اثر طبیعی ملی لاله واژگون با مساحتی بالغ بر380هکتار در سال 1375طی مصوبه شماره 150 مورخ 27/11/75شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
این اثر با 3554657 تا 3556614 عرض جغرافیایی و 438183 تا 440971 طول جغرافیایی در بخش فارسان استان چهار محال بختیاری واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
لاله واژگون گیاهی چند ساله با گلهای بسیار زیبا از خانواده سوسن است . گلدهی لاله های واژگون در ماه اردیبهشت میباشد و هر ساله هزاران نفراز مردم علاقمند را به تماشا از نقاط دور و نزدیك استان و خارج از استان به سوی خود جلب می نماید. از مهمترین گونه های گیاهی به غیر از لاله واژکون میتوان از کرفس کوهی واز گونه ها-ی جانوری میتوان از کل و بز و پلنگ نام برد.

گویند این گل در آن زمان که گلوی سیاووش پاکنهاد با تیغ تیز گرسیوز خونریز، آن پلید دژخیم بدنهاد، آشنا میشد، شاهد ماجرا بود. از پس آن اندوه، گلگونه رخ، سر به زیر افکند تا آرام آرام اشک بریزد بر بیگناهی سیاووش.
گل لاله واژگون با نام علمی (Fritillaria) گیاهی است دیدنی که در هوای لطیف مرغزارهای سرسبز کوهسارهای سربلند و مغرور ایرانزمین میروید. جایجای این خاک گهرخیز هنرزا، سرشار از دیدنیهایی است که در پهنهسار گیتی اگر یگانه نباشد، کمیاب و نایاب است.
در پاوه و اورامانات هم به این گل اشک سیاوش میگویند. لاله واژگون در نقش سرستونهای ساسانیها هم در موزه طاق بستان در كنار نقش پادشاه ساسانی دیده میشود.
یکی از جایگاههای رویش این گیاه زیبا، گلستانکوه در نزدیکی خوانسار است که این یادمان بیگناهی سیاووش را در دل خود برای آیندگان پاس داشته است. از پس زمستان با سرمای دلنشین و برف فراوان، آنک در بهار و درآغازین روزهای اردیبهشت، که ایران بهشت گیتی میگردد و خاکش رشک فردوس برین، سراسر گلستانکوه سرشار از گیاهان خوشبو و سودمندی، مانند آویشن و موسیر و گون است که هرکدام داروی بیماری و درمان دردی هستند.
دانشمندان دوازدههزار نوع گونه گیاهی را در ایران شناسایی نمودهاند، که حدود پانزده درصد آن منحصر به ایران بوده و در هیچ کجای جهان، به طور طبیعی رشد و نمو ندارند. این گیاه نخستین بار در سال 1576 میلادی به وسیله جهانگردان اروپایی از ایران به اتریش برده شد و در باغهای ثروتمندان و خاندان سلطنتی پرورش یافت. ازسده 19 میلادی كشت آن در هلند نیز رواج یافت. نكته جالب توجه و تاسفبار اینكه در ایران بیش از 170 گونه لاله به طور طبیعی رشد و نمو میكند، حال آنكه هلند به سرزمین لالهها مشهور است. ارتفاعات لرستان و بختیاری و بخشهایی از مناطق همجوار این دو استان عمده ترین رویشگاه لالههای واژگون هستند
در کنار دیدن این لالههای بیمانند، سرچشمه زیبا با درختان کهنسال تناور و عسل بسیار گوارا و سودمند خوانسار را فراموش نکنید.