تقويت اراده

پرسش:
از منظر آيات و روايات راهكار تقويت اراده براي كنترل هواي نفس و تعديل غريزه جنسي به چه ميزان توصيه و تاكيد شده است؟
پاسخ:
تقويت اراده از منظر آيات و روايات يكي از مهم ترين راهكارهاي مقابله با هواي نفس از جمله غريزه جنسي انسان به شمار مي آيد، به گونه اي كه در برخي روايات از آن به جهاد اكبر تعبير شده است.
از آنجا كه هواي نفس و جاذبه هاي جنسي، بسيار قوي و عوامل تحريك كننده فراوانند، مبارزه با آن عزمي راسخ و اراده اي خلل ناپذير مي طلبد، به ويژه اگر زياده خواهي جنسي به صورت عادت ناپسند خودارضايي درآمده باشد. در اين صورت، همچون خصايص طبيعي و ذاتي، دامنه دار و پرنفوذ و به منزله طبيعت دوم درمي آيد. همان گونه كه علي(ع) مي فرمايد: «العاده طبع ثان» عادت، طبيعت دوم آدمي است. (اخلاق جنسي شهيد مطهري)از اين رو، رهايي از عادات ناپسند بسيار دشوار و مشكل است، تا جايي كه به فرمايش امام حسن عسكري(ع) برگرداندن معتاد از عادت خود چيزي شبيه اعجاز است. (بحارالانوار، ج 75، ص 374). در عين حال انسان قدرت و توانايي غلبه بر عادات ناپسند خود را دارد. اما بايد واقعاً از اعماق وجود خود، براي ترك عادت هاي ناپسند تصميم گيري كرده و هرگونه شك و ترديد را از خود دور كند. بنابراين دليل افراد مبتلا به انحراف هاي جنسي كه ما قادر به تصميم گيري نيستيم و نيروي اراده و تصميم راسخ از ما سلب شده است، قابل قبول نيست. شخصي به امام صادق(ع) عرض كرد: فلاني مبتلا به يك نوع انحراف جنسي شده و از خود هيچ گونه اراده اي ندارد. حضرت با عصبانيت فرمود: چه مي گويي؟ آيا اين شخص حاضر است اين عمل را پيش روي مردم هم انجام دهد؟ عرض كردند! نه حضرت فرمود: پس معلوم مي شود به اراده و اختيار خود اوست. (آيه الله مكارم شيرازي، مشكلات جنسي جوانان، ص 155)
البته انگيزه و اراده انسان در مقابله با رذايل و عادات زشت و ناپسند مهم است زيرا هر چقدر زمان طولاني شود و تكرار عادات ناپسند و خواهش هاي نفساني انجام گيرد، مقاومت در برابر آنها و از بين بردن آثار آن سخت تر و پرفشارتر خواهد بود.
علي(ع) مي فرمايد: پيش از آنكه تمايلات نفساني به تندروي عادت كنند، با آنها بجنگ، زيرا اگر نيرومند شوند، فرمان رواي تو خواهند شد و تو را به هر سو كه بخواهند مي برند و در نتيجه، قدرت مقاومت در برابر آنها را از دست خواهي داد. (غررالحكم و دورالكلم، ج 4، ص 392) البته افراد مبتلا به عادات ناپسند و زشت، بايد مرتب به خود تلقين كنند كه به خوبي قادرند اين عادت را ترك كنند. نكته مهم آن است كه تلقين بايد براساس باور دروني باشد تا نقش خود را به خوبي ايفا كند. ضمن اينكه به دنبال آن، جايگزين كردن عادات پسنديده ضروري است. روان شناسان مي گويند: «براي ترك يك عادت بد، حتماً بايد به سراغ عادت خوب رفت و آن را جانشين عادت بد نمود.
به طور كلي براي تهذيب نفس و مبارزه با اخلاق زشت و از جمله انحراف هاي جنسي بايد دو كار انجام گيرد:
1-به خواسته ها و تقاضاهاي آن پاسخ مثبت داده نشود تا به تدريج ريشه اش خشكانده شود.
2-صفت نيك مخالف آن تقويت گردد.
علي(ع) مي فرمايد: «نفس خود را بر فضايل و كارهاي خوب مجبور كن، زيرا رذايل در باطن ذات تو نهاده شده اند». همچنين آن حضرت در جاي ديگر فرموده اند: «نفس خودت را به انجام دادن كارهاي خوب و تحمل سنگيني بار غرامت عادت ده، تا نفست شريف شود، آخرتت آباد گردد و ستايش كنندگانت زياد شوند».
امام خميني(ره) در اين باره مي نويسد: «بهترين علاج ها كه علماي اخلاق و اهل سلوك براي اين مفاسد اخلاقي فرموده اند، اين است كه هر يك از اين ملكات زشت را كه در خود مي بيني، در نظر بگيري و برخلاف آن تا چندي مردانه قيام و اقدام كني، و همت بگماري برخلاف نفس تا مدتي، و برخلاف آن خواهش رذيله رفتار كني، مسلماً بعد از مدت قليلي، آن خلق زشت رفع شده و شيطان و جندش از اين سنگر فرار كرده جنود رحماني به جاي آنها برقرار مي شود. (چهل حديث امام خميني(ره)، ص 52)