در این نشست متخصصان این حوزه از سلامت به بحث و گفتگو نشستند و راه حل های نوین درمان و پیشگیری این بیماری را بررسی کردند. به سراغ دکتر احمد کاویانی، دبیر علمی این کنگره رفته ایم تا با جزییات این بیماری و درمان و تشخیص آن آشنا شویم.
● سرطان پستان چگونه ایجاد می شود؟
سرطان پستان بیماری ای است که به علت رشد خارج از قاعده برخی سلول های پستانی ایجاد می شود که در ابتدا محدود به خود سینه است، اما سپس می تواند از طریق خون و غدد لنفاوی به جاهای دیگر بدن گسترش پیدا کند.
عامل بیماری هنوز شناخته شده نیست، اما یکسری عوامل خطر برای آن وجود دارد که افراد دارای آن، ریسک بیشتری برای ابتلا دارند.
کسانی که سابقه این بیماری در خانواده و یا در یکی از سینه های خود دارند در معرض خطر هستند چرا که معمولا دو سینه در این بیماری درگیر نمی شود، اما کسی که یک سینه آن درگیر شده است، سینه دیگرش در معرض خطر قرار دارد. چاقی، سابقه اشعه درمانی و یا دریافت دوز بالای اشعه ایکس از عوامل اصلی ابتلا به این بیماری هستند.
اما کسانی که بدنشان در معرض هورمون استروژن بیشتری است یا افرادی که بلوغ زودرس و یائسگی دیررس دارند، همچنین کسانی که تاکنون بارداری و شیردهی نداشته اند و افرادی که از قرص ها و داروهای هورمونی مصرف می کنند در معرض خطر بیشتری هستند که باید مراقبت بیشتری انجام دهند.
● میزان شیوع و تعداد مبتلایان به بیماری در کشور به چه صورت است؟
در ایران با یک شیوع متوسط و متعادل در سطح کشور مواجه هستیم و در سطح جهان کشورهای شرق آسیا و کشورهای مجاور شیوع کمتری دارند، اما هر چه به سمت کشورهای صنعتی مانند اروپا و آمریکا پیش می رویم میزان شیوع افزایش می یابد. یکی از تئوری های موجود در این بیماری این است که شیوه زندگی مدرن و رژیم های غذایی و استفاده بیش از حد از فست فود ها، عدم تحرک و ورزش بر میزان شیوع تاثیرگذار است.
طبق آمار سالانه ۷ هزار نفر در کشور به این بیماری مبتلا می شوند و در مجموع حدود ۴۰ هزار بیمار مبتلا به سرطان پستان در کشور وجود دارد. نکته قابل تامل هم این است که سن ابتلا به سرطان پستان در کشور کاهش یافته است که یکی از دلایل آن هرم جمعیتی جوان کشور است. البته معمولا سرطان های زیر ۵۰ سال بیشتر به عوامل سرشتی وابسته است که در این نوع تفاوتی بین ما و غربی ها وجود ندارد اما علل ابتلا به این بیماری در سنین بالای ۵۰ سال بیشتر به عوامل محیطی وابسته است که در کشورهای غربی شیوع بالایی دارد، اما در صورتی که این شیوه زندگی در کشور ما هم رایج شود میزان بروز این سرطان مانند سایر سرطان ها را در کشور افزایش خواهد داد.
همچنین سن ابتلا در ایران به طور متوسط بین ۴۵ تا ۴۷ سال است و در کشورهای غربی بالای ۵۵ سال است.
علاوه بر پایین بودن سن ابتلا در ایران، معمولا ۶۵ درصد از زنان کشورمان زمانی به پزشک مراجعه می کنند که سرطان پستان غدد لنفاوی آنها را درگیر کرده است این در حالی است که این آمار در کشورهای پیشرفته ۳۰ درصد و در کشورهای مجهز به سیستم غربالگری ۱۵ درصد است.
● پیشرفت های درمانی این بیماری و سهم ایران از این پیشرفت ها چگونه است؟
درمان سرطان پستان نسبت به گذشته به سمت درمان های تخصصی و بین رشته ای حرکت کرده است به گونه ای که درمان از یک پزشک به یک تیم درمانی متشکل از انکولوژیست، پاتولوژیست و… رسیده است که باعث بهتر شدن روند درمان نیز شده است.
تقریبا درمان سرطان پستان در دهه اخیر از همه جهات تغییرات زیادی کرده و بهتر شده است و به تبع آن موفقیت های درمانی هم بالاتر رفته اند. به عنوان مثال در شیوه های جراحی پیشرفت های خوبی حاصل شده است به طوری که در گذشته در صورت ابتلا، تمام سینه باید برداشته می شد و به دنبال آن مشکلات روانی زیادی برای زنان ایجاد می کرد، اما در حال حاضر با تکنیک های جدید در اغلب مبتلایان احتیاج به این کار نیست.
همچنین در گذشته تخلیه زیر بغل زنان به علت درگیری، بسیار متداول بود در حالی که هم اکنون با شیوه های نوین درمانی چنانچه بیماری در مراحل اولیه باشد هم می توان سینه و هم زیر بغل را حفظ کرد. در روش شیمی درمانی هم داروهای بسیار خوبی نسبت به گذشته وارد بازار شده است. همچنین پیشرفت های خوبی در اشعه درمانی و هورمون درمانی حاصل شده است. در مجموع همه این عوامل باعث شده موفقیت درمان افزایش یابد.
از سوی دیگر به رغم این که شیوع این بیماری زیاد شده ، اما مرگ و میر ناشی از آن ثابت مانده که نشان دهنده موفقیت های بالای درمانی است.
● آقای دکتر، مگر مرگ و میر هم در این بیماری وجود دارد؟
بله! مرگ و میر این بیماری به این شکل است که چنانچه در مراحل حاد، بیماری تشخیص داده شود موفقیت درمانی محدود شده و ممکن است منجر به مرگ شود. این بیماری ۴ مرحله دارد که اگر در مرحله اول تشخیص داده شود ممکن است حتی بهبودی کامل رخ دهد. مرحله اول سایز توده بسیار کوچک بوده و هنوز زیر بغل هم درگیر نشده است.
تفاوت مراحل دیگر بیماری در حجم توده و میزان درگیری زیربغل بیمار است. تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه به سرماخوردگی سرطان معروف است چرا که تقریبا بیمار پس از درمان کامل به زندگی خود و با طول عمر معمولی ادامه می دهد.
● در این صورت پیشنهاد شما چیست؟
تاکید ما این است که زنان باید مراقبت بیشتری کرده تا این بیماری زودتر تشخیص داده شود به طوری که خانم ها باید از ۲۰ سالگی سینه هایشان را تحت نظر پزشک معاینه کنند و از ۳۵ سالگی هم ماموگرافی باید با زمان های مشخص انجام شود تا بیماری زود تشخیص داده شود.
● آیا علایمی هم برای این بیماری به طور ظاهری پدید می آید؟
بیشترین چیزی که خانم ها باید به آن توجه کنند این است که اگر احساس می کنند توده ای در سینه دارند حتما باید توسط پزشک بررسی شود یا این که اگر پوست سینه تورفتگی پیدا کرد به پزشک مراجعه کنند. اما با این وجود بهتر این است تا زمانی که علامتی وجود ندارد تشخیص صورت گیرد.
کاهش طول عمر و کیفیت زندگی در مبتلایان مهم ترین اصل در تشخیص و مراجعه دیرهنگام به پزشک است که علاوه بر کاهش طول عمر بیمار، پزشک مجبور به انجام تمام اقدامات درمانی از شیمی درمانی، رادیوتراپی و تجویز داروهای پرهزینه می شود که این امر علاوه بر افزایش هزینه های بیمار موجب افزایش بار بیماری بر بودجه سلامت کشور می شود.
● مهم ترین مشکلاتی که در این روند با آن مواجهید، چیست؟
۸۰ درصد زنان با وجود توده های قابل لمس به پزشک مراجعه می کنند که در صورت وجود یک سیستم غربالگری و انجام معاینات روتین این آمار برعکس شده و ۷۰ درصد توده ها قبل از لمس شدن و با انجام ماموگرافی تشخیص داده می شوند که از یکسو هزینه درمان پایین تر خواهد بود و از سوی دیگر موفقیت بیشتر در درمان را در پی خواهد داشت.
ضعف اطلاع رسانی و آگاهی بخشی مهم ترین مشکل موجود در بیماری سرطان پستان است که نقش رسانه ها بی نظیر و بدون جایگزین است چرا که اگر زنان نسبت به خود و بیماری آگاه و حساس باشند با انجام اقدامات ساده و بدون هزینه های معمول، بیماری در صورت بروز و در مراحل اولیه تشخیص و درمان می شود. البته پیشگیری از سرطان پستان در جامعه نیازمند عزم ملی در سطح کشوری و با همکاری تمام نهادها و سازمان هاست.
انجام کارهای کوتاه مدت پاسخگوی نیاز امروز جامعه نخواهد بود در این میان حساس کردن زنان نسبت به سلامتشان که با همکاری آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، سازمان صداوسیما و باقی نهادها انجام شود، موثر خواهد بود.
● با توجه به برگزاری کنگره سراسری سرطان پستان درباره اهداف این کنگره و تاثیر آن بر روند درمان این بیماری توضیح می دهید؟
انتقال دانش اعم از دانش داخلی یا بومی کردن آن در حوزه تئوری، عملی و حتی تجهیزات از علل برگزاری کنگره است چرا که ما چه تولیدکننده علم باشیم یا منتقل کننده آن باید علوم را در اقصی نقاط کشور گسترش دهیم.
همچنین دعوت از گروه های درمانی سرطان پستان از سراسر کشور از نقاط برتر این کنگره است و در پنل های تخصصی و کارگاه اساتید از دانشگاه های علوم پزشکی کشور حضور خواهند داشت.