ـ طبق آمار، ايران در حال حاضر پانزدهمين واردكننده بزرگ سيگار دردنيا است و دخانيات، سالانه 2 تا 3 هزار ميليارد تومان سرمايه كشور راازبين مي‌برد اما درميان افراد مصرف كننده سيگار، چه تعداد از ميان قشر دانشجو وجود دارند؟
اعداد اين پرسش مانند اغلب آمارهاي ديگر كشورمان تا به حال جوابي رسمي نيافته است اما بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه مصرف سيگار در دوران تحصيل در مراكز دانشگاهي در ميان دانشجويان پسر سال اول 8/ 21 درصد است كه در سال آخر به 4/ 28 درصد افزايش مي‌يابد.
همچنين بر طبق آمار كلينيك ترك دخانيات تهران، مصرف سيگار در ميان دختران دانشجوي سال اول 7/ 2 درصد است كه تا سال آخر دانشگاه به 8/ 7 درصد افزايش پيدا مي‌كند.
سيگار معياري براي كم نياوردن دربين همسالان؟
بيشترين علت گرايش جوانان به سيگار وساير مواد دخاني چيست؟ به گفته منيره هادي كارشناس ارشد مشاوره، بيشتر كساني كه براي مشاوره همزمان ترك سيگار به دفتر او مراجعه مي‌كنند، افراد بين سنين 20تا 30 ساله‌اي هستند كه اغلب دلايل مشابهي را براي آغاز سيگار كشيدنشان بيان مي‌كنند.
هادي درادامه بيان كرد: «اين مراجعان مواردي مثل رفع دلشوره و اضطراب، تقويت ذهن، رفع خستگي، رفع عصبانيت را به سيگار نسبت مي‌دادند. در اين ميان شايعترين باور «رفع عصبانيت» بوده است.»
اين كارشناس مشاوره در ادامه اظهارات خود افزود: «البته مواردي هم وجودداشت كه دليل آغاز مصرف سيگار را كم نياوردن دربين همسالان بيان داشته‌اند.»
همچنين يكي از كساني كه براي مشاوره در دفتر حضورداشت در اين باره گفت: «اولش در دوره پيش دانشگاهي، براي اينكه به دوستانم ثابت كنم كه بزرگ شدم و مستقل از پدر و مادرم مي‌توانم تصميم بگيرم، به صورت تفريحي سيگار مي كشيدم. بعد از ورود به دانشگاه كه البته در شهر خودمان نبود؛ به طور دائم و هر روز به سيگار رو آوردم.»
محمد جواد انگيزه تركش را اين‌گونه بيان مي‌كند: «از حدود يك‌ماه قبل به خاطر درد‌هايي كه در اطراف قفسه سينه‌ام شروع شده بود به دكتر مراجعه كردم. دكترهم خيلي ساده به من گفت اگه مي‌خوام زنده بمونم بايد سيگار رو كنار بذارم. حالا هم دو هفته است كه براي ترك اقدام كردم.»
آمارها نگران كننده
مشاور رئيس كميسيون اجتماعي مجلس هم از افزايش آمار گرايش دانشجويان و دانش آموزان به سيگار نگران است.
به نوشته تهران امروز، او مي‌گويد: «متاسفانه گسترش گرايش دانشجويان به سيگار و قليان باعث شده زمينه مناسبي براي جوانان براي مصرف مواد مخدر ايجاد شود.»
دكتر مجيد ابهري مي‌افزايد:«جاي نگراني است كه عده‌اي سودجو دانشجوياني كه خارج از محل زندگي والدينشان تحصيل مي‌كنند را با بدآموزي‌هايي مانند غلبه برغصه دوري و غم دانشجويان را تشويق به مصرف سيگار و قليان مي‌كنند.»
وي ادامه داد:«متاسفانه سيگار بين جوان‌هاي ما مد شده و بايد يك فكري به حال اين ماجرا كرد.» به اعتقاد اين رفتارشناس 70 درصد دانشجوياني كه به سمت مصرف سيگار كشيده شده‌اند مهارت «نه گفتن» نداشته‌اند براي همين تاكيد مي‌كند كه اساتيد دانشگاهي تدريس مهارت‌هاي زندگي را جدي بگيرند تا دانشجويان با اصول اوليه مهارت‌هاي زندگي آشنا شوند.
عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي همچنين از گسترش مصرف سيگار در پايه‌هاي تحصيلي پايين در كشور نگران است و مي‌گويد:«طبق تحقيقاتي كه انجام داده ايم مشخص شده كه 70 درصد دانش آموزان پسر دبيرستاني در سنين 16-17 سال حداقل يك بار سيگار كشيده اند.»
او مي‌گويد:«نكته مهم اين تحقيق اين است كه 40 درصد دانش آموزان نه تنها يك بار سيگار تجربه كرده‌اند بلكه به صورت تفنني و روزي 3-4 نخ سيگار مي‌كشند.»
مشاور رئيس كميسيون اجتماعي مجلس مي‌گويد: «90 درصد دانش آموزان سيگار را در راه خانه تا مدرسه تجربه مي‌كنند و اين جاي نگراني دارد به خاطر همين بايد قوانيني در كشور وضع بشود كه با فروشندگان سيگار براي سنين پايين برخورد شود كه اگر اين اتفاق بيفتد آن وقت كنترل آمار نگران كننده مصرف سيگار در بين دانشجويان كار راحت تري خواهد بود.»
دانشجويان سالم ترند؟
اما حميد يعقوبي رئيس مركز مشاوره وزارت علوم با بيان اينكه مصرف مواد دخاني در دانشگاه‌ها بسيار كمتر از ساير مكان‌هاست، گفت: «بر طبق آخرين آمار اعلام شده از سوي ستاد مبارزه با مواد مخدر، يك ميليون و 200 هزار نفر در كشور معتاد هستند و 800 هزار نفر نيز به صورت تفنني مواد مصرف مي‌كنند كه اين آمار سه درصد كل جمعيت كشور را در بر مي‌گيرد. در دانشگاه‌ها نيز با مصرف تفنني مواد و عمدتا دخانيات مواجه هستيم كه در اين راستا بايد عوامل هيجان طلبي و روان شناختي را در دانشگاه‌ها كنترل كنيم.»
يعقوبي با بيان اينكه دانشجويان سالم‌تر از ساير جوانان جامعه زندگي مي‌كنند كه اين موضوع به دليل جايگاه و موقعيت اجتماعي آنهاست، گفت:«اخيرا با اداره كل پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر قراردادي منعقد كرده ايم تا پژوهشي در زمينه ميزان مصرف دخانيات و مواد مخدر در دانشگاه‌ها انجام گيرد.»
او همچنين از بودجه 500 ميليون توماني براي آموزش مهارت‌هاي زندگي به دانشجويان و همچنين كارمندان در بحث پيشگيري از مصرف دخانيات و مواد مخدر ياد كرد و افزود: «از جمله اين مهارت‌ها مي‌توان به قدرت نه گفتن توسط دانشجويان اشاره كرد.»
از سوي ديگر دكتر سيد مهدي طيبي تفرشي دبير شوراي مركزي انضباطي دانشجويان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي؛ در گفت‌وگويي با خبرگزاري مهر اظهار داشت: «در شيوه نامه جديد اجرايي انضباطي دانشجويان استعمال دخانيات در دانشگاه و اماكن مرتبط يعني هر فضايي كه به دانشجو و دانشگاه مرتبط باشد تخلف اخلاقي محسوب مي‌شود.»
طيبي اضافه كرد: «در صورت ارتكاب دانشجويان به اين تخلف در مرحله اول بندهاي 2 تا 5 شيوه نامه اجرايي كه از اخطار شفاهي تا درج در پرونده است اعمال مي‌شود و در صورت تكرار تا بند 12 كه در نهايت به دو ترم محروميت (تعليق) مي‌انجامد قابل تشديد است.»
او يادآور شد: «البته تاكنون حكمي در اين زمينه نداشته ايم كه دانشجويان به طور عمدي بخواهند فضا را آلوده كنند و تاكنون با اخطار شفاهي موضوع حل شده است.»
او گفت: «اين شيوه براي تمامي دانشجويان دختر و پسر اجرا مي‌شود و تفاوتي نيز ميان دانشگاه‌هاي وابسته به وزارت بهداشت يا علوم وجود ندارد.»
چه راهكاري بايد انديشيد؟
اما كارشناسان معتقدند علاوه بر زمينه‌هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در بروز گرايش مصرف دخانيات در جوانان و بخصوص دانشجويان، مشكلات روان شناختي نيز در گراييدن آنها به استفاده از مواد دخاني موثر است.
مجيد جمشيديان استاد دانشگاه، با بيان اينكه در همه اموري كه مربوط به اختيار انسان مي‌شود چه در ايجاد و چه در ترك آن چهار عامل مهم «علم و آگاهي»، «علاقه و تنفر»، «مهارت و امكان» نقش اساسي را ايفا مي‌كند، گفت: در گرايش دانشجويان و عموم جوانان به مصرف مواد دخاني نيز شاهد هستيم اين چهار عامل مهم رواني تأثيري بسزا دارد.
همچنين او گفت: از سويي برخي آگاهي‌هاي غلط چون اين باور كه مصرف سيگار باعث آرامش روحي و رواني دانشجو شده يا ذهن او را باز مي‌كند، در گراييدن دانشجو به سمت سيگار تأثير دارد.
جمشيديان به علاقه و تنفر در استفاده از مواد دخاني اشاره كرد و گفت: مشكلات فردي دانشجويان چه در جامعه و زندگي شخصي و چه در محيط دانشجويي به نحوي است كه علاقه افراد به سلامت شخصي آنها بسيار كم شده و اين امر موجب مي‌شود خيلي اوقات با داشتن آگاهي از مضرات سيگار، به مصرف آن بپردازند.
به گفته اين استاد دانشگاه، از طرفي علاقه داشتن به سلامتي فردي و تنفر از بيماري‌ها روحي - رواني در دانشجو، كمك مي‌كند تا او از مصرف مواد دخاني اجتناب ورزد. وي ادامه داد: شرايط محيطي زندگي دانشجو نيز به گونه‌اي است كه بسياري از تصميمات را بدون هوشياري كامل مي‌گيرد و بعد كه متوجه تصميم خود مي‌گردد، تازه پي به اشتباه خود مي‌برد.
