خوانیم:

برای یار تعظیم رقیبان هم ضرور افتد/ به شوق بت نخستین سجده ای پیش برهمن کن

***

آواز تیشه امشب در بیستون نیامد/ شاید به خواب شیرین، فرهاد رفته باشد

8) لچهمی نراین شفیق

لچهمی نراین شفیق، تاریخ نویس، زندگینامه نویس و شاعر قرن 12 ه . ق بود ولی معروفیت او، به حیث مورخ بودنش است .

نمونه ی شعر وی چنین است:

شنیده ام که به سوی شفیق می آیی/ بیا بیا که دل و جان نثار خواهم کرد

9) چند و لعل شادان

چند و لعل شادان، پسر «رای نراین داس» ، از شاعران چیره دست قرن 13 ه . ق است .

وی، در حیدرآباد دکن، تا مقام نخست وزیری ارتقا یافت . چندو لعل، دیوان اشعار و مثنوی هایی دارد .

نمونه ی شعر او چنین است:

حافظ و جامی و سعدی و نظامی، مولوی/ پادشاهان سخن در ملک اشعار آمده

اللّهمّ عرّفنی نفسک فانّک إن لم تعرّفنی نفسک لم أعرف رسولک اللّهمّ عرّفنی رسولک فانّک ان لم تعرّفنی رسولک لم اعرف حجّتک

حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح / ور نه طوفان حوادث ببرد بنیادت

چهارشنبه 6 مهر 1390  7:52 PM
تشکرات از این پست
دسترسی سریع به انجمن ها