اسلام پزشک بی دارو

ج - ميكروبها 
ميكروب ها موجودات ريزه ذره بينى اند كه با چشم عادى ديده نمى شوند، همه ميكروبها مضر نيستند؛ بلكه بعضى از آنها در زندگى انسانها كاملا لازم و موثرند.
ميكروبها را بدون ميكروسكپ ، و وسائل آزمايشى نمى توان ديد، كشف اين موجودات ريز، از زمان ((پاستور)) به بعد شروع شد.
در اسلام ، قرنها قبل از تولد ((پاستور)) و پيدايش ((ميكرسكوپ )) از اين موجودات ريزه ذره بينى خبر داده شده است .
((فتح ابن يزيد جر جانى )) كه از دوستان امام رضا(ع ) بوده ، از آن حضرت سئوال كرده است :
مقصود از اين كه خدا سميع و بصير است چيست ؟
امام (ع ) فرمود براى اين است كه خداوند از موجودات دقيق باخبر است ، آيا آثار قدرت او را در گياهان ، و حيوانات ريز مانند پشه و كوچكتر از پشه ، آن حيواناتى كه چشم ما هيچ گاه آنها را نمى بيند، مشاهده نمى كنيد حيواناتى كه به واسطه كوچكى ، نر و ماده ، بچه و بزرگ و نوزاد آنها از هم تميز داده نمى شوند.
اين حيوانات در امواج درياها، و در ميان پوستهاى درختان ، و در بيابانها و دشتها زندگى مى كنند، و در اثر كوچكى نه با چشم ديده مى شوند و نه با دست لمس مى گردند.
وبا 
وبا بيمارى مسرى و خطرناكى است ، كه ميكروب آن در سال 1883 شناخته شد. اين ميكروب مدت زيادى در آب رودخانه زندگى مى كند، سرايت غير مستقيم آن تقريبا در آب آلوده است . گاهى بطور ناگهانى بروز مى كند. و در ظرف چند ساعت جمعى را هلاك مى نمايد، و به اين سبب وباى صاعقه ناميده مى شود، عوارض آن قى و اسهال شديد، سنگينى در قلب و معده پيدا شدن دانه هاى سفيد شبيه برنج خيس خورده در مدفوع مريض ، كبود شدن لبها و گونه ها، انقطاع بول ، احساس برودت شديد و عطش مفرط، كند شدن نبض ، فرو رفتگى صدا و خشكيدگى پوست بدن به طورى كه اگر آن را با دست بكشند و فشار بدهند تقريبا به همان حالت باقى مى ماند، زيرا حالت ارتجاعى خود را در اثر كم شدن مايعات بدن از دست مى دهد ميكروب شناسان با زحمات فوق العاده دريافتند كه ميكروب وبا در ميان آب زندگى مى كند. ولى پيشوايان اسلام اين مطلب را با صراحت تمام بيان فرمودند.
امام چهارم (ع ) در كتاب صحيفه سجاديه ، در ضمن نفرين به دشمنان اسلام مى فرمايد:
و امزج مياههم بالوباء
خدايا، آبهاى آشاميدنى آنها را به ميكروب و با ممزوج كن على (ع ) در كتاب نهج البلاغه فرمودند:
وجد حوابينى و بينهم شربا و بيا
ميان من و خودشان ، آب وبا دار را آميختند و در هم نمودند.
جذام 
جذام بيمارى واگيرى است ، كه در آسيا و آفريقا و بعضى نقاط اروپا و آمريكا شيوع دارد و بر دو قسم است ، يك قسم آن داراى عوارضى از قبيل بر آمادگيهاى مسى رنگ در روى پوست بدن مى باشد كه به تدريج تغيير مى كند، و تبديل به زخم جراحت مى شود، قسم ديگر آن عبارتست از لكه هاى سفيد شبيه برص و بى حسى بعضى اعضاء بدن از قبيل بينى و دست و پا، كه گوشت آنها را فاسد مى كند؛ و از ميان مى برد، ((آكله وداء الاسد)) هم مى گويند، و در فارسى به آن ((خوره )) مى گويند.
ميكروب آن در سال 1873 كشف شد، از وقتى كه ميكروب خوره وارد بدن انسان مى شود تا بروز بيمارى يعنى دوره كمون آن به طور متوسط از يكسال تا 7 سال متغير است و به ندرت از دو ماه تا 30 سال ديده شده است .
راه سرايت جذام ، از مخاطهاى تنفسى يا پوست آزرده مى باشد، خوره و جذام نيز از بيماريهاى مسرى است . ميكروب جذام را امروزه با وسائل علمى مى بينند، ميكروب به شكل شير است ، و عجيب اين است كه پيامبر اسلام در ضمن جمله كوتاهى كه مسرى بودن اين بيمارى را بيان فرمودند با تشبيه لطيفى به انسانها آموختند كه از شخص جذامى فرار كنيد آن طورى كه از شير فرار مى كنيد.
فرمن المجذوم فراراك من الاسد
در اين روايت دو نكته تذكر داده شده 1 - بيان شكل ميكروب خوره ، به وسيله تشبيه به شير 2 - بيان مسرى بودن اين بيمارى كه بايستى از شخصى جذامى دورى كرد البته منظور از فرار اين نيست كه جذاميان را به حال خودشان واگذارند، كسى به عيادت آنها نرود تا در كنج انزوا و تنهايى بميرند، بلكه منظور از كلمه ((فرار)) معاشرت و نزديك نشدن با شخصى جذامى است . و دليل اين مطلب سخن ديگرى است از پيامبر اسلام (ص )
كره ان يكلم الرجل مجذوما الا ان يكون بينه و بينه قدر ذراع
خداوند كراهت دارد از اينكه شخصى با جذامى سخن بگويد، مگر اينكه بين شخص سالم و مريض حداقل به اندازه يك ذارع فاصله باشد.
راه ديگر براى معاشرت با جذامى اينست كه شخص ، خود را واكسينه كرده باشد كه در اين صورت مصونيت يافته و اگر به خدمت آنها بپردازد كار خوبى انجام داده است .
دستور ضد عفونى در اسلام 
با توجه به اينكه ميكروبها با سرعت فوق العاده اى ، محيطهاى مجاور و افراد و آلوده مى سازند؛ اسلام براى مبارزه با انتشار و سرايت آنها، دستور ضد عفونى كردن مكانهاى پوشيده و سقف دار، مانند اطاقها و امثال آن را داده است ، كه مى توان بخور با ((حرمل )) را يكى از آن دستورها دانست .
امام ششم (ع ) فرمودند:
((ان الشيطان لعنه الله ليتنك سبعين دارا، دون الدار التى هو فيها، و هو شفاء من سبعين داء اهونه الجذام ، فلا تغفلوا عنه ))
در خانه اى كه ((حرمل )) به طور بخور استعمال شود تا هفتاد خانه ، اطراف آن ميكروبها دور مى شوند و بخور دانه ((حرمل )) شفاء از امراض ‍ بسيارى است ، كه كوچكترين آنها ميكروب جذام است از فوائد سر شار ((حرمل )) غافل نشويد. ((حرمل نام درختى است مانند كنجد كه از بخور دانه هاى آن استفاده مى كنند.))
بعضى از ميكروبها مانند آنفلوآنزا با سرعت زيادى منتشر ميشوند حتى ممكن است در عرض يك ساعت در خانه هاى زيادى انتشار يابد. لذا در اين روايت گفته شده تا هفتاد خانه از ميكروب در امانند.

شير 
شير يكى از غذاهاى مقوى و كامل بشمار مى رود. سالم ترين شيرها، شير گاو است كه با مزاج انسان نيز مناسب تر است .
شير مملو از كلسيم است .
كلسيم نمك مخصوصى است كه براى استحكام استخوان هاى بدن ، ناخنها و موها نقش حياتى دارد، بدون كلسيم استخوانهاسست مى شوند، دندانها مى پوسند، ناخنها مى شكنند و مويها مى ريزند.
((وجود كلسيم تنها براى استخوانها، دندانها، و مويها لازم نيست بلكه براى محكم عضلات نيز وجودش نهايت لزوم را دارد. مخصوصا براى عضلات قلب كه دائما در حركت مى باشند))⁽¹²⁵⁾
مردى به امام صادق (ع ) عرض مى كند: استخوانهايم سسست و بدنم ضعيف گشته حضرت فرمود حتما شير بياشام زيرا شير تو را از لاغرى مفرط نجات مى دهد و به استخوانهايت استحكام مى بخشد.
قال له (للصادق ع ) انى اجد الضعف فى بدنى فقال له عليك باللبن فانه ينبت اللحم و يشد العظم ))⁽¹²⁶⁾
اين سخن از امام ششم (ع ) در زمانى كه نامى از كلسيم و خواص آن نبوده البته جنبه اعجاز دارد.
((بدون كلسيم ، قلب خسته و امراض قلبى ايجاد مى شوند، اين امراض ‍ اكنون عامل شماره يك مرگ انسان مى باشند.
بدون كلسيم استخوانهاى ما، سست مى شوند و آهك بدن ما، كم مى گردد. و اكثر مردم به اين بيمارى مبتلا مى باشند. ستون فقراتشان ناقص است ؛ شكستگى زياد در استخوانهاى آنهامخصوصا كشاله ران آنها پيدا مى شود.))⁽¹²⁷⁾
پيامبر اسلام (ص ) مى فرمايد:
((ليس يجزى مكان الطعام و الشراب غير اللبن ))⁽¹²⁸⁾
از خوردنيها و آشاميدنها چيزى جانشين شير نيست .
((بيمارى چيزى جز كمبود نيست و چون شير مانع كمبودى است مانع جميع امراض هم مى باشد.))⁽¹²⁹⁾
پيامبر اكرم در باره زنام حامله توصيه فرموده است كه به آنها شير داده شود كه خوردن شير سبب زياد عقل كودكشان مى گردد.
قال النبى (ص ):
((اسقوا نسائكم الحوامل الالبان . فانها تزيد فى عقل الصبى ))⁽¹³⁰⁾
((خوردن يك ليوان شير همه روزه بطور صبحانه براى زن حامله تقريبا ضرورى است . نوازد براى تامين كلسيم بدن خود احتياج به مقدار زياد كلسيم دارد و بايد آن را مادر از راه تغذيه تامين نمايد))⁽¹³¹⁾
ناسازگارى شير 
از آنجا كه هر غذايى اثر مخصوص دارد خوردن دو غذا با هم گاهى ايجاد ناراحتى مى كند. كسيكه مى خواهد كنار سفره رنگين نشيند و از غذاهاى متعددى مصر كند بايد تا اندازه اى از خواص هر يك از غذاها اطلاع داشته باشد زيرا در غير اينصورت ممكن است چندى غذاى مخالف هم را بخورد و براى خود ايجاد نگرانى كند مثلا از قديم الايام گفته خورد زيرا مسلم است كه سبب بهم خوردن مزاج ميشود. لذا مى بينيم امام صادق در بعضى موارد به اشخاصى فرموده است بيمارى شما در اثر همراه خوردن دو غذاى ناسازگار است چنانكه مى خوانيم كه شخصى به او عرض كرد:
((انى اكلت لبنا فضرنى . فقال : لا والله ما ضر شيئا قط و لكنك الكته مع غيره فضرك الذى اكلته معه فظننت ان ذلك من اللبن ))⁽¹³²⁾
من شير خوردم و مريض شدم ، حضرت فرمودند چنين نيست . تو حتما غذاى ديگرى خورده اى و آن غذا به واسطه ناسازگارى با شير تو را بيمار كرده است .
يكى از بهترين خوردنيها كه با شير سر سازگارى دارد و كليه را نيز نيرو مى بخشد خرما است كه پيامبر اكرم (ص ) در اين مى فرمايد:
((ذانك الاطيبان التمر و اللبن ))⁽¹³³⁾
دو چيز گوارايند؛ خرما با شير

عسل 
عسل مرباى طبيعى است ساختمان عسل از اين مزايا بر خوردار است .
1 - عسل نوشابه اى است كه سازندگان آن پيروان غرائزند.
بنابراين اهل تقلب و تزوير نيستند.
2 - مواد اوليه عسل ، از زيباترين و فرح انگيزترين ساخته هاى دست قدرت پروردگار يعنى گلهاى رنگارنگ و خوشبو كه در باغها و لاله زارها مى رويد تهيه مى شود بنابراين مواد اصلى عسل از هواى لطيف بهار، آبهاى چشمه و كوهسار و نور تابناك خورشيد بهره مند شده است .
3 - از مواد اوليه اش كه بگذريم ساختمان طبيعى عسل در برابر امواج پر بركت خورشيد فراهم مى شود زيرا زندگى زنبور عسل بر خلاف موريانه است موريانه ها مى كوشند كه در رطوبت و تاريكى و فضاهاى آلوده زندگى كنند ولى زنبوران عسل مى كوشند تا در ميان باغ باشند در گل و گياه غوطه ور شوند برابر نور و جاهاى خشك بهداشتى لانه و كندو بسازند.
4 - در دنيا غذا و شربتى نيست كه پس از گذشت زمانى نگندد، كپك نزند، كرم نگيرد و خلاصه طعم و بوى و مزه اش تغيير نكند و فاسد نشود ولى عسل اينطور نيست فقط عسل است كه اگر ماهها، سالها و عمرها بماند در هر فضا و مكانى باشد فاسد نمى شود مى گويند زنبور عسل به ساخته خود ماده ضد عفونى دائمى به نام اسيد فرميك مى زند و عسل خود را براى هميشه بيمه مى كند.
در عسل مواد بسيارى وجود دارد كه عمده اش از اين قرار است :
((مواد معدنى :
پتاسيم - آهن - فسفر - يد - منيزيم - سرب - منگنز - آلومينيوم - مس - سولفور - كروميوم - ليتيوم - نيكل - روى - اسميوم - تيتانيم - سديم - مواد آلى - مانيت ها - صمغ - پولن - اسيد - لاكتيك - اسيد فرميك - اسيد ماليك - اسيد تارتاريك - اسيد اگزاليك - اسيد سيتريك - رنگها - روغنهاى معطر - مواد ازته .
مواد تخميرى :
انورتاز - آميلاز - كاتالاز - (پر اكسيداز - ليپاز)
عناصر ديگر عسل :
گلوكز - لولز - ساكارز - صمغ - دكسترين - مواد البومينوئيد - سولفات ها - انورتين - اسيدفريمك - آب
عسل داراى ويتامين هاى شش گانه e-k-d-c-b-a
است برخى قائل به وجود ويتامين pp در عسل مى باشند⁽¹³⁴⁾
در عسل اينهمه مواد لازم براى انسان جمع است و شايد روى همين نظر قرآن درباره آن فرمود:
فيه شفاء الناس ⁽¹³⁵⁾
شفاء مردم در عسل است . 
عنوان شفا براى هيچ غذا و آشاميدنى ديگر در قرآن به كار نرفته است .
((در دنيا هيچ غذايى به اندازه عسل نيروهاى كهربايى و تشعشات راديو اكتيو ندارد عسل يك غذاى مفيد براى اطفال است زيرا تمام مايحتاج غذايى را بطور طبيعى دارد قندش براى هر سنى مناسب است و سرشار از قيمتى ترين مواد حياتى است تمام ويتامين ها و فلزات را دارد ويتامين ها و فلزاتى كه در گل پرورش يافته و در دامان خورشيد تربيت شده اند.
عسل غذاى زنده كننده سالخوردگان و مربى خردسالان است عسل داراى 75 درصد مواد قندى ، 5 درصد مواد سفيده ائى و 2 درصد چربى است و از اين رو ثابت ميشود كه عسل يكى از غذاهاى نيرو بخش است .
عسل 13 ميلى گرم فسفر، 4 ميلى گرم كلسيم و 7 ميلى گرم آهن در بر دارد. مقدارى هم مس در عسل وجود دارد اين مواد معدنى بلافاصله وارد جريان خون مى شود، آهن عسل مرض كم خونى و فسفر و كلسيم عسل ، بيماريهاى استخوان و ريه را معالجعه مينمايد))⁽¹³⁶⁾
امير مومنان (ع ) مى فرمايد:
لم يستشف مريض بمثل شربة عسل ⁽¹³⁷⁾
هيچ چيز مانند عسل شفاى بيمار نخواهد بود.
روايات بسيارى بطور سر بسته خاصيت عسل را بيان نموده است چنانچه در روايت ديگر است كه شفاء هفتاد بيمارى است و امروز دانشمندان ، مصارف داخلى و خارجى عسل را كه بررسى كرده اند بيشتر از اينها مصرف غذايى و دارويى است داشته است .
البته كلمه هفتاد دلالت بر زيادى و كثرت مى كند نه آنكه فقط عدد مخصوصى را بفهماند.
((در اثر تشعشع خورشيد كه در گلها منعكس ميشود قندهاى آنها اثر عجيبى در رشد و ايجاد نيرو دارند. زيرا قندهاى زنده اى هستند كه با ويتامينهاى e-k-a تواءم بوده و آثارى از ويتامينهاى ث - ب ا - پ پ 5 ميلى گرم ويتامين ب 2 دارند. و نيز داراى الكائيدهاى شفابخشى هستند كه در گلها وجود دارد، و حتى عده اى از دانشمندان حدس وجود هورمون هايى را در عسل زده اند.
دو تن از دانشمندان روسى كشف نموده اند كه عسل داراى تاءثير فوق العاده اى در رشد است و اثر مهمى در حيات انسان دارد و معتقدند كه عسل براى رشد تمام اعضاء بدن مفيد است .
ارزش درمانى عسل فوق العاده اهميت دارد، در درجه اول اسيد فرميك است كه زنبور آن را براى حفظ از فساد به آن علاوه مى كند اين ماده ضد عفونى كننده طبيعى ، ضررى ندارد و ضد روماتيسم است و در عين حال نيروبخش مى باشد قندش يك قند بسيار خوبى است و مقوى قلب است و سبب بهبود وضع فشار مايعات بدن مى شود كمى و زيادى فشار خون را علاج مى كند براى كبد بسيار نافع است و امراض كبد را معالجه مى كند و اغتشاشات كبدى را اصلاح مى نمايد مخصوصا فوائد زيادى در درمان يرقان دارد.
اثر عسل در ريه بسيار جالب است و امراض ريوى را شفا مى دهد خواص ‍ التيام دهنده عسل قابل توجه است در مورد زخم معده و زخم روده اثنى عشر بايستى صبح ناشتا يك قاشق سوپ خورى عسل بخورند و پس ‍ از آن تا يك ساعت هيچ چيز ميل ننمايند عسل بهترين عامل براى زياد و كم شدن قند خون است ، عسل بهترين ضد عفونى كننده مجارى ادرار است ))⁽¹³⁸⁾
يكى از خواص عسل ، جلوگيرى و پيشگيرى از زكام است .
امام هشتم (ع ) به اين خاصيت در ضمن كلمات خود تصريح فرموده اند:
و من اراد ردع الزكام مدة ايام الشتاء فلياكل كل يوم ثلاث لقم من الشهد ⁽¹³⁹⁾
هر كس مايل باشد در مدت زمستان گرفتار زكام نشود هر روز سه لقمه از عسل همراه با موم ميل كند.

آب  
بهترين چيزى كه مى توان در تعريف آب نوشت اين است كه بگوئيم آب مايه حيات است .
آب خالص از نظر شيميائى از 33 جسم مختلف درست شده است .
((در حقيقت آب براى ما آنقدر لازم است و اهميت دارد كه اهميت آن مثل وجود آن براى حيواناتى است كه در آب زندگى مى كنند.
120
((ما درباره ماهيان و گياهان دريايى فكر مى كنيم كه داراى دستگاههايى هستند كه در آب زندگى مى كنند و محال است بتوانند در هوا زنده بمانند، ما اعتقاد داريم كه موجود خاكى هستيم و نمى توانيم در زير سطح آب زندگى كنيم . ولى فراموش كرده ايم كه زير پوست بدن خود ما هم موجودات آبى هستند.
ميليونها و ميليارها سلولهاى بدن ما در يك دنياى مايعاتى متغير زندگى مى كنند كه بوسيله دستگاههاى خود كار بطور معجزه آسايى خون و آب بدن ما كنترل و مرتب مى شوند.
با آنكه آب قسمت مهمى از بدن و وجود ما را تشكيل مى دهد شگفت آور نيست كه آب نه تنها براى ما لازم است بلكه ما مى توانيم از آن لذتهاى بى شمارى را بر گيريم ))⁽¹⁴⁰⁾
در قرآن مجيد آب مايه اصلى حيات و خلفت معرفى شده است .
((و جعلنا من الماء كل شى ء حى ))⁽¹⁴¹⁾
هر چيز زنده را از آب آفريديم .
آب نه تنها نقش حيات را دارد بلكه براى بسيار از امراض ، دارويى شفا بخض است .
((ما نمى توانيم چه خاصيتى در آب هست كه تاثيرى قطعى بر بيماران ، اشخاص و حتى اشخاص سالم و تندرست دارد. اما ((پر كنايپ )) مكرر تصديق كرده است كه آب داراى يك قدرت شفا بخش خيلى نيرومندى مى باشد و او يقين دارد كه هزاران اشخاصيكه در چشمه كوچكش به ((وريس هوفن )) در ((باوير)) رفته اند و مى روند نتايج عجيب و قابل تحسينى بدست مى آورند.
گذشته از نتايج نيكويى كه آب به بيماران مى بخشد ديناى آب همچنين دينايى پر از نشاط و شادى است كه در دسترس همه مى باشد و همه مى توانند و از آن بهره ببرند. قواى طبيعى كه در آب وجود دارد هنوز بطور كامل مورد مطالعه و تحقيق قرار نگرفته است ، در سال 1893 ((سيمون باروخ )) اولين كتاب اصلى خود را درباره اين موضوع چاپ كرده و انتشار داد كه عنوان كتاب ((موارد استعمال آب در طب جديد)) بود و در سال 1920 كتاب كوچك ديگرى در اين باره بنام ((ملخص معالجه با آب )) انتشار داد.
از مطالعه اين كتاب به وضوح نتيجه گرفته مى شود كه آب يك عنصر قوى و مهمى در حيات و زندگى ما است و در اين مورد ((سيمون باروخ )) ليستى از خواص آب تهيه كرده است . بعقيده سيمون با روخ آب داراى خواص زير است .
1 - مقوى است 2 - مسكن درد است 3 - نيرو بخش است 4 - مدر است 5 - معرق است 6 - مهوع است 7 - مسهل است 8 - براى نگهدارى منا بوليسم مفيد است 9 - ضد عفونى كننده است 10 - قاطع تب است 11 - خواب آور است 12 - خاصيت بيحس كردن موضعى دارد))⁽¹⁴²⁾
درباره خاصيت شفا بخش آبهاى گرم و سرد و نيز آبهاى گرم معدنى كه با حرارت و گرمى از چشمه هابيرون مى آيد از پيامبر اكرم و ائمه ما رواياتى آمده كه در بعضى بطور كلى عنوان شفا بخش بودن آب را تذكر داده و در بعضى خاصيت دارويى آن را تعيين نموده اند.
على عليه السلام ميفرمايد:
آب سرد حرارت بدن را مى كاهد، و تب را از بين مى برد.
((الماء البارد يطفى ء الحرارة و يصيب به على المحموم ))⁽¹⁴³⁾
در كلام ديگر فرموده است :
((الماء البارد و الماء المغلى ينفع من كل شى ء و لا يضر من شى ء))⁽¹⁴⁴⁾
آب سرد و آبهاى جوشيده هيچگونه ضررى ندارند، بعلاوه داراى منافعى نيز هستند.
پزشكان امروز پاهاى تب دار را با آب سر مى شويند و بدينوسيله از شدت حرارت مى كاهند و نيز در مواردى كه اسهال شيوع يافته باشد بهترين راه دچار نشدن به اين بيمارى مخصوصا در كودكان خردسال جوشاندن آب و سپس خوردن آن است .
آبتنى و شناورى 
خاصيت آب را نمى توان منحصر به آشاميدن كرد، يكى از جنبه هاى شفا بخشى آب ، آب تنى و بهتر از آن شناورى است .
شايد خود شما شاهد اين تجربه توام با لذت بوده ايد و اگر نبوده ايد از اين به بعد امتحان كنيد.
هرگاه خيلى خسته مى شويد و توانايى كار نداريد، آبتنى كنيد، يا لااقل دوش ‍ آب سرد بگيريد با اين عمل خواهيد كه انرژى از دست رفته را باز خواهيد يافت و حالت نشاط و طرب فوق العاده اى در خودتان احساس خواهيد كرد.
كسى كه شناورى را بلد باشد مى داند كه از لذتهاى اين جهان شناورى و گردش در ميان امواج آبها است شنا در ميان چشمه هايى كه آب نقره گون دارند و از تميزى و صافى برق مى زنند مانند دور شدن از دنياى خاكى و زندگى و زندگى نمودن در دنياى ديگرى كه پر از لطافت و پاكيزگى است ، مى باشد. آب سرد، مقواى اعصاب كوفته است ، و شنا، مخصوصا در آب سرد، خود مقوى ديگرى است زيرا بواسطه حركات دست و پا تنفس ‍ عميقى كه در تواءم با لذت و نشاط است اعصاب و عضلات تمديد نيرو مى كنند.
از خواص مهم آبتنى يا شناورى در آب سرد، عادت كردن بدن به سرما و گرما است .
كسى كه در فصل تابستان در ميان چشمه ها و آبهاى سردشنا مى كند، و بعدا از حرارت و نور خورشيد فروزان بهره مند مى شود بدنش در مقابل تغيير هوا بيمه مى شود و به اين زوديها از گرما و سرما متاثر نمى گردد بلكه يك نوع مصونيت پيدا مى كند كه در فصل زمستان از سرما خوردگيهاى پى در پى راحت و آسوده است .
باز هم بگويم : لذت واقعى ، لذت بدون زيان ، لذتى كه خدا براى بنده اش ‍ آفريده و خلاصه بهترين تفريحات سالم ، شناورى ميان آب تميز، در زير نور خورشيد است .
امام ششم عليه السلام مى فرمايد:
لو انى عندكم لا تيت الفرات كل يوم فاغتسلت ⁽¹⁴⁵⁾
اگر من پيش شما (عراق ) مى بودم هر روز در آب فرات ، آبتنى مى كردم .
((هيچ چيز در دنيا نه تنها براى بيماران بلكه همچنين براى اشخاص سالم و تندرست بهتر از عادت دادن و لذت بردن بدن از آب نيست مخصوصا وقتى بدن ، عمل مهيج و محرك نوازش آب و آفتابى را بخورد بپذيرد بتجربه رسيده كه آب ، اعصاب زير پوست را تحريك مى كند و از اين ميان اعضاء داخلى بدن تقويت مى يابد))⁽¹⁴⁶⁾
تذكر اين نكته ضرورى است :
معناى گفته بالا اين نيست كه انسان براى شنا در محيطهاى آلوده و كثيف حاضر شود و از اين راه واقعيت سوء استفاده نمايد بلكه آن داراى گناه است و بايد دورى گزيد و شنا در آب داراى منافعى است كه بايد در محيطهاى غير گناه انجام داد.
آب زياد ننوشيد 
گفتيم آب يك ماده حياتى و با ارزش است ، ولى زياده روى در نوشيدن آن جايز نيست .
امام صادق (ع ) در اين باره مى فرمايد:
لو ان الناس اقلوا من شرب الماء لا ستقامت ابدانهم ⁽¹⁴⁷⁾
اگر مردم آب كمترى بياشامند بدنهاى آنها محكمتر و قويتر مى شود.
خوردن آب كم مخصوصا با بعضى از غذاها از نظر اسلام مطلوب است زيرا در تاريخ زندگى پيامبر مى خوانيم :
و كان النبى (ص ) اذا اكل الدسم اقل من شرب الماء و يقول هو امرء لطعامى ⁽¹⁴⁸⁾
پيامبر اكرم (ص ) وقتى غذاى چرب مى خوردند آب كمتر مى نوشيدند و مى فرمودند آب كمتر براى غذاى من گواراتر است .
((نوشيدن ، مثل خوردن بايد با هوشيارى و فراست انجام گيرد و بايد طورى آن را ياد بگيريم و بآن آموخته گرديم كه بدون هيچ فكرى آن را انجام دهيم .
من با طرفداران صميمى اين فكر و كارشناسان پرهيزى كه عقيده دارند هر روز شش ، هشت يا ده ليوان آب بايد نوشيد كاملا مخالف هستم .
بدن ما خود درك مى كند چه وقت تشنه است و من معتقدم بدن بهتر از ما ميداند چه موقع بايد آب بنوشيم !
تحقيقا وقتى ما در جاهاى گرم هستيم يا در اقاليمى سكونت داريم كه زياد عرق مى كنيم آب بيشترى مى نوشيم اما اين طبيعت جسم انسان است كه خواهد گفت ما احتياج بيشترى به آب داريم يا نه ))⁽¹⁴⁹⁾
چگونه آب بياشاميم ؟ 
و اين جالب است كه اسلام حتى در مورد چگونگى آشاميدن آب نيز ما را راهنمايى فرموده است و اين دستورها را داده است :
1 - آب را به صورت مكيدن بياشاميم چنانكه رسول اكرم فرموده :
((اذا شربتم الماء فاشربوه مصا و لا تشربوه عبا؛ فان العب يورث الكباد))⁽¹⁵⁰⁾
وقتى آب مى آشاميد. آهسته آهسته بياشاميد زيرا آشاميدن آن با سرعت موجب بيمار ((كباد)) است (كباد معناى درد و ناراحتى كبد است )
و درباره اينكه آيا آب را يك مرتبه و يا چند مرتبه بايد آشاميد از على (ع ) رسيده است :
((تفقدت رسول الله (ص ) غير مرة و هو اذا شرب الماء تنفس ثلايا مع كال واحد منهن تسمية اذا شرب . و حمد اذا قطع ))⁽¹⁵¹⁾
بارها ناظر پيامبر اكرم بودم ، آنحضرت هر گاه آب مى آشاميد، سه مرتبه در بين آشاميدن نفس مى كشيد و در هر مرتبه كه مى خواست شروع به آشاميدن كنند بنام خدا شروع مى كردند و بعد از نفس كشدين الحمدلله مى گفتند.
2 - به داخل خوردنيها و ظرفها ندميم ، اگر غذا گرم است بگذاريم خنك شود و اگر خنك است باز طورى بخوريم و بياشاميم كه نفس ما به آب و غذا نرسد.
كان صل الله عليه و آله . لا يتنفس فى الاناء اذا شرب فاذا اراد ان يتنفس ‍ ابعد الاناء عن فيه حتى يتنفس ⁽¹⁵²⁾
رسول اكرم صل الله عليه و آله وقتى كه آب مى آشاميدند در آن آب تنفس ‍ نمى كردند. و هرگاه مى خواستند نفس تازه كنند ظرف را از نزديك دهان دور مى كردند و سپس نفس مى كشيدند.
3 - بعضى ها وقتى مى خواهند آب بياشامند دهان خود را داخل آب مى كنند مثلا سر را در جوى مى برند و آب مى خورند؛ اسلام اين نوع آب خوردن را آب خوردن بهائم خواند و از آن منع كرده است .
نهى ان يشرب الماء كرعا كما يشرب البهائم ⁽¹⁵³⁾
پيامبر اكرم (ص ) از اين كه انسان مثل چهار پايان آب بياشامد نهى فرموده .
4 - آشاميدن آب از ظرف شكسته و از جاى شكستگى و محل دستگيره ظرف ، نهى شده است چنانكه امام باقر عليه السلام فرموده :
ان لا يشرب من عند عروته و لا من كسر ان كان فيه ⁽¹⁵⁴⁾
از كناره دستگيره ظرف و جاى شكستگى آن آب نبايد آشاميد.
در روايت ديگر چنين وارد شده است
((فانه مجلس الشيطان ))⁽¹⁵⁵⁾
زيرا آنجا محل شيطان است .
ممكن است در اين مورد منظور از شيطان انواع ميكروب باشد. بنابراين بايد آب را از ظرفهاى بزرگ مانند كوزه و امثال آن داخل ظرف كوچكى ريخت و آشاميد.
5 - در بين غذا آب نياشاميم . امام هشتم مى فرمايد:
((و من اراد ان لا يوذيه معدته فلا يشرب بين طعامه ماء حتى يفرغ و من فعل ذك رطب بدنه ؛ و ضعف معدته ، و لم ياخذ العروف قوة الطعام ))⁽¹⁵⁶⁾
هر كس مايل است معده اش او را آزار و اذيتى نرساند بايستى بين غذايش ‍ آب نياشامد تا آنكه از غذا فارغ شود كسى كه در بين غذا آب بياشامد بدنش ‍ مرطوب و معده اش ضعيف مى شود و رگها و نيرو و انرژى غذا را جذب نمى كنند.

نان 
نان غذاى اصلى بيشتر مردم است بيشتر نانها را از گندم و جو و برنج درست مى كنند.
نان گندم 
1 - نان سفيد،
2 - نان سياه ،
منظور از نان سفيد نانى است كه گندم آنرا بوسيله ماشينهاى مخصوصى آرد مى كنند، اين ماشينها كاملا سبوس گندم را مى گيرد و تقريبا مغز گندم باقى ميماند، از اين رو نانى سفيد و زيبا ساخته مى شود.
سبوس همان جدار و پوست گندم است كه دائما برابر نور و تشعشعات خورشيد و باد و باران بوده كه به وسيله همان ماشينها از نان سفيد دور مى ماند و از اين رو نان سفيد را به صورت غذايى بى خاصيت بلكه زيان آور در مى آورد.
((امتحانات علمى دانشمندان نشان داده كه اگر سگى را با نان سفيد تنها غذا دهيم حداكثر 50 روز باقى مى ماند در صورتيكه سگهايى كه با نان كامل يعنى نانيكه الك نشده باشد تغذيه شوند سالها صحيح و سالم مى مانند.
نان سفيد ترشى معده را زياد مى كند و در نتيجه توليد ضعف عمومى كرده و راه را براى ورود امراض عفونى باز مى كند. عده اى از پزشكان اثرات اسف انگيز نان سفيد را كه عامل اصلى ايجاد سل است نشان داده اند.
نان ، كسى را ضعيف نمى كند ولى خيلى سفيد آن توليد يك نوع ترشى مى كند كه آن را ترشى نشاسته اى ناميده اند.
اشخاصى كه با نان سفيد تغذيه شوند 58 در صد آنرا هضم نكرده دفع مى نمايند اين مدفوعات با اسيد لاتيك مخلوط بوده و اثرى از پيتون ندارند در صورتيكه اگر با نان كامل تغذيه شوند فقط 5 در صد آنرا هضم نشده دفع مى نمايند.
اين مدفوع ؛ بدون اسيد لاتيك و توام با پيتون است .
نان سفيد عامل بسيارى از ابتلائات معده اى است زيرا نان سفيد از نشاسته تركيب شده است .
نشاسته يكى از مواد قندى است كه در بدن مى سوزد و توليد نيرو مى كند ولى وقتى زيادى باشد بطور ناقص هضم شده و به سرعت در معده تخمير مى شود))⁽¹⁵⁷⁾
نان سياه 
نان سيه به نانى گفته مى شود كه داراى مواد غذايى كامل است ، زيرا پوست گندم كه جزء عمده گندم از نظر غذايى به شمار ميرود در آن باقى مانده است .
((خلاصه تمام قسمتهاى فعاله و زنده گندم در پوست جمع شده است . در سيلوهاى بزرگ جديد معمولا آسياها داراى نرده هاى بزرگ فلزى هستند اين نرده ها هنگام آسيا كردن ايجا فشار زياد مى كند و اين فشار و حرارت سبب مى شود كه چربى گندم به سبوس چسبيده و بعد با آن خارج مى شود اين چربى داراى منافع و فوائد بسيار است كه ما آنرا بدون جهت به دور ميريزيم و از آن استفاده نمى كنيم . نطفه گندم نيز كه قسمت زنده و فعال آن است با الك گرفته مى شود.
موادى كه به سبوس مى چسبند عبارتند از مواد چربى و مواد فسفر دار و از همه بالاتر گلوتن است كه يگانه قسمت ازت دار گندم است و در حقيقت جزء مصالح ساختمانى بدن به شمار مى آيد.
سيليس نيز كه عامل ساختمانى دندانها و استحكام استخوانها است و با كمك اكسيژن هوا قلب و كليه ها را محكم مى سازد و در اثر الك كردن از بين مى رود و يكى از علل ايجاد مرض قند فقدان سيليس مى باشد.
در اطراف نطفه گندم مواد سفيده اى و معدنى زياد وجود دارد كه همه در اثر الك كردن خارج مى شوند و مهمترين آنها عبارتند از پتاسيم ، نمك ، آهن ، ارسنيك و كمى كلسيم اين مواد تماما براى گلبولهاى سفيد خون كه سربازان مدافع بدن مى باشند كمال لزوم را دارند. و همچنين وجودشان براى گلبولهاى خون ضرورى است .
دياستارهاى مخصوص گندم كه رنگ نان را در موقع پختن كمى خرمائى مى نمايند نيز در اثر الك كردن از بين رفته و نان را سفيد مى كنند.
حالا در اين خلاصه خودتان قضاوت نمائيد كه چه چيزهايى مفيدى را بدون جهت از نان مى گيرند و الك هاى دو صفر و چهار صفر هم مرض ‍ سفيد گرى آنها را تخفيف نداده كه بفكر الكهايى با صفرهاى زيادترى هستند))⁽¹⁵⁸⁾
خمير ترش  
ما انسانها نمى توانيم گندم آرد شده را بخوريم . بلكه بايد به وسايلى آرد سالم را بپزيم و سپس آنرا بخوريم . پختن نان احتياج به خمير ترش دارد. خمير ترش نيز دو قسم است . سالم و غير سالم ؛ خمير ترش غير سالم و قلابى ضررش بيشتر از نان سفيد است ، زيرا اين نوع خمير ترش از تركيبات زاج سفيد است . و به اعتراف دانشمندان :
((زاج اثر عميقى روى غدد تناسلى زنان دارد، و پس از آنكه 4 ماه اين مواد به حيوانات خورانده شد، مشاهده شد كه تخمدان آنها 50 درصد كوچك شده و از توليد مثل آنها كاسته است پس خمير ترش مصنوعى كه پايه آن روى زاج قرار گرفته است ، براى بقاء نسل بشر، بسيار مضر و خطرناك است ، و نتيجه جز تباه كردن ساختمان تناسلى و معدى ندارد، و از نظر بهداشت غذايى مردود است ))⁽¹⁵⁹⁾
همه اين بيماريها، چيزى جز محصول تمدن جديد و زندگى ماشينى نيست تمدن جديد اگر سهولت زندگى را براى بشر به ارمغان آورده . بهمراه خود اين خطرات را نيز آورده است .
((اسبورن )) مى گويد، ما طبيعت را در ضمن جنگى ساكت و بى صدا شكست داده و تسخير كرده ايم ولى نتيجه اين شكست طبيعت و پيروزى ما، انهدام نسل انسانى است كه داراى عواقبى به مراتب وحشتناكتر از بمب و نيروى اتمى شده است ))⁽¹⁶⁰⁾

پنير 
پنير نيز يكى از مشتقات شير است شير را بوسيله پنير مايه ، پنير مى كنند.
پنيرهاى كهنه ؛ تازه ، كم نمك ، پر نمك ، و پنيرهايى كه از شيرهاى گوناگون ساخته مى شوند همه با كمى تفاوت خواص پنير دارند.
قبل از همه به سراغ خواصى كه اسلام براى پنير بيان نموده مى رويم و نيز دستور خوردن آن را از اسلام ميگريم .
در اسلام گاهى پنير بعنوان غذايى ((مكروه )) معرفى شده است ، گاهى مستحب ! توضيح آن كه :
اگر پنير را با مغز گردو بخورند مستحب است ولى تنها خوردن آه مكروه است .
اسلام براى خوردن پنير نيز وقت ، معين نموده است .
شامگاهان را وقت خوردن پنير دانسته است و نيز دستور مى دهد كه با گردو صرف گردد و اينك دو نمونه از سخنان پيشوايان اسلام را در اينجا مى آوريم :
1 - عن الرضا عن آبائه عن على بن الحسين ع قال :
شيئان ما دخلا جوفا قط الا افسداه الجبن و القديد⁽¹⁷⁴⁾
امام رضا(ع ) مى فرمايد:
دو چيزند كه هرگاه داخل معده شوند سبب فساد آن مى گردند: پنير و گوشت مانده .
2 - امام صادق (ع ) در ضمن خواص چند چيز مى فرمايد:
واللذان يضران من كل شى و لا ينفعان اللحم اليابس و الجبن ⁽¹⁷⁵⁾
دو چيز از هر جهت زيان آورند و سود نمى رساند: گوشت مانده خشكيده و پنير.
تا اينجا همه سخن از كراهت و مذمت بود، و قبل از اينكه سخن از استحباب و تعريف به ميان آيد خوب است با يك تجزيه علمى ، فلسفه كراهت پنير را بدانيم :
((پنير بكندى جذب و دفع مى شود و اشتهاى به غذا را كم مى كند، براى گرم خويان و كسانيكه مزاجى ملتهب دارند زيانش كمتر و بر عكس صاحبان طبيعت سرد و بلغمى از زيان خوردن و مصرف نمودن آن در صورت مداومت در امان نيستند همين پنير است كه در بعضى مزاجها باعث توليد قولنج بسيار شديد بنام ايلائوس يا انسداد روده مى گردد))⁽¹⁷⁶⁾
بخوبى مذمت پنير روشن گشت كه ثقالت و در هضمى آن كه فشار بيش از حد به دستگاه هاضمه مى دهد سبب كراهت آن است .
((بخاطر داشته باشيد پنير غذايى متراكم است و بايد آن را بجاى غذاهايى كه از گوشت تهيه مى كنيد، مصرف شود و يا با غذاهاى كه ارزش كمترى دارند تركيب نموده و مصرف كنيد وقتى پنير را بعنوان دسر مى دهند بايد در آخر غذايى سبك باشد و هيچوقت نبايد دسر با غذاهاى سنگين و ثقيل مصرف نمود كه هضم آن معده را بزحمت بيندازد))⁽¹⁷⁷⁾
خوبست نمونه سوم براى اثبات كراهت و ثقالت پنير را از يك طبيت عاليقدر قديمى بيان نمائيم .
((طبيعت پنير در دوم سرد وتر، افعال و خواص آن ، مقوى معده و روده و مقوى گرده و ملين طبع و مولد خلط صالح و دير هضم ؛ و با مغز گردكان وصعتر (آوشن ) بغايت مسمن بدن و باعث نرمى جلد....))⁽¹⁷⁸⁾
دستورهاى استحبابى اسلامى از اين قرار است :
مردى از حضرت صادق (ع ) درباره خاصيت پنير سؤ ال نمود حضرت به او فرمودند موجب ضرر است و منفعتى ندارد.
همان مرد شامگاه بر آن حضرت وارد شد ديد بر سفره اى كه امام ششم براى صرف شام نشسته اند ظرفى از پنير است دچار حيرت شد گفت شما امروز صبح از پنير مذمت فرموديد اينك بر سفره نهاده ايد.
حضرت فرمودند صبحگاهان خوردن پنير پسنديده نيست اما شامگاهان خوب است و ضمنا بدان كه قوه باه را نيز زياد مى كند))⁽¹⁷⁹⁾
البته چنانكه بعدا خواهيم گفت منظور از خوردن پنير در شامگاهان خوردن آن با مغز گردو است ليكن چرا خوردن آن توام با گردو براى صبحانه مناسب نباشد؟
1 - پنير چون مقادير زيادى كلسيم دارد؛ و كلسيم نيز خواب فراوان كلسيم بيشترى كه در خون و مايع خارج سلول بدن است براى تغذيه مغز كه هنگام استراحت و خواب به كلسيم بيشترى احتياج دارد بسوى آن مى آيد، و بواسطه ازدياد آهك است كه وقت خواب مغز برنگ سفيد جلوه مى كند (به همين جهت سابغين خيال مى كردند هنگام خواب خون از مغز دور مى شود) پس در وقت خواب مغز به كلسيم بيشتر محتاج است ، پنير كه هم سرشار از كلسيم است پس بهترين غذا براى خواب راحت و عميق ، و بهترين غذا در اين وقت براى مغز، خوردن پنير در شامگاهان است ⁽¹⁸⁰⁾
گفته شده پنير مكروه است اگر تنها خورده شود، ولى مستحب است اگر توام با مغز گردو باشد.
عن النبى (ص ) الجبن داء و الجوز داء فاذا اجتمعامعا صارا دواء⁽¹⁸¹⁾
پيامبر اسلام فرمود پنير و گردو هر يك به تنهايى مضرند، اما اگر با هم جمع شوند مفيد و نافع مى گردند.
حالا بايد بدانيم چرا گردوى بدون پنير مضر است ؟ و باصطلاح روايات مكروه است پنير سرشار از كلسيم است و گردو نيز داراى فسفر است با توجه به اين دو مقدمه معلوم مى گردد كه بايستى پنير را با گردو خورد زيرا: ((كلسيم و فسفر دو ماده با ارزش و بسيار عالى است و اين هر دو در صورتى كه با هم وارد شوند هيچكدام بيهوده دفع نمى شوند، حالا اگر پنير بدون گردو (بدون فسفر) بخوريم چون كلسيم بسيارى را صرف كرده ايم ، در مقابل فسفر بدن دفع مى شود، هضم و جذب آنها بسيار كاملتر و بهتر و آسان تر انجام مى گيرد))⁽¹⁸²⁾
با پيشرفت علوم غذاشناسى و پزشكى ، ما بهتر و بيشتر به علل سلامتى ، و عمرهاى طويل اجداد خود پى مى بريم زيرا آنان بدون دانستن اين فلسفه و فعل و انفعالات ، و بدون پيروى از ديگران ، از يك برنامه تنظيم يافته همه جانبه استفاده مى كردند، آن برنامه اى كه هر چه علم ترقى كند اهميت و ارزش آن بيش از پيش درك مى شود، و با اين برنامه بود كه بدون ديدن دانشگاه ها سلامت خود را سالهاى سال حفظ مى كردند و آن برنامه همان برنامه اسلام است .

پنير 
پنير نيز يكى از مشتقات شير است شير را بوسيله پنير مايه ، پنير مى كنند.
پنيرهاى كهنه ؛ تازه ، كم نمك ، پر نمك ، و پنيرهايى كه از شيرهاى گوناگون ساخته مى شوند همه با كمى تفاوت خواص پنير دارند.
قبل از همه به سراغ خواصى كه اسلام براى پنير بيان نموده مى رويم و نيز دستور خوردن آن را از اسلام ميگريم .
در اسلام گاهى پنير بعنوان غذايى ((مكروه )) معرفى شده است ، گاهى مستحب ! توضيح آن كه :
اگر پنير را با مغز گردو بخورند مستحب است ولى تنها خوردن آه مكروه است .
اسلام براى خوردن پنير نيز وقت ، معين نموده است .
شامگاهان را وقت خوردن پنير دانسته است و نيز دستور مى دهد كه با گردو صرف گردد و اينك دو نمونه از سخنان پيشوايان اسلام را در اينجا مى آوريم :
1 - عن الرضا عن آبائه عن على بن الحسين ع قال :
شيئان ما دخلا جوفا قط الا افسداه الجبن و القديد⁽¹⁷⁴⁾
امام رضا(ع ) مى فرمايد:
دو چيزند كه هرگاه داخل معده شوند سبب فساد آن مى گردند: پنير و گوشت مانده .
2 - امام صادق (ع ) در ضمن خواص چند چيز مى فرمايد:
واللذان يضران من كل شى و لا ينفعان اللحم اليابس و الجبن ⁽¹⁷⁵⁾
دو چيز از هر جهت زيان آورند و سود نمى رساند: گوشت مانده خشكيده و پنير.
تا اينجا همه سخن از كراهت و مذمت بود، و قبل از اينكه سخن از استحباب و تعريف به ميان آيد خوب است با يك تجزيه علمى ، فلسفه كراهت پنير را بدانيم :
((پنير بكندى جذب و دفع مى شود و اشتهاى به غذا را كم مى كند، براى گرم خويان و كسانيكه مزاجى ملتهب دارند زيانش كمتر و بر عكس صاحبان طبيعت سرد و بلغمى از زيان خوردن و مصرف نمودن آن در صورت مداومت در امان نيستند همين پنير است كه در بعضى مزاجها باعث توليد قولنج بسيار شديد بنام ايلائوس يا انسداد روده مى گردد))⁽¹⁷⁶⁾
بخوبى مذمت پنير روشن گشت كه ثقالت و در هضمى آن كه فشار بيش از حد به دستگاه هاضمه مى دهد سبب كراهت آن است .
((بخاطر داشته باشيد پنير غذايى متراكم است و بايد آن را بجاى غذاهايى كه از گوشت تهيه مى كنيد، مصرف شود و يا با غذاهاى كه ارزش كمترى دارند تركيب نموده و مصرف كنيد وقتى پنير را بعنوان دسر مى دهند بايد در آخر غذايى سبك باشد و هيچوقت نبايد دسر با غذاهاى سنگين و ثقيل مصرف نمود كه هضم آن معده را بزحمت بيندازد))⁽¹⁷⁷⁾
خوبست نمونه سوم براى اثبات كراهت و ثقالت پنير را از يك طبيت عاليقدر قديمى بيان نمائيم .
((طبيعت پنير در دوم سرد وتر، افعال و خواص آن ، مقوى معده و روده و مقوى گرده و ملين طبع و مولد خلط صالح و دير هضم ؛ و با مغز گردكان وصعتر (آوشن ) بغايت مسمن بدن و باعث نرمى جلد....))⁽¹⁷⁸⁾
دستورهاى استحبابى اسلامى از اين قرار است :
مردى از حضرت صادق (ع ) درباره خاصيت پنير سؤ ال نمود حضرت به او فرمودند موجب ضرر است و منفعتى ندارد.
همان مرد شامگاه بر آن حضرت وارد شد ديد بر سفره اى كه امام ششم براى صرف شام نشسته اند ظرفى از پنير است دچار حيرت شد گفت شما امروز صبح از پنير مذمت فرموديد اينك بر سفره نهاده ايد.
حضرت فرمودند صبحگاهان خوردن پنير پسنديده نيست اما شامگاهان خوب است و ضمنا بدان كه قوه باه را نيز زياد مى كند))⁽¹⁷⁹⁾
البته چنانكه بعدا خواهيم گفت منظور از خوردن پنير در شامگاهان خوردن آن با مغز گردو است ليكن چرا خوردن آن توام با گردو براى صبحانه مناسب نباشد؟
1 - پنير چون مقادير زيادى كلسيم دارد؛ و كلسيم نيز خواب فراوان كلسيم بيشترى كه در خون و مايع خارج سلول بدن است براى تغذيه مغز كه هنگام استراحت و خواب به كلسيم بيشترى احتياج دارد بسوى آن مى آيد، و بواسطه ازدياد آهك است كه وقت خواب مغز برنگ سفيد جلوه مى كند (به همين جهت سابغين خيال مى كردند هنگام خواب خون از مغز دور مى شود) پس در وقت خواب مغز به كلسيم بيشتر محتاج است ، پنير كه هم سرشار از كلسيم است پس بهترين غذا براى خواب راحت و عميق ، و بهترين غذا در اين وقت براى مغز، خوردن پنير در شامگاهان است ⁽¹⁸⁰⁾
گفته شده پنير مكروه است اگر تنها خورده شود، ولى مستحب است اگر توام با مغز گردو باشد.
عن النبى (ص ) الجبن داء و الجوز داء فاذا اجتمعامعا صارا دواء⁽¹⁸¹⁾
پيامبر اسلام فرمود پنير و گردو هر يك به تنهايى مضرند، اما اگر با هم جمع شوند مفيد و نافع مى گردند.
حالا بايد بدانيم چرا گردوى بدون پنير مضر است ؟ و باصطلاح روايات مكروه است پنير سرشار از كلسيم است و گردو نيز داراى فسفر است با توجه به اين دو مقدمه معلوم مى گردد كه بايستى پنير را با گردو خورد زيرا: ((كلسيم و فسفر دو ماده با ارزش و بسيار عالى است و اين هر دو در صورتى كه با هم وارد شوند هيچكدام بيهوده دفع نمى شوند، حالا اگر پنير بدون گردو (بدون فسفر) بخوريم چون كلسيم بسيارى را صرف كرده ايم ، در مقابل فسفر بدن دفع مى شود، هضم و جذب آنها بسيار كاملتر و بهتر و آسان تر انجام مى گيرد))⁽¹⁸²⁾
با پيشرفت علوم غذاشناسى و پزشكى ، ما بهتر و بيشتر به علل سلامتى ، و عمرهاى طويل اجداد خود پى مى بريم زيرا آنان بدون دانستن اين فلسفه و فعل و انفعالات ، و بدون پيروى از ديگران ، از يك برنامه تنظيم يافته همه جانبه استفاده مى كردند، آن برنامه اى كه هر چه علم ترقى كند اهميت و ارزش آن بيش از پيش درك مى شود، و با اين برنامه بود كه بدون ديدن دانشگاه ها سلامت خود را سالهاى سال حفظ مى كردند و آن برنامه همان برنامه اسلام است .

سركه 
((سركه در اثر تخمير الكل انگور يا خرما بوسيله نوع قارچ به نام ((ميكو در مآ استى )) بوجود مى آيد.
سركه تركيب شده از 7 تا 8 در صد ((اسيد استيك )) و نيز داراى مقدارى ((اسيد ماليك ))، ((اسيد سيتريك )) و ((اسيد تارتريك )) كه مجموعا به نسبت تقريبى 2 تا 3 گرم در ليتر مى باشد و همچنين بتپاترات دو پتاس و مقدارى مواد ملونه مى باشد. اسيدهاى نامبرده محرك ترشحات سلولهاى كبدى و صفرا مى باشد كه در نتيجه موجب جلوگيرى از زياد شدن اوره و چربى خون مى شود.))⁽²⁰¹⁾
سركه از نظر اسلام خورشى است كه بسيار به آن توصيه شده و خوراك پيشوايان دينى بوده است از امام صادق (ع ) نقل شده ست كه فرموده :
كان اميرالمومنين (ع ) اشبه الناس طعمة برسول الله (ص ) كان ياكل الخبز و الخل و الزيت و يطعم الناس الخبز و اللحم ⁽²⁰²⁾
شباهت غدا و خوراك على (ع ) به رسول خدا از همه بيشتر بود، زيرا خودش نان و سركه و روغن زيتون مى خورد ولى به مردم نان و گوشت مى داد.
روغن زيتون نيز از خوراكهاى معجزه آميز است كه در قسمت روغن از آن بحث مى شود امام صادق (ع ) نقل كرده كه اميرمومنان فرموده است :
نعم الادام الخل يكسر المرة و يحيى القلب ⁽²⁰³⁾
سركه خورشى است نيكو صفرا را در هم مى شكند و قلب را زنده و روشن مى سازد.
اهميت اين كلمات و روايات ، با ترقى روز افزون علم و دانش ، روشن گرديده است .
((اگر بدانيم كه براى هضم غذا ترشحات معده ضرورت دارد، و اين ترشحات است كه روى مواد غذايى اثر كرده و آن را به صورت قابل براى بدن مى سازد. و نيز اگر بدانيم فعاليت كبد و ترشح صفرا فعاليت و ترشحات معده را تكميل و مواد غذايى را جذب مى كند. و باز اگر بدانيم ، كبد چنانچه به اصطلاح تنبل شود موجب ناراحتيهايى در بدن مى گردد مانند خستگى ، تلخى دهان و حتى استفراغ و يبوست ، آنوقت بخواص سركه كه محرك ترشحات معده بوده و فعاليت سلولهاى كبد را زياد و موجب ترشح صفرا مى شود پى ميبريم ))⁽²⁰⁴⁾
در دستورات اسلامى علاوه بر آنكه سركه خورشى براى نان بحساب آمده ، در بسيارى از روايات تاءكيد شده كه شروع و ختم غذا با سركه باشد. امام صادق (ع ) مى فرمايد:
ان الخل ليسد العقل ⁽²⁰⁵⁾
سركه باعث تقويت عقل است .
بسيارى از متخصصين مواد غذايى بر اين عقيده اند كه مقدار كمى سركه هر روز با غذا بايد مصرف شود تا نه تنها به هضم غذا كمك نمايد، بلكه موجب دفع اوره و سوختن چربى خون شود.
اصولا سالاد در تمام دنيا با سركه درست مى شود، و همچنين ترشيهاى مختلف كه با سركه ساخته مى شود به همين منظور كمك مى كند))⁽²⁰⁶⁾
امام صادق در روايتى چندين خاصيت ديگرى براى سركه بيان مى نمايند:
((الخل ينير القلب ، و قال خل الخمر يشد اللثة و يقتل دواب البطن و يشد العقل ⁽²⁰⁷⁾
سركه قلب را نورانى مى كند، سركه لثه دندان را محكم و كرمهاى معده را نابود و عقل را تقوين مى نمايد.
سركه بدو رقم ساخته مى شود:
1 - آب انگور يا خود انگور را در ظرف سفالى ريخته و 001/0 سركه در آن
نهاده و سر آنرا با گچ بسته مقابل مقابل آفتاب و در هواى گرم مى گذارند بعد از رسيدن سركه ميشود.
2 - آب انگور را در ظرف چينى يا سفالى ريخته و درب آن را محكم مى بندند و مقابل آفتاب ميگذارند شراب مى شود. بعد از شراب شدن مقدارى سركه داخل آن مى ريزند دو مرتبه در آن را مى بندند پس از چندى سركه مى شود و نيز سركه شراب از راه استحاله ساخته مى شود يعنى بعد از آنكه شراب شد بدون ريختن سركه خود بخود سركه مى شود. در كلام امام (ع ) كه فرموده سركه شراب منظورشان دو قسم اخير است .
در خاتمه تذكر اين نكته لازم است ؛ سركه براى اشخاص سالم بعنوان پيشگيرى از امراض احتمالى است بنابراين اگر كسى مريض باشد و از طرف طبيب ، خوردن سركه برايش ممنوع شناخته شده باشد البته نبايد بخورد و اين خواص و مزايا و استحباب براى او نيست .

تخم مرغ 
در اينجا منظور از تخم مرغ تخم مرغ خانگى است البته تخم مرغهاى ديگرى هم هست كه بعدا به آنها اشاره ميشود.
((وزن يك تخم مرغ بطور متوسط 55گرم است كه 7 گرم آنرا پوست و بقيه تقريبا دو ثلثش سفيده و يك ثلثش زرده مى باشد و 85 كالرى مى دهد.
در صد قسمت تخم مرغ كامل 74 گرم آب ، 8/12 مواد بياض البيضى ، 5/11 چربى ، 7/. گلوسيدى ، 81 ميلى گرم سديم ، 100 پتاسيم ، 54 كلسيم ، 13 منيزيوم ، 33 منگنز، 7/2 آهن ، 253/0مس ، 210 فسفر، 197 گوگرد، 120 كلر، 12 / 0ويتامين b1، 34 /0ويتامين d و 1140 واحد ويتامين a معين شده پوست تخم مرغ از فسفات و كربنات دو كلسيم و منيزيوم درست شده است و داراى منافذ بسيارى است كه قسمت درونى آنرا پرده نازكى پوشانيده كه از دو ورقه درست شده است و در قسمت تحتانى تخم مرغ فاصله بين آنها محتواى هوا است .
مقدار موادى كه در زرده تخم مرغ موجود است  
در زرده تخم مرغ خام درصد گرم : 9/49 گرم آب ، 3/16 مواد سفيده اى ، 9/31 چربى ، 7 / 0 گرم قند، سديم 26 ميلى گرم ، پتاسيم 100، كلسيم 147 منيزيوم 16، آهن 2/7 فسفر 586، گوگرد 194، كلر 124 ميلى گرم ويتامين a و در صد گرمش 355 كالرى .
مقدار موادى كه در سفيده تخم مرغ موجود است  
در سفيده تخم مرغ در هر صد گرم : 88 آب ، 8 / 10 سفيده اى ؛ يك درصد قند، سديم 110، پتاسيم 100، آهك 20، منيزيوم 11، آهن 1 /0، فسفر 10، گوگرد 208، كلر 161 ويتامين هاى 2 b، 23/0 نيكو تيل آميد 8 ميلى گرم و هر صد گرمش 47 كالرى ،))⁽¹⁸³⁾
از نظر اسلام بعضى از تخم مرغها حلال و بعضى حرامند بطور كلى ، تخم مرغ تابع حرام بودن يا حلال بودن گوشت پرنده اى است كه تخم مرغ از آن به وجود آمده و اگر نتوانستيم بفهميم كه فلان تخم مرغ از كدام مرغ است اسلام قاعده ديگرى براى شناسايى حرام و حلال تعيين كرده است .
هر تخم مرغى كه دو سرش مثل هم باشند خوردنش حرام است ولى تخم مرغهايى كه يك سر آنها پهن تر و يك سر ديگرش باريكتر است خوردنش ‍ حلال مى باشد⁽¹⁸⁴⁾
مصارف تخم مرغ 
پيشوايان اسلام ، براى تخم مرغ مصارفى تعيين نموده اند كه بعد از تحقيقات دانشمندان و غذاشناسان اهميت اين مصارف از نظر خواص و مواد اوليه تخم مرغ فهميده ميشود در روايتى مى خوانيم كه :
ذكر عند ابى عبدالله البيض فقال اما انه حفيف يذهب بقرم اللحم و ليست له غائلة اللحم ⁽¹⁸⁵⁾
در خدمت امام ششم عليه السلام نامى از تخم مرغ برده شد آن حضرت فرمودند غذايى است سبك و هضم آن آسان و جانشين گوشت است ولى زيان گوشت را ندارد.
در هزار و چندين سال قبل كه غذاها تجزيه نشده بود، اين سخن اعجازآميز است و از آن دو مطلب استفاده مى شود:
1 - كلمه ((قرم )) معنى جالبى را مى رساند معناى ظاهرش به فارسى ((هوس )) اس و حديث چنين معنا مى شود كه تخم مرغ هوس گوشت خوارى را از بين مى برد زيرا همانطور كه انسان گاهى ميل به خوردن ترشى و سركه مى كند و گاهى ميل به خورده كباب مى كند گاهى هم هوس خوردن گوشت مى نمايد كلمه ((قرم )) در لسان امام (ع ) همين معنا را مى فهماند يعنى كسى كه احساس مى كند كه متمايل به گوشت است و دسترسى به گوشت پيدا نمى كند تخم مرغ بخورد.
2 - با مقياس علوم روز - چنانكه در مقدار مواد تخم مرغ نوشتيم - تخم مرغ از لحاظ داشتن ((مواد سفيده اى )) كه پايه ساختمان سلولها هستند، نظير و شريك گوشت است ، امام (ع ) تخم مرغ را جانشين گوشت قرار داده و آن را با روغن يا چربى يا غذا و ميوه ديگرى مقايسه نكرده است .
و در روايت ديگر چنين آمده است :
قال شكوت الى ابن الحسن قلة الولد فقال استغفرالله و كل البيض ‍ باالبصل ⁽¹⁸⁶⁾
راوى حديث مى گويد خدمت امام هشتم (ع ) از كمى اولاد شكايت كردم آن حضرت در جواب گلايه من دو اندرز فرمود: يكى طبى و ديگرى اخلاقى ،در مورد پند اخلاقى فرمود: ((استغفار كن )) كنايه از اينكه خواسته ات را بعنوان گله و شكايت از خدا بيان ننما در مورد پند طبى فرمود تخم مرغ را با پياز بخور))
ما مى دانيم كه تخم مرغ تاءثير فراوان در ازدياد خون دارد و به همين دليل مى گويند ((چربى زرده از گلسترين ولستين درست شده كه دومى 9/8 درصد آن را تشكيل داده و در تقويت قواى جنسى و ساختن اسپرماتوزئيد موثر مى باشد))⁽¹⁸⁷⁾
و نيز مى گويند:
((لستين غذاى سلولهاى عصبى بوده ؛ در كم خونيهاى مغزى و ضعف سلسله اعصاب موثر است به شرط آنكه مرغ دهاتى بوده باشد نه ماشينى يعنى با دانه و گياه پرورش يافته باشد نه با استخوان و خون و روغن ماهى و انتى بيوتيك ⁽¹⁸⁸⁾))
و نيز مى گويند:
((زياده روى در خوردن تخم مرغ ابتلاى به بيماريهاى قلبى و تصلب شرايين را آسان مى سازد و بويژه نزد كسانى كه كم حركتند))⁽¹⁸⁹⁾
يك از اطباى قديمى در بيان اين خاصيت چنين مى گويد:
((افعال و خواص تخم مرغ ، زرده نيم برشت آن صالح آلكيموس كثير الغذا، قليل الفضول و مقوى دل و دماغ و بدن و مبهى (مقوى قوه باه ) و جهت اصلاح حال سينه و خشونت آن و خشونت معده و روده و مثانه و قرحه گرده و مثانه و مقوى شخصى كه خون زياده از او دفع شده و يا ضعفى از قصد به هم رسانيده باشد))⁽¹⁹⁰⁾
3 - در بيان خاصيت ديگر امام ششم (ع ) مى فرمود:
مح البيض خفيف و البياض ثقيل ⁽¹⁹¹⁾
160
زرده تخم مرغ سبك و زود هضم اما سفيده آن سنگين و ديرتر هضم مى گردد.
تاءييد اين موضوع را كه زرده تخم مرغ زودتر از سفيده آن هضم مى گردد از دانشمندان ديروز و امروز بشنويم .
((همان اندازه كه زرده خام خوردن ؛ مفيد است ، سفيده خام خوردن زيان آور بوده بايد كاملا سفت شده ميل نمود))⁽¹⁹²⁾
محمد زكرياى رازى ، طبيب عاليقدر ايرانى مى گويد:
((سفيده تخم مرغ توليد بلغم لزج و غليظ در بدن نموده بايد از آن پرهيز نمود.
سفيده و سركه سازگار نيستند و با هم جسم سخت بدست مى آيد كه هضمى مشكل دارد بر عكس زرده و سركه به هضم و جذب كمك مى كنند. سفيده با نمك و روغن زيتون معتدل بوده و هضم و دفع خوبى دارد))⁽¹⁹³⁾

نمك  
نمك يا كلرور سديم چيزى است كه در اسلام به آن سفارش شده است :
رسول اكرم (ص ) مى فرمايد:
لا يصلح الطعام الا بالملح ⁽¹⁹⁴⁾
غذا جز با نمك اصلاح نمى شود.
نمك است كه ظاهرا غذا را خوشمزه و مطبوع مى سازد در واقع با آن خاصيت مى دهد.
((گذشته از آزمايشهاى علمى و اعمال فيزيولوژيكى نمك در بدن ، امروزه در بررسى هاى دقيقى كه به عمل آمده بيش از پيش وجود نمك را در زندگى لازم دانسته اند و در آزمايشهاى كه بر روى حيوانات نموده اند ملاحظه گرديده چنانكه يك ماه ببدن حيوانى نمك نرسد تلف خواهد شد بنابراين مى توان نمك طعام يا كلرسديم را جزء مواد حياتى بشر دانست ))⁽¹⁹⁵⁾
اسلام مخصوصا سفارش مى كند كه هنگام شروع و پس از پايان غذا نمك مصرف گردد.
پيامبر اسلام (ص ) به امير مؤ منان (ع ) فرموده است :
((افتتح بالملح و اختم به فانه من افتح بالملح و ختم به عوفى من اثنين و سبعين نوعا من انواع البلاء، منها الجنون و الجذام و البرص ))⁽¹⁹⁶⁾
غذايت را با نمك شروع كن و با نمك پايان ده زيرا كسى كه اين دستور را مراعات كند از امراض گوناگونى مصون خواهد ماند كه بعضى از آنها؛ ديوانگى ، جذام (خوره ) و پيسى است .
((كلرور سديم ⁽¹⁹⁷⁾ يكى از املاح لازم براى بدن مى باشد، اين ملح ⁽¹⁹⁸⁾ دو عمل مهم در بدن انجام مى دهد يكى عمل شيميايى و ديگرى عمل فيزيكى :
عمل شيميايى 
((كلرور سديم در غدد معده و اثنى عشر تجزه شده و اسيد كلريدريك ⁽¹⁹⁹⁾ معده را درست مى كند و بطورى كه تجزيه شده است اگر به حيوانى براى مدت نسبتا زيادى غذاهايى بدهند كه فاقد كلرور سديم و يا كلرورهاى ديگر باشد معده او اسيد كلريدريك ترشح نمى كند و يا اگر بر عكس مقدار زيادى كلرور سديم يا كلرورهاى ديگر داده شود مقدار اسيد كلريدريك معده افزايش مى يابد هنگام هضم غذا به علت ترشح اسيد كلريدريك از معده ، حالت قليايى خون زياد مى شود و پيشاب هم به همين علت تيره مى گردد.
كلرور سديم اشتها را زياد مى كند (به علت توليد نمودن اسيد كلريدريك ) سديم حاصله از تجزيه كلرور سديم در غدد معده براى ساختن ترشحات لوز المعده به كار مى رود.
عمل فيزيكى : 
عبارتست از تنظيم فشار اسمزى بين مايعات و ياخته هاى بدن . چون هر آن به علت ورود مواد غذايى و آب به بدن و عمليات شيميايى كه در آن انجام مى گيرد ممكن است تعادل فشار اسمزى به هم بخورد و اين بهم خوردگى اسمزى ، به ضرر بدن تمام مى شود، لذا بايد املاحى در بدن وجود داشته باشند كه به آسانى بتوانند اين تعادل را بر قرار نمايند املاحى كه اين عمل را انجام مى دهند بايد داراى دو خاصيت مهم باشند. يكى آنكه مولكول آنها سبك باشد تا به آسانى نقل و انتقال يابد و ديگر اينكه حتى المقدور داخل در عمليات شيميايى نشود، كلرور سديم (نمك ) از املاحى است كه ايندو خاصيت را بحد اعلى دارا مى باشد به محض اينكه غلظت مايعات بدن از حيق تعداد مولكولها كم شود جاى آنها را پر مى كند و اگر اين غلظت فزونى يابد از ميدان عمل خارج مى گردد و به اين ترتيب فشار اسمزى هميشه ثابت مى باشد.
علاوه بر دو عمل مذكور كه كلرور سديم انجام مى دهد گمان مى رود كه در عمليات سوخت بدن و دفع مواد مضره حاصله از آن مداخلاتى داشته باشند. دفع اوره و آميدها و بعضى مواد ديگر از راه كليه ها به كمك املاح قليايى و مخصوصا كلرور سديم انجام مى گيرد.
بدن انسان روزانه هفت الى 8 گرم كلرور سديم احتياج دارد و اين مقدار ممكن است به وسيله اغذيه ، داخل بدن شود ولى گاهى هم به اندازه كافى از اين راه به بدن نمى رسد. بايد شخص ، آن را به غذاى خود بيفزايد))⁽²⁰⁰⁾
لازم به تذكر است كه دستور مصرف نمك قبل و بعد از غذا مربوط بحال عادى و سلامت بدن است . و اگر كسى بيمارى مخصوصى داشته باشد، كه نمك برايش مضر تشخيص داده شود، مى بايست تا بهبودى كامل از مصرف نمك خوددارى كند.
و نيز تذكر اين نكته لازم است ، كه طبق دستور اسلام ، نمك خوردن قبل و عبد از غذا بايستى مقدار كم انجام شود، يعنى بخيال خاصيت بيشتر نبايد نمك هاى زيادى را با ناراحتى بر خود تحميل نمود زيرا در خود غذاها مقدارى نمك موجود است . اينك مقدار نمك به گرم در هر كيلو ماده غذايى :
شير 5 / 1 الى 2 گرم
كره تازه 1 الى 14 گرم
تخم مرغ 35 گرم
ماهى آب شيرين 48 گرم
ماهى دريا 5 گرم
نخود 68 گرم
لوبيا 50 گرم
عدس 40 / 1 گرم
سيب زمينى 85 گرم
برنج 07 گرم
ميوه جات در حدود 25 گرم

سيب و تركيبات آن 
درخت سيب از جنس پيروس ⁽²³⁰⁾ و شامل چهار نوع است : ترش ، معمولى ، پيوندى و سيب كوچك . در 100 گرم سيب تازه مواد ذيل يافت مى شوند:
آب 84 -
پروتئين 3
چربى 4
گلوسيد 15 -
سديم 2 پتاسيم 116
كلسيم 6 -
منيزيوم 6 -
منگنز 84
آهن 3
مس 71
فسفر 10 -
گوگرد و كلر 4 ميلى گرم
ويتامين (آ) 90
ويتامين 1 (ب ) 4
ويتامين 2 (ب ) 2
نكيوتيل آميد 2
ويتامين (سى ) 5
ويتامين (اى ) 72
البته اين مقادير در سيبهاى خشك ، كمپوت ، آب سيب ، به اندازه فرق خواهد كرد⁽²³¹⁾
خواص سيب  
خواصى كه پيشوايان اسلام در مورد سيب بيان فرموده اند، عبارتند از:
1 - قال ابو عبدالله (ع ): التفاح نضوح المعدة ⁽²³²⁾
امام صادق (ع ) فرمود سيب مايه ترشح معده است .
((سيب دهان را ضد عفونى مى كند، اسيد اوريك و ديگر سموم را كه جمع شده اند حل كرده و غده هاى بزاق دهان و ترشحات عصير معدى را تقويت مى كند به اين جهت سيب براى اشخاصى كه در يك جا نشسته اند و حركت نمى كنند بسيار مفيد است ))
كسانى كه نفس بدبويى دارند و خود و اطرافيان خويش از اين موضوع در زحمت مى باشند بايد يك ربع ساعت جعفرى بجوند و بعد تفاله هاى آن را از دهان بيرون بيندارند و يك سيب درختى را در دهان خوب جويده و بخورند))⁽²³³⁾
اگر علامه مجلسى در كتاب نفيس حلية المتقين روايت مذكور را بمعنى جلا دادن معده معنى مى كند دور از حقيقت نمى باشد زيرا در آن زمان خبرى از ترشحات معده نبوده است .
2 - در اسلام دستور داده شده كه قبل از خوردن سيب آنرا ببوئيد.
عن الباقر(ع ): اذا اردت اكل التفاح فشمه ثم كله ⁽²³⁴⁾
امام باقر(ع ) مى فرمايد: هر وقت خواستى سيب بخورى اول آنرا بو كن و سپس بخور.
بوئيدن سيب موجب نشاط و فرح مى گردد، و در ضمن بايد توجه داشت موادى كه در سيب تاره موجود است در آب سيب و كمپوت آن موجود نيست .
((در آب سيب چربى ، كلسيم ، منيزيم ، منگنز، آهن ، مس ، فسفر، گوگرد و كلر، ويتامين 2 (ب )، نيكوتيل آميد و ويتامين (اى ) وجود ندارد و تفاوت فوق العاده بين سيب تاره و خشك آن و كمپوتش و مخصوصا آب سيب كه بى فايدگى تقريبا نوعى خراب كردن سيب محسوب مى شود وجود دارد و هيچ ميوه اى تفاوت باندازه اى كه بين خود ميوه و كمپوت و خشك و آبش با تازه اش مى باشد مانند سيب نيست ))⁽²³⁵⁾
((سيب سنگ كيسه صفرا و كليه ها را حل مى كند))⁽²³⁶⁾
3 - خاصيت ضد تب . (البته تبى كه از گريپ و سرما خوردگى باشد).
عن الصادق (ع ): اطعموا محموميكم التفاح فما من شى ء انفع من التفاح ⁽²³⁷⁾
به تب داران سيب بدهيد، زيرا چيزى بهتر از آن نيست .
((هنگامى كه مبتلا به گريپ سخت و مزمنى شده ايد مدت دو يا سه روز رژيم سيب بگيريد و در اين مدت فقط سيب را رنده كنيد و بخوريد. و از مصرف هر غذاى ديگر خود دارى كنيد))⁽²³⁸⁾
4 - خاصيت ضد وبايى سيب .
شخصى بنام ابو يوسف مى گويد: ((اصاب الناس وباء و نحن بمكة فاصابنى فكتبت الى ابى الحسن (ع ) فكتب الى : كل التفاح فاكلته فعوفيت ⁽²³⁹⁾
در مكه بوديم وبا آمد همه مردم گرفتار آن شدند. من نيز گرفتار شدم به امام موسى ابن جعفر(ع ) نوشتم و خواستار مداواى آن گرديدم در جواب مرقوم فرمودند سيب بخور، خوردم و شفا يافتم .
از علائم مرض وبا، اسهال ، و استفراغ است و دانشمندان غذايى تاءثير فوق العاده سيب را در ضد اسهال بودن آن شرح داده اند.
((سيب براى امراض حصبه اى ، اسهال و اسهال خونى و ورم امعاء بسيار نافع است ، اسهال را بخوبى معالجه مى كند، و از طرفى مانع سوء هضم شده و به اين ترتيب معده را منظلم مى سازد))⁽²⁴⁰⁾
((براى مبارزه با دل بهم خوردگى و پيچش دل و استفراغ ، كوه گرفتگى ، دريا زدگى و هوا زدگى و ويار زنهاى آبستن ، بسيار اثر نيكو دارد و حربه برنده اى است ))⁽²⁴¹⁾
4 - آرد سيب ، براى جلوگيرى از خون دماغ و سمومات .
در اين مورد شخصى بنام ابن بكير نقل مى كند:
((رعفت سنه بالمدينة ، فسال اصحابنا ابا عبدالله (ع ) عن شى ء يمسك الرعاف ، فقال : اسقوه سويق التفاح ، فسقونى فانقطع عنى الرعاف ⁽²⁴²⁾
در شهر مدينه مبتلا به خون دماغ شدم ، دوستان من خدمت امام جعفر صادق (ع ) رفتند، و از آن حضرت داروى آنرا خواستند، حضرت فرمود به او آرد سيب توام با آب بخورانيد، پس من آشاميدم و خون دماغ قطع شد.
براى تهيه آرد سيب بايد سيب را خشك كرد و سپس آرد نمود.
((سيب خشك علاوه بر جلوگيرى از ترشح زردابه ميكربى ، دافع سموم (اسيد اوريك كلسترل و...) نيز مى باشد))⁽²⁴³⁾
و از اين رو در روايت ديگر امام ششم (ع ) آرد سيب را براى دفع سموم تجويز فرموده چنين مى گويد:
((ما اعرف للمسموم دواء انفع من سويق التفاح ))⁽²⁴⁴⁾
من براى شخص مسموم دوايى بهتر از آرد سيب نمى شناسم
5 - سيب را امام ششم (ع ) براى خيلى از امراض بطور عموم نيكو دانسته است چنانكه مى خوانيم .
((لو يعلم الناس ما فى التفاح ماداووامرضاهم الا به ))⁽²⁴⁵⁾
اگر مردم مى دانستند كه خداوند در سيب چه خواصى قرار داده مريضهاى خود را با سيب مداوا مى كردند.
براى آنكه بدانيم ارزش غذايى و دارويى سيب منحصر بآنچه گفته شد نمى باشد خوبست مصارف سيب را براى معالجه ها در اينجا ياد آور شويم :
سيب يكى از بهترين ميوه هاى معجزه آسا است . زيرا هم خاصيت خنثى كردن سم و هم قدرت غذايى دارد سيب به علت داشتن مواد قليايى ، اسيد اوريك را حل مى كند و ترشحات غدد بزاق و معده را مساعت و متعادل مى سازد، براى معالجه مرض چاقى بسيار نيكو است . و همچنين براى بيماران كبدى ، معده اى ، مجارى ادرار و سينه درد، نافع مى باشد، بعلت داشتن فسفر، اعصاب و مغز را تقويت مى كند... ادرار را زياد مى كند، مجارى ادرار و معده و سينه را باز و زهكشى مى نمايد.
((سيب براى مبتلايان بمرض مفاصل ، زياد تجويز مى شود سنگهاى كليه را دفع مى نمايد، بوسيله املاح خود، آلبومين غذا و نسوج را از بين مى برد. براى سينه و مجارى تنفس بسيار نافع است ، پخته آن براى هضم غذا مفيد بوده و سوء هاضمه را از بين مى برد))⁽²⁴⁶⁾
باز هم كلام امام صادق را ياد بياوريم ، كه اگر مردم خواص سيب را مى دانستند بيماران خود را با آن مدوا مى كردند.
سيب ، پماد زخمها 
((... سيب را با روغن مايع نباتى مخلوط كرده و روى زخم و جراحات مختلف گذارده ، جراحات را مداوا مى كند، بهمين جهت است كه كلمه پوماد از كلمه پوم كه بمعنى سيب است مشتق شده است .
اگر سيب را در هاون انداخته و بكوبند و آنرا در شيره خودش بپزند مرهمى را بوجود خواهد آورد كه زخمهاى خيلى شديد و سخت را معالجه و درمان خواهد نمود.
آب سيب را اگر به مقدار مساوى با روغن زيتون مخلوط كنند داراى همان خواص براى معالجه انواع زخمها مى باشد.
سيب دواى چشم  
سيب را اگر رنده كنند و از آن مرهم تهيه نمايند اين مرهم را اگر روى چشم كه ضربتى به آن وارد شده بگذارند فورا درد ضربت را آرام مى كند.
براى انواع درد چشم بايد يكى سيب قرمز شيرين را پوست بكنيد و تخمه هاى آنرا در بياوريد و با آب بپزيد و آن را به صورت مرهم روى چشم بگذاريد. اگر كمى شير زن را به اين مرهم اضافه كنيد اثر و خاصيت آن كامل مى گردد.
سيب دواى درد گوش  
براى تخفيف درد گوش ، شب موقعى كه مى خوابيد سيبى را كه زير خاكستر پخته شده است بگوش خود بماليد و بخوابيد. فورا درد آن ساكت مى شود.
سيب براى رفع جرب و كچلى  
براى معالجه بيمارى جرب و كچلى ، سيبى را به دو قسمت بكنيد و هسته و پليشه آنرا در آوريد در وسط آن كه گود شده كمى گل گوگرد بگذاريد، بعد هر دو قسمت سيب را رويهم بگذاريد و با نخى محكم ببنديد و سپس آن را در آتش قرار دهيد تا بپزد، وقتى اين سيب خوب پخته شد آنرا له كنيد و بشكل فرنى در آوريد و به قسمتهاى بدن مريض بماليد.
سيب دواى سرفه  
دو كرده شكوفه درخت سيب مقدار 30 گرم در يك ليتر آب انواع سرفه را آرام مى كند، و در اين مورد شكوفه تازه يا خشك سيب يكسان است و هر دو را مى توانيد استعمال كنيد))⁽²⁴⁷⁾.

ماست  
ماست جزء غذاهاى قديمى انسانها است ، غذايى است كه بيشتر بعنوان نان خورش فقراء محسوب مى شود و ثروتمندان آن را همراه غذا و در كنار سفره قرار مى دهند و داراى خواص و مزاياى بسيارى است .
و چون به اصطلاح ، طبيعت آن سرد، و به اصطلاح ديگر ويتامين ((ب )) آن زياد است گفته شده كه آنرا با ((زنيان )) بخورند.
عن ابى الحسن ع قال من اراد الماست و لا يضره فليصب عليها الها ضوم قلت و ما الها ضوم ! قال النانخواه ⁽¹⁷⁰⁾
هر كس مايل به خوردن ماست است و نيز مى خواهد كه زيانى به او نرسد زنيان در آن بريزد و بخورد.
دستورى كه از روايت فهميده ميشود تعادل بين اغذيه از نظر مواد غذايى است كه اين خود اصل بسيار اهميتى در سلامت بدن است .
((ماست براى اشخاص سرد مزاج خوب نيست رطوبت را زياد مى كند، محرك نيروى جنسى است ))⁽¹⁷¹⁾
ولى زنيان به اصطلاح ، طبعى گرم دارد لذا بين هر دو تعادل غذايى برقرار مى شود.
دانستيم كه على (ع ) ماست را خورش خود قرار مى داد و اين هر چند غذاى زاهدانه اى است ولى اهميت و قدرت غذايى آن امروز آشكار گشته است .
((از قرنها به اين طرف ماست يكى از مواد مهم غذايى و قابل جذب بوده است و تذكار اين نكته در اينجا لازم و ضرورى است كه كلمه ماست در تمام كشورهاى جهان به معناى غذاى طول عمر است .
ارمنيها ماست را ماتزون مى گويند اهالى يوگسلاوى ((كيسلوملكو)) و ((پير)) پادشاه سابق يوگسلاوى ضمن صحبت به من گفت و اطمينان داد كه غذاى بسيارى از صد ساله ها و سالخوردگان يوگسلاوى ماست است و آنها در اثر مصرف ماست طول عمر پيدا كرده و به صد سالگى مى رسند.
روسها ماست را به مقدار زياد با نان سياه مصرف كرده و از تندرستى كامل برخوردار ميشوند در فرانسه ماست را يا اورت ميگويند و آنرا با توت فرنگى جنگلى مخلوط كرده و مى خورند.
در جزيره سارونى ماست را ((ژيودو)) و در هندوستان ((دادهى )) و در مصر ((لبن الرب )) مى گويند كه تمام اين اصطلاحات به معناى طول عمر است .
ماست بيش از شير خاصيت دارد و بعلاوه كسانى هستند كه شير معمولى و تازه به آنها نمى سازد ولى ماست را به خوبى هضم كرده و تحليل مى برند زيرا نوعى مواد سفيده اى در ماست هست كه به سرعت هضم و جذب مى شود كلسيم آن براى اشخاص سالخورده بسيار مفيد است و زود جذب مى گردد و بسيارى از ويتامين هاى گروه (ب ) را باكتريهاى ماست در روده ها ساخته و پرورش داده و به خون مى فرستد.
اشخاص سالخورده اى كه از گاز و عفونت روده هاى خود مى نالند اگر بطور مرتب ماست بخورند باكتريهاى غير مرثى نمى توانند در اسيد لاكتيك ⁽¹⁷²⁾ ماست زنده بمانند اين نست كه مرده و متدرجا تخليه مى شوند و در نتيجه گاز و عفونت روده آنها بكلى برطرف مى گردد))⁽¹⁷³⁾

ماست  
ماست جزء غذاهاى قديمى انسانها است ، غذايى است كه بيشتر بعنوان نان خورش فقراء محسوب مى شود و ثروتمندان آن را همراه غذا و در كنار سفره قرار مى دهند و داراى خواص و مزاياى بسيارى است .
و چون به اصطلاح ، طبيعت آن سرد، و به اصطلاح ديگر ويتامين ((ب )) آن زياد است گفته شده كه آنرا با ((زنيان )) بخورند.
عن ابى الحسن ع قال من اراد الماست و لا يضره فليصب عليها الها ضوم قلت و ما الها ضوم ! قال النانخواه ⁽¹⁷⁰⁾
هر كس مايل به خوردن ماست است و نيز مى خواهد كه زيانى به او نرسد زنيان در آن بريزد و بخورد.
دستورى كه از روايت فهميده ميشود تعادل بين اغذيه از نظر مواد غذايى است كه اين خود اصل بسيار اهميتى در سلامت بدن است .
((ماست براى اشخاص سرد مزاج خوب نيست رطوبت را زياد مى كند، محرك نيروى جنسى است ))⁽¹⁷¹⁾
ولى زنيان به اصطلاح ، طبعى گرم دارد لذا بين هر دو تعادل غذايى برقرار مى شود.
دانستيم كه على (ع ) ماست را خورش خود قرار مى داد و اين هر چند غذاى زاهدانه اى است ولى اهميت و قدرت غذايى آن امروز آشكار گشته است .
((از قرنها به اين طرف ماست يكى از مواد مهم غذايى و قابل جذب بوده است و تذكار اين نكته در اينجا لازم و ضرورى است كه كلمه ماست در تمام كشورهاى جهان به معناى غذاى طول عمر است .
ارمنيها ماست را ماتزون مى گويند اهالى يوگسلاوى ((كيسلوملكو)) و ((پير)) پادشاه سابق يوگسلاوى ضمن صحبت به من گفت و اطمينان داد كه غذاى بسيارى از صد ساله ها و سالخوردگان يوگسلاوى ماست است و آنها در اثر مصرف ماست طول عمر پيدا كرده و به صد سالگى مى رسند.
روسها ماست را به مقدار زياد با نان سياه مصرف كرده و از تندرستى كامل برخوردار ميشوند در فرانسه ماست را يا اورت ميگويند و آنرا با توت فرنگى جنگلى مخلوط كرده و مى خورند.
در جزيره سارونى ماست را ((ژيودو)) و در هندوستان ((دادهى )) و در مصر ((لبن الرب )) مى گويند كه تمام اين اصطلاحات به معناى طول عمر است .
ماست بيش از شير خاصيت دارد و بعلاوه كسانى هستند كه شير معمولى و تازه به آنها نمى سازد ولى ماست را به خوبى هضم كرده و تحليل مى برند زيرا نوعى مواد سفيده اى در ماست هست كه به سرعت هضم و جذب مى شود كلسيم آن براى اشخاص سالخورده بسيار مفيد است و زود جذب مى گردد و بسيارى از ويتامين هاى گروه (ب ) را باكتريهاى ماست در روده ها ساخته و پرورش داده و به خون مى فرستد.
اشخاص سالخورده اى كه از گاز و عفونت روده هاى خود مى نالند اگر بطور مرتب ماست بخورند باكتريهاى غير مرثى نمى توانند در اسيد لاكتيك ⁽¹⁷²⁾ ماست زنده بمانند اين نست كه مرده و متدرجا تخليه مى شوند و در نتيجه گاز و عفونت روده آنها بكلى برطرف مى گردد))⁽¹⁷³⁾

بخش سوم : ميوه ها 
ميوه ها بخش سوم اين كتاب را تشكيل مى دهند اهميتى كه اسلام براى ميوه ها قائل است بيشتر از بسيارى از غذاها است در قرآن مجيد آيات زيادى است كه بطور عموم نام ميوه ها را برده ، و آنها را دليل بر عظمت آفريدگار قرار داده ، و بعضى آيات از ميوه مشخص نامبرده است .
از آياتى كه بطور عمومى و خصوصى نام ميوه ها را بر ده اين آيه است .
و هو الذى انشا جنات معروشات و غير معروشات ، و النخل و الزرع مختلفا اكله و الزيتون و الرمان متشابها و غير متشابه كلوا من ثمره اذااثمر...⁽²⁰⁸⁾
خداوند آفريد باغهايى كه نيازمند به داربست است ، و باغهايى كه نيازمند به آن نيست و نيز آفريد خرما و بذرهايى كه از جهت خوراك متفاوتند، و بوجود آورده زيتون و انار كه برخى شبيه به هم ، و بعضى بى شباهت به يكديگرند، و هرگاه ميوه و ثمره آنها رسيد از آنها بهره بردارى كنيد.
در اين آيه ، از خرما، دانه هاى زراعتى (گندم ، جو و برنج ...) زيتون و انار نامبرده شده ، ضمنا بايد دانست ميوه هايى كه در قرآن نام آنها برده شده از نظر خاصيت غذايى با بعضى ديگر از ميوه ها قابل مقايسه نيستند.
اهميت ميوه ها در نظر پيشواى اسلام پيغمبر(ص ) بقدرى زياد بوده كه در روايتى چنين آمده است :
كان رسول الله صل الله عليه و آله اذا اتى بفاكهة حديثة قلبها و وضعها على عينيه و يقول : اللهم اريتنا اولها فارنا اخرها⁽²⁰⁹⁾
وقتى ميوه تازه اى براى پيغمبر(ص ) مى آورند آنرا مى بوسيد و بر دو چشم خويش مى گذارد و مى فرمود: بار خدايا. ابتداى آمدن اين ميوه را به ما نشان دادى اواخر اين ميوه را نيز به ما نشان ده .
از اين روايت دو مطلب استفاده مى شود:
1 - احترام به نعمتهاى خداوند، زيرا قدرت و علم خداوند در يك ميوه كاملا نمايان است كه از چوب خشكى با گذشت چند ماه ميوه اى با طراوت ، زيبا خوش رنگ و معطر بوجود مى آورد.
2 - عظمت و اهميت ميوه از نظر مواد خوراكى و غذايى و تاءثيرى كه در سلامت و حفظ جوانى انسانها دارد...
بهتر است نقش ميوه در سلامت انسانها را از زبان يك پزشك غذا شناس ‍ بشنويم .
دكتر (اتو كارك ) مى گويد:
هر پوى كه به مصرف خريد ميوه ها برسانيد، سرمايه اى است كه بخوبى حفظ شده و مقاومت ما را در مقابل بيماريها افزايش مى دهد، شما ميگوئيد ميوه ها گران هستند من از شما مى پرسم دواها چطور؟⁽²¹⁰⁾
ميوه منبعى از املاح معدنى اند 
در ميوه ها انواع و اقسام مواد معدنى كه هر يك به نوبه خود سازنده يك قسمت از بدن ما هستند وجود دارد مانند:
1 - آهن : آهن ميوه براى تجديد گلبولهاى قرمز خون در مورد كم خونى و بيمارى (زردى دختران ) اهميت زيادى دارد. و نسبت به آهنى كه در گوشت و تخم مرغ هست اين امتياز را دارد كه به علت زيادى مواد سفيده اى ، توليد ناراحتى در بدن نمى كند.
2 - آهك : آهك به استخوانهاى بدن ما غذا مى دهد، و براى بيماريهايى مانند، سل ، انواع دمل و كورك ، سرطان ، ورم غده ها و عفونت غده ها لازم است و رژيمى كه سرشاز از ميوه باشد آهك (اكسيد كلسيم ) مورد احتياج بدن ما را فراهم مى سازد.
3 - فسفر: فسفر، ماده است كه براى مغز و انرژى عضلات فوق العاده لازم و ضد بيماريهاى عصبى مى باشد. پروفسور ((بوشار)) مى گويد:
بدون فسفر هيچ سلولى نمى تواند رشد كرده و افزايش يابد.
4 - منيزيم : منيزيم در ميوه ها زياد است و وجود آن معده و روده ها را به فعاليت مى اندازد و عمل هضم را آسان و بهتر مى سازد، كار سلسله اعصاب را مرتب مى كند و از سرطان جلوگيرى مى نمايد.
5 - پتاسيم : پتاسيم براى قلب مقوى است و ادرار را زياد مى كند، عمل امعاء را تقويت كرده مزاج را قليايى مى سازد، چينيها و ژاپنى ها زياد برنج مى خورند و چنانكه مى دانيد برنج داراى املاح پتاسيك مى باشد به همين جهت است كه آنها كمتر به نقرس و رماتيسم مبتلا مى گردند.
6 - سديم : سديم ، كار امعاء را منظم مى سازد.
7 - گوگرد: گوگرد، خون را ضد عفونى و تصفيه مى كند براى عفونتهاى داخلى و بيماريهاى پوستى و برونشيت مفيد است .
8 - سيليس : سيليس ، استخوانها و رگها را محكم مى كند و جريان خون را به فعاليت وا مى دارد وراشيتيسم و تصلب شرائين را معالجه مى كند.
9 - يد: براى كار غده ها و ترشحات داخلى مخصوصا ترشح غده و تروئيد لازم است ، يد، ضد اسكوربوت بوده و ادرار آور است ، بيماريهاى لنفاتيسم راشى تيسم ، سفليس ، نقرس و رماتيسم را معالجه مى كند.
10 - ارسنيك : ارسنيك ، نيرو و قوت مى بخشد، از سل جلوگيرى مى كند هنگامى كه تب بر بدن وارد مى شود، مقدار زيادى آهن و املاح بدن ما تلف مى گردد.
به همين علت است اشخاصى كه حصبه يا مخملك مى گيرند بايد زياد ميوه بخورند.
11 - قند: قندى كه در ميوه جات موجود است غير از قند معمولى است و به مراتب از آن بهتر است ، قند ميوه ها براى نيرو بخشيدن به عضلات ما بسيار لازم است . قند ميوه ها مخلوطى است از ((گلوگز)) و ((لولوز)) كه مستقيما هضم و جذب بدن مى شود و هيچ گونه وجه اشتراكى با قند معمولى ندارد.
قند ميوه ها براى اشخاص پرهيزدار اجازه داده شده تا آنرا مصرف كنند زيرا مصارف چنين قندى براى آنها مفيد است .⁽²¹¹⁾
ميوه ها را پوست نكنيد 
يكى از دستورهاى عالى اسلام كه پس از گذشت قرنها دانشمندان به فلسفه و حكمت آن پى برده اند، پوست نكندن ميوه ها است ، و اينكه نمونه اى از سخنان پيشوايان اسلام را از نظر خوانندگان گرامى مى گذارنيم . امام صادق عليه السلام در مورد حالات پدرش امام باقر(ع ) مى فرمايد:
كان يكره تقشير الثمرة ⁽²¹²⁾
پوست كندن ميوه را مكروه مى داشت .
((پوست ميوه ها چون در مجاورت هوا و آفتاب قرار گرفته است بيش از گوشت آن داراى مقدار سرشارى از ويتامينها مخصوصا ويتامين (آ) مى باشد.
از طرف ديگر پوست ميوه ها داراى دياستازها مى باشد و يك دياساتاز مخمرى است كه يك ماده غذايى را به ماده ديگر تبديل مى كند، همين طور طبيعت به كمك دياستاز هايى كه در پوست ميوه ها جمع كرده است گوشت ميوه ها را قابل هضم و جذب ساخته است ، بنابراين اگر پوست ميوه ها را كنده و به دور بريزيم ، مرتكب خطا و اشتباه بزرگى شده ايم ))⁽²¹³⁾
ميوه ها را بشوئيم 
موضوع ديگر دستور شستشوى ميوه قبل از خوردن آن است . با پيشرفت دانش هر روز نقابى از چهره دستورات اسلام برداشته مى شود و عظمت پيشواى آن را به تمام جهانيان ثابت مى كند، از جمله احاديث و سخنانى كه در مرد شستشوى ميوه ها آمده است حديث ذيل است كه امام صادق (ع ) مى فرمايد:
ان لكل ثمرة سماما، فاذا اتيتم بها فامسوها بالماء او اغمسوها فى الماء))⁽²¹⁴⁾
براى هر ميوه اى سمومى است وقتى به دست شما رسيد آنرا با آب شستشو بدهيد يا در ميان آب فرو ببريد.
((ميوه هايى را كه مغازه هاى ميوه فروشى و يا در جلوى معابر پهن مى كنند، ممكن است مورد هجوم ميكروبها قرار گيرد، ميكروبهايى بر پوست آنها بنشينند بدون اين كه از پوست داخل گوشت آن شود.
پس اگر ما ميوه هايى را كه از بازار مى خريم بشوئيم به احتياط نزديكتر است و بعلاوه با شستن آن اگر ميوه ها را سم پاشى كرده باشند سم آن بر طرف مى گردد))⁽²¹⁵⁾
ميوه هاى بهشتى 
ميوه ها انواع و اقسام فراوانى دارند هر كدام خاصيت مخصوص به خود را دارا مى باشند، ولى از بين همه ، بعضى داراى مزيت هاى بيشترى از نظر مواد حياتى و خواص غذايى هستند، اسلام از اين ميوه ها بيشتر تعريف نموده و آنها را بعنوان ميوه هاى بهشتى معرفى فرموده است .
امام صادق (ع ) در اين باره مى فرمايد:
خمس من فاكهة الجنة فى الدنيا، الرمان الامليسى و التفاح والسفر جل و العنب و الرطب المشان ⁽²¹⁶⁾
پنج ميوه از ميوه هاى بهشتى است : انار، سيب ، به ، انگور، و خرما.
در قرآن مجيد نيز بعضى از اين ميوه ها به اضافه زيتون و انجير ذكر شده است .