مجله پزشکی : کلیه و مجاری ادرار

  ۲۵ تا ۳۰ درصد از زنان ۲۰ تا ۴۰ ساله به درجاتی از عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.
ابتلا به عفونت دستگاه ادراری تحتانی در میان دختران پیش از رسیدن به بلوغ شیوع كمتری دارد، اما پس از بلوغ و در دهه‌های دوم و چهارم زندگی افزایش می‌یابد.
عوامل عفونت‌زا به‌طور طبیعی در اطراف مقعد وجود دارند، و به دنبال تماس جنسی، استفاده از كاندوم، رعایت نكردن بهداشت فردی و مصرف كم مایعات ممكن است عفونت ادراری ایجاد كنند.
عفونت حاد ادراری با علائمی نظیر سوزش، تكرر ادرار، احساس لزوم دفع فوری ادرار با حجم كم در هر دفع، درد زیر شكم، و تغییر رنگ یا بدبو شدن ادرار بروز می‌كند.
بروز عفونت‌ حاد ادراری در زنان، به‌دلیل كوتاه بودن مجرای ادرار، تا سه بار در سال طبیعی و درمان‌پذیر است. اما عود بیش از سه بار آن در سال، نیازمند بررسی بیشتر و دقیق‌تری است.
دكتر آتوسا شاداب، در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران، رعایت نكات بهداشتی مانند شست‌وشوی ناحیهٔ ادراری‌ـ‌تناسلی با آب بعد از هر بار دفع ادرار، خودداری از نگه‌ داشتن ادرار، تعویض روزانهٔ لباس زیر، قرار دادن لباس‌های زیر شسته‌شده در معرض آفتاب یا زیر اتوی داغ، خشك كردن ناحیهٔ ادراری پس از هر بار شست‌وشو و مصرف زیاد مایعات را در جلوگیری از عود این قبیل عفونت‌ها مؤثر دانسته است.
پس از ازدواج نیز به‌دلیل شروع تماس‌های جنسی احتمال ابتلا به عفونت ادراری در زنان افزایش می‌یابد. بنابراین، رعایت بهداشت بیش از قبل ضرورت می‌یابد. توصیه می‌شود كه پس از هر تماس جنسی، دفع ادرار انجام شود تا مقداری از میكروب‌های داخل‌شده به مثانه در طی تماس جنسی از طریق ادرار دفع و از بروز عفونت ادراری پیشگیری شود.    

  پیشابراه ، مثانه ، کلیه ها و پروستات ، همگی مستعد ابتلا به عفونت هستند . اغلب عفونت های دستگاه ادراری ( UTI ) سبب ایجاد علائم موضعی می شوند اما تظاهرات بالینی همیشه با دقت محل عفونت را مشخـــص نمی کنند .
● اورتریت :
غالباًدر افراد فعال از نظر جنسی و معمولاً در مردان رخ می دهد . علائم این عفونت شامل درد و سوزش پیشابراه حین ادرار کردن هستند و عموماً مقداری ترشح نیز در مجرای پیشابراه وجود دارد .تشخیص آزمایشگاهی شامل رنگ آمیزی گرم ترشحات پیشابراه که در اغلب مردان مبتلا به سوزاک علت اورتریت را مشخص می کند . درمان اورتریت گنوکوکی تجویز سفتریاکسون (mg ۲۵۰ تزریق عضلانی ، در دوز واحد ) و برای درمان عفونت کلامیدیایی همزمان باید به دنبال این درمان اقدام به تجویز یک دوره داکسی سیکلین (mg ۱۰۰ خوراکی دو بار در روز به مدت ۷ روز ) یا آزیترومایسین (g ۱ خوراکی بصورت دوز واحد ) شود .
درمانهای جایگزین شامل سفیکسیم (mg ۴۰۰ خوراکی یکبار در روز ) سیپرو فلوکسازین (mg ۵۰۰ خوراکی یکبار در روز) هستند . در بیماران مبتلا به آلرژی شدید نسبت به داروهای بتالاکتام می توان از اسپکتینومایسین به میزان g ۲ داخل عضلانی استفاده کرد .
درمان اورتریت غیر گنوکوکی شامل درمان فرد مبتلا و تمام افرادی است که با وی در تماس جنسی بوده اند و باید باآزیترومایسین (g ۱خوراکی بصورت دوز منفرد ) یا داکسی سیکلین (mg ۱۰۰ خوراکی دوبار در روز به مدت ۷ روز ) تحت درمان قرار بگیرند . عود مجدد عفونت متحمل است و به درمان طولانی تری نیاز دارد ( ۲ تا ۳ هفته ) .
● سیستیت و پیلونفریت :
در زنان شایعتر است و میزان بروز این عفونتها با افزایش سن افزایش می یابد . عوامل مستعد کننده فرد به عفونت های دستگاه ادراری ، شامل استفاده از وسایل ( مانند کاتتریزاسیون ، سیستوسکوپی ) ، بارداری ، اختلالات آناتومیک دستگاه ادراری- تناسلی و دیابت شیرین هستند .
● ویژگیهای بالینی :
▪ درد سوپراپوبیک
▪ احساس ناراحتی یا لرزش هنگام ادرار کردن
▪ تکرر ادرار
علائم شایع عفونت دستگاه ادراری هستند وجود درد پشت یا فلانک و پیدایش تب مؤید این است که عفونت محدود به مثانه نیست و سبب درگیری کلیه یا پروستات نیز شده است .افراد مسن و بیماران ناتوان مبتلا به عفونت دستگاه ادراری ممکن است فاقد هر نوع علامت قابل انتساب به دستگاه ادراری باشند وتنها با تب ، اختلال وضعیت عقلانی یا هیپوتانسیون مراجعه کنند. در تشخیص آزمایشگاهی وجود بیش از ۵ تا۱۰ عدد گلبول سفید در هرمیدان قوی میکروسکپی از یک نمونه ادراری سانتریفوژ شده ، غیر طبیعی محسوب می شود . وجود کست های گلبول سفید در یک نمونه ادراری عفونی ، دلالت بر وجود پیلو نفریت دارد .
درمان در اغلب بیماران مبتلا به سیستیت ، تجویز مقدار بالای آنتی بیوتیک در یک دوز واحد می باشد.
( مثلاً یک قرص تری متوپریم _ سولفامتوکسازول از نوع قدرت مضاعف یا ۸۰۰ میلی گرم نورفلوکساسین ) از آنجایی که افتراق بالینی سیستیت از بیماری دستگاه ادراری فوقانی دشوار است، کسانی که دوز واحد آنتی بیوتیک دریافت کرده اند ممکن است به علت وجود بیماری تشخیص داده نشده قسمت فوقانی دستگاه ادراری ، دچار عود عفونت شوند .در بیمار مبتلا به سندرم اورترال اگر به تجویز آنتی بیوتیک ها پاسخ دهد باید سیر درمان وی راکامل کرد در غیر اینصورت اگر علائم پیوری پا برجا بماند باید بیمار تحت درمان ۷ تا۱۰ روزه با تتراسیکلین قراربگیرد . در بیمارانی که بعلت پیلونفریت بستری شده اند ،رنگ آمیزی گرم ادرار درمان اولیه را هدایت می کند .عفونت باسیل گرم منفی را میتوان در آغاز بایک آمینو گلیکوزید به اضافه آمپی سیلین / سالباکتام یا یک سفالوسپورین درمان کرد. درصورت مطالعات حساسیت آنتی بیوتیکی که نشان دهنده غیر ضروری بودن آمینوگلیکوزیدها باشند ، مصرف این داروها باید سریعاً قطع شود .در عفونت آنتروکوکی ( کوکسی g+ به صورت زنجیره ای ) درابتدا با آمپی سیلین به اضافه یک آمینوگلیکوزید درمان می کنیم . وجود کوکسی g+ خوشه ای می تواند مؤید استافیلوکوکها باشد .در زمانی که از سایر جهات سالم هستند از عوامل محتمل استافیلوکوک ساپروفیتیکوس است که به اغلب آنتی بیوتیکها حساس می باشد ولی دربیماران مسن تر باید استافیلوکوک طلائی مورد توجه باشد .این عفونت را می توان با پنی سیلین مقاوم به پنی سیلیناز مانند نفسیلین درمان کرد . وجود کوکسی g+ در ادرار ممکن است برآندوکاردیت توام با آمبولیزه شدن سپتیک به کلیه دلالت داشته باشد .
در عفونت های مکرر پیشگیری با نصف قرص تری متوپریم _ سولفامتوکسازول هر شب موثر واقع می شود . در باکتریوری آسمپتوماتیک ( بدون علامت ) که عمدتاً در افراد مسن و میانسال دیده می شود در صورت فقدان بیماری ساختمانی دستگاه ادراری یا دیابت شیرین ، نیازی به درمان ندارد .باکتری اوری بدون علامت در حین بارداری به علت خطر بالای پیلونفریت باید تحت درمان قرارگیرد . وجود پیوری در غیاب رشد باکتریائی درکشت ادرار در بیمارانی که دچار علائم دستگاه ادراری تحتانی هستند باید عفونت کلامیدیائی ، گنوکوکی ، واژینیت وعفونت هرپس سیمپلکس در نظر قرارگیرد.پیوری استریل درغیاب علائم دستگاه ادراری تحتانی ممکن است دربیماران مبتلا به نفریت بینابینی یا سل دستگاه ادراری دیده شود .
● پروستاتیت :
این عفونت معمولاً دراثر تهاجم مستقیم پاتوژن از میان پیشابراه رخ می دهد . از علائم عفونت دستگاه ادراری ، درد پشت یا پرینه وتب شایع هستند . برخی ازبیماران دچاردرد هنگام انزال می شوند . معاینه رکتال معمولاً نشان دهنده حساسیت پروستات است . پروستاتیت حاد ممکن است ناشی از عفونت گنوکوکی باشد اما شایع تر ازهمه در اثر باسیلهای g- رخ می دهد.
درمان این عفونت درجهت پاتوژن مشاهده شده دررنگ آمیزی گرم ادرار صورت می گیرد . در مردانی که دچار عفونت های راجعه دستگاه ادراری می شوند باید به پروستاتیت مزمن که ممکن است بدون علامت باشد شک کرد . بعلت نفوذ ضعیف اغلب آنتی بیوتیکها به پروستات ، درمان پروستاتیت مزمن با اشکال مواجه می شود . درمان طولانی مدت ( ۴ تا ۱۲ هفته ) با یکی از فلوروکینولونها یا سیپروفلوکساسین ۵۰۰ میلی گرم دوبار در روز یا تری متوپریم _ سولفامتوکسازول ( دوقرص هر ۱۲ ساعت )، اندیکاسیون دارد .    
 

  تظاهرات پوستی در نارسائی كلیه تنها در موارد پیشرفته بیماری دیده می شود و به همین دلیل ، این علائم ارزش تشخیصی محدودی دارند.
بیماران مبتلا به نارسائی مزمن كلیه پوست خشكی دارند كه گاهی اوقات ممكن است همراه با پوسته های ظریفی باشد . كوچك شدن اندازه غدد عرق در این بیماران ممكن است در ایجاد این علامت دخالت داشته باشد . گرچه مقادیر بالای داروهای مدرنیزیك عامل تشدید كننده خشكی پوست می باشد .
كم خونی كه بصورت رنگ پریدگی تظاهر پیدا می كند از علائم اولیه و شایع در نارسایی كلیه می باشد .
تیره شدن رنگ پوست و ناخن در بسیاری از بیماران مشاهده می شود . تیره شدن ناخن معمولا“ محدود به قسمت انتهائی ناخن می باشد ، البته قسمت انتهایی ناخن قهوه ای یا قرمز هم می تواند شود . قسمت ابتدائی ناخن سفید رنگ می شود ، بنابراین نمای مشخصی را ایجاد می كند كه در حدود ۱۰% بیماران مبتلا به نارسائی كلیه دیده می شود .
نقاط خونریزی كوچك ( پورپورا ) در پوست شایع است كه احتمالا“ به علت كاهش خفیف تعداد سلولهای انعقادی خون و یا اشكال در عملكرد این سلولها می باشد كه ممكن است توسط دیالیز اصلاح گردد .
ترمیم زخم در این بیماران طولانی تر است و این بیماران ممكن است بیشتر مستعد زخم بستر باشند . اكثریت بیمارانی كه مبتلا به نارسائی كلیه می باشند خارش آزاردهنده ای را در بعضی از مراحل پیشرفت بیماری خود تجربه می كنند. در بعضی از بیماران دیالیز باعث بهبودی خارش می شود در حالیكه در بعضی دیگراز بیماران ممكن است دیالیز سبب شروع خارش گردد .
تقریبا“ ۸۰ درصد بیمارانی كه دیالیز می شوند خارش دارند و اگرچه پوست بعضی از بیماران خشك به نظر می رسد اما اكثر بیماران پوست طبیعی دارند . از آنجائیكه خارش در نارسایی حاد كلیه غیر معمول می باشد و كاهش میزان اوره خون باعث بهترشدن خارش نمی شود ، علت اصلی خارش در این بیماران روشن نیست و كیفیت خارش در بین این بیماران متفاوت می باشد .
در بعضی از بیماران خارش دائمی ، وسیع و شدید بوده و در بعضی ممكن است موقتی و محدود به یك قسمت باشد . استفاده از آنتی هیستامین و پمادهای استروئیدی در كنترل این خارش مؤثر نمی باشند. اما كرم های مرطوب كننده در افرادی كه پوست خشك دارند ممكن است سبب تسكین خارش شود . در طولانی مدت تنها پیوند كلیه می تواند سبب تسكین دائمی این عارضه ناراحت كننده دراین بیماران شود.    

  آقای ۶۵ ساله ای هستم که از حدود ۲۰ سال پیش سیگار می‌کشم. اخیراً متوجه‌ لکه‌های خون در ادرار خود شده‌ام. از ۲ ماه قبل هم، اکثر اوقات دردهای ناخوشایندی در پاهایم داشتم.
پزشک پس از انجام آزمایشات مختلف، تشخیص تومور مثانه را برایم داده‌اند. لطفاً مرا راهنمایی کنید.
▪ سرطان مثانه چیست؟
سرطان مثانه، دومین سرطان شایع دستگاه ادراری می‌باشد که از کل سرطان‌های موجود، حدود ۷ درصد از سرطان‌های مردان و همچنین ۲ درصد از سرطان‌های زنان را تشکیل می‌دهد. ۶۵ سالگی سن متوسط ابتلا به این نوع سرطان می‌باشد.
▪ علت ایجاد‌کننده سرطان مثانه کدام است؟
علت ایجاد کننده سرطان مثانه در ۳۵- ۱۵درصد از مردان تماس‌های شغلی می‌باشد.
همچنین در ۶-۱ درصد زنان نیز تماس‌های شغلی باعث بوجود آمدن سرطان مثانه می‌شود.
افرادی که شغلشان به عنوان مثال در ارتباط با صنایع چرم می‌باشد یا کارگرانی که با موادی مثل رنگ، بنزین، مواد چاپ و مواد شیمیایی سر و کار دارند، بیشتر در معرض خطر می‌باشند.
یکی دیگر از علت‌های ایجاد کننده سرطان مثانه استفاده از داروهایی مانند سیکلوفسفامید و شیرین کننده‌های مصنوعی است. عفونت و سنگ مثانه نیز خطر بدخیمی مثانه را افزایش می‌دهند. قابل ذکر است که سیگار عامل ۵۰ درصد تومورهای مثانه می‌باشد.
▪ علایم سرطان مثانه کدام است؟
شایع‌ترین علامت سرطان مثانه وجود خون در ادرار(هماچوری) می‌باشد که در ۹۰- ۸۵ درصد موارد دیده می‌شود. همچنین درد مشترک (متاستاز) در پهلو و درد استخوانی (ناشی از انتشار استخوانی) از سایر علایم این بیماری‌اند.
▪ راه‌های تشخیص سرطان مثانه کدام است؟
راه‌های تشخیص سرطان مثانه در ابتدا آزمایشات روتین از لحاظ وجود خون در ادرار و سیتولوژی ادرار از لحاظ وجود سلول‌های بدخیم در ادرار است در ادامه انجام سیستوسکوپی و گرفتن بیوپسی (نمونه‌برداری) از تومور جهت تایید نهایی تشخیص انجام می‌شود.
برای تشخیص هماچوری ناشی از تومور مثانه انجام IVP انتخابی است.
▪ راه‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان مثانه کدام است؟
برای پیشگیری کردن از ابتلا به سرطان مثانه لازم است از کشیدن سیگار خودداری کرد، چون کشیدن سیگار عامل ایجاد کننده نیمی از سرطان‌های مثانه می‌باشد.
افراد باید شغل‌هایی را انتخاب کنند که باعث تشدید یا به وجود آمدن سرطان مثانه نشود. به طور مثال کارگران صنایع لاستیک سازی و صنایع شیمیایی و نفت بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه می‌باشند.


دکتر مائو خلیلی- جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری
رضا ساعی شاهی

  دفع ادرار یک فرد بالغ و سالم در طول روز حداکثر شش بار است و فواصل دفع ادرار کمتر از دو ساعت نخواهد بود. همین طور یک فرد سالم در طول شب و در هنگام خواب ممکن است دست کم یک بار برای ادرار کردن از خواب بیدار شود. چنانچه به هر علتی فردی بیش از شش بار در روز و دو بار در شب مجبور به دفع ادرار باشد، ممکن است مبتلا به نشانگان مثانه پرکار باشد. این نشانگان گاه علامتی از وجود یک بیماری دیگر همچون عفونت، اختلالات عصبی مثانه و یا تومور مثانه است و گاه خود یک بیماری مستقل است.
● مثانه پرکار یک بیماری آزاردهنده است که هزینه های فراوانی را بر فرد، جامعه و سیستم های بهداشتی تحمیل می کند. انجمن بین المللی کنترل ادرار، نشانگان مثانه پرکار را به عنوان طیفی از علائم شامل احساس ناگهانی و شدید برای ادرار، تکرر ادرار در روز و شب که ممکن است همراه با بی اختیاری ادرار یا بدون آن باشد تعریف کرده است. این بیماری در بانوان کمی شایع تر از آقایان است و در کلیه گروه های سنی دیده می شود. مثانه پرکار محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نیست، شیوع آن در کشورهای مختلف متفاوت بوده و بین ۱۱ تا ۲۲ درصد در اروپا و آمریکا گزارش شده است. به طور کلی ارزیابی می شود که ۱۷ درصد بالغین در اروپا و آمریکا مبتلا به این بیماری باشند، که جمعیتی بالغ بر ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر را شامل می شود. هر چند این اعداد به نظر زیاد می رسند اما تخمین فوق ممکن است کمتر از شیوع واقعی باشد چرا که تعداد کمی به دنبال درمان بیماری خود هستند، در واقع شاید مثانه پرکار از آسم و بیماری های قلبی شایع تر باشد و شیوعی مشابه التهاب مفاصل و سینوزیت مزمن داشته باشد. اغلب بیماران مبتلا به مثانه پرکار تکرر ادرار و احساس ناگهانی و شدید ادرار دارند و کمتر از ۵۰ درصد آنان مبتلا به بی اختیاری ادرار هستند. بسته به نوع علائم موجود در هر بیمار نگرش وی به بیماری و احساس نیاز او به درمان متفاوت است.
یک بیمار مسن مبتلا به تکرر ادرار که گاه به گاه دچار بی اختیاری ادرار می شود ممکن است این علائم را به عنوان عوارض پیری پذیرفته باشد. اما در یک فرد جوان شاید شرم و خجالت ناشی از شب ادراری مانع از مراجعه به پزشک شود. بسیاری از هزینه های مثانه پرکار ناپیدا است و آنچه مشهودتر است هزینه بیماری ها همراه آن است که عوارض آن شامل افزایش خطر زمین خوردن و شکستگی لگن و سایر استخوان ها، عفونت های ادراری، پوستی و ناتوانی جنسی هستند. بسیاری از بیماران مبتلا به این بیماری در عین ناراحتی علائم خود را تحمل می کنند اما بی شک مبتلا به عوارض روانی و مشکلات عاطفی و اجتماعی می شوند. در بیمارانی که علائم شدید دارند و درمان نمی شوند، در درازمدت اغلب افسردگی پیش خواهد آمد و کیفیت زندگی بیمار به شدت مختل می شود، حتی اگر بی اختیاری ادرار وجود نداشته باشد.
از ۳۳ میلیون بیمار مبتلا به مثانه پرکار در آمریکا فقط ۱۲ میلیون نفر بی اختیاری ادراری دارند. برای برآورد هزینه های ناشی از این بیماری نگاهی به هزینه هایی که صرف درمان بی اختیاری ادرار می شود راهگشا است. در زنان آمریکایی هزینه های مستقیم بی اختیاری ادراری از هزینه سرطان سینه که شایع ترین سرطان در زنان است بیشتر بوده و مشابه هزینه پوکی استخوان است.
به هر حال درمان فقط قسمتی از هزینه های ناشی از بی اختیاری ادرار است، هزینه های سالانه شامل درمان، تشخیص، استفاده از مواد جاذب، مشکلات طبی همراه این بیماری و... در آمریکا بسته به گروه سنی مبتلا حدود ۱۶ الی ۲۶ میلیارد دلار تخمین زده می شود. هزینه مثانه پرکار به تقریب معادل افسردگی (۴۴ میلیارد) و بیماری آلزایمر (۱۰۰ میلیارد) است. در سال ۱۹۹۵ هزینه سالانه هر بیمار مبتلا به بی اختیاری ادراری در آمریکا ۳۵۶۵ دلار برآورد شد. در انگلستان بودجه سرویس بهداشت ملی صرف شده برای بی اختیاری ادرار از مجموع بودجه بیماری های کرونر و سرطان بیشتر است. تقریباً ۵۰ درصد هزینه نگهداری در خانه های سالمندان انگلستان صرف بی اختیاری ادرار می شود. این ارقام هنوز بار اقتصادی و اجتماعی نشانگان مثانه پرکار ر ا به خوبی بیان نمی کنند. حتی در اروپای غربی و آمریکا بار اقتصادی مثانه پرکار و بیماری های همراه آن را فقط می توان برآورد کرد چرا که این بیماری اغلب کمتر از میزان واقعی گزارش می شود و اغلب پزشکان آن را نادیده می گیرند. در کشورهای در حال توسعه که تقریباً ۶۶ درصد مردم جهان در این کشورها زندگی می کنند و دسترسی کافی به مراقبت های بهداشتی ندارند، حتی ارزیابی ابتدایی بار اقتصادی مثانه پرکار مقدور نیست. به هر حال شکی نیست که با افزایش میانگین سن جامعه جهانی اثرات بالینی این نشانگان بسیار زیاد خواهد بود. در سال ،۲۰۲۰ حدود ۴۴ درصد مردم جهان (۵/۷ میلیارد نفر) بالای ۶۵ سال سن خواهند داشت و بار اقتصادی قابل توجه فعلی مثانه پرکار باز هم بیشتر خواهد شد. شاید اکنون زمان آن فرا رسیده باشد که مسئولان و دست اندرکاران امور بهداشتی و درمانی متقاعد شوند که مسئله بیماری مثانه پرکار واقعی است و در آینده به صورت فزاینده ای حادتر خواهد شد.
● شناسایی بیماران مبتلا به مثانه پرکار، ارزیابی شرایط بیماری در آنها و درمان مناسب این بیماری ضروری است. اما این سئوال باقی می ماند که چه کسی مسئول درمان این بیماران است. در حال حاضر خانم های مبتلا به این بیماری با متخصصین زنان مشورت می کنند. مردان و کودکان ممکن است پزشکان عمومی، متخصصین اطفال یا در مورد افراد مسن متخصصین طب سالمندان را مورد مشورت قرار دهند. آنچه مسلم است متخصصین اورولوژی (جراحی مجاری ادراری _ تناسلی) نقش اساسی در ارزیابی مردان، زنان، کودکان و افراد مسن مبتلا به مثانه پرکار دارند و می توانند کمک های بسیار زیادی را در جهت درمان بیماران انجام دهند. اما شاید فقط بخش کوچکی از مبتلایان به این بیماری در حال حاضر با متخصصین اورولوژی مشورت می کنند.
● تشخیص بیماری مثانه پرکار براساس علامت اصلی احساس نیاز ناگهانی و شدید برای دفع ادرار که ممکن است همراه با دو علامت تکرار ادرار (بیش از ۸ بار در ۲۴ ساعت) و بی اختیاری ادراری باشد، مطرح می شود.
● درمان مثانه پرکار شامل تغییرات رفتاری، درمان دارویی و جراحی است. تغییرات رفتاری شامل آموزش بیماران، زمانبندی دفع ادرار و تمریناتی جهت تقویت عضلات کف لگن است. کاربرد جراحی در مثانه پرکار بسیار محدود است و فقط در موارد خاص و عدم پاسخ مناسب به درمان دارویی کاربرد دارد. داروهای ضدموسکارینی (موسکارین یک پیام رسان عصبی است) استاندارد درمانی این بیماری هستند اما عوارض جانبی داروهای ضدموسکارینی قدیمی و نیاز به استفاده هر شش ساعت یک بار، مصرف آنها را محدود و تحمل بیماران را کم می کند. یک مطالعه انجام شده روی این بیماران نشان داده است که در ۵۲درصد زنان مبتلا به این بیماری درمان با داروهای ضدموسکارینی موثر بوده است اما فقط ۱۸ درصد تا ۶ ماه درمان را ادامه داده اند. کمتر بودن عوارض داروهای ضدموسکارینی جدید که ناشی از اثر انتخابی آنها روی عضله مثانه است و همین طور طولانی اثر بودن آنها که فقط یک یا دو قرص در روز مصرف می شود این محدودیت ها را بسیار کمتر کرده است. در خاتمه باید گفت این بیماری در ایران چندان شناخته شده نیست که این مسئله را می توان ناشی از عدم آگاهی بیماران از وضعیت دفعات طبیعی ادرار کردن و در نتیجه عدم مراجعه آنها به پزشکان از یک طرف و عدم اطلاع پزشکان از این که پرکاری مثانه می تواند یک بیماری مستقل تلقی شود و عدم آشنایی آنها با داروهای جدید که برای درمان این بیماری در دسترس است از طرف دیگر دانست.     دکتر سعید شاکری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری

  حتماً با خواندن این تیتر این سوال برای شما شكل گرفته كه اصلاً قراقات چیست؟ جزو خوراكی‌هاست یا اینكه در دسته داروها جای می‌گیرد. قبل از اینكه درباره این میوه كه در خانواده توت‌ها جای می‌گیرد صحبت كنیم، كمی‌ درباره عفونت‌های كلیوی می‌گوییم.
به طور كلی، كلیه زمانی دچار عفونت می‌شود كه بدن به طور مكرر دچار عفونت مجاری ادراری شده باشد. به این ترتیب كه ابتدا عفونت در مجاری ادراری، مثانه، حالب‌ها و سپس در كلیه‌ها شكل می‌گیرد اما وقتی به كلیه‌ها می‌رسد قضیه خیلی پیچیده‌تر می‌شود. همیشه این مثال را به خاطر بسپارید كه عفونت در مثانه مانند افتادن لكه خونی روی سرامیك است، در حالی كه عفونت در كلیه مانند افتادن لكه خون روی فرش می‌ماند. یعنی اینكه لكه خون را به راحتی می‌توان از روی سرامیك پاك كرد اما از روی فرش به سختی. این قضیه در بدن ما نیز به این شكل است كه عفونت مثانه را به راحتی می‌توان برطرف كرد اما در كلیه‌ها به سختی بهبود حاصل می‌شود.
به طور كلی در هنگام بروز عفونت در كلیه‌ها، كلیه‌ها بزرگ، متورم و دردناك می‌شوند، مریض به شدت تب و لرز می‌گیرد به طوری كه گاهی تخت او نیز می‌لرزد. سوزش و تكرر ادرار پیدا می‌كند و در ناحیه پهلو در پشت و دو طرف ستون فقرات درد شدیدی احساس می‌كند. نكته مهمی‌كه باید از عفونت در كلیه‌ها بدانید آن است كه این عفونت با تمامی ‌تمهیداتی كه در نظر گرفته می‌شود، رفع می‌شود اما احتمال زیادی وجود دارد كه دوباره عود كند. حتماً می‌پرسید چرا؟ باید بگوییم كه این موضوع به ساختمان خاص كلیه باز می‌گردد و اینكه میكروب‌ها دوست ندارند آنجا را ترك كنند. بنابراین باید از بروز اولین عفونت كلیه به شدت پیشگیری كرد.
اما چه كسانی بیشتر در معرض عفونت كلیه هستند؟ اولین كسانی كه احتمال دارد به این عفونت دچار شوند كسانی هستند كه سنگ كلیه دارند و ممكن است بر اثر وجود سنگ، مجاری ادراری‌شان تنگ‌تر از حد معمول بشود. دوم دیابتی‌ها هستند كه به دلیل قند بالا و از بین رفتن تدریجی رشته‌های عصبی‌شان و باقی ماندن همیشگی ‌ ادرار در مثانه، امكان بروز عفونت در آنها بالاست. علاوه بر این افراد، كسانی كه به سرطان كلیه دچارند و آنهایی كه به دلیل شرایط ویژه‌ای كه دارند از سوند به مدت طولانی استفاده می‌كنند هم مرتباً دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند و این تكرارها به عفونت كلیه منجر می‌شود.
اما این روزها برای این افراد نیز چاره‌ای اندیشیده شده و روزنه امیدی پیدا شده است. به این ترتیب كه محققان دریافته‌اند اسیدی نگه داشتن ادرار مانع از تجمع میكروب در آن می‌شود و با این استدلال دریافته‌اند با استفاده مرتب از میوه‌ای به نام Carnberry كه در كشور ما به نام قراقات شهرت دارد، می‌توان به این مهم دست یافت. نوع تازه این میوه در كشور ما وجود ندارد اما می‌توان از عطاری‌ها، خشك شده آن را تهیه كرد و به شكل دم كرده از خواص آن بهره‌مند شد. البته باید اضافه كنیم مخلوط چای این میوه به همراه آب میوه‌هایی كه ویتامین C فراوانی دارند مانند پرتقال و لیمو، می‌تواند این اثر را چند برابر كند.‌

دكتر حمید عمادی، متخصص عفونی

  ● علائم : - ادرار قهوه‌ای مایل به قرمز - ورم مختصر صورت، قوزک پا و شکم - سردرد - فشارخون بالا
التهاب کلیه یا نفریت بیماری است که کلیه‌ها را گرفتار می‌سازد و بعد از عفونتهای استرپتوکوکی مانند ورم لوزه Tonsillitis ایجاد میشود برای مبارزه با اینگونه عفونتها بدن به تولید آنتی بادی می‌پردازد اما بخاطر نقصی که در دستگاه ایمنی بدن وجود دارد این آنتی بادی‌ها حتی بعد از برطرف شدن عفونت همچنان تولید می‌شوند و به دلیل اشتباه سیستم ایمنی بدن این آنتی بادیها علیه کلیه‌ها وارد عمل شده در نتیجه آنها دچار التهاب و ورم میشوند و نمی‌توانند کار خود را درست انجام دهند این بیماری ناگهان در کودکان ایجاد میشود و علائمی از قبیل ادرار قهوه‌ای مایل به قرمز و ورم خفیف صورت و قوزک پاها را بوجود می‌آورد.
● آیا خطرناک است؟
اگر التهاب کلیه درمان نشود می‌تواند به بیماری جدی‌تری به اسم سندروم نفروتیک بیانجامد.
● ابتدا چه کار باید بکنید؟
۱) اگر کودکتان به تازگی دچار گلو درد بوده است و شما متوجه ادرار قهوه‌ای مایل به زرد قرمز شده‌اید ببینید آیا چیزهایی از قبیل چغندر خورده است زیرا اینگونه مواد رنگ ادرار را قرمز می‌کند.

۲) اگر متوجه پف کرده‌گی و باد صورت در کودک شده‌اید قوزکهای پا و شکم او را نیز از نظر ورم نگاه کنید.
● آیا مشورت با دکتر لازم است؟
اگر ادرار کودکتان قهوه‌ای مایل به قرمز باشد ( و به خوردن چیزی ارتباط نداشته باشد) و یا اگر صورت، قوزک پا و شکم بطور غیرطبیعی باد کرده‌اند بلافاصله به دکتر مراجعه کنید.
● دکتر چه اقدامی انجام خواهد داد؟
ـ دکتر ادرار کودکتان را آزمایش خواهد کرد فشارخون او را خواهد گرفت و نمونه‌ایی از خون را برای آزمایش می‌فرستد.
ـ احتمالاً کودک را جهت استراحت در بیمارستان بستری می‌کند و رژیم غذایی مخصوص برای پائین آوردن نمک، مایعات و پروتئین تجویز می‌کند. (آزمایشات ویژه‌ای درخواست میشود و در شرایط خاصی ممکن است پزشک نمونه‌برداری از کلیه را ضروری بداند).
ـ اگر عفونت استرپتوکوکی وجود داشته باشد به کودک آنتی بیوتیک تجویز میشود همچنین فشارخون او را دقیقاً کنترل می‌کنند.
ـ به محض انکه ادرار کودک به حالت عادی برگشت او را به خانه می‌فرستند و معمولاً یکی دو هفته بعد بهبود کامل عارض میشود.
ـ اگر بیماری مزمن شود از کودک معاینات منظم بعمل می‌آورد.
● شما چه کمکی می‌توانید بکنید؟
هرگاه کودک شما گلودرد شدید داشت و یا به نوعی از عفونتهای استرپتوکوکی مانند زردزخم دچار شد وی را به دکتر نشان دهید.    

  اندیشه کلیه مصنوعی، اندیشه دیگری است یک عضو مصنوعی جا داده شده در بدن نیست، بلکه یک دستگاه خارج از بدن است و کار تصفیه کلیه را که خود کلیه آسیب دیده یا از میان رفته نمی‌تواند انجام دهد، این دستگاه به عهده می‌گیرد.
می‌توان این دستگاه را پیشتاز اعضای مصنوعی دانست. فکر ساختن آن در ۱۸۵۴ به ذهن توماس گراهام شیمیدان اسکاتلندی رسید. در ۱۹۱۳ آبل، رونترژی و تورنر تجربه‌هائی روی سگ‌ها به‌عمل آوردند. خون جانوران را با دیالیز در دستگاهی مرکب از لوله‌ هادی (کولودیون) گذاشتند. اولین کلیه مصنوعی ساخته شد. در ۱۸ فوریه ۱۹۲۶ جرج هاس یک دستگاه مشابه را روی یک دختر ۱۸ ساله در حال اغمای اورمی، آزمایش نمود و دختر نجات یافت.
در ۴ آوریل ۱۹۴۳ یک پزشک هلندی به نام ویلم کولف توانست زن جوان ۲۹ ساله‌ای به‌نام یالی شریونر را به‌صورت زنده نگه دارد:
با ساختن یک کلیه مصنوعی، اوره خون زن جوان را که به ۹/۱۶ گرم در هر لیتر خون رسیده بود (به‌جای ۲۰/۵) طبیعی پایین آورد. موفقیت غیر منتظره بود. ویلم کولف سه بار دیگر این عمل را تکرار کرد ولی بعداً نتوانست رگی را برای وصل کردن دستگاه بدست آورد. زن جوان در ۱۶ آوریل درگذشت.
در ۱۶ آوریل ۱۹۷ سی و چهار سال بعد از مرگ یانی شریونر آمار جهانی نشان داد که تعداد صد هزار بیمار استفاده کننده از کلیه مصنوعی وجود دارند و زنده هستند.
آخرین مزایای کلیه مصنوعی این است که آرزوی بیمارانی را که می‌خواهند از جلسات همودیالیز رهائی یابند برآورده کرده و کسانی را که پیوند کلیه به آنان ثمر بخش نبود [۵].

۵. تاریخ پزشکی نوین ـ ترجمه دکتر تقی رضوی

  کلیه ها، اعضای لوبیا شکلی هستند که در پشت ما، درست زیر کمر قرار گرفته اند. هر کلیه یک آدم بزرگ تقریباً به اندازه یک مشت است و حدود صد گرم وزن دارد. درون هر کلیه، خون از فیلترهای نازکی به نام نفرون رد می شود. در هر کلیه هم حدود یک میلیون از این واحدهای کوچک تصفیه وجود دارد. به دلیل وجود نفرون هاست که دو کلیه سالم می توانند هر دو دقیقه یک بار، تمام خون بدن را تصفیه کنند.
● کلیه ها چند کارکرد مهم و اساسی دارند:
۱- آنها آب بدن ما را تنظیم می کنند. بدن برای اینکه بتواند درست کار کند، درست مثل ماشین، به تنظیم آب احتیاج دارد. کلیه ها آب اضافی را از بدن خارج می کنند. گاهی هم جسم ما به آب بیشتر احتیاج دارد، در این موقع هم باز این کلیه ها هستند که آب لازم را حفظ می کنند.
۲- آنها هورمون تولید می کنند. این هورمونها وارد گردش خون می شوند و فشار خون ما را تنظیم می کنند. این هورمونها در خون جریان می یابند و کارهای خیلی مهمی می کنند مثل تنظیم فشار خون، ساختن گلبولهای قرمز و جذب کلسیم از روده کوچک اگر یک کم زیست شناسی سرتان بشود، حتماً می دانید هر کدام از اینها چقدر حیاتی است!
۳- کلیه های سالم مواد زاید را از بدن خارج می کنند. مواد معدنی مثل پتاسیم و سدیم برای کارکرد سلولها خیلی ضروری هستند. اما زیاد شدن هر کدام از آنها هم برایمان خطرناک است. مقدار اضافی از هر کدام آنها باید توسط ادرار، که فرآورده اساسی کلیه است، به بیرون فرستاده شود. کلیه ها حتی به استخوانها هم کار دارند! تعجب می کنید؟ مقدار کلسیم و فسفر که مهمترین مواد در ساخت استخوانها هستند، توسط کلیه ها کنترل می شود. از شکستن و مصرف شدن مواد غذایی پروتئینی مثل گوشت در سلولها، موادی مثل اوره و کراتینین تشکیل می شود. این دو ماده همین طوری خطرناک نیستند، اما اگر در بدن باقی بمانند و زیاد شوند مثل یک سم مهلک باعث مرگ، می شوند. بدین ترتیب وقتی کلیه ها دچار نارسائی و بدکاری می شوند، عاقبت کار معلوم است!!
● اما چرا کلیه ها از کار می افتند؟
وقتی کارکرد کلیه به ۱۰% مقدار معمولی اش می رسد، دیگر نمی تواند آب، نمک یا مواد زاید را از بدن بیرون کند. در اثر این اتفاق بافت های بدن مثل بادکنک پر از آب می شوند و ورم می کنند. این تازه علاوه بر مسمومیت خونی است که از سموم و مواد زاید انباشته شده است. فشار خون بالا می رود و بومب ...!!
●● بیماریهایی که باعث از کار افتادگی کلیه می شوند، عبارتند از:
• گلومرولونفریت
• دیابت
• بیماری پلی کیستیک کلیه
• عوارض جنبی داروها
• پیلونفریت
• انسداد مجاری ادرار
• فشار خون بالا
● وقتی کلیه از کار افتاد چی؟
حالا باید به سراغ یک روش درمانی رفت. معمولاً اولین درمان ممکن دیالیز کردن است. دیالیز یعنی تصفیه کردن خون از راه مکانیکی. به کمک این روش مواد زاید و آب اضافی از خون خارج می شوند و بدن نظم و ترتیب پیدا می کند. اتفاقی که در هنگام دیالیز می افتد شبیه کار کلیه است. یعنی فیزیک یکسانی دارد ولی در دیالیزور به شکل ساده تری رخ می دهد.
اینجا را نگاه کنید! و دقت کنید که دیالیز چه اصولی دارد. آنها را به خاطر بسپارید تا بتوانید با کار یک کلیه طبیعی مقایسه کنید.
اما وقتی دیالیز دیگر جواب نمی دهد، وقت پیوند کلیه است! برای ادامه دادن مطلب بهتر است اول یک کمی درباره کلیه بدانیم. چطور همه این اتفاقات مهم در کلیه روی می دهند؟
خوب آخرین تصویری را که دیدید به خاطر دارید؟ هنوز کنجکاویتان سیراب نشده؟ حق دارید!! حالا به این یکی مطلب توجه کنید. اما برای استفاده بهتر، موقع دیدنش، سعی کنید مهمترین نکته ها را به خاطر بیاورید. مثلاً چیزهایی که باید دفع شوند یا باید تنظیم شوند و دقت کنید هر کدام از کجا وارد مسیر اصلی جریان می شوند، به خون می روند یا به سمت لوله های ادراری و چرا؟ اگر هنوز بیشتر در این فلش پیش بروید، می توانید مکانیسم دقیق مولکولی هر کاری را هم کشف کنید.
● دیگر وقت خوبی است که درباره پیوند کلیه صحبت کنیم:
اما پیوند کلیه یک عمل جراحی است که در آن یک کلیه سالم با کارکرد خوب جای گزین کلیه کسی که مشکل و نارسانی شدید کلیه دارد، می شود.
این نوع عمل که در سالهای بعد از دهه هشتاد بسیار معمول شده است در ۸۵% موارد موفقیت آمیز است و در صورت پس زدن یا وجود اشکال می توان آن را دوباره با دهنده دیگری تکرار کرد. بهترین فایده عمل رها شدن بیمار از دیالیز پی در پی و امکان زندگی آزادانه و راحت است. حدود یک سوم تا نیمی از بیماران کلیوی شرایط انجام پیوند را دارند. کلیه لازم برای پیوند از دو طریق تهیه می شود: از طریق دهنده زنده یا مرده در مورد دهنده های زنده، استفاده از کلیه خویشاوندان معمولاً به دلایل ژنتیکی جواب بهتری می دهد. اما دهنده مرده، اشخاصی هستند که دچار سانحه و فوت ناگهانی یا مرگ مغزی شده اند. اعضای حیاتی این اشخاص در صورت رضایت کتبی خودشان ( به صورت عضویت در گروه های اهدای اعضا) یا خانواده شان در محلولهای خاصی نگه داری می شود و به چندین انسان دیگر، زندگی تازه ای می بخشد. حدود دو سوم کلیه های پیوندی از این راه تهیه می شود.
یک کلیه به تنهایی می تواند نیاز بدن را برآورده کند. همانطور که دیدید کلیه های قبلی بیمار در جای خود باقی می مانند، مگر اینکه وجودشان ایجاد عفونت یا فشار خون بالا بکند یعنی در کار عضو جدید بدن اخلال کنند. به محض وصل شدن به رگهای خونی کلیه جدید شروع به تصفیه خون می کند. اما لازم است بیماران از داروهای مخصوصی استفاده کنند که سیستم ایمنی بدنشان را ضعیف می کند. چون همان طور که می دانید وظیفه دستگاه ایمنی مقابله با هر جسم خارجی ای است که وارد بدن ما می شود. اگر این دستگاه بتواند کار خودش را به خوبی انجام بدهد، همه زحمات گروه پزشکی هدر رفته و به اصطلاح "پیوند پس زده" می شود. برای همین بیماران پیوندی باید بعد از عمل تا چند هفته در بیمارستان تحت نظر باشند. اما خوب اکثر آنها بیمارستان را با یک عضو جدیأ و به امید زندگی بهتر ترک می کنند.

  سالانه افراد بی شماری در سراسر جهان به بیماری حاد كلیه مبتلا می شوند. اما هنوز اكثر مردم چیزی درباره این بیماری - كه تا زمانی كه خیلی پیشرفته می شود و خودش را نشان می دهد - نمی دانند. همانند بیماری قلبی، بیماری كلیوی نیز یكی از مشكلات خاموشی سلامتی است كه هیچ علائم یا نشانه ای در مراحل اولیه از خود بروز نمی دهد.
در واقع بیماری زمانی نمود پیدا می كند كه عملكرد كلیه كاهش پیدا می كند و یا متوقف شود. به همین دلیل است كه پزشكان سعی دارند با آگاه كردن مردم درباره این بیماری و روند آن شانس خود را برای جلوگیری از عدم عملكرد كلیه و نهایتاً مرگ افراد افزایش دهند.
كلیه های سالم با تولید ادرار، خون بدن را از فضولات و مواد سمی پاك می كنند. آن ها میزان «فلوید» بدن را تنظیم می كنند و احتیاج به موادغذایی مثل سدیم، كلسیم، پتاسیم و فسفر دارند. علاوه بر این كلیه های بدن هورمون هایی ترشح می كنند كه باعث تنظیم فشارخون، ساخت سلول های خونی قرمز رنگ و مستحكم شدن استخوان ها می شود. اكثر كلیه ها عملكرد خوب و درستی دارند، اما گاهی اوقات كلیه ها توانایی خود را در خارج كردن «فضولات و فلویدها» از دست می دهد كه باعث می شود میزان این مواد خطرناك در بدن افزایش پیدا كند. چنانچه این موضوع معالجه نشود، ساخت مواد سمی، فلوید اضافی و میزان مواد معدنی خطرناك در بدن باعث مرگ می شود.
دو نوع بیماری كلیه وجود دارد
۱) بیماری كلیوی حاد: وقتی كه ناگهان كار كلیه ها متوقف می شود.
۲) بیماری كلیوی مزمن (كهنه): در این نوع رشد این پروسه و روند بیماری در طی چند ماه یا حتی چند سال طول می كشد و چنانچه درمان نشود، می تواند باعث از كار افتادن یك كلیه یا هر دوی آن ها شود.
نشانه ها و علائم هر نوع بیماری بستگی به شدت آن دارد. بیماری نوع اول اغلب پس از یك عمل جراحی پیچیده یا یك ضربه یا آسیب جدی رخ می دهد كه علائم آن مثل جمع شدن فلوید، خونریزی داخلی، سرگیجه و حالت كما به طور یك دفعه و ناگهانی خودشان را بروز می دهند كه خوشبختانه در بسیاری از بیماران با درمان مناسب كلیه ها به وضعیت طبیعی یا نزدیك به آن بازمی گردند.
بیماران مبتلا به بیماری كلیوی مزمن، معمولاً با كاهش دائمی عملكرد كلیه ها مواجه می شوند كه بیماری فشار خون و دیابت از رایج ترین دلایل آن است.
درحقیقت بیش از ۴۰درصد بیمارانی كه به بیماری دیابت نوع یك مبتلا هستند، دچار بیماری كلیه مزمن نیز خواهند شد.
اما یك خبر خوب، چنانچه بیماری دیابت كنترل شود، احتمال ناراحتی كلیه كاهش پیدا می كند.
نحوه درمان بیماران كلیوی
نحوه درمان این بیماران بستگی به درجه بیماری و میزان پیش رفتگی آن دارد و در مراحل اولیه با تجویز داروهایی خاص قابل درمان است، اما در مراحل حادتر و انتهایی این بیماران به «دیالیز» منظم یا حتی پیوند كلیه نیاز دارند.
در دیالیز از دستگاهی استفاده می شود كه محصولات اضافی و فضولات و فلویدهای اضافه را از خون بدن خارج می كند و آن را تصفیه می كند.
دو نوع دیالیز برای این بیماران وجود دارد، در نوع اول آن كه HD نامیده می شود، بیمار هفته ای سه مرتبه یا بیشتر باید به مركز دیالیز برود و تا اتمام درمان به ماشین مربوط به دیالیز وصل باشد. اما نوع دوم آن كه PD نامیده می شود، معمولاً هر روز انجام می شود كه در این روش با استفاده از لوله ای كه هنگام پیوند كلیه در قسمت نیم تنه بالای بیمار قرار داده اند فضولات و مواد سمی از داخل كلیه انسان خارج می شود.
«گستون برت» یكی از ۶۰ هزار بیماری است كه در لیست انتظار بیماران پیوند كلیه است. این كارگر ۵۶ ساله ۵ روز در هفته كار می كند و هر روز نیز دیالیز می شود. او می گوید: درست است كه با مشكلات زیادی مواجه هستم، اما با آن ها كنار می آیم، مهم نیست، من زندگی خوب و سالمی دارم و اصلاً شكایتی ندارم.
دكتر «راد» متخصص كلیه می گوید: هیچ درمانی برای بیماران كلیوی مزمن وجود ندارد اما با دادن آگاهی لازمه به افراد عادی كمك كنیم تا حداكثر زمان ممكنه كلیه های سالمی داشته باشند كه بخوبی كار كند.
برای داشتن كلیه های سالمتر:
۱) فشار خون خود را همیشه كمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ نگه دارید. ۱۲۰‎/۸۰
۲) چنانچه به بیماری دیابت مبتلا هستید، حتماً تحت نظر پزشك باشید و سعی كنید آن را كنترل كنید.
۳) رژیم غذایی مناسب و مغذی داشته باشید و حداقل روزانه ۵ وعده از میوه جات و سبزیجات استفاده كنید.
۴) مراقب كلسترول خود باشید.
۵) سیگار نكشید.
۶) روزانه بیش از ۲‎/۴۰۰ میلی گرم سدیم (نمك) مصرف نكنید، یعنی تقریباً معادل یك قاشق چایخوری.
۷) حتماً روزانه زمانی را به ورزش اختصاص دهید.
۸) حتماً سالی یك بار برای معاینه كلیه های خود نزد پزشك بروید.
۹) همه آزمایش های مربوط به كلیه را كه پزشكتان لازم و ضروری می داند، انجام دهید.
۱۰) چنانچه دچار عفونت های كلیوی یا مثانه شدید نزد پزشك بروید كه از علائم آن ادرار همراه درد یا سوزش، كدر و قرمز رنگ شدن رنگ ادرار، تب و لرز شدید، كمر درد و یا درد در دو طرف دنده های بدن است.     روزنامه ایران
 

  درد امانش را بریده بود. به زمین و زمان چنگ می‌زد و صدای فریادهایش به آسمان بلند شده است.
هرگز گریه او را ندیده بودم اما این بار از درد به خود می‌پیچید و گریه می‌کرد. دکتر بیماریش را سنگ کلیه تشخیص داده بود و لیزر را یکی از شیوه‌های درمانی مورد نظر.
با دیدن وضعیت او بیش از پیش گفته یکی از دوستان پزشکم را که می‌گفت درد ناشی از دفع سنگ کلیه جزو شدیدترین دردها در انسان است باور کردم.
دستگاه ادراری از دو کلیه که وظیفه تصفیه مواد زائد از بدن را برعهده دارند تشکیل شده است. حالب‌ها (لوله‌های عضلانی باریکی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند) که مواد زائد دفع‌شده را منتقل می‌کنند، مثانه به عنوان نگه‌دارنده و سپس دفع‌کننده ادرار و مجاری ادراری به عنوان مسیر دفع ادرار.دکتر محمد نوروزی متخصص اورولوژی در مورد سنگ کلیه می‌گوید: اگر در مسیر دفع ادرار اختلالی به وجود آید. خواه ناخواه جریان دفع متوقف می‌شود. به‌ویژه اگر این امر ناشی از انسداد یا سنگ باشد. ادرار در پشت محل مسدود جمع می‌شود و فشار منفی به سمت بالا ایجاد می‌کند که در نتیجه آن درد ناشی از کشیدگی کپسول کلیه به صورت درد کلیه بروز می‌کند.
وی می‌افزاید: این دردها معمولا یک فاز حمله شدید دارند و با تهوع و استفراغ همراه است. همچنین در نواحی دستگاه تناسلی منتشر می‌شوند و به‌تدریج که سنگ کلیه از بالا به پایین حرکت می‌کند ممکن است ناحیه درد از سمت پهلو به زیر شکم گسترش پیدا کند و زمانی که به نزدیکی مثانه می‌رسد با سوزش و تکرر ادرار همراه می‌شود. محل اتصال حالب به مثانه تنگ‌ترین جایی است که سنگ باید از آن عبور کند و در بسیاری موارد سنگ‌های پنج میلی‌متر و بزرگ تر در آن مکان گیر کرده و شانس کمتری برای دفع دارند.
هنگامی که مواد معدنی و پروتئین‌ها در ادرار شروع به کریستال شدن می‌کنند به مرور سنگ کلیه ایجاد می‌شود. این سنگ‌های کوچک سخت ممکن است در هر دو کلیه یا یکی از آنها دیده شوند. اندازه این سنگ‌ها معمولا از یک دانه شن تا یک مروارید متفاوت است. این سنگ‌ها معمولا به رنگ قهوه‌ای یا زردند و گاهی دارای سطحی صیقلی یا زمخت هستند.
سنگ‌های کلیوی دارای انواع مختلفی هستند اما بیشتر آنها از اگزالات کلسیم ایجاد شده‌اند. سنگ‌های کوچک ممکن است بدون ایجاد علامت عبور کنند و بدون اینکه فرد متوجه شود دفع شوند. این در حالی است که سنگ‌های بزرگ‌تر از پنج میلی‌متر آن‌قدر بزرگ هستند که نمی‌توانند از حالب عبور کنند و به تدریج با گذشت چند سال رشد می‌کنند. در واقع سنگ‌های دستگاه ادراری در ابتدا به صورت کریستال‌های کوچک قابل دفع هستند که اگر حجم مایع ادراری زیاد باشد این کریستال‌ها به راحتی دفع می‌شوند اما اگر کریستال‌ها در حد فوق‌اشباع قرار گیرند به‌ویژه زمانی که آب بدن کم است به یکدیگر متصل شده و هسته‌ای را تشکیل می‌دهند که با اضافه شدن مواد دیگری سنگ را می‌سازند.
رشد زیاد این سنگ‌ها ممکن است باعث انسداد و تورم‌شده، جریان ادرار را کند کرده و حتی باعث خونریزی داخل ادرار، عفونت و گاه ازکارافتادگی کلیه شود.
● علائم سنگ کلیه
درد ناشی از سنگ کلیه که به قولنج کلیوی معروف است به صورت متناوب و خنجری از پشت شروع شده و در حین عبور سنگ به طرف پایین حالب به‌تدریج به لگن و کشاله ران انتقال پیدا می‌کند. این درد با هیچ نوع تغییر وضعیتی در نشستن، ایستادن و خوابیدن تسکین پیدا نمی‌کند. در این مواقع ممکن است فرد دچار تهوع یا‌ استفراغ شده و ادرار خونی داشته باشد. احساس مکرر نیاز به ادرار کردن یا درد یا سوزش هنگام ادرار از دیگر نشانه‌های سنگ کلیه هستند. تب و لرز هم می‌تواند از دیگر علائم سنگ کلیه محسوب شود که معمولا نشانه ایجاد عفونت است که نیازمند درمان طبی است.
● ساکنان مناطق گرم و مرطوب بیشتر مراقب باشند
با توجه به محل سکونت افراد مبتلا به سنگ کلیه می‌توان ادعا کرد معمولا این بیماری در بین ساکنان مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب بیشتر از مناطق سرد دیده می‌شود.اختلالات متابولیسمی و مواد معدنی هم در این زمینه بی‌تاثیر نیستند. تحرک هم به نوعی می‌تواند عامل کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه محسوب شود.
نتایج یک تحقیق حاکی از کمتر بودن سن بروز سنگ کلیه بیماران دارای سابقه فامیلی است. دکتر یدالله احمدی عصربدر طی تحقیقی که روی ۳۰۰ بیمار انجام داد به این نتیجه رسید که ارث در ابتلا به سنگ کلیه موثر است.
نتایج این تحقیق نشان داد ۲۷ درصد بیماران مورد بررسی دارای سنگ کلیه و سابقه فامیلی سنگ کلیه بودند.میانگین سن بروز سنگ کلیه در بیماران دارای سابقه فامیلی ۷/۴۰ سال و میانگین سن بروز سنگ کلیه در بیماران فاقد سابقه فامیلی ۴/۴۳ سال بود. در این مطالعه هیچ ارتباطی بین جنس، محل سکونت، محل سنگ، تعداد سنگ، اندازه سنگ و گروه خونی بیماران با وجود سابقه فامیلی ابتلا به سنگ کلیه در بیماران یافت نشد.
جالب است بدانید در بریتانیا از هر ۲۰ مرد ۳ نفر و از هر ۲۰ زن یک نفر در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می‌شوند. این بیماری بیشتر در سنین بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز می‌کند.
● تا می‌توانید آب بنوشید
همیشه برای پیشگیری از هر دردی راه‌هایی وجود دارد. به‌خصوص اگر شما مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستید و خودتان یا یکی از اعضای فامیلتان قبلاً به این بیماری مبتلا شده است حتماً توصیه‌های ما را جدی بگیرید. قدم اول نوشیدن آب است؛ سعی کنید روزانه در حدود ۸ لیوان آب بنوشید. ورزش و تحرک را فراموش نکنید. ورزش سدی است در برابر بسیاری از بیماری‌ها از جمله سنگ کلیه. لازم نیست خیلی سخت بگیرید و منتظر شوید تا حقوقتان افزایش پیدا کند و بعد به یک سالن ورزشی بروید، می‌توانید خیلی ساده از پیاده‌روی در یک پارک، حیاط منزل و حتی کوچه‌های اطراف محل کار و سکونتتان شروع کنید. کمتر فلفل و غذاهای تند و پر چاشنی و حاوی کالری بخورید.
زیاد قهوه نخورید، کافئین موجود در قهوه باعث افزایش دفع کلسیم از ادرار می‌شود و وجود کلسیم زیاد در ادرار باعث تشکیل سنگ می‌شود. غذاهای حاوی اگزالات مانند شکلات، اسفناج و نوشابه‌های گازدار، سبوس گندم و توت‌فرنگی هم می‌تواند در افراد مستعد زمینه ایجاد سنگ باشد.اگر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستید رژیم غذایی کم چرب و پر فیبر برایتان بسیار مناسب است.تا قبل از سال ۱۹۸۰ برای برداشتن سنگ کلیه از عمل‌های جراحی ماژور استفاده می‌شد اما با پیشرفت‌های پزشکی در چند سال اخیر دیگر از این روش استفاده نمی‌شود.
درمان از طریق اشعه‌های آلتراسونیک (فراصوتی) این امکان را فراهم می‌کند که با کمی شکاف سنگ کلیه از طریق اشعه‌های فراصوتی، از بین برود. امواج اکستر اکورپوریل هم برای شکستن سنگ کلیه استفاده می‌شوند که در این روش نیازی به جراحی و بریدگی وجود ندارد.
دکتر نوروزی در این مورد می‌گوید: امروزه با پیشرفت تکنولوژی‌های جدید دیگر نیازی به عمل جراحی نیست و بسیاری از سنگ‌ها را می‌توان با استفاده از دستگاه سنگ‌شکن از بین برد. استفاده از دستگاه سنگ‌شکن که پایه اصلی آن امواج التراسون است با تمرکز بر یک نقطه سنگ‌ها را به قطعات بسیار ریز تبدیل می‌کند و امکان دفع آنها مهیا می‌شود البته سنگ‌های بسیار بزرگ را نمی‌توان سنگ‌شکن کرد و ممکن است نیاز به استفاده از سنگ‌شکن‌های داخل بدنی و یا عمل جراحی باشد.
این متخصص اورولوژیست در ادامه می‌گوید: اگر سرویس‌های مناسبی برای این دستگاه‌ها انجام شود و به‌طور مرتب قطعاتی که تولیدکننده انرژی هستند تعویض شود دستگاه‌ها قادر خواهند بود ۸۰ درصد سنگ‌هایی را که قابلیت سنگ‌شکن دارند از بین ببرند.این درحالی است که متاسفانه به علت محدودیت امکانات در بسیاری از مراکز میزان موفقیت دستگاه‌ها کاهش پیدا می‌کند.     شهرزاد عبدیه

  Cabrolius، شاید نخستین کسی است که در سال ۱۵۵۰ تشریح اوراک را، در بیماری که از آلت و نافش همزمان ادرار می‌کرد نگاشته است.
Nix et al تنها ۳ مورد در بیش از یک میلیون، در بخش بزرگ کودکان یافتند. اوراکوس بازمانده‌یی است که از ناف تا مثانه کشیده می‌شود. در زمان جنینی که مثانه به سوی لگن پایین می‌رود پاره‌ی سر آن باریک و رفته رفته فیبروزه می شود: (The urachal remnant)
کیست اوراکال، یک اوراکوس بسته نشده است، که از دیدگاه بالینی شاید همراه: نشت از ناف، عفونت ادراری با بازگشت، هماتوری و پریتونیت باشد. کیست اوراکال که بسته شدن حاد روده پدید آورد بسیار کمیاب است.
در این مورد، گزارش یک بیمار از Cherukeali (نیویورک) است:
خانمی ۴۴ ساله، به جز درد شکم، استفراغ، که از ۳ روز پیش آغاز شده بود، تندرست به ما مراجعه کرد. در پیشینه‌اش عمل جراحی نداشت، نبض ۹۶، فشار خون (۸۵ / ۱۳۰) میلیمتر جیوه، شکم متسع، اما حساس نبود. در شنود افزایش صدای روده داشت. همه جاهای فتق طبیعی بود. در رادیوگرافی ساده‌ی شکم چندین لک گاز و آب، بدون هوا درون کولون نمودار شد که بسته بودن کامل پایانه‌ی روده کوچک را نشان می‌داد.
(CT scan) بسته شدن کامل روده‌ی کوچک را، بدون علت ویژه‌یی، نمایان می‌ساخت.
در لاپاروتومی ولولوس روده‌ی کوچک پایانی به دور چسبندگی بین تارک مثانه و خود روده نمایان شد. دیواره‌ی کیست دچار پر خونی و آماس بود. با آسپیراسیون درون کیست،‌ آبی چرک گونه، غلیظ که در کشت استریل بود بیرون کشیده شد. روده‌ی‌گیر افتاده پس از جداسازی از مثانه و باز کردن پیچش، به رنگ طبیعی بازگشت. پس از آن پیوستگی کیست به مثانه بریده شد، و دیواره‌ی مثانه با نخ، جذب شدنی، بازسازی شد. دوران بعد از عمل به خوبی گذشت.
گزارش بافت شناسی: کیست‌ با جداری کلفت شده، همراه اسکلروز در برخی جاها که با سلول‌های کوبوئیدال و کلومنار مرزبندی شده بود. نقاطی آماسی،که دارای سلولهای ماکروفاژ، ابری و هموزیدرین بود، نیز گزارش شده بود.
نگارنده‌، بسیاری از بیمارانی که داشته‌ام، به صورت توده‌ی سفت و آماس ناف مراجعه کرده‌اند که گاه زیر درمان آنتی‌بیوتیک بوده‌اند «بدون جراحی کاری نا رواست.»
بازمانده‌ی اوراکال، که بسیار کم با نشانه‌ نمایان می‌شود، بیشتر، به صورت پنج‌گونه‌ی:
مجرای باز، سینوسی که به ناف راه دارد، دیورتیکول اوراکال، سینوسی که به درون مثانه یا ناف درناژ می‌شود، یا کیست بین دو سر بسته پدیدار می‌شود.
در بچه‌ها، کیست‌ اوراکال یک رویداد فراوان است، در حالی که در بزرگسالان بیشتر به صورت سینوس نمایان می‌شود. زمانی که دچار عفونت شده، کیست گسترش می‌یابد و ممکن است به ناف، مثانه، روده، ارتباط یابد، یا حتی در صفاق، پاره شود، «پریتونیت حاد» پدید آورد. میزان مرگ و میر با عفونت و کمتر بدخیمی (آدنوکارسینوما) ارتباط دارد. در کیست اوراکال، از میکروب‌ها بیشتر: استافیلوکوک، اشریشیاکولی، پسودوموناس، و استرپتوکوک دیده می‌شوند.
برای رسیدن به تشخیص کیست یا آبسه‌‌ی اوراکال، گمان بردن به این بیماری و سونوگرافی، نشان داده شده که بسیار با ارزش است.
سی‌تی اسکن، برای نمایان کردن گستردگی بیماری و امکان گرفتاری سایر ارگان‌ها کمک خوبی است.
درمان شامل بیرون آوردن کامل مجرای نافی مثانه‌یی وقله‌یی مثانه‌ می‌باشد.اما زمانی که بازمانده‌ی اوراکال با مثانه ارتباط ندارد، بیرون آوردن تنها بازمانده‌ کافی است. بیرون آوردن کامل آن برای پیشگیری از بازگشت کیست ویا پیدایش سرطان است.
از دیرباز عمل اوراکوس از ناف آغاز و به روش بیرون از صفاق تا مثانه انجام می‌شده و می‌شود. این روزها لاپاروسکوپی هم نشان داده شده که روشی به خوبی به جای عمل باز است. کیست اوراکی که موجب بسته شدن روده شود بسیار کمیاب است.
بهترین راه درمان آزاد کردن روده از دیواره‌ی کیست و برداشتن آن است. گر چه بازمانده‌ی اوراکوس کمیاب است، اما رواست که در تشخیص افتراقی بسته شدن روده، در شکم دست نخورده، جای داده شود.
کیست‌های ناحیه‌ی ناف پر از ماده‌یی سفت و در زمان عفونت چرکی می‌باشد. درمان‌های غیر جراحی کمکی نمی‌کند و بیمار درد و رنجش باقی می‌ماند، بهترین روش جراحی است که با تخلیه‌ی کامل و شستشو و کورتاژ درون کیست ‌بهبود می‌یابد. این کار باید با بیهوشی انجام پذیرد و بعد بیمار از پانسمان درست و تا بهبودی از آنتی‌بیوتیک‌، دست کم ۷ روز بهره بگیرد.
درباره‌ی سینوس هم پس از تمیز کردن و شستشو و کورتاژ، ۲ لبه‌ی شکاف ناف را به پوست ۲ سانتی‌متر دور از ناف یک بخیه کششی می‌زنیم که زخم تا پر شدن حفره باز بماند و بسیار کارساز بوده است.     پروفسور محمود لطفی جراح

  ● گلومرونفریت حاد
بعد از یك عكس‌العمل آنتی‌ژن را آنتی‌بادی بعضی از این كمپلكس‌ها در گلومرول‌ها به تله می‌افتد كه منجر به ادم و scar می‌شود كه نهایتاً منجر به گلومرونفریت یا التهاب گلومرولی می‌شود عفونت‌های استروپتوكوكی كه مورد معالجه قرار نمی‌گیرند منجر به گلومرونفریت حاد شده كه بین ۱۲-۳ ماه از بین می‌رود این بیماری شامل تورم و آماس گلومرولی است كه ناگهانی شروع شده و مدت آن كم است كه می‌تواند به سمت نارسایی كلیوی پیش‌ برود.
▪ علائم:
كاهش ادرار- بوی ادرار در تنفس و عرق- خارش- سوزش- استفراغ- تشنج- از بین رفتن رنگ طبیعی پوست- سردرد- بی‌اشتهایی- تب مختصر- خیز خفیف- هایپرتانسیون مختصر- هماتوری واضح- پروتثینوری- سیلندرهای گلبول قرمز خون- وجود سلول‌های اپی‌تلیال در ادرار الیگوری.
▪ علائم آزمایشگاهی:‌
كاهش GFR، افزایش ازت اوره خون، افزایش كراتی‌نین، قطعیت تشخیص وجود سیلندر گلبول قرمز در ادرار است.
درمان خاص وجود ندارد بلكه علت به‌وجود آورنده آن یعنی استرپتوكوك را با آنتی‌بیوتیك درمان می‌كنند.
● هدف درمان:
۱) كاهش ازت سرم كه ناشی از شكستن پروتئین‌های نسوج است.
۲) كاهش فشار خون یا ادم
۳) مصرف پروتئین جهت ترمیم بافت‌ها در نسوج نه استفاده برای كالری‌زایی
۴) بهبود در عملكرد كلیه
۵) تأمین رشد در كودكان و پیشگیری از تأخیر رشد در طی زمان
● رژیم:
۱) در بیماران مبتلا به الیگوری لازم است دریافت مایعات را به ۷۰۰-۵۰۰ میلی‌لیتر محدود كنیم در صورت لزوم پروتئین‌ نیز محدود می‌شود.
۲) برای بیمارانی كه دچار اورمی هستند بهتر است پروتئین رژیم gr/­kgBW۳/۰-۲/۰ باشد و از نوع HBV باشد در صورت تحمل می‌توان Pr به gr/­kgBW۶/۰-۵/۰ تجویز كرد كه ۷۰% HBV و ۳۰% LBV باشد.
۳) اگر بیمار مبتلا به ادم یا فشار خون باشد لازم است Na دریافتی ۱۰۰۰-۵۰۰ میلی‌گرم تجویز شود.
۴) برای پیشگیری از مصرف پروتئین جهت ایجاد انرژی لازم است بیمار از یك رژیم پر كالری یعنی حدود kcal/­kgBW۳۵ برخوردار شود (۳۰%-۲۵Fat) (۶۵%-۶۰cho)
۵) اگر مقدار ادرار به مقدار زیادی كاهش پیدا كند باید مصرف پتاسیم و فسفر محدود شود (۵۰۰-۴۰۰ میلی‌گرم)
۶) بعضی از بیماران برای دفع مواد زاید از دیالیز استفاده می‌كنند.
۷) از مكمل ویتامین D۳ Fe , Ca , و مولتی ویتامین استفاده شود.
۸) استفاده از رژیم‌های گیاهی و اسیدهای چرب امگا ۳ ممكن است مفید باشد بخصوص در كسانی كه دچار اختلالات چربی خون هستند.
● گلومرونفریت مزمن:
هرگاه گلومرونفریت حاد ۲-۱ سال بهبود نیافت ضایعات ادامه پیدا كرده و به گلومرونفریت مزمن تبدیل شده كه علائم خاصی ندارد و فقط به وسیلهٔ بررسی‌های آزمایشگاهی قابل تشخیص است یا پیشرفت علائمی مانند پروتثینوری،‌ هماتوری، هایپرتانسیون و تغییرات عروقی در شبكیه چشم بروز می‌كند كلیه‌ها قادر به تغلیظ ادرار نبوده و تكرر ادرار و فاكتوری وجود دارد چگالی ادرار كاهش پیدا می‌كند در مراحل پیشرفته، بیماری توأم با ادم وسیع و پروتثینوری شدید می‌باشد گاهی هیپوپروتثینما و كم‌خونی اتفاق می‌افتد و علائم نارسایی كلیوی بالآخره ظهور می‌كند.
● اهداف رژیم درمانی شامل:‌
۱) تأمین تغذیه مناسب جهت اصلاح وضعیت متابولیكی بیمار
۲) كنترل و تصحیح كمبود پروتئین برای جلوگیری از كاتابولیسم پروتئین جهت كاهش تولید اوره و...
۳) جلوگیری از بروز ادم، كنترل فشار خون، عفونت مجاری ادراری و دفع پروتئین از راه ادرار
۴) تأمین غذای اشتهاآور و سهل‌الهضم بر حسب نیاز
در مواردی كه كلیه دفع مواد زاید را به صورت طبیعی انجام می‌دهد مقدار مجاز پروتئین بر طبق توصیه RDA است. با پیشرفت بیماری و افزایش مواد ازت‌دار خون به ویژه اوره مقدار دریافتی پروتئین به ۴۰ گرم یا كمتر تنزل می‌یابد لازم است مقدار كافی كربوهیدرات و چربی تأمین گردد كه نیازهای انرژی بدن تأمین شده و بدن دچار فاز كاتابولیسم نگردد محدودیت سدیم در صورت بروز ادم لازم است در مرحلهٔ پرادراری نفریت مقدار زیادی سدیم ممكن است دفع شود زیرا كلیه قادر به باز جذب آن نیست در این صورت محدودیت شدید سدیم منجر به تخلیه ذخایر سدیم همراه با ضعف تهوع و شوك می‌شود.
● توصیه‌های رژیمی:‌
۱) رژیم بیمار را با توجه به پیشرفت بیماری تعدیل كنیم.
۲) سطح پروتئین توصیه شده را باید در حدی نگه داشت كه كلیه بتواند مواد زاید حاصل از آن را دفع كند. RDA را در مورد این بیماران باید محاسبه كرد و بعد از آن مقادیر ویتامینها و مواد مغذی را كه از طریق ادرار از دست رفته به آن اضافه نمود. هنگامی كه مقدار BUN افزایش پیدا می‌كند مقدار پروتئین دریافتی را باید به gr/­kgBW۶/۰ كاهش داد.
۳) انرژی مورد لزوم بیمار باید با كربوهیدرات و چربی تكمیل شود ۳۰۰۰-۲۰۰۰kcal برای بالغین یا ۴۰-۳۰kcal/­kgdayW
۴) مقدار سدیم دریافتی را برای بیمارانی كه دچار ادم هستند محدود كنیم به دقت سطح سدیم را باید در نظر داشت زیرا كه تخلیهٔ سدیم بیمار در مرحلهٔ دیورتیك گلومرونفریت مزمن می‌تواند صورت گیرد همین‌طور لازم است سطوح پتاسیم و فسفر چك شود.
۵) كودكانی كه دچار اورمی هستند نیاز به ویتامین D۳ برای رشد و بهبود اشتها دارند.
۶) استفاده از غذاهای گیاهی و سویا و همین‌طور مصرف اسید چرب امگا۳ می‌تواند مفید باشد.
۷) احتباس مایعات در بدل بهتر است با محدود كردن سدیم كنترل شود تا با محدود كردن مایعات بیمارانی كه مبتلا به ادم هستند اغلب علی‌رغم احتباس آب در بدن آن‌ها احساس تشنگی می‌كند زیرا آب موجود در بدن آن‌ها كه تجمع پیدا كرده قابل استفاده برای بدن نمی‌باشد.    
 

  كلیه های شما لوبیا شكل هستند، هر كدام به اندازه مشت دست بوده و محل استقرار آنها نزدیك میانه پشت بدن درست زیر قفسه سینه است.
كلیه های شما خون را تصفیه می كنند. تصفیه در واحدهای بسیار كوچكی درون كلیه های شما به وقوع می پیوندد كه نفرون نامیده می شوند. هر كلیه حدود یك میلیون نفرون دارد كه وظیفه آنها جابجایی مواد و آب زائد بوده كه در نهایت تبدیل به ادرار می شوند.ادرار از میان لوله هایی به نام میزنای (حالب) وارد مثانه می شود. در آنجا ادرار نگهداری شده تا زمانی كه شما به دستشویی می روید.
مواد زائد در خون از شكستگی معمول بافت های فعال و از غذاهایی كه شما تغذیه می كنید حاصل می شود. چنانچه كلیه های شما این مواد زائد را جابجا نكنند، این مواد در خون شما انباشته می گردد و به بدن شما صدمه وارد می كند.
●بیماری كلیه چیست؟
بیماری كلیه از صدمات وارده به نفرون ها حاصل می شود؛ همان ساختارهای بسیار ریز درون كلیه های شما كه خون را تصفیه می كند.معمولاً صدمه به كلیه ها به آرامی و طی سال های متمادی و در هر دو كلیه رخ می دهد ولی متأسفانه هیچ گونه آثار و نشانه روشن و واضحی وجود ندارد، بنابراین شما از رخداد آن هیچ گونه علائم و نشانه ای متوجه نخواهید شد.
●علت های معمول بیماری كلیه
▪ دیابت: در دیابت (مرض قند) بدن گلوكز (قند) را به صورت درست استفاده نمی نمایند. گلوكز در خون شما باقی مانده و مانند سم عمل می كند، اگر شما دیابت داشته باشید می توانید از بیماری كلیه توسط كنترل میزان قند خون جلوگیری به عمل آورید.
▪ فشار خون بالا: فشار خون می تواند به شریان های كوچك خون در كلیه های شما لطمه وارد كند. زمانی كه این جریان رخ بدهد، كلیه های شما نمی توانند مواد زائد خون را به درستی تصفیه نمایند. اگر شما دچار فشار خون بالاهستید، داروهایی كه پزشك برای شما تجویز می كند را استفاده نمایید.
▪ عامل ارث: بعضی از بیماری های كلیوی ناشی از فاكتورهای ارثی است و می توانند در خانواده از نسلی به نسل دیگر به ارث برسند. چنانچه خانواده شما هرگونه بیماری كلیوی داشته باشند شما ممكن است در معرض خطر بیماری كلیه قرار بگیرید و بایستی حتماً با پزشك خود در این مورد مشورت نمایید.
ـ آیا من در معرض بیماری كلیه هستم؟
- آیا شما بیماری قند دارید(معضلاتی در رابطه با قند خون)؟
- آیا شما فشار خون بالا دارید؟
- آیا مادر، پدر، خواهر یا برادر شما تاكنون اختلالات كلیه داشته؟ (یعنی بیماری كلیوی در خانواده شما ارثی بوده؟)
چنانچه شما به هر یك از پرسش ها جواب مثبت بدهید در خطر بیماری كلیوی قرار دارید و اكنون زمان آن فرا رسیده تا با پزشك معالج خود در مورد انجام یك آزمایش صحبت كنید؛ این عمل حتی می تواند زندگی شما را نجات دهد.
●چگونه پزشك من می تواند بگوید كه من دچار بیماری كلیه هستم؟
اوائل بیماری معمولاً آرام و بی سر و صداست، مانند فشار خون بالا و دارای هیچ گونه علائمی نیست. شما ممكن است دچار این بیماری شده باشید ولی از آن آگاه نباشید زیرا شما اكنون احساس درد و ناراحتی نمی كنید.
- به وسیله اندازه گیری میزان سرم كراتی نین در خون می توان میزان تصفیه خون توسط گلومرول های كلیه را تخمین زد.
- اندازه گیری میزان پروتئین در ادرار: بالا بودن میزان پروتئین نشان دهنده این است كه كلیه های شما خوب كار نمی كند.
- چك كردن فشار خون نیز می تواند یكی از راه های مهم باشد.
●اگر من دچار بیماری كلیه هستم، چگونه می توانم آن را درمان كنم؟
متأسفانه، بیماری كلیه را اغلب نمی توان درمان كرد، اما چنانچه شما در مراحل اولیه بیماری باشید قادر خواهید بود با انجام اقدامات خاص كاری كنید كه كلیه های شما دوام بیشتری پیدا كنند. شما همچنین علاقه مند هستید تا خطر حملات قلبی و سكته های مغزی كاهش یابد. زیرا بیماران كلیوی نسبت به این خطرات مستعد هستند.
* چنانچه شما دچار بیماری قند هستید، گلوكز خون خود را تحت مراقبت قرار دهید و آن را كنترل نمایید و همچنین با پزشك خود در مورد درمان جدید مشاوره كنید.
* افرادی كه كلیه های آنها كم كار می كند، بایستی فشار خون خود را كنترل نموده و حتی الامكان از بالا رفتن آن جلوگیری نمایند. داروهای مهاركننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین(ACE) مثل كاپتوپریل و انالاپریل و یا داروهای مهاركننده گیرنده آنژیوتانسین ۲ (ARB) مثل لوسارتان می تواند یكی از داروهای آنها باشد.
●اگر كلیه من كاملاً از كار بیافتد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
از كار افتادن كامل كلیه را گاهی اوقات مرحله آخر بیماری كلیوی (ESRD )می گویند.اگر كلیه های شما كاملاً از كار بیافتد، بدن شما پر از آب و مواد زائد می شود كه این وضعیت را ازوتمی می نامند، ممكن است دست ها و پاهای شما متورم گردد، شما احساس خستگی خواهید كرد، بدن شما ضعیف می شود زیرا كه نیاز به خون تمیز برای عملكرد خود دارد.
●دیالیز
در همودیالیز خون شما از طریق یك دستگاه فرستاده می شود تا مواد زائد را تصفیه نماید. خون تمیز و تصفیه شده به بدن شما بازگردانده می شود. همودیالیز معمولاً در یك مركز دیالیزی ۳ بار در هفته به مدت ۳ تا ۴ ساعت انجام می شود.
●پیوند كلیه
كلیه اهدایی شاید از طرف یك اهدا كننده ناشناس باشد كه اخیراً فوت كرده و یا می تواند از طرف یك فرد زنده (از طرف یكی از اقوام) باشد.كلیه ای كه شما دریافت می كنید بایستی به درستی با بدن شما هماهنگی داشته باشد. هر چه كه كلیه جدید به شما شباهت بیشتری داشته باشد به همان اندازه احتمال اینكه سیستم ایمنی شما آن را دفع كند كمتر خواهد بود حتی ممكن است تا زمانی كه سیستم ایمنی بدن شما عادت كند و تا هماهنگی كه كلیه پیوندی دفع نگردد از دارو نیز استفاده نمایید.
منبع: NIH
ترجمه:آرش سیوانی    
  روزنامه همشهری