|
یبوست
|
«یبوست» مشكل شایعی است كه در همه سنین دیده می شود. هرچند این مشكل در سالمندی بیشتر است ، ولی باید بدانید كه افزایش سن دلیل یبوست نیست ؛ بلكه عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند.مثلاً گاهی بیماری خاصی موجب یبوست می شود ولازم است كه برای بررسی علت و درمان بیــماری، به پزشك مراجعه كنید. گاهی نیز مصرف داروها موجب یبوست می شود كه در این مورد نیز، باید از پزشك خود سوال كنید. اما در اغلب موارد، شیوهٔ زندگی ما باعث یبوست می شود. پس می توان با توجه به موارد زیر این شیوه را اصلاح و بروز یبوست را كاهش داد:
● عادت غذائی
كم خوردن مواد غذایی حاوی «فیبر» موجب یبوست می شود. در كتاب اول این مجموعه گفتیم كه میوه ها و سبزی ها، غلات سبوس داروحبوبات دارای «فیبر» هستند. وقتی كه مشكلات دندانی داریم ، جویدن غذا سـخت است بنابراین میوه و سبزی كمتری خورده و دچار یبوست می شویم. درچنین مواردی از سبزی های خرد شده یا میوه های پخته و یا رنده شده می توانیم استفاده كنیم .بنابراین مواد غذایی حاوی فیبر را بیشتر بخورید. این ارزانترین و راحتترین راه درمان یبوست است . گلابی رسیده ، آلو ، توت ، انگور ، گوجه فرنگی ، كاهو و سایر انواع میوه ها وسبزی ها دارای فیبر هستند. همچنین نان جو یا نان كامل گندم كه دارای سبوس باشند حاوی فیبر هستند و یبوست را كم می كنند.
افراد سالمند كمتر احساس تشنگی می كنند . اگر فقط زمانی كه تشنه هستید آب وسایر مایعات را بنوشید ، مطمئن باشید كه مایعات كافی به بدن شما نمی رسد . مصرف كم مایعات نیز موجب یبوست می شود.سعی كنید در طول روز حداقل ۶ تا ۸ لیوان مایعات كه بهتر است آب ساده باشد بنوشید. اگر صبح ها بعداز بیدار شدن از خواب یك لیوان آب بنوشید، چند دقیقه بعد روده ها به كار می افتند.چند ساعت قبل از خواب، یك لیوان شیرگرم كم چربی بنوشید. این كار ضمن تامین مایعات بدن به كار كردن روده هم كمك می كند. همچنین موجب می شود شب راحت تر بخوابید.
۲) فعالیت بدنی :
افـــرادی كه در طول روز تحرك كمی دارند وزیاد می نشینند، معمولاً دچار یبوست می شوند. بنابراین به طور منظم ورزش كنید . نیم ساعت پیاده روی روزانه و یا انجام سایر تمرینات ورزشی به برطرف شدن یبوست كمك می كند.
۳) زمان اجابت مزاج :
كسانی كه به دلایل مختلف اجابت مزاج را به تاخیر می اندازند پس از مدتی دچار یبوست شدید خواهند شد. مثلاً زمانی كه برای كاری عجله دارند و یا بیرون از منزل هستند و تمایل به استفاده از توالت عمومی ندارند اجابت مزاج دچار تاخیر می شود.
زمانی كه نیاز به اجابت مزاج پیدا می كنید ، بلافاصله به توالت بروید . همچنین وقتی اجابت مزاج هر روز در یك ساعت معین انجام شود روده ها عادت می كنند كه در همان زمان معین كار كنند.این زمان بهتر است پس از خوردن غذا و ترجیحاً پس از خوردن صبحانه باشد. زمانی را انتخاب كنید كه كاری نداشته باشید و بتوانید بدون عجله در توالت بمانید.
اگر از توالت فرنگی استفاده می كنید ، یك زیر پایی به بلندی حدود ۱۵ سانتی متر را در زیر هر یك از پاها، بگذارید . این كار باعث می شود كه حالت چمباتمه ایجاد شود و به دفع مدفوع كمك می كند.
۴) مصرف داروهای مسهل :
اگر داروهای مسهل به طور مداوم مصرف شوند پس از مدتی روده كار طبیعی خود را انجام نداده و یبوست به وجود می آید.بنابراین از مصرف خودسرانهٔ داروهای مسهل خودداری و تنها با تجویز پزشك آنها را مصرف كنید.موارد زیر باید به پزشك مراجعه كنید:
▪ اگر به تازگی دچار یبوست شده اید.
▪ اگر اخیراً عادت اجابت مزاج شما تغییر كرده است . مثلاً تعداد دفعات اجابت مزاج كمتر یا بیشتر شده است ویا مدفوع سفت تر یا شل تر شده است.
▪ اگر هنگام اجابت مزاج درد دارید.
▪ اگر درمدفوع شما خون دیده می شود.
▪ اگرمدفوع شما سیاه رنگ شده است.
▪ درصورت دیدن خون در ادرار به پزشك مراجعه كنید.
ـ ادرار
ـ دفع ادرار
مواد زاید و سموم بدن از طریق كلیه ها وارد ادرار می شود. ادرار در مثانه جمع می شود و بــا پر شدن مثانه احساس دفع ادرار ایجاد می گردد.با افزایش سن ، دفع ادرار دچار تغییراتی می شود.برای مثال :
تحمل نگهداشتن ادرار كمتر می شود.كار كردن كلیه ها در طول شب هم ادامه می یابد.عضلات شكم و لگن ضعیف می شوند. مثانه كاملاً خالی نمی شود.این تغییرات موجب می شود كه :
▪ نگهداشتن ادرار مشكل تر شود.
▪ در طول شب چندین بار برای ادرار كردن بیدار شویم.
▪ دفعات ادرار كردن بیشتر شود.
▪ احتمال عفونت ادراری و تشكیل سنگ افزایش یابد.
ایــــن تغییرات طــــبیعی احتمال بروز برخی بیماری ها را بیشتر می كند. یكی از این بیماری ها «بی اختیاری ادرار » است.
● بی اختیاری ادرار
آیـــــا به هنگام عطسه، سرفه، خنده، یا حركت كردن متوجه می شوید كه چند قطره ادرار بی اختیار می ریزد؟
آیا زمانی كه احساس دفع ادرار دارید، تا رسیدن به دستشویی، نمی توانید خود را نگهدارید؟
آیا ادرارتان قطره قطره می ریزد؟همهٔ موارد فوق می توانند علائمی از بی اختیاری ادرار باشند. بی اختیاری ادرار می تواند به دلیل عفونت های ادراری، عفونت های زنانگی، بزرگی غدهٔ پروستات، تجمع مدفوع، استفاده از برخی داروها و یا حتی شل و ضعیف شدن عضلات كف لگن و شكم ایجاد شود.
شما با این مشكلات چه می كنید؟
آیا سعی می كنیدكمتر از خانه خارج شوید؟
آیا در مهمانی ها شركت نمی كنید؟
آیا خوردن آب و مایعات دیگر را كم می كنید؟
در صورت ابتلا به بی اختیاری ادرار ابتدا به پزشك مراجعه كنید تا علت ایجاد كنندهٔ آن درمان شود و مجبور نشوید كه به خاطر آن فعالیت های اجتماعی، رفت وآمدها و مصاحبت با دوستان را كم كنید.
همچنین نوشیدن آب را كم نكنید. زیرا آب كافی برای دفع سموم بدن و جلوگیری از عفونت ادراری و پیشگیری از تشكیل سنگ های ادراری لازم است.در این جا ما انواع بی اختیاری ادرار و توصیه هایی برای هر كدام از آنها را می گوییم .عفونت ادراری به راحتی با آزمایش ادرار تشخیص داده می شود.● انواع بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار یكی از سه حالت زیر را دارد:
۱) حالت اول بی اختیاری ادرار:
در این حالت هنگام عطسه، سرفه، خنده و برخاستن از زمین، بی اختیار چند قطره ادرار خارج می شود. این حالت در زن ها خیلی بیشتر است كه ممكن است به علت عفونت ادراری ،تغییرات مجرای ادرار با افزایش سن و یا زایمان های متعدد باشد. توصیه هایی برای حالت اول بی اختیاری ادرار :
▪ این مشكل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشك مراجعه كنید.
▪ هر ۲ ساعت برای ادرار كردن به توالت بروید.
▪ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
▪ بعد از ساعت ۸ شب ازنوشیدن مایعات خودداری كنید.
▪ لباس های آزاد و راحت بپوشید.
▪ عضلات كف لگن را تقویت كنید .
▪ مثانه را تقویت كنید.
▪ نوشیدن آب كافی برای جلوگیری از عفونت ادراری لازم است.
۲) حالت دوم بی اختیاری ادرار:
در ایـن حالت احساس ناگهانی و شدید برای ادرار كردن ایجاد می شود. اما قبل از رسیدن به دستشویی ادرار می ریزد. توصیه هایی برای حالت دوم بی اختیاری ادرار :
▪ این مشكل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشك مراجعه كنید.
▪ هر ۲ ساعت برای ادرار كردن به توالت بروید.
▪ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
▪ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری كنید.
▪ لباس های آزاد و راحت بپوشید.
▪ برای داشتن آرامش تمرین كنید .دركتاب چهارم این مجموعه توصیه هایی برای آرامش بیشتر ارایه می شود.
▪ از ورزش های سخت اجتناب كنید.
▪ قهوه، نوشابه های گازدار، غذاهای پرادویه میل نكنید.
▪ مثانه را تقویت كنید.
▪ عضلات كف لگن را تقویت كنید .
● چگونه مثانه را تقویت كنیم؟
برای این كار سعی كنید كم كم مدت زمان بیشتری ادرارتان را نگه دارید.برای شروع هر ۲ ساعت یك بار ادرار كنید. به تدریج سعی كنید این مدت زمان ۲ ساعت را بیشتر كنید.اینكه چقدر این فاصلـه زمانـی را بیشتر می كنید به خودتان بستگی دارد؛ ولی باید درحدی باشد كه ادرار نریزد. كم كم این فاصله را به ۳ تا ۴ ساعت برسانید. این تمرین را لازم نیست كه شب ها انجام دهید. با انجام این تمرین توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار بیشتر می شود.
● چگونه عضلات كف لگن را تقویت كنیم ؟
▪ تمرین اول:
هربار كه برای ادرار كردن به توالت می روید، چندین بار به طور ارادی، دفع ادرار را شروع و قطع كنید.
▪ تمرین دوم :
ناحیهٔ مقعد را سفت كنید؛ مانند حالتی كه می خواهید مانع دفع مدفوع شوید و این حالت را برای مدت ۵ ثانیه حفظ نموده و بعد رها كنید. در طول انقباض نفس خود را حبس نكنید. این كار را چندین بار در طول روز انجام دهید.تكرار تمرین باید در حدی باشد كه خسته نشوید. این تمرین را در حالت ایستاده ، نشسته و یا خوابیده می توانید انجام دهید.
۳) حالت سوم بی اختیاری ادرار :
در این حالت مثانه خیلی پر شده است وادرار به صورت قطره قطره به طور غیر ارادی می ریـــزد. زمانی كه فرد به دستشویی می رود ادرار به طور كامل خالی نمی شود. این حالت بیشتر در مردها دیده می شود كه دلیل آن تنگ شدن مجرای ادرار به خاطر بزرگ شدن غدهٔ پروستات است. توصیه هایی برای حالت سوم بی اختیاری ادرار :
▪ این مشكل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشك مراجعه كنید.
▪ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
▪ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری كنید.
▪ در زمان ادرار كردن عضلات شكم را سفت كنید. سپس به آرامی با دست زیر شكم را به سمت پایین فشار دهید. این فشار به مثانه منتقل شده و به تخلیه ادرار كمك می كند.
▪ برای درمان بزرگی غدهٔ پروستات به موقع مراجعه كنید.
سرطان پروستات ممكن است علائمی شبیه بزرگی پروستات داشته باشد.
سرطان پروستات اگر زود تشخیص داده شود، درمان می شود.
● بزرگی غده پروستات
غده پروستات در مسیر مجرای ادرار همهٔ مردان قرار دارد. با افزایش سن این غده بزرگ می شود و در برخی از مردان مشكلاتی را در ادرار كردن ایجاد می كند.
توجه به علائم و درمان به موقع بزرگی غدهٔ پروستات از ایجاد مشكلات بیشتر و شدیدتر جلوگیری خواهد كرد. اگر هریك از علائم زیر را دارید برای بررسی وضعیت غدهٔ پروستات به پزشك مراجعه كنید:
▪ بعد از اتمام ادرار، احساس می كنید ادرارتان كاملاً خالی نشده است .
▪ با فاصلهٔ زمانی كمتر از ۲ ساعت دوباره مجبور هستید برای ادرار كردن به دستشویی بروید.
▪ هنگام ادرار كردن چند بار ادرار قطع و دوباره شروع می شود.
▪ نگه داشتن ادرار سخت شده است .
▪ فشار جریان ادرار نسبت به قبل كم شده است .
▪ وقتی برای ادرار كردن به دستشویی می روید برای شروع ادرار مجبورید زور بزنید.
▪ بعد از رفتن به رختخواب چندین بار مجبورید برای ادرار كردن بلند شوید.
▪ سوزش ادرار دارید.
▪ ادرار قطره قطره می آید.
● خلاصه
«یبوست »یكی از مشكلات شایع است كه عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند. مصرف غذاهای حاوی فیبر مثل میوه ها و سبزی ها، نان های سبوس دار، نوشیدن مایعات كافی و اجابت مزاج در زمان مشخص از هر روز به جلوگیری از یبوست كمك می كند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم نیز فعالیت روده ها را افزایش میدهد.همواره باید در نظر داشت كه مصرف داروهای مسهل نباید اولین اقدام برای درمان یبوست باشد.
«بی اختیاری ادرار» یكی دیگر از مشكلاتی است كه در دورهٔ سالمندی شایع است . برای كم كردن این مشكل ضمن رعایت دستوراتی كه پزشك توصیه می كند انجام یـــــكسری توصیه ها از جمله تمرین هایی برای تقویت عضلات كف لگن نیز مفید است. به خاطر داشته باشید كه نباید به علت ابتلاء به بی اختیاری ادرار مصرف آب را كم كنید.بزرگی غدهٔ پروستات در مردان سالمند شایع است. اگر با علائم آن آشنا باشید می توانید برای درمان به موقع اقدام نمایید.
|
|
|
