قبل از بارداري ‌اين مطلب را بخوانيد

اصلي‌ترين كاري كه بايد قبل از دادن آزمايش‌هاي مخصوص قبل از بارداري صورت گيرد مشاوره قبل از بارداري است. مشاوره قبل از بارداري براي سلامت مادر و جنين بسيار ضروري و حتي مي‌توان گفت كه الزامي است. زماني كه خانمي قصد بارداري دارد ابتدا بايد از لحاظ وضعيت طبي، خانوادگي و شغلي مورد بررسي قرار گيرد كه در هر كدام از اين موارد به شاخص‌هاي خاصي بايد توجه كرد .
از لحاظ طبي به مواردي مانند داشتن بيماري، مصرف دارويي خاص، آلرژي دارويي و وضعيت جسماني مادر بايد دقت كافي انجام گيرد. از بعد خانوادگي به داشتن بيماري ارثي يا خانوادگي و در نهايت از بعد شغلي به اين‌كه اگر فردي شاغل است در چه محيطي فعاليت مي‌كند، به طور مثال اگر در محيطي باشد كه با مواد شيميايي مانند آفت‌كش‌ها، مواد شوينده و ... در ارتباط است حتما بايد در سه ماه اول بارداري يعني بين هفته 3 تا 8 زماني كه اعضاي بدن جنين تشكيل مي‌شوند به دور از اين محيط‌هاي كاري باشد.
تست‌هاي قبل از بارداري‌
بعد از انجام مشاوره، آزمايشات قبل از بارداري صورت مي‌گيرد. در وهله اول آزمايش كم‌خوني و فقر آهن مخصوصا براي كساني كه قبل از بارداري سابقه عادت ماهانه سنگين و طولاني‌مدت دارند و افرادي كه در سنين پايين و يا بالاي 35 سال قصد بارداري دارند انجام اين آزمايش ضرورت بيشتري دارد. تست پاپ‌ اسمير يا همان تست غربال‌گيري براي بررسي وضعيت دهانه رحم نيز بايد انجام گيرد. يكي ديگر از مهم‌ترين آزمايشات، تست آنتي‌بادي سرخجه است، زيرا سرخجه به دليل عوارضي كه در بر دارد مانند نابينايي و ايجاد ناهنجاري روي سيستم عصبي جنين، حتما زوجي كه قصد بچه‌دار شدن را دارند بايد از لحاظ ايمني سرخجه مورد آزمايش قرار بگيرند تا اگر جواب تست آنها منفي بود، مجدد واكسينه شوند و بعد از سه ماه از گذشت آن باردار شوند، و باز به اين نكته تاكيد مي‌شود كه به دليل عوارض سرخجه زمان بارداري حتما بايد سه ماه بعد از آخرين واكسن زده شده باشد. تست بعدي، هپاتيت‌ B است كه به دليل شايع بودن آن در جامعه ما،‌ بهتر است كه انجام پذيرد و از لحاظ آنتي‌بادي مورد بررسي قرار گيرد تا اگر ميزان آن در بدن ناكافي بود واكسن مجدد تجويز شود. تست سيفليس و ايدز، البته تست ايدز به دليل اين‌كه خوشبختانه در جامعه ما اين بيماري شايع نيست صورت نمي‌گيرد و تنها در جوامعي كه اين بيماري شايع است اين تست را نيز انجام مي‌دهند.
عوارض كم‌خوني و واكسن‌هاي مورد نياز
اگر به هر علتي اين آزمايشات، قبل از بارداري انجام نشد در شروع بارداري با مراجعه به پزشك، انجام اين آزمايشات تجويز مي‌گردد و مواردي مانند عوارض ناشي از كم‌خوني با تشخيص زودهنگام قابل درمان خواهد بود ولي اگر به موقع درمان نشود مشكلات ناشي از اين كم‌‌خوني و فقر آهن هم براي مادر و هم براي جنين پيش خواهد آمد، مانند وزن كم، فقرآهن جنين و براي مادر عوارض حاملگي و زايمان به دليل كم‌خوني كه از قبل داشته است بيشتر خواهد بود، به‌طور مثال فرد در يك زايمان طبيعي در حدود 500 سي سي خون از دست مي‌‌دهد، به علت همين خونريزي حين زايمان، دچار كم‌خوني مضاعفي خواهد شد كه طبيعتا زمان بهبودي بعد از زايمان و بازگشت مادر به روند زندگي عادي، طولاني‌‌تر خواهد شد.
حال اگر زايمان فرد به صورت سزارين انجام گيرد بين 700 سي سي تا يك ليتر خونريزي حين زايمان خواهد داشت كه باز به دليل همين كم‌خوني زمان بهبود و ترميم زخم‌ها به تاخير خواهد افتاد و احتمال بروز عفونت در اين افراد بيشتر است. حالاتي مانند خستگي مزمن و مفرط، كمبود انرژي، ريزش مو و... از ديگر عوارض كم‌خوني و فقر‌ آهن در دوران بارداري است.
در دوره بارداري احتمال استفاده از واكسن ديفتري و كزاز وجود دارد. بدن انسان تا مدت 10 سال از آخرين تزريق دز واكسن ديفتري و كزاز ايمني لازم را دارد.
معمولا خانم‌ها در هنگام ازدواج اين دو واكسن را مي‌زنند و چون كمتر از 10 سال بعد از ازدواج‌شان تصميم به بارداري مي‌گيرند عملا بدن آنها ايمني لازم را دارد و در زمان بارداري نياز به دز يادآوري نيست،‌ اما اگر زمان بارداري خانمي بيشتر از 10 سال بعد از آخرين دز اين دو واكسن باشد مي‌تواند در 6 تا 7 ماهگي دوران حاملگي دز يادآوري ديفتري و كزاز را بزند.
سن مادر
فاكتور بعدي كه بايد مورد توجه باشد سن بارداري مادر است. 2 رده سني زماني كه فرد قصد بارداري‌ دارد از اهميت ويژه‌‌ا‌ي برخوردار است. اول رده‌ سني پايين كه بين 15 تا 19 سال است كه معمولا بارداري در اين دوره سني به طور ناخواسته است. اما به دليل اين كه در اين رده‌ سني خونريزي‌هاي هر دوره از عادت ماهانه سنگين است بنابراين زمينه فقر آهن و كم‌خوني در اين افراد بيشتر از سايرين است و همان‌طور كه گفته شد گرفتن آزمايش كم‌خوني و فقر آهن از جمله موارد مهم براي اين رده سني است. اما طيف دوم حاملگي در سن بالاي 35 سال است. چون حاملگي در سن بالا محسوب مي‌شود به غير از آزمايش‌هاي روتين به دليل امكان بروز عوارض حاملگي بايد در دوران بارداري و زايمان تحت مراقبت و كنترل پزشكي بيشتري قرار گيرند. مهم‌ترين مورد اين است كه اين افراد حتما قبل از بارداري بايد بين 2 تا 3 ماه با تجويز پزشك معالج از قرص اسيدفوليك با دز 5 ميلي‌گرم استفاده نمايند تا از عوارض اين دوره از حاملگي مانند امكان بروز نواقص و ناهنجاري در سيستم عصبي جنين را كم كند، البته خوردن قرص اسيدفوليك به تمامي خانم‌ها 2 تا 3 ماه قبل از بارداري توصيه مي‌گردد.
بارداري قبلي‌
در مورد خانم‌هايي كه سابقه بارداري قبلي دارند به مواردي از اين دست مانند اين كه آيا بارداري خارج از رحم، سابقه سقط جنين، سقط مكرر، حاملگي نابجا يا به طور مرتب از دست دادن حاملگي و اين كه زايمان زودرس داشته‌اند يا نه؟ توجه كرد. به دليل اين كه مثلا خانمي كه زايمان زودرس داشته امكان اين كه دوباره دچار زايمان زودرس شود زياد است.
شرايط جسماني مادر و بيماري‌هاي‌ ارثي و خانوادگي‌
ازجمله بيماري‌هاي ارثي كه قبل از بارداري بايد مد نظر باشد، ديابت است. اگر خانمي كه قصد بارداري دارد خودش به بيماري ديابت مبتلا باشد، حتما قبل از حاملگي بايد طي آزمايشات مخصوص كنترل ميزان قند كنترل دقيقي از قند داشته باشد. اما اگر فقط سابقه بيماري قند در خانواده دارد در زمان 6 ماهگي از بارداري بايد يك تست تحمل قند را انجام دهد. افرادي كه چاق هستند و وزن بالايي دارند، آنها نيز در همان زمان 6 ماهگي بايد اين تست تحمل قند را انجام دهند.
در مورد خانم‌هايي كه لاغري مفرط دارند نيز توصيه مي‌شود كه در حدود 9 تا 12 كيلو در دوران حاملگي بايد اضافه وزن داشته باشند. در اين صورت بايد در روز بيش از 400 كيلوكالري انرژي مصرف كنند كه مي‌توان در كنار وعده‌هاي غذايي روزانه، مصرف مكمل‌هاي دارويي مانند مكمل‌هاي ويتامينه را توصيه كرد.
مصرف سيگار و عوارض آن‌
مصرف سيگار براي خانم‌ها مخصوصا آنهايي كه قصد بارداري دارند، عوارض جبران‌ناپذيري به همراه دارد. مانند وزن كم جنين، احتمال كنده شدن جفت، خونريزي‌هاي نابهنگام و زودرس و مواردي ديگر را داشته باشد، اما اگر يك ماه قبل از بارداري مصرف سيگار را كنار بگذارند عوارض آن كاملا از بين خواهد رفت.

دكتر شهرزاد انصاري/ متخصص زنان و زايمان