پيوند ميان پژوهش و برنامه سازي، به ارتقاي آثار تلويزيوني مي‌انجامد

مدير پژوهش سيما در گفت‌وگوي تفصيلي با فارس:

پيوند ميان پژوهش و برنامه سازي، به ارتقاي آثار تلويزيوني مي‌انجامد

خبرگزاري فارس: رضا فرخ‌نژاد مدير پژوهش سيما با اشاره به اين كه پيوند ميان پژوهش و برنامه سازي، به ارتقاي آثار تلويزيوني مي‌انجامد، اظهار داشت: ما براي اين كه دستمايه علمي و پژوهشي هر موضوع و برنامه يا فيلم و سريالي به دقت و درستي آماده شود، دوازده گروه علمي و پژوهشي را در اين مديريت تعريف و تشكيل داده‌ايم.

رضا فرخ‌نژاد كارشناس ارشد علوم ارتباطات از دانشكده صدا و سيما است كه از سال 1380 وارد اين سازمان شده و طي اين سال‌ها، همواره در بخش‌هاي مربوط به مباحث پژوهشي و آموزشي فعاليت داشته و به همين سبب، آشنايي و احاطه خوبي بر اين مقوله دارد.

فرخ‌نژاد، چهار ماه است كه به عنوان مديريت پژوهش سيما منصوب شده و با توجه به نقش مهمي كه براي نقش پژوهش در ارتقاي آثار تلويزيوني قائل است، برنامه‌هاي مختلفي را براي ايجاد تحول در اين بخش تدارك ديده كه در گفت‌وگوي تفصيلي با فارس به تشريح آنها مي‌پردازد.

پژوهش تنها يك جنبه تزئيني در تيتراژ برنامه‌ها نيست

--------------------------------------------------------------------------

* تعريف اجمالي مديريت پژوهش در سيما چيست؟

- مديريت پژوهش سيما يكي از سه مديريت اداره كل آموزش و پژوهش سيما محسوب مي‌شود. دو مديريت ديگر اين اداره كل نيز شامل مديريت آموزش و مديريت خدمات آموزشي و پژوهشي هستند. ضمنأ اين اداره كل از زير مجموعه‌هاي معاونت سيما است. در مجموع مديريت پژوهش، متولي تمامي پژوهش‌هايي است كه در مجموعه معاونت سيما و شبكه‌هاي موجود در تلويزيون انجام مي‌گيرد.

* آن‌طور كه شنيده و ديده مي‌شود، گويا در ماه‌هاي اخير، تأكيد بيشتر و رويكرد جديدي به مقوله پژوهش در برنامه‌هاي سيما صورت گرفته است...

- بله!از زماني كه آقاي دارابي به سمت معاونت سيما منصوب شدند، با توجه به تاكيد ويژه‌اي كه ايشان نسبت به نقش پژوهش و تحقيقات در ساخت آثار تلويزيوني داشته و دارند، ما سعي كرديم كه نگاهي اجرايي‌تر و عملياتي‌تر نسبت به تزريق يافته‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي در برنامه‌ها داشته باشيم و عنوان پژوهش صرفأ يك جنبه تزئيني در تيتراژ برنامه‌ها نداشته باشد. در حقيقت ما در دوره جديد سعي داريم روح پژوهش را به معناي واقعي در تمامي برنامه‌هاي سيما اعم از مجموعه‌هاي نمايشي مانند سريال‌ها، مجموعه‌ها و فيلم‌هاي تلويزيوني، برنامه‌هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، مسابقات و سرگرمي، كودك و نوجوان و غيره كه در قالب‌هاي مختلف ساختاري تهيه مي‌شوند، دميده و در جهت ارتقاي اين آثار تلاش كنيم.

نقطه قوت آثار خارجي، جنبه پژوهشي آنها است

-----------------------------------------------------------

* آقاي فرخ‌نژاد اشاره درستي داشتيد مبني بر پرهيز از تزئيني بودن پژوهش در آثار تلويزيوني در دوره جديد، واقعأ در سال‌هاي اخير بعضي از برنامه‌ها اعم از برنامه‌هاي نمايشي يا ديگر گونه‌ها با تمام امكانات و بودجه‌اي كه صرف آن كارشده اما به علت بي‌توجهي به مقوله تحقيق و پژوهش به‌شدت آسيب ديده و غير باور شده‌اند، به نظر مي‌رسد كه گاهي مثلا گروه‌هاي پژوهشي در سيما كار خودشان را انجام مي‌دهند و گروه‌هاي برنامه‌ساز هم‌ساز خودشان را مي‌زنند و يك هماهنگي لازم بين آنها وجود ندارد، شما دقيقأ براي پركردن اين حفره در مقطع جديد چه تمهيدي انديشيده‌ايد؟

- اين نكته‌اي اساسي و دقيق است. ما از موقعي كه وارد اين بحث شديم در راستاي همان نگاه عملياتي و كاربردي به مقوله پژوهش در آثار تلويزيوني و جلوگيري از نگاه تشريفاتي و تزئيني به اين مقوله، شروع به يك آسيب‌شناسي كرديم و گفتيم الان كه همه مدام مي‌گويند پژوهش و پژوهش و پژوهش! و همه هم قبول دارند كه پژوهش خوب است، پس چرا اينها در توليد استفاده نمي‌شود و يا اگر بعضي توليدات ما كيفيت خوبي ندارد علت‌اش چيست؟. در اين علت‌يابي و آسيب‌شناسي متوجه شديم يكي از مشكلات جدي ما در اين قضيه، همين نكته‌اي است كه شما هم اشاره كرديد، يعني اين كه پيوندي بين پژوهش و توليد وجود ندارد و همين باعث مي‌شود تا سطح بعضي از آثار تلويزيوني پايين بيايد يا اين كه اگر پژوهشي هم براي كاري انجام شده اما وفتي آن برنامه يا سريال را مي‌بينيم متوجه مي‌شويم دچار گاف‌هايي شده و اطلاعات‌اش منطبق با مستندات علمي و تاريخي نيست كه ناشي از ضعف كارهاي پژوهشي در آن كار بوده است.

نكته ديگري كه بايد در پرانتز اشاره كنم اين است كه ما به موازات اين مشكل در بعضي از آثار خودمان، از آن طرف مي‌بينيم كه نقطه قوت آثار خارجي حالا نه در حد ايده‌آل، اما در حد قابل قبول همين نكته پژوهشي آن فيلم‌ها يا برنامه‌هاست، چرا كه آنها آمده‌اند تمام توليدات خودشان را پيوند زده‌اند به پژوهش. به هرحال ما پس از يافتن اين ضعف و يا به تعبير شما حفره در كارهاي خودمان، قاعدتأ در پي پركردن آن بر آمديم و با ادامه كارهاي كارشناسي كه انجام شد ديديم كه براي رفع اين مشكل بايد پيوندي جدي و اساسي بين دو بخش توليد و پژوهش به‌وجود آوريم و اين دو مهم را به هم گره بزنيم. در همين راستا هم يكي ازاهداف و شعارهاي‌مان را اين قرار داديم كه «پژوهش برنامه‌اي، بستر تبديل ايده به پديده» منظورمان هم بيشتر اين است كه هدف ما از پژوهش در اين تشكيلات، براي رسيدن به توليد برتر است. اين مقوله تبديل ايده به پديده هم از سخنان حضرت آقا استخراج شده كه ايشان فرموده‌اند: «پژوهش، بستر تبديل ايده به پديده است».

مديريت پژوهش نقش مبدل را ايفا مي‌كند

--------------------------------------------------

* آقاي فرخ‌نژاد گاهي بعضي برنامه‌سازان گله دارند پژوهش‌هايي كه ازسوي گروه‌هاي پژوهشي مثلأ دانشگاه‌ها و ديگر مراكز علمي و تحقيقي به‌دست آنها مي‌رسد بسيار آكادميك بوده و قابليت تصويري ندارد، براي رفع اين مشكل چه كرده‌ايد؟

- بله، اين نكته بارها به خود ما هم منتقل شده است و پيش آمده كه برنامه سازاني به ما مراجعه نموده و گفته‌اند كه اين مباحث و پژوهش‌هاي آكادميك كه توسط بعضي مراكز براي ما انجام مي‌گيرد، غيرقابل هضم است و در نتيجه تبديل آنها به قالب‌هاي مختلف تلويزيوني مشكل است. براي همين ما در موارد اينچنيني و در حوزه مديريت پژوهش نقش يك مبدل را ايفا مي‌كنيم. يعني اين كه اين مباحث پژوهشي را گرفته و با توجه به تسلطي كه همكاران ما در دو حوزه توليد و پژوهش دارند، آنها را تبديل به زباني مي‌كنيم كه قابليت برنامه‌سازي و تصويرسازي را داشته باشند تا برنامه‌سازان ما بتوانند بخوبي با آن ارتباط برقرار ساخته و سپس جنبه تصويري و تلويزيوني به آن ببخشند.

* با توجه به نقش گسترده‌اي كه پژوهش مي‌تواند در تاروپود رسانه‌اي عظيم مانند صدا وسيما داشته باشد، علاوه بر هدف‌گذاري شما درباره پژوهش براي توليد، آيا به موازات آن اهداف ديگري را هم دنبال مي‌كنيد؟

- علاوه بر پژوهش براي توليد كه به آن پرداختيم، پژوهش براي برنامه‌ريزي و پژوهش براي مطالعات از ديگر اهداف ما محسوب مي‌شود كه با جديت آنها را دنبال مي‌كنيم. به‌طور مثال در بحث پژوهش براي مطالعات تلويزيون، ما نظريه‌هايي را كه راجع به تلويزيون و كاركردهاي عظيم و گوناگون آن وجود دارد و اطلاع از آنها موجب ارتقاي سطح علمي و فكري برنامه‌سازان و ساير دست‌اندركاران رسانه خواهد شد، تهيه نموده و از طريق فصلنامه مطالعات تلويزيون كه منتشر مي‌كنيم، در اختيار آنها قرار مي‌دهيم. اصلأ اگر اجازه دهيد من رئوس اهداف خودمان را براي خوانندگان‌تان و در حقيقت براي تمامي پژوهشگراني كه مي‌توانند در اين زمينه‌ها ما را ياري دهند به صورت تيتروار اعلام كنم.

مشروح اهداف فعاليت‌هاي مديريت پژوهش سيما به اين شرح است:

1- شناخت نيازهاي واقعي و فعاليت در متن نيازها، 2- انجام تحقيقات برنامه‌اي براي تامين نيازهاي معاونت سيما، 3-طراحي و ايجاد ارتباطي ارگانيك ميان بدنه برنامه‌ساز با مراكز تحقيقاتي و پژوهش سيما، 4- بالا بردن ضريب نفوذ استفاده از نتايج حاصل از پژوهش‌هاي برنامه‌اي ، 5- نوآوري در تهيه و استفاده از محتواي علمي حاصل از پژوهش‌هاي بنيادي مراكز تحقيقاتي در پشتيباني از پژوهش‌هاي برنامه‌اي.

با دوازده گروه پژوهشي برنامه‌سازان را پشتيباني مي‌كنيم

-----------------------------------------------------------------------

*با توجه به اين كه تنوع موضوعات و برنامه سازي در شبكه‌هاي مختلف سيما بسيار زياد است، آيا براي هر موضوع و حوزه‌اي، از گروه‌هاي پژوهشي متخصص در همان شاخه بهره مي‌گيريد؟

- بله، ما براي اين كه دستمايه علمي و پژوهشي هر موضوع و برنامه يا فيلم و سريالي به دقت و درستي آماده شود، دوازده گروه علمي و پژوهشي را در اين مديريت تعريف و تشكيل داده‌ايم كه هركدام از اين گروه‌ها با صاحب‌نظران و پژوهشگران متخصص در همان حوزه اعم از حوزه‌هاي علمي، دانشگاهي، مذهبي، اجتماعي تاريخي و غيره در ارتباط هستند و در زمينه‌هاي مورد نياز از آنها ياري مي‌جويند. اين دوازده گروه علمي و پژوهشي كه هم اكنون در اين مديريت به فعاليت مشغول‌اند، عبارتند از:

1- هسته علمي پژوهشي مديريت پژوهش، 2- گروه ادبي، 3- گروه اجتماعي، 4- گروه تاريخ تمدن، 5- گروه روانشناسي-تربيتي، 6- گروه علمي،‌ 7- گروه فرهنگي، 8- گروه معرفتي- مناسبتي، 9- گروه هنري،‌ 10- گروه تحليل محتوا، 11- گروه مطالعات تطبيقي،‌ 12- فصلنامه مطالعات تلويزيون.

*شرح وظايف آنها دقيقا چيست؟

- شرح وظايف اين گروها شامل اين موارد است: 1- تهيه بانك اطلاعات؛ مانند: بانك محتوا (فيش برداري)، بانك فهرست منابع (كتب فارسي و لاتين)، بانك كارشناسان و پژوهشگران، بانك مراكز علمي و پژوهشي، بانك سايت‌ها، بانك پژوهش‌ها و پايان‌نامه‌ها، بانك مقالات و جزوات و بانك تصاوير، 2- تهيه طرح پژوهشي، 3- انجام پژوهش‌هاي برنامه‌اي، 4- شناسايي و معرفي پژوهشگران خبره حسب مورد سفارش،‌ 5- ايده‌پردازي در حوزه فعاليت،‌ 6- نيازسنجي پژوهشي، 7- پيشنهاد ساختار مناسب بر اساس مطالعات مخاطب شناسي و ساختار شناسي به ارباب رجوع(برنامه ساز)، 8- تأليف مقالات علمي- پژوهشي و كتاب، 9- ترجمه مقالات علمي- پژوهشي و كتاب ، 10- دبيري علمي نشست‌هاي تخصصي مرتبط، 11- ارزيابي كتاب‌ها، مقالات، جزوات و... حسب مورد سفارش، 12- ارزيابي، نقد، ويرايش علمي طرح‌ها، فيلمنامه ها و...حسب مورد سفارش،‌ 13- ارائه گزارش كارشناسي و نقد علمي برنامه‌هاي سيما از ديدگاه حوزه فعاليت (به‌طور مثال حوزه روانشناسي)، 14- تعامل با مراكز علمي و پژوهشي و انعقاد تفاهم‌نامه با آنها، 15- تعامل با مجلات و فصلنامه‌ها براي انتشار ويژه‌نامه‌هاي موضوعي، 16- سايت و اطلاع‌رساني.

ساختمان 85 و پارك ملت از بانك‌هاي اطلاعاتي ما استفاده خوبي بردند

--------------------------------------------------------------------------------------

* اشاره كرديد به اين كه هركدام از گروه‌هاي علمي و پژوهشي در حيطه تخصصي خودشان يك بانك اطلاعاتي را تشكيل داده‌اند، درمورد اين بانك‌ها كه در صورت جامع بودن مي‌توانند كمك زيادي براي برنامه سازان باشند، بيشتر توضيح دهيد.

- درست است؛ ما يكي از شرح وظايف اساسي هركدام ازاين گروه‌ها را تشكيل بانك اطلاعاتي جامع قرار داده‌ايم تا هر تهيه كننده يا نويسنده و ديگر عوامل سازنده يك اثر هرگاه به ما مراجعه كردند و مطلبي را لازم داشتند، با مراجعه به آن بانك به سرعت به اطلاعات مورد نياز خود دسترسي پيدا كنند. به‌طور مثال آقاي شهيدي‌فر براي تهيه برنامه «پارك ملت» به ما مراجعه كردند و نياز به موارد تحقيقي و پژوهشي مختلفي داشتند كه اين بانك‌هاي اطلاعاتي، توانست كمك قابل توجهي به ايشان انجام دهد. يا اين كه دست‌اندركاران مجموعه «ساختمان 85» نيز توانستند از طريق اين مديريت و گروه‌هاي موجود در آن و بانك‌هاي اطلاعاتي به يكسري از اطلاعات مورد نياز خودشان دست پيدا كنند. در ماه رمضان سال پيش نيز سريال پربيننده «ملكوت» با پشتيباني اطلاعاتي و پژوهشي اين اداره كل و بانك محتواي اين مديريت توانست به مطالب ارزشمندي در خصوص موضوع مورد نظر دست پيدا كرده و آنها را دربخش هاي مختلف سريال لحاظ نمايد. ما هم‌اكنون بعضي از برنامه‌هاي صبحگاهي را از لحاظ محتوا با همين بانك‌ها و گروه‌ها پوشش مي‌دهيم. به هرحال هر برنامه‌سازي كه مي‌خواهد درباره موضوعات فرهنگي، اجتماعي، فولكلوريك، مذهبي، سياسي، علمي، ورزشي، بهداشتي، پزشكي، كودك و نوجوان، زنان، مسابقات تلويزيوني وغيره برنامه‌اي تهيه كند و نياز به اطلاعات و فيش‌هاي موضوعي وغيره داشته باشد، مي‌تواند با مراجعه به اين مديريت و بانك‌هاي موجود در آن از مطالب گسترده‌اي بهره ببرد كه از منابع معتبر ايراني و لاتين و پايان‌نامه‌ها تهيه شده و در اين بانك‌ها ذخيره شده‌اند. ضمن اينكه اگر به مطلبي نياز داشتند كه در اين بانك‌ها موجود نبود گروه هاي مربوطه در مديريت پژوهش با استفاده از كارشناسان و صاحب نظراني كه با آنها در ارتباط هستند، آن اطلاعات را جمع‌آوري كرده و در اختيار ارباب رجوع يا همان تهيه كننده يا نويسنده و برنامه‌ساز قرار مي‌دهند. مثلا در مورد نوروز ما اطلاعات زيادي را در خصوص نوروز از ديدگاه اسلام و انديشمندان و از نقطه نظر جغرافيايي با توجه به ثبت آن توسط يونسكو تهيه كرديم و در اختيار برنامه سازان قرار داديم كه در نوروز 90 و در برنامه‌ها وشبكه هاي مختلف مورد استفاده قرارگرفت. در موضوعات مربوط به مناسبت‌هاي مذهبي يا وقايع تاريخي و هشت سال دفاع مقدس نيز ما كارهاي زيادي را انجام داده و همچنان در دستور كار داريم و از اين حيث، مدام برنامه‌هاي مختلف را تحت پوشش وحمايت پژوهشي و تحقيقاتي قرار مي‌دهيم. نكته ديگر آنكه ما از دي ماه سال گذشته شروع به نظر سنجي از گروه‌هاي برنامه ساز كرديم و از آنها خواستيم تا نيازهاي پژوهشي خود را در سال 90 به ما اعلام كنند تا سپس با دسته بندي آنها، نسبت به تأمين آن اطلاعات اقدام كنيم و همانطور كه اشاره شد يكي از اين موارد مطالب مربوط به نوروز بود. همين طور ما مطالب بسيار زيادي را در رابطه با سوم خرداد ماه سالروز آزاد سازي خرمشهر و نيز چهاردهم خردادماه سالگرد جانسوز ارتحال حضرت امام خميني (ره) آماده كرده‌ايم كه با توجه به در پيش بودن اين مناسبت‌ها كاربرد وسيعي در تمامي شبكه‌ها خواهند داشت.

لازم به توضيح است كه بخش قابل توجهي از اطلاعات موجود در اين بانك ها نيز مدام در شبكه پيام نما مورد استفاده قرار مي گيرد. همچنين اگر يك تهيه كننده برفرض براي برنامه‌اي نياز به صاحب نظري متناسب با برنامه‌اش داشته باشد مي‌تواند با مراجعه به بانك كارشناسان و پژوهشگران به اسامي و مشخصات افراد مورد نظرش دست پيدا نموده و از طريق اين مديريت زمينه ارتباط و برگزاري جلسه با آنها فراهم شود. در بانك تصاوير نيز تصاوير بسيار زيادي در مورد موضوعات مختلف موجود است كه تاكنون بارها و بارها مورد بهره برداري برنامه سازان قرار گرفته است. به همين ترتيب هر كدام ديگر از بانك هاي اطلاعاتي موجود در مديريت پژوهش سيما، ساير نيازهاي پژوهشي و تحقيقاتي مورد نياز برنامه‌سازان و همكاران عزيزما را در حوزه معاونت سيما تأمين مي‌سازند.

قصد تشكيل كانون پژوهشگران برنامه‌اي را داريم

----------------------------------------------------------

* آيا شما علاوه بر پژوهش قبل از ساخت برنامه، بعد از ساخته شدن و بر روي آنتن رفتن همان كار، اين بررسي را انجام مي‌دهيد تا ببينيد پژوهش مورد نظر تا چه حد در برنامه لحاظ شده و دچارجرح و تعديل نشده است؟

- ببينيد، ما در سازمان صدا و سيما يك معاونت آموزشي و پژوهشي داريم كه اين معاونت نيز يك مركز تحقيقات دارد. ما با اين دوستان يك تقسيم كار انجام داده‌ايم تا پژوهش هاي قبل از توليد و در حين توليد به عهده ما باشد و بعد از توليد به عهده آنها. يعني اين كه وقتي برنامه‌اي بر روي آنتن رفت، دوستان مركز تحقيقات با نظرسنجي هايي كه انجام مي دهند و با به‌دست آوردن ميزان رضايت مخاطبان و صاحب‌نظران، پي خواهند برد كه برنامه يا سريال مربوطه چقدر توانسته در بخش هاي مختلف از جمله در بخش پژوهش موفق عمل كند. البته ما براي اين كه در اين زمينه نيز بتوانيم ضريب استفاده صحيح از پژوهش‌هاي انجام شده را در برنامه‌هاي مختلف بالا ببريم، در پي آن هستيم تا با تشكيل «كانون پژوهشگران برنامه‌اي» تعدادي كارآموز را جذب كرده و پس از آموزش‌هاي لازم در اختيار تهيه كنندگان و كارگردانان برنامه ها قرار دهيم تا با پشتيباني ما تمام پژوهش هاي برنامه‌هاي مورد نظر را انجام دهند ودر روند كار نيز حضور داشته باشند تا به چالش‌هاي احتمالي پژوهشي بتوانند پاسخ دهند. البته اين كانون در دل سازمان نخواهد بود و يك كار بلند مدت است كه اميدواريم تحقق يابد. كار كوتاه مدتي هم كه در اين راستا انجام داده‌ايم اين بوده كه پژوهشگراني را كه درحوزه سيما وجود دارند و يا در اختيار ما هستند، تمام وقت در اختيار برنامه سازان قرار دهيم تا پژوهش لازم را با هماهنگي و پشتيباني ما انجام انجام داده و ضريب خطا را پايين بياورند. حالت ديگر آن است كه تهيه‌كننده‌اي به ما مراجعه مي كند و با توجه به اينكه در برآورد برنامه‌اش يك كد پژوهشي وجود دارد، وي يك پژوهشگر را از يك جاي ديگر به ما معرفي مي‌كند و ما هم معمولأ اشكالي نمي‌گيريم، اما از آنها مي‌خواهيم پس از آماده شدن پژوهش و تحقيقات آن را در اختيار ما قرار دهند تا مورد بررسي و صحت قرار گيرد.

برپايي نشست پژوهشي و انتشار كتاب پژوهشي «مختارنامه»

--------------------------------------------------------------------------

*مدتي است كه شاهد هستيم مديريت پژوهش اقدام به برگزاري نشست‌هاي تخصصي و علمي، پژوهشي نموده است، درباره كم و كيف و هدف از برگزاري اين نشست ها توضيح بفرماييد؟

- ما براي اينكه همكاران ما بتوانند از تجارب يكديگر آگاه شده و از آن استفاده كنند و همچنين براي آشنايي با مباحث مختلف در حوزه تلويزيون كه بي‌شك به كارشان خواهد آمد. تاكنون نشست‌هاي گوناگوني را تدارك ديده و برگزار كرده‌ايم و در آينده نيز آنها را ادامه خوهيم داد. يكي از اين نشست‌ها در خصوص موضوع «پژوهش برنامه‌اي» بود و در اين نشست كه با حضور صاحب نظران برگزار شد اين مبحث مطرح شد كه اصولا پژوهش براي توليد يا پژوهش توليدي يعني چه؟ بطور يقين اين مباحث مي‌تواند براي همكاران ما و برنامه‌سازان بسيار مفيد فايده باشد و آنها را در راه ارتقاي آثارشان به شدت ياري دهد، چنان كه در گفت‌وگوهايي كه با شركت‌كنندگان در اين نشست‌ها داشتيم، اظهار مي‌داشتند كه با حضور در اين بحث‌ها، دريچه‌هايي جديد از برنامه سازي به روي آنها باز شده است. يا اين كه در قدم بعدي به بررسي سريال‌ها و آثار تاريخي از منظر پژوهشي پرداختيم و دريكي از اين جلسات فيلم «ملك سليمان» با حضورپژوهشگر آن مورد بررسي قرار گرفت كه بسيار جلسه سازنده‌اي بود. سريال «ارمغان تاريكي» نيز از ديگر آثار مطرحي بود كه در اين نشست‌ها مورد بررسي قرار گرفت و در مورد نكات پژوهشي آن، گفت‌وگوها و انتقال تجارب خوبي به عمل آمد. در فروردين امسال نيز نشست «پژوهش در برنامه‌هاي مستند» و در ارديبهشت نشست تخصصي «پژوهش در برنامه‌هاي تركيبي» را برگزار خواهيم كرد و در خرداد ماه هم با توجه به اين كه سريال «مختارنامه» به پايان خواهد رسيد، يك نشست مفصل درباره اين كار عظيم و به‌يادماندني برگزار خواهد شد.

* گويا قرار است كتابي نيز توسط مديريت پژوهش در خصوص سريال «مختارنامه» منتشر شود؟

- بله، ما كتابي را تحت عنوان «پژوهش در مختارنامه» آماده كرده‌ايم كه انشاالله خرداد ماه منتشر خواهد شد و حاصل تجربيات آقاي ميرباقري از اين اثرتاريخي است. ايشان در اين كتاب مثلأ توضيح مي‌دهند كه اگر چه نمي‌توانند در آثار خودشان ائمه اطهار (ع) را نشان دهند، اما بعضي از خصوصيات آن بزرگواران را در اعمال و شخصيت ياران‌شان به تصوير مي‌كشند. در اين كتاب اطلاعات بسيار مفيدي از چگونگي شكل گيري و مراحل تحقيقاتي و پژوهشي سريال مختارنامه در اختيار خوانندگان قرار خواهد گرفت و به بسياري از ابهامات پاسخ داده خواهد شد.

*دراين كتاب آقاي ميرباقري در مورد مبناي به تصوير كشيدن چهره حضرت ابوالفضل(ع) در اين سريال نيز توضيحي ارائه داده‌اند؟

- بله! آقاي ميرباقري اين توضيح را مي‌دهند كه به هر حال مبناي به تصوير كشيدن چهره حضرت عباس(ع) بر اساس استفتاء از بعضي علماء بوده است و از نظر اين علما منع به تصوير كشيدن چهره، شامل اين شخصيت بزرگوار نمي‌شود و فقط مختص پيامبر اكرم ٌ(ص) و ائمه معصومين(ع) است.

**با چاپ كتاب، سريال‌هاي فاخر را مستند سازي مي‌كنيم

---------------------------------------------------------------------

*آيا چاپ چنين كتاب‌هايي براي ساير سريال‌ها و مجموعه‌ها انجام خواهد گرفت؟

- حتما، با توجه به اين كه يكي از كارهايي كه ما در اين حوزه به‌طور جدي پيگيري مي‌كنيم، مستندسازي تجربيات همكاران در سريال‌ها و مجموعه‌هاي مختلف است، اين روند براي ساير آثار باارزش و فاخر نيز ادامه خواهد يافت. البته با توجه به اين كه بيشتر برنامه‌سازان ما دست به قلم نيستند و يا حوصله ثبت و نگارش تجربيات يا خاطرات خود را در باره اثر ساخته شده‌شان ندارند، ما سعي كرده‌ايم كه افرادي را به همين منظور به‌كار بگيريم كه در حين كار در دل كار رفته وبا دست اندركاران آن گفتگوهايي تخصصي انجام داده وحاصل آن را در قالب مقاله يا كتاب در بياورند تا آن همه تجربه به بوته ي فراموشي سپرده نشود و به ديگر برنامه سازان نيز منتقل شده و مورد استفاده قرار گيرد.

* كتاب‌هايي كه چاپ مي شود به هرحال وارد جامعه مي‌شود و مخاطبان خود را خواهد يافت، اما تكليف مقالات چيست و آنها چگونه مورد بهره‌برداري قرار خواهند گرفت؟

- مقالات ما نيز به شكل‌هاي مختلف منتشر مي‌شود. گاهي آنها را به صورت مجموعه مقالات يا كتاب‌هاي پالتويي منتشر مي‌كنيم و مثلا تجربيات تصويربرداران يا طراحان صحنه آثار مختلف را منتشر مي‌كنيم تا ديگر تصويربرداران و طراحان صحنه در جريان تجربيات يكديگر قرار بگيرند.بخشي از آنها نيز در فصلنامه مطالعات تلويزيون منتشر شده و مورد استفاده علاقمندان قرار مي‌گيرند. به‌طور كلي ما در اين اداره كل و مديريت سعي داريم از تمام ظرفيت‌هاي موجود در جهت برجسته نمودن نقش پژوهش در آثار تلويزيوني بهره بگيريم. حتي چندي پيش با جلسه‌اي كه با دوستان برنامه شما و سيما داشتيم از آنها خواستيم در گزارش‌هايي كه از پشت صحنه فيلم‌ها، سريال‌ها و برنامه‌هاي تلويزيوني تهيه مي‌كنند و در كنار سوالات مختلفي كه در مورد مقولات كارگرداني، نويسندگي، تصويربرداري و غيره مطرح مي‌كنند، مبناي يكي از سوالات خود را نيز به پژوهش اختصاص داده و از نويسنده و سازندگان اثر اين پرسش را داشته باشند كه چقدر به يافته‌هاي پژوهشي پايبند بوده‌اند.

كتاب دستنامه مجريان را با كاربرد آموزشي منتشر مي‌كنيم

-------------------------------------------------------------------------

* آقاي فرخ نژاد؛ يكي از مشكلاتي كه در حوزه پژوهش وجود دارد، مربوط به بعضي برنامه‌هاي زنده است كه مشاهده مي‌شود مجري مربوطه نه تنها در آن حيطه تخصصي ندارد و چه بسا اظهار نظرات اشتباهي را مطرح مي‌كند كه هيچ مبناي مستند و پژوهشي ندارد، بلكه بدتر ازآن با دخالت‌هاي بيجا در حرف‌هاي كارشناس ميهمان، افت برنامه و نارضايتي بينندگان را فراهم مي‌سازد. آيا براي رفع اين معضل در برنامه‌هاي زنده تمهيدي انديشيده‌ايد؟

- قبول دارم كه اين مشكل كم وبيش در بعضي از برنامه‌هاي زنده و ميزگردها و برنامه هاي گفتگومحور وجود دارد. به همين دليل بود كه آقاي ضرغامي رياست محترم سازمان چندي پيش تأكيد نمودند كه در نشست‌هاي گفتگومحور كه جنبه كارشناسي دارد، از كارشناس همان حوزه دعوت شود تا به عنوان كارشناس مجري در برنامه حضور يافته تا با توجه به تسلط و دانشي كه به آن موضوع دارد، بتواند برنامه را با حضور ديگر صاحب نظران پيش ببرد. از سويي ما براي بعضي برنامه‌ها كه توسط مجريان اجرا مي‌شود كتابي را تحت عنوان «دستنامه مجريان» آماده كرده‌ايم كه در ارديبهشت ماه منتشر مي‌شود. اين كتاب كه با همكاري و همفكري تيمي از مجريان با سابقه و حرفه‌اي تهيه شده، نكات آموزشي و حرفه‌اي خوبي را به مجريان مي‌آموزد و بطور مثال به مجري مي‌گويد كه هنگام اجراي يك برنامه بايد وقت مكالمه بگيرد، يعني چه؟ يعني اين كه اگر يك استاد در برنامه حضور دارد و مشغول صحبت و اظهارنظر كارشناسي است، مجري يكدفعه وسط حرفش نپرد وجمله‌اي بي‌ربط بگويد يا شوخي سبكي بكند يا بگويد: "استاد ببخشيد وقت شما تمام است " همچنين ما كاري را با تهيه كنندگان برنامه‌هاي صبحگاهي آغاز كرده‌ايم و از آنها خواسته‌ايم يك اتاق فكر پژوهشي براي خود فراهم كنند تا ماهم يك پژوهشگر در اختيار آنها قرار دهيم تا مطالب مطرح شده در اين برنامه‌ها از يك قوت و كيفيت بهتري برخوردار شود. حرف‌هايي كه در نخستين ساعات روز و در صبحگاه براي بينندگان تلويزيوني مطرح مي‌شود از تاثيرگذاري ويژه‌اي برخوردارند و چه بسا اثر آن تا شامگاه در ذهن شنونده و بيننده باقي بماند، به همين دليل مطالبي كه در برنامه‌هاي صبحگاهي توسط مجريان بيان مي‌شود از اهميت بالايي برخوردار است و اين صحبت‌ها اگر از يك پشتوانه پژوهشي برخوردار باشد به مراتب تأثيرگذارتر خواهد بود. البته ما اگر چه اين كار را از طريق تعامل با دوستان‌مان دربعضي برنامه‌هاي صبحگاهي شروع كرده‌ايم اما به ياري خدا و به مرور آن را به ساير برنامه‌ها تعميم مي‌دهيم. جا دارد كه اشاره كنم كه چنين مواردي نشان مي‌دهد كه هربخش و هر عضو از خانواده بزرگ برنامه‌سازان سيما اعم ازنويسنده، تهيه كننده، كارگردان، مدير توليد، مدير تداركات، طراح صحنه، آهنگساز، متصدي جلوه‌هاي ويژه، مجري، طراح لباس و غيره، همه و همه براي ارتقاي رشته تخصصي خود و در نهايت ارتقاي اثري كه خلق مي‌كنند، نيازمند تحقيق و پژوهش هستند و همين كار و مسئوليت ما را بسيار سنگين‌تر و خطير مي‌سازد. بايد اين را هم بگويم كه ما خودمان را نيز در حوزه پژوهش بي‌نياز از آموزش نمي‌بينيم. به همين دليل هم براي پژوهشگران كلاس و كارگاه‌هاي آموزشي مي‌گذاريم. كارگاه فيلمنامه نويسي و برنامه‌سازي مي‌گذاريم تا اين دوستان با تسلط به مباني برنامه‌سازي و پژوهشي بتوانند در جهت كاربردي شدن پژوهش‌ها در حوزه توليد مثمرثمر واقع شوند.

شبكه‌هاي خارجي را به‌طور مداوم رصد مي‌كنيم

-----------------------------------------------------------

* آقاي فرخ نژاد، در جهان كنوني شاهد نوعي جنگ رسانه‌اي در دنيا هستيم و در اين ميان شبكه‌هاي مختلف بيگانه، فرهنگ اسلامي و ايراني را مورد هدف قرار داده‌اند، آيا شما براي مقابله با اين تهديدات، فعاليت‌هاي چنين شبكه‌هايي را رصد كرده و راهكارهاي لازم را به مديران و سياستگذاران رسانه ملي ارائه مي‌دهيد؟

- به‌طور حتم اين كار با جديت توسط همكاران ما صورت مي‌گيرد. ما با توجه به توطئه‌هاي رسانه‌اي بيگانگان كه نه تنها حوزه‌هاي سياسي را در برمي‌گيرد، بلكه در بسياري موارد و به‌طور بي‌شرمانه‌اي حريم عفت خانواده‌ها را مورد تهديد قرار مي‌دهند، خود را موظف مي‌بينيم كه اين شبكه‌ها و برنامه‌ها را مدام مورد رصد و تحليل قرار دهيم و حاصل اين تحليل و جمع بندي را در اختيار مديران سازمان و شبكه‌ها قرار داده تا براي مقابله با اين ترفندها برنامه ريزي لازم صورت گيرد. به‌طور مثال گاهي مي‌بينيم كه به‌قول شما يك شبكه بيگانه كيان خانواده‌ها را هدف قرار داده و سعي دارد تا حريم‌هاي اخلاقي را از بين ببرد، ما در چنين مواردي بايد در برنامه‌هاي خود تأكيد بيشتري بر نقش و حريم خانواده‌ها داشته باشيم تا نگذاريم امواج مسموم بيگانه، تأثيرات نامطلبوبي بر كانون مقدس خانواده‌هاي ايراني داشته باشد. البته ما هم نقاط قوت و هم نكات ضعف برنامه‌ها و شبكه‌هاي خارجي را با هم بررسي كرده و در اختيار مديران و برنامه‌سازان قرار مي‌دهيم، چرا كه ممكن است برنامه‌اي از نظر تكنيكي واجد ارزش‌هايي باشد كه انتقال اين موضوع به برنامه سازان، بتواند در ارتقاي تكنيكي برنامه‌هاي داخلي تأثير داشته باشد.

از پژوهشگران سيما در هفته پژوهش قدرداني مي‌كنيم

------------------------------------------------------------------------

* آيا براي هفته پژوهش هم برنامه خاصي در نظر داريد؟

- ما قصد داريم تا براي اولين بار در هفته پژوهش، طي مراسم باشكوهي از تمامي پژوهشگراني كه در حوزه معاونت سيما و حتي آثار سينمايي پژوهش‌هايي انجام داده كه به مرحله تصوير و ساخت رسيده‌اند، طي مراسم باشكوهي تجليل و قدرداني كنيم كه اين حركت باعث آشنايي بيشتر برنامه‌سازان و پژوهشگران با هم شده و زمينه همكاري بيشتر ميان آنها را فراهم خواهد ساخت. اين تجليل همچنين مي‌تواند نقش و جايگاه رفيع پژوهش را در ارتقاي آثار تلويزيوني بهتر بازتاب داده و برجسته سازد و انگيزه پژوهشگران و برنامه سازان را نسبت به مقوله تحقيق و پژوهش مضاعف ساخته وموجب ترويج روحيه و فرهنگ پژوهشگري در بين عوامل برنامه‌ساز شود.

از پايان‌نامه‌ها و پژوهش‌هاي مناسب رسانه ملي حمايت مي‌كنيم

---------------------------------------------------------------------------------

*در پايان اگر صحبت خاصي داريد، بفرماييد.

- ما در اين جايگاهي كه هستيم نمي‌توانيم به تنهايي كاري بكنيم و لذا فرصت را غنيمت شمرده و از تمامي صاحب نظران و مراكز علمي و پژوهشي در حوزه‌هاي مختلف مي‌خواهم كه ايده‌ها، فكرها و پژوهش‌هاي خود را در اختيار ما بگذارند تا با توجه به تخصصي كه ما نيز در حيطه رسانه داريم، بتوانيم به ياري خدا و با همكاري يكديگر به يك ادبيات مشترك رسيده و در نهايت جنبه كاربردي و عملياتي به اين پژوهش‌ها بدهيم. ما خالصانه و مشتاقانه از تمام انديشمندان و صاحب‌نظران دعوت مي‌كنيم تا در حوزه مذهب، فرهنگ، اجتماع، ادبيات، روانشناسي، اقتصاد و ديگر مباحث و موضوعات، تحقيقات و يافته‌هاي پژوهشي خود را. با ما مطرح كنند تا با كمك امواج فراگير رسانه از گسترش و تأثيرگذاري بيشتري برخوردار شوند. در همين راستا، ما آماده هستيم تا از پايان‌نامه‌ها و پژوهش‌هاي مناسب با اهداف رسانه ملي حمايت جدي نماييم و در پايان نيز از شما بخاطر اين فرصتي كه در اختيار ما گذاشتيد صميمانه سپاسگزارم.