مسئله عدالت اجتماعی مهم ترین محور اصلاحات مهدوی است. بزرگ ترین گناهان و منكرات از دیدگاه اسلام ظلم و نادیده گرفتن حقوق مردم است همان گونه كه امیرالمؤمنین می فرماید: ایاك والظلم فانه اكبرالمعاصی
پژوهش درباره امر به معروف و نهی از منكر در صورتی بازدهی افزون تری خواهد داشت كه معلوم شود چگونه، یا چه روشی و از كجا باید آغاز شود. زمینه سازان حكومت حضرت بقیه الله اعظم برای اینكه به هدف خود یعنی زمینه سازی برای حكومت آن بزرگ وار برسند باید در گام اول بدانند اصلاحات از منظر آن حضرت چیست و در گام بعدی این اصلاحات چگونه و از كجا آغاز خواهد شد و اولویت هایی كه در اصلاحات باید مورد توجه قرار گیرد كدام است. بیان اجمالی اصلاحات از منظر بقیه اله اعظم این است كه اصلاحات مهدوی همان اصلاحات علوی است، یعنی سیاست ها و سیره امام عصر(عج) دقیقاً همان سیره و سیاست های امیرالمؤمنین(علیه السلام)در دوران حكومتش است. این مسئله هم از نظر تحلیل قابل اثبات است و هم امام صادق(علیه السلام)به طور مشخص به آن تصریح فرموده است. مرحوم كلینی در جلد اول اصول كافی از حمادبن عثمان نقل می كند كه وی دربارة لباس امام صادق(علیه السلام)سؤال می كند. امام از جمله می فرماید: ان قائمنا اهل البیت اذا قام لبس ثیاب علی و ساربسیرته ضمن اینكه امام توضیح می دهد كه هر امامی آن گونه زندگی می كند و آن گونه لباس می پوشد كه به طور معمول مردم آن زمان لباس می پوشند و زندگی می كنند ولی به طور خاص اشاره می كند كه وقتی ولی الله الاعظم ظهور می كند لباسش نظیر لباس جدش امیرالمؤمنین(علیه السلام)و سیرة او در زندگی و حكومت همان سیره امیرالمؤمنین است. این نكته نشان می دهد كه تحول اساسی و ریشه ای در جامعه جز از این طریق امكان پذیر نیست یعنی اصلاحات باید از طریق رهبران جامعه آغاز شود. معروف باید از طریق رهبران جامعه به جامعه منتقل شود. زدودن منكر باید از طریق عمل به جامعه منتقل شود.
اگر هزاران اجلاس و سمینار برگزار كنیم. سخنرانی و تبلیغ كنیم ولی عمل رهبران جامعه به گونه ای دیگر باشد. اثر ندارد یا اثر كمی دارد. امام صادق(علیه السلام)می فرماید لباس من مثل لباس مردم زمان خودم است ولی امام مهدی(ارواحناله افدا) وقتی ظهور می كند لباس ساده تری می پوشد كه علی(علیه السلام)می پوشید، و به گونه ای زندگی می كند كه علی(علیه السلام)زندگی می كرد، سیاست كشورداری او نیز مانند امیرالمؤمنین خواهد بود.
كلینی نقل می كند معلی بن خنیس كه از یاران نزدیك امام صادق(علیه السلام)بوده است، می گوید: روزی در محضر امام بودم و درباره اوضاع حكومت بنی عباس مطالبی را مطرح كردم آن گاه به طور اشاره گفتم اگر شما حكومت را به دست آورید ما هم در كنار شما به نام و آب و نوایی می رسیم و زندگی خوشی را خواهیم داشت امام بلافاصله نگاه تندی به من كرد و فرمود هیهات یا معلی هیهات اگر زمام به دست من برسد. این گونه كه الان زندگی می كنم، زندگی نخواهم كرد و اطرافیانم نیز آن گونه كه اطرافیان آنها زندگی می كنند، نخواهند بود.
امام صادق می فرماید، سیاست های امیرالمؤمنین خواهد بود با این تفاوت كه در عصر امیرالمؤمنین(علیه السلام)امكان بخشی از اصلاحات وجود نداشت.
امیرالمؤمنین(علیه السلام)موفق نشد یك سلسله اصلاحات را در جامعه فرد عملی كند و خودش نیز صریحاً این مطلب را مطرح فرموده است. كلینی در جلد هشتم كافی سخنرانی بسیار جانسوزی را از امیرالمؤمین نقل می كند. امام در آن بیان می فرماید كه انحرافات جامعه از كجا ریشه می گیرد. بعد می فرماید یك سلسله اصلاحات باید انجام شود كه من قدرتش را ندارم، جامعه كشش آن را ندارد. یك مورد آن را خواستم انجام دهم، بخشی از سپاه شورش كرد. من از اختلاف و تفرقه ترسیدم و گفتم هر چه می خواهید بكنید، ولی در عصر بقیه الله الاعظم(علیه السلام)زمینه برای همه گونه اصلاحات و برای فراگیر شدن اسلام اصیل در جامعه فراهم است. صرف نظر از این تفاوت، سیاست های امام عصر(عج) همان سیاست های علوی است. مجموعه سیاست های امیرالمؤمنین(علیه السلام)در دوران حكومتش شامل سیاست های اداری، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی، در جلد چهارم موسوعه الامام علی بن ابی طالب(علیه السلام)فی الكتاب والسنه والتاریخ آمده است. من با الهام از این سیاست ها و به طور خاص سیاست هایی كه بقیه الله الاعظم به آنها اولویت می دهد و در حكومت زمینه سازان آن حضرت باید اولویت داشته باشد. مهم ترین منكری كه با آن مبارزه می كند. مهم ترین معروفی كه مردم را به آن دعوت می كند. و برجسته ترین اصلاحاتی كه در زمان حكومت آن حضرت تحقق می یابد را بیان می كنیم. محورهای اساسی تحولاتی كه در زمان آن حضرت تحق پیدا می كند عبارت است از: عدالت اجتماعی، مبارزه با فقر، اصلاحات اداری، امنیت اجتماعی، امنیت قضایی، رشد فرهنگی، وحدت كلمه و حتی مسئله بهداشت و فراگیر شدن سلامتی در جامعه.
مسئله عدالت اجتماعی مهم ترین محور اصلاحات مهدوی است. بزرگ ترین گناهان و منكرات از دیدگاه اسلام، ظلم و نادیده گرفتن حقوق مردم است. همان گونه كه امیرالمؤمنین می فرماید: ایاك والظلم فانه اكبرالمعاصی ما اگر در پی اصلاح منكرات هستیم باید از بزگترینش شروع كنیم. و آنچه در برجسته ترین روایات فرقین در این زمینه، به طور متواتر بلكه فوق حد تواتر نقل شده همین است كه مهم ترین كاری كه ولی عصر(عج) انجام می دهد تحقق بخشیدن به عدالت در جامعه به معنای كامل است: یملاالله به الارض قسطا وعدلا اگر حتی یك روز از دنیا باقی مانده باشد آن روز آن قدر طولانی خواهد شد كه این وعده تحقق پیدا كند. پس از اینجا معلوم می شود كه زمینه سازان حكومت امام مهدی(علیه السلام)از كجا باید شروع كنند و اولین اولویتی كه برای برخورد با منكرات باید به آن بپردازند كدام است. اگر عدالت در جامعه تحقق پیدا كند. به دنبالش همه آرمان ها تحقق خواهد یافت. به همین دلیل است كه قرآن كریم وقتی می خواهد هدف بعثت انبیاء را ذكر كند، می فرماید: لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا مهم الكتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط، هدف عدالت است.
این مسئله بسیار مهم است و معروف های دیگر در پی آن خواهند آمد. نظام اسلامی و دستگاه های سیاسی، اجرایی، فرهنگی، قضایی و تقنینی همه باید برای زمینه سازی حكومت آن حضرت در این جهت سوق داده شوند در حكومت حضرت مهدی(عج) اولویت با عدالت است و تا آن روز قطعاً عدالت به مفهوم كاملش تحقق پیدا نخواهد كرد. در غیبت نهانی روایت بسیار جالبی در این باره نقل شده است.
امیدواریم به وسیله پژوهش هایی كه صورت خواهد گرفت. مشخص شود كه چرا در مسئله امر به معروف و نهی از منكر از منكر تاكنون موفق نبوده ایم و راه كارهایی برای اصلاح امور ارائه گردد.
حجه الاسلام والمسلمین محمدی ری شهری
منبع : خردنامه همشهری شماره 58
