0

تالاب نه، مُرد آب

 
rasekhoonm
rasekhoonm
کاربر برنزی
تاریخ عضویت : فروردین 1389 
تعداد پست ها : 218

تالاب نه، مُرد آب

نويسنده: زهرا شکيب مهر
13-12 سال پيش، دادکارشناسان و علاقه مندان محيط زيست درآمده بود که اي مسؤولان بياييد و به داد تالاب انزلي برسيد که فاضلاب هاي شهري و کارخانه اي دارد آن را خشک مي کند. مي گفتند به خاطر همين فاضلاب ها، تالاب در خطر نابودي است و عمق آن روز به روزکمتر مي شود. بدون شک اگر آن روز به آنها مي گفتيد که قرار است 13-12 سال ديگر در اين تالاب- که به عقيده آنها گنجينه ملي است- يک جاده کشيده شود در دم سکته مي کردند. اما اين واقعيتي است که همه آن کارشناسان و دوستداران محيط زيست ديگر مي دانند. آخرين تصميم مسؤولان، احداث جاده انزلي را که  ازتالاب انزلي مي گذرد و مدت ها موضوع بحث و دعوا بود قطعي کرده است.
وقتي خبر رسيد که قرار است گذرگاه انزلي از تالاب بگذرد، مدتي طول کشيد تا کارشناسان اين خبر را باور کنند اما به محض اينکه ديدند مساله اصلا شوخي نيست و کارگران مي خواهند مشغول کار شوند، دست به کار شدند و يک فهرست بلند بالا از خواص و ارزشمندي هاي تالاب نوشتند تا بلکه مسؤولان دلشان به حال اين تالاب زبان بسته بسوزد و به عمق فاجعه پي ببرند؛ مثلا نوشتند که يک تالاب 17 برابر زمين هاي کشاورزي پربازده ارزش دارد و ممکن است با اين کار در معرض نابودي قرار بگيرد. اين خارجي ها هم تالاب انزلي ما را بردند در فهرست مونترال شان که فهرست تالاب هاي در معرض خطر است و براي احيا نياز به حمايت داخلي و خارجي دارد و بعد هم توي بوق و کرنا کردند که بفرماييد! اين ايراني ها به محيط زيست اهميت نمي دهند! اما مساله جدي تر از اين حرف ها بود و با عزم جزم شده براي احداث گذرگاه هيچ کاري نمي شد کرد و هيچ کدام از اين تو بميري و من بميرم ها فايده نداشت و با شروع عمليات ساخت جاده وسعت تالاب از 21 هکتار به حدود 12 هکتار و عمق آن به دو متر رسيد.
 چشماني اشک بار از اين فاجعه زيست محيطي به کشورهايشان رفتند تا تلاش ها هم بي نتيجه بماند.
$وزارت راه بي خيال
هرچه کارشناسان گفتند بياييد و فقط 500 متر از نقشه اوليه عقب تر برويد تا شايد تالاب نجات پيدا کند، فايده نداشت! هرچند اين پيشنهاد تا مرحله تصويب هيات دولت هم رفت و قرار شد جاده 500 متر از تالاب خارج شود و هزينه اش را هم سازمان مديريت و برنامه ريزي به وزارت راه بدهد، اما عملي نشد چون تا کارگران داشتند بارو بنديلشان را جمع مي کردند و پايه هاي فولادي را برمي داشتند هيات دولت در سفر استاني اش احداث جاده را دوباره تاييد کرد اما اين بار هياتي از طرف دولت مامور شد تا موضوع را پيگيري کند. نتيجه بررسي هاي آن گروه هم اين بود که جاده نبايد احداث شود. اما وزارت راه بي خيال ماجرا نشد و دست آخر قرار شد معاونت علمي و فناوري رئيس جمهور بين وزارت راه و ترابري و سازمان محيط زيست حکميت کند! بعد از اين همه کش و قوس، حکم نهايي باز هم همان احداث جاده بود. منتها اين بار گفتند که 60 درصد مسير به صورت پل و دهانه پل ها گشاد و با فاصله و با استفاده از عايق هاي نوري و صوتي استاندارد ساخته مي شود. کارشناسان محيط زيست مي گويند اين اقدامات فقط 40 درصد نگراني ها را رفع مي کند و 60 درصد نگراني ها همچنان باقي است. آنها مي گويند عمده مشکلات در حين عمليات ساخت جاده براي تالاب پيش خواهد آمد.
$ماجراي شکست چشم بادامي ها
حدود شش سال قبل يک گروه که 10 ژاپني داشت، يک انگليسي، يک کانادايي و يک ايراني از  طرف آژانس همکاري هاي ژاپن- جايکا به ايران آمدند تا درباره تالاب انزلي و اوضاعش تحقيق کنند. آنها مي خواستند نتيجه تحقيقاتشان را به مسؤولان بدهند تا دست اندرکاران با اطلاع از وضعيت تالاب براي آن برنامه ريزي کند و بتوانند اسم آن را از فهرست تالاب هاي در معرض خطر و نابودي حذف کنند. آنها که از ديدن زيبايي هاي تالاب حسابي ذوق کرده بودند، وقتي شنيدند قرار است يک جاده از اين تالاب بگذرد، کلي شگفت زده شدند و فرياد «وامحيط زيستا» سردادند.
آنها گفتند که ساختن اين جاده تالاب را در معرض خطر قرار مي دهد و دوستداران محيط زيست را شاکي مي کند.
اين گروه دو سالي تحقيق و بررسي کردند و دم رفتن باز هم تذکر دادند که کوتاه بياييد و اين تالاب را نابود نکنيد. اما وقتي کسي به حرفشان توجهي نکرد، جل و پلاسشان را جمع کردند و با چشماني اشک بار از اين فاجعه زيست محيطي به کشورشان برگشتند.
$اين تالاب که گفتي يعني چه؟
«تالاب» از نظر لغوي متشکل از دو کلمه «تال» و «آب» است که در اصل هندي و به مفهوم برکه و آبگير عميق و عريض و طويل است که آب راکد و ساکن دارد.
براساس اين تعريف تالاب عبارت است از زمين هاي خيس آبدار که داراي آب دائمي يا موقت يا ساکن با مزه شور، لب شور و شيرين است که به طور طبيعي يا مصنوعي به وجود آمده باشد و عمق آنها بيشتر از 6 متر نباشد.
جمهوري اسلامي ايران با داشتن 22 تالاب بين المللي و يک ميليون و 481 هزار و 187 هکتار عرصه تالابي در بين کشورهاي عضو کنوانسيون رامسر در رتبه هجدهم است. اما اين تالاب ها در اثر سياست هاي غلط آبرساني، آلودگي ها و برنامه هاي نفتي هدايت فاضلاب ها و پسماندهاي صنعتي در حال نابودي است و هر روز فهرست سياه پيمان «مونترال» با ورود نام تالاب هاي ايراني سياه تر مي شود.در کشور ما تاکنون نام 22 تالاب در فهرست کنوانسيون رامسر قرار گرفته و به عنوان تالاب هاي بين المللي جهان شناخته شده که از اين تعداد 7 تالاب در کرانه هاي خزر (گيلان، مازندران و گلستان )5،  تالاب درکرانه خليج فارس (هرمزگان، خوزستان )، يک تالاب درکرانه هاي درياي عمان، يک تالاب مرزي و 9 تالاب هم در استان هاي غير ساحلي قرار دارند. تالاب انزلي در سواحل جنوبي درياي خزر واقع شده و ارزش کشاورزي و دامداري خيلي زيادي دارد.
روستاييان اطراف تالاب، از آب هاي شيرين آن براي آبياري زمين هايشان استفاده مي کنند.
حاشيه تالاب به خاطر داشتن انواع گياهان مرتعي، خوراک خوبي براي دام روستاييان اطراف است. تالاب انزلي 11 گونه ماهي مختلف دارد و چون کنار درياي خزر قرار دارد، محيط مناسبي براي تخم ريزي ماهي ها و انواع ديگر آبزيان مثل خرچنگ است. بعضي از انواع ماهي ها فقط براي تخم ريزي به تالاب مي آيند و بعد به دريا برمي گردند. آب تالاب به خاطر گذر از مناطق جنگلي و جلگه اي مغذي است و محيط خوبي براي تخم گذاري و رشد بچه ماهي هاست. صيادان هم در زمان تخم گذاري و آمد و شد ماهي ها به تالاب کار و بارشان سکه بود.
تالاب آب هاي آلوده رودخانه هايي را که به آنها وارد مي شوند، مي گيرند و آب زلال و تميز به آنها تحويل مي دهند درياي خزر سالانه ميزبان ميليون ها پرنده مهاجر است که تعداد زيادي از آنها به سمت تالاب انزلي کشيده مي شوند. اين پرنده ها گلاب به رويتان، هم کود زيادي براي کشاورزان گيلاني فراهم مي کنند و هم وقتي دنبال دانه و غذا در تالاب هستند آفت ها را از بين مي برند. از 145 گونه پرنده اي که در ايران شناخته شده، 77 گونه در تالاب انزلي زندگي مي کنند. ني ها و گياهاني که در تالاب مي رويند هم منابع درآمدزا و پرفايده اي براي مردمي است که در حاشيه تالاب زندگي مي کنند.
از آنها در ساختن خانه هايشان يا درست کردن انواع صنايع دستي استفاده مي کنند. کشاورزان حتي از رسوب هاي تالاب هم براي تقويت زمين هاي زراعي شان، استفاده مي کنند.
تحقيقات نشان داه که يک تالاب با 500 هکتار مساحت، سالانه 200 ميليون تومان بهره مي دهد و هيچ زمين ديگري وجود ندارد که 500 هکتار آن بدون هيچ هزينه اي 200 ميليون تومان سود دهي داشته باشد! گذشته از تمام اين خصوصيات وکلي مزاياي تخصصي ديگر کافي است يک سفر به اين تالاب رفته باشيد و از زيبايي هايش کيفور شده باشيد تا وقتي مي شنويد در معرض نابودي است حسابي دلتان بگيرد!
$احداث جاده خطرناک است
$اين کارشناس از مشکلات ماجراي احداث گذرگاه مي گويد
دکترکريم ثابت رفتار، استاديار گروه محيط زيست دانشکده منابع طبيعي دانشگاه گيلان است. او جزء اولين افرادي بود که مطالعه روي تالاب انزلي را آغاز کرد. مي توانيد نظر او را در مورد ماجراي احداث گذرگاه بخوانيد:
تالاب انزلي که جزء 21 تالاب بين المللي جهان است، به دليل مديريت نابجا و بي توجهي در فهرست تالابهاي آسيب ديده قرارگرفته است. علاوه برآلاينده هاي مختلف خانگي، صنعتي، کشاورزي و رسوبات احداث جاده کنار گذر يک تهديد براي تالاب انزلي به شمار مي رود. حدود سالهاي 73 پس از انجام طرح تحقيقاتي درباره اثرات منفي ساخت اين جاده اعلام خطر کرديم و اسناد آن هم در سازمان موجود است. ما معتقديم اين جاده از بدترين نقطه يعني از روگاه ها مي گذرد و مسلما تبعات خطرناکي براي تالاب انزلي خواهد داشت. يک سوم استان گيلان يعني نزديک 4 هزار کيلومتر مربع حوزه آبريز تالاب انزلي است و هر اتفاقي که در آن بيفتد، روي تالاب و روي محيط زيست استان و مردم گيلان اثر خواهد گذاشت. درست است که احداث جاده نياز است اما رفع نيازها بايد با لحاظ قرار دادن توسعه پايدار صورت گيرد. متاسفانه با وجود تلاش هاي زياد، طرح هاي مطالعاتي مربوط به احياي اين تالاب نتيجه نداده اند و طرح عملي آمايش سرزمين به عنوان حلقه مفقوده براي اجرايي شدن اين طرح هاست. ما هيچ وقت نبايد فراموش کنيم که مديريت استفاده از منابع بايد با توجه به توسعه پايدار و توان اکولوژيک اجتماعي و اقتصادي آن صورت گيرد. با وجود اينکه سازمان حفاظت از محيط زيست تنها مرجع معتبر براي حفظ محيط زيست شناخته شده، به دليل فقدان قدرت اجرايي، عملا اين امکان وجود ندارد. براي حفظ تالاب در وهله نخست بايد بحث آمايش سرزمين و چگونگي استفاده از محيط زيست و ارزيابي توان محيط زيست را جا بيندازيم و در ادامه، طرح هاي حفاظتي را تهيه و اجرا کنيم. ما تعامل سازمان ها و ادارات مربوطه مانند حفاظت محيط زيست، شيلات، صنايع جهاد کشاورزي، استانداري و فرمانداري ها و شهرداري ها را براي کمک به حفظ محيط زيست الزامي مي دانيم. به خاطر داشته باشيم تالاب و يا بهتر بگوييم مرداب انزلي بخشي از پيکره مهم و زنده حيات گيلان، کشور، درياي خزر و حتي جهان است.
نابودي اين بخش زيبا و ارزشمند از محيط زيست، بر کل حيات گيلان و کشور تاثير منفي خواهد گذاشت و اين همه زيبايي را از ما و فرزندانمان خواهد گرفت و آن را مانند بسياري از ميراث هاي ارزشمند ديگر کشورمان به تاريخ و افسانه ها خواهد سپرد.
منبع: نشريه همشهري جوان,شماره 224
یک شنبه 9 خرداد 1389  12:20 PM
تشکرات از این پست
دسترسی سریع به انجمن ها