بزرگداشت محرم قسمت چهارم و پاياني

بزرگداشت محرم قسمت چهارم و پاياني

بايد حادثه‏ى عاشورا را از پيرايه‏هاى مضر خالى كنيم‏ اولين شرط اين است كه ما حادثه را از پيرايه‏هاى مضر خالى كنيم. چيزهايى وجود دارد كه اگرچه پيرايه است، اما نه مضر و نه حتّى دروغ است. همه‏ى كسانى كه بخواهند با بيان هنرى، حادثه‏يى را ترسيم كنند، فقط متن حادثه را نمى‏گويند. وقتى شما مى‏شنويد كه در شرايط خاصى، سخنى از زبان كسى خارج شده، مى‏توانيد احساسات آن گوينده‏ى سخن را هم حدس بزنيد. اين، يك چيز قهرى است. اگر در بيابانى و در مقابل لشكريانى، انسانى حرفى بر زبان جارى مى‏كند، بسته به اين كه آن حرف چه باشد - دعوت و التماس و تهديد و ... - قاعدتاً حالاتى در روح و ذهن اين گوينده وجود دارد كه اين براى شنونده‏ى عاقل، قابل حدس است و براى گوينده‏ى هنرمند نيز قابل بيان مى‏باشد. گفتن اينها، اشكالى ندارد. ما وقتى بخواهيم حالات امام و اصحابش(عليهم‏السّلام) را در روز و شب عاشورا - آن مقدارى كه در كتب معتبره خوانديم و يافتيم - بيان كنيم، قهراً خصوصيات و ملابساتى دارد. فرض كنيد سخنى را كه امام(ع) با يارانش در شب عاشورا گفته است، مى‏توانيد با اين خصوصيات بيان كنيد: در تاريكى شب و يا در تاريكى غم‏انگيز و حزن‏آور آن شب و از اين قبيل. اين پيرايه‏ها، نه مضر و نه دروغ است؛ اما بعضى از پيرايه‏ها دروغند و بعضى از نقلها خلاف مى‏باشند و حتّى آنچه كه در بعضى از كتابها نوشته شده است، مناسب شأن و لايق مفهوم و معناى نهضت حسينى نيست. اينها را بايستى شناخت و جدا كرد. بنابراين، اولين مسأله اين است كه ما حادثه را خالص كنيم و آن حادثه‏ى خالص‏شده و دقيق و متقن را، به انواع بيانهاى هنرى - از شعر و نثر و سبك روضه‏خوانى كه خودش يك سبك هنرى مخصوصى است - بياميزيم. اين كار، اشكالى ندارد و مهم است. ما بايد اين كار را بكنيم. كسانى كه در اين رشته متصلّب و واردند، بايد اين كار را انجام بدهند. اگر ما از حادثه‏ى عاشورا، مثلاً «ليستنقذ عبادك من‏الجهالة و حيرةالضّلالة» را بيان كرديم - كه امروز معنا و مفهوم آن براى ما روشن است - ولى آن معنا و مفهوم را نقض كرد و با آن مخالف و مغاير بود؛ اين كار، خدمت به مرام حسينى و حادثه‏ى عاشورا نيست. ما بايد حادثه را خالص كنيم و سپس ابعاد مختلف آن را براى مردم تشريح نماييم. سخنرانى در ديدار جمعي از روحانيون در آستانه‏ى ماه محرّم 11/5/1368 درباره مسائل مربوط به محرّم، دو نوع مطلب وجود دارد: يكى سخن درباره نهضت عاشوراست. اگرچه بزرگان درباره فلسفه قيام امام حسين عليه‏السّلام، بسيار گفته‏اند و نوشته‏اند و حرفهاى بسيار قيّمى هم در اين مقوله زده شده است؛ اما حقيقتاً يك عمر مى‏شود سخن از اين حقيقتِ درخشان گفت. هرچه درباره عاشورا و قيام امام حسين عليه‏السّلام، فكر كنيم، متوجّه مى‏شويم كه اين قضيه، از ابعاد مختلف داراى كشش و گنجايش انديشيدن و بيان كردن است. هرچه فكر كنيم، ممكن است حرفهاى جديد و حقايق تازه‏اى را بيابيم. اين يك مقوله حرف؛ كه اگرچه در دوره سال گفته مى‏شود و بايد هم گفته شود، اما محرّم خصوصيتى دارد و در ايّام محرّم، از اين مقوله بيشتر بايد سخن گفت و مى‏گويند و انشاءاللَّه باز هم خواهند گفت. يك مقوله ديگر كه به مناسبت محّرم قابل بحث است و در اين زمينه كمتر صحبت مى‏شود و بنده مى‏خواهم امشب درباره آن، قدرى صحبت كنم، مقوله عزادارى حسين‏بن‏على عليه‏السّلام و بركات احياى ذكر عاشوراست. تحقيقاً يكى از مهمترين امتيازات جامعه شيعه بر ديگر جوامع مسلمان، اين است كه جامعه شيعه، برخوردار از خاطره عاشوراست. از همان روزى كه موضوعِ ذكر مصيبت حسين‏بن‏على عليه‏السّلام مطرح شد، چشمه جوشانى از فيض و معنويّت در اذهان معتقدين و محبّين اهل بيت عليهم‏السّلام جارى گشت. اين چشمه جوشان، تا امروز همچنان ادامه و جريان داشته است؛ بعد از اين هم خواهد داشت و بهانه آن هم يادآورى خاطره عاشوراست. بيان ماجراى عاشورا، فقط بيان يك خاطره نيست. بلكه بيان حادثه‏اى است كه - همان‏طور كه در آغاز سخن عرض شد - داراى ابعاد بى‏شمار است. پس، يادآورى اين خاطره، در حقيقت مقوله‏اى است كه مى‏تواند به بركات فراوان و بيشمارى منتهى شود. لذا شما ملاحظه مى‏كنيد كه در زمان ائمّه عليهم‏السّلام، قضيه گريستن و گرياندن براى امام حسين عليه‏السّلام، براى خود جايى دارد. مبادا كسى خيال كند كه در زمينه فكر و منطق و استدلال، ديگر چه جايى براى گريه كردن و اين بحثهاى قديمى است! نه! اين خيالِ باطل است. عاطفه به‏جاى خود و منطق و استدلال هم به‏جاى خود، هر يك سهمى در بناى شخصيّت انسان دارد. خيلى از مسائل است كه بايد آنها را با عاطفه و محبّت حل كرد و در آنها جاى منطق و استدلال نيست. شما اگر در نهضتهاى انبيا ملاحظه كنيد، خواهيد ديد وقتى كه پيغمبران مبعوث مى‏شدند، در وهله اوّل كه عدّه‏اى دور آنها را مى‏گرفتند، عامل اصلى، منطق و استدلال نبود. شما در تاريخ پيغمبر اسلام كه مدوّن و روشن هم هست، كجا سراغ داريد كه آن حضرت كسانى از كفّار قريش را كه مثلاً استعداد و قابليّت داشته‏اند، در مقابل خود نشانده و برايشان استدلال كرده باشد كه به اين دليل خدا هست، يا به‏اين دليل خدا واحد است، يا به اين دليل و استدلال عقلانى، بتهايى را كه مى‏پرستيد، باطلند؟ دليل و استدلال، زمانى كاربُرد دارد كه نهضت پيش‏رفته است. در وهله اوّل، حركت، حركتى احساسى و عاطفى است. در وهله اوّل اين است كه ناگهان فرياد مى‏زند: «نگاه كنيد به اين بتها و ببينيد كه اينها ناتوانند!» در وهله اوّل مى‏گويد نگاه كنيد كه خداى متعال واحد است: «قولوالااله‏الااللَّه‏تفلحوا.» به چه دليل «لااله الااللَّه» موجب فلاح است؟ اين‏جا كدام استقلال عقلانى و فلسفى وجود دارد؟ البته در خلال هر احساسى كه صادق باشد، يك برهان فلسفى خوابيده است. اما بحث سرِ اين است كه نبى وقتى مى‏خواهد دعوت خود را شروع كند، استدلال فلسفى مطرح نمى‏سازد؛ بلكه احساس و عاطفه صادق را مطرح مى‏كند. البته آن احساس صادق، احساس بى‏منطق و غلط نيست؛احساسى است كه در درون خود، استدلالى هم دارد. اوّل توجّه را به ظلمى كه در جامعه جارى است؛ اختلاف طبقاتى‏اى كه وجود دارد و فشارى كه «انداد اللَّه» از جنس بشر و شياطين انس بر مردم وارد مى‏كنند، معطوف مى‏سازد. اين، همان عواطف و احساسات است. البته بعد كه حركت وارد جريانِ معقول و عادّى خود شد، نوبت استدلال منطقى هم مى‏رسد. يعنى كسانى كه داراى تحمّل عقلى و پيشرفت فكرى هستند، به استدلالات عالى مى‏رسند. ولى بعضى افراد هم، در همان درجات ابتدايى مى‏مانند. در عين حال، معلوم هم نيست آنهايى كه از لحاظ استدلال سطح بالاترى دارند، از لحاظ درجات معنوى هم، حتماً سطح بالاترى داشته باشند. نه؛ گاهى كسانى كه سطح استدلالىِ پايين‏ترى دارند، اما جوشش عواطفشان بالاست، ارتباط و علقه‏شان با مبدأ غيبى بيشتر و محبتشان نسبت به پيغمبر، جوشانتر است و به درجات عاليترى مى‏رسند. قضيه اين‏گونه است. در حركتهاى معنوى، عاطفه سهم و جاى خود را دارد. نه عاطفه جاى استدلال را مى‏گيرد و نه استدلال مى‏تواند به جاى عواطف بنشيند. حادثه عاشورا، در ذات و طبيعت خود، يك درياىِ خروشانِ عواطفِ صادق است. يك انسان والا، پاك، منوّر و بدون ذرّه‏اى شائبه ترديد در شخصيت ملكوتىِ والاى او، براى هدفى كه همه منصفين عالم در صحّتِ آن، كه مبتنى بر نجات جامعه از چنگ ظلم و جور و عدوان است، متّفقند، حركت شگرفش را آغاز مى‏كند و مى‏گويد: «ايها النّاس! انّ رسول اللَّه، صلّى‏اللَّه‏عليه‏وآله، قال: من رأى سلطاناً جائراً... » بحث سرِ اين است. امام حسين عليه‏السّلام، فلسفه حركت خود را مقابله با جور قرار مى‏دهد: «يعمل فى عباداللَّه بالاثم والعدوان.» بحث بر سرِ مقدّسترين هدفهاست كه همه منصفين عالم آن را قبول دارند. چنان انسانى، در راه چنين هدفى، دشوارترين مبارزه را تحمّل مى‏كند. دشوارترين مبارزه، مبارزه غريبانه است. كشته شدن در ميان هياهو و هلهله دوستان و تحسين عامّه مردم، چندان دشوار نيست. چنان‏كه در يكى از جنگهاى صدر اسلام، وقتى كه دو لشكرِ حقّ و باطل در مقابل هم صف كشيدند و كسانى چون پيغمبر و اميرالمؤمنين، عليهماالسّلام، در رأس جبهه حق قرار داشتند، پيغمبر از سپاهيان خود پرسيد: چه‏كسى حاضر است به ميدان برود و فلان جنگجوى معروفِ سپاه دشمن را از پاى درآورد؟ جوانى از سپاهيان اسلام، داوطلب شد. پيغمبر دستى بر سر او كشيد و او را بدرقه كرد. مسلمانان هم برايش دعا كردند و او به ميدان نبرد رفت، جهاد كرد و كشته شد. اين، يك نوع كشته شدن و جهاد كردن است. نوعِ ديگرِ جهاد كردن، جهادى است كه وقتى انسان به سمت ميدان نبرد مى‏رود، آحاد جامعه نسبت به او يا منكرند، يا غافلند، يا كناره مى‏جويند و يا در مقابلش مى‏ايستند. كسانى هم كه قلباً وى را تحسين مى‏كنند - و تعدادشان كم است - جرأت ندارند زبانى به تحسينش بپردازند. در حادثه عاشوراى امام حسين عليه‏السّلام، حتى كسانى مانند «عبداللَّه‏بن‏عباس» و «عبداللَّه‏بن جعفر» كه خودشان جزو خاندان بنى‏هاشم و از همين شجره طيّبه‏اند، جرأت نمى‏كنند در مكه يا مدينه بايستند، فرياد بزنند و به نامِ امام حسين عليه‏السّلام، شعار بدهند. چنين مبارزه‏اى، غريبانه است و مبارزه غريبانه، سخت‏ترينِ مبارزه‏هاست. همه با انسان، دشمن. همه از انسان، رويگردان. در مبارزه امام حسين عليه‏السّلام، حتّى برخى از دوستان هم معرضند. چنان‏كه به يكى از آنها فرمود: «بيا به من كمك كن.» و او به جاى كمك، اسبش را براى حضرت فرستاد و گفت: «از اسب من استفاده كن!» غربت از اين بالاتر و مبارزه از اين غريبانه‏تر؟! آن وقت در اين مبارزه غريبانه، عزيزترين عزيزانش در مقابل چشمش قربانى شوند. پسرانش، برادرزاده‏هايش، برادرانش و پسرعموهايش؛ اين گلهاى بنى‏هاشم، پرپر شوند، و در مقابلش روى زمين بريزند و حتّى كودك شش‏ماهه‏اش هم كشته شود! علاوه بر همه اين مصيبتها، مى‏داند به مجرّد اين‏كه جان از جسم مطهّرش خارج شود، عيالات بى‏پناه و بى‏دفاعش، مورد تهاجم قرار خواهند گرفت. مى‏داند كه گرگهاى گرسنه، به دختران خردسال و جوانش حمله‏ور مى‏شوند، دلهاى آنها را مى‏ترسانند؛ اموال آنها را غارت مى‏كنند؛ آنها را به اسارت مى‏گيرند و مورد اهانت قرار مى‏دهند. مى‏داند كه به دختر والاى اميرالمؤمنين عليه‏السّلام، زينب كبرى‏ سلام‏اللَّه عليها، كه جزو شخصيتهاى بارز دنياى اسلام است، جسارت مى‏كنند. اينها را هم مى‏داند. بر همه اينها، تشنگى خود و اهل و عيالش را اضافه كنيد: كودكان خردسال، تشنه. دختر بچه‏ها، تشنه. پيرها، تشنه. حتى كودكِ شيرخواره، تشنه. مى‏توانيد تصوّر كنيد كه اين مبارزه چقدر سخت است؟ انسانى چنان والا، پاك، مطهّر و منوّر كه ملائكه آسمان براى تماشاى جلوه او بر يكديگر سبقت مى‏گيرند و آرزومند تماشاى حسين‏بن‏على عليه‏السلام هستند تا به او متبرّك شوند؛ انسانى كه انبيا و اوليا آرزوى مقام او را مى‏كنند، در چنان مبارزه‏اى و با چنان شدّت و محنتى به شهادت مى‏رسد. شهادتِ چنين شخصيّتى، حادثه‏اى شگرف است. كدام انسانى است كه عاطفه‏اش از اين حادثه جريحه‏دار نشود؟! كدام انسانى است كه اين حادثه را بشناسد و بفهمد و نسبت به آن دلبسته نشود؟ اين همان چشمه جوشانى است كه از ظهرِ روزِ عاشورا شروع شد؛ از همان وقتى كه زينب كبرى سلام‏اللَّه‏عليها - طبق نقلى كه شده است - بالاى «تلّ زينبيّه» رفت و خطاب به پيغمبر عرض كرد: «يا رسول‏اللَّه، صلّى عليك! ملائكة السّماء هذا حسينك مرمّل بالدّماء، مقطّع الاعضاء، مصلوب العامة والرّداء. » او خواندنِ روضه امام حسين عليه‏السّلام را شروع كرد و ماجرا را با صداى بلند گفت؛ ماجرايى كه مى‏خواستندمكتوم بماند. خواهر بزرگوار امام، چه در كربلا، چه در كوفه و چه در شام و مدينه، با صداى بلند به بيان حادثه عاشورا پرداخت. اين چشمه، از همان روز شروع به جوشيدن كرد و تا امروز، همچنان جوشان است. اين حادثه عاشوراست. يك وقت است كه كسى از داشتن نعمتى بى‏بهره است و در مقابل نعمتِ نداشته، از او سؤالى هم نمى‏شود. اما يك وقت كسى از نعمتى بهره‏مند است و از آن نعمتى كه دارد از وى سؤال مى‏شود. يكى از بزرگترين نعمتها، نعمت خاطره و ياد حسين‏بن‏على عليه‏السّلام، يعنى نعمت مجالس عزا، نعمت محرّم ونعمت عاشورا براى جامعه شيعىِ ماست. متأسفانه برادران غير شيعى ما از مسلمين، خود را از اين نعمت برخوردار نكردند. اما مى‏توانند از اين نعمت بهره‏مند شوند و امكانش هم وجود دارد. البته بعضى از مسلمينِ غير شيعه در گوشه وكنار، ذكر محرّم و عاشورا را دارند. ولى آن‏گونه كه بايد و شايد، بينشان رايج نيست؛ در حالى‏كه بين ما رايج است. اكنون كه ذكر محرّم و عاشورا و ياد و خاطره امام حسين عليه‏السلام، در بينِ ما رايج است، از اين ذكر و خاطره و جلسات بزرگداشت، چه استفاده‏اى بايد كرد و شكر اين نعمت چيست؟ اين همان مطلبى است كه مى‏خواهم به عنوان سؤال مطرح كنم، و شما جواب بدهيد. اين نعمت عظيم، دلها رابه منبعِ جوششِ ايمانِ اسلامى متّصل مى‏كند. كارى مى‏كند كه در طول تاريخ كرد و ستمگرانِ حاكم، از عاشورا ترسيدند، و از وجود قبر نورانى امام حسين عليه‏السّلام، واهمه داشتند. ترس از حادثه عاشورا و شهداى آن، از زمان خلفاى بنى‏اميّه شروع شده و تا زمان ما ادامه يافته است و شما يك نمونه‏اش را در دوران انقلاب خودمان ديديد. وقتى كه محرّم از راه مى‏رسيد، نظامِ مرتجعِ كافرِ فاسقِ فاسدِ پهلوى، مى‏ديد ديگر دستش بسته است و نمى‏تواند عليه مردمِ مبارزِ عاشورايى، كارى انجام دهد. در واقع مسؤولين آن نظام، ناتوانى خود را ناشى از فرا رسيدن محرّم مى‏دانستند. در گزارشهاى برجا مانده از آن رژيم منحوس، اشارتها، بلكه صراحتهايى وجود دارد كه نشان مى‏دهد آنها با فرارسيدن محرّم، دست و پايشان را حسابى گم مى‏كردند. امام بزرگوار ما رضوان‏اللَّه‏عليه، آن مرد حكيمِ تيزبينِ دين‏شناسِ دنياشناسِ انسان شناس، خوب فهميد كه از اين حادثه براى پيشبرد هدف امام حسين عليه‏السّلام چگونه بايد استفاده كند و كرد. امام بزرگوار ما، محرّم را به عنوان ماهى كه در آن، خون بر شمشير پيروز مى‏شود، مطرح نمود و به بركت محرّم، با همين تحليل و منطق، خون را بر شمشير پيروز كرد. اين، يك نمونه از جلوه‏هاى نعمت ماه محرّم و مجالس ذكر و ياد امام حسين عليه‏السّلام است كه شما ديديد. لذا هم مردم و هم روحانيون، بايد از اين نعمت استاده كنند. استفاده مردم اين است كه به مجالس عزادارى سيدالشهداء عليه‏السّلام، دل ببندند و اين مجالس را - در سطوح مختلف - هرچه مى‏توانند بيشتر اقامه كنند. مردم بايد مخلصانه و براى استفاده، در مجالس عزادارى حسينى شركت كنند؛ نه براى وقت گذراندن، يا به صورت عاميانه‏اى، فقط به عنوان ثواب اخروى كه نمى‏دانند هم، اين ثواب اخروى از كجا مى‏آيد؟ مسلّماً شركت در مجالس مذكور، ثواب اخروى دارد؛ اما ثواب اخروى مجالس عزا، از چه ناحيه و به چه جهت است؟ مسلماً مربوط به جهتى است كه اگر آن جهت نباشد، ثواب هم نيست. بعضى از مردم متوجّه اين نكته نيستند. همه بايد در اين مجالس شركت كنند، قدر مجالس عزادارى را بدانند، از اين مجالس استفاده كنند و روحاً و قلباً اين مجالس را وسيله‏اى براى ايجاد ارتباط و اتّصالِ هرچه محكم‏تر ميان خودشان و حسين‏بن‏على عليه‏السّلام، خاندان پيغمبر و روح اسلام و قرآن قرار دهند. اين از وظايفى كه در اين خصوص مربوط به مردم است. ‏ در جمع روحانيون استان «كهگيلويه و بوير احمد» در آستانه ماه محرّم‏ 73/3/17 بنده خيلى متأسفم كه بگويم در اين سه، چهار سال اخير، برخى كارها در ارتباط با مراسم عزادارى ماه محرّم ديده شده است كه دستهايى به غلط، آن را در جامعه ما ترويج كرده‏اند. كارهايى را باب مى‏كنند و رواج مى‏دهند كه هر كس ناظرِ آن باشد، برايش سؤال به‏وجود مى‏آيد. به‏عنوال مثال، در قديم‏الايام بين طبقه عوام‏النّاس معمول بود كه در روزهاى عزادارى، به بدن خودشان قفل مى‏زدند! البته، پس از مدتى، بزرگان و علما آن را منع كردند و اين رسمِ غلط برافتاد. اما باز مجدّداً شروع به ترويج اين رسم كرده‏اند و شنيدم كه بعضى افراد، در گوشه و كنار اين كشور، به بدن خودشان قفل مى‏زنند! اين چه كارِ غلطى است كه بعضى افراد انجام مى‏دهند!؟ قمه‏زدن نيز همين‏طور است. قمه‏زدن هم از كارهاى خلاف است. مى‏دانم عدّه‏اى خواهند گفت: «حق اين بود كه فلانى اسم قمه را نمى‏آورد.» خواهند گفت: «شما به قمه‏زدن چه‏كار داشتيد؟ عدّه‏اى مى‏زنند؛ بگذاريد بزنند!» نه؛ نمى‏شود در مقابل اين كارِ غلط سكوت كرد. اگر به‏گونه‏اى كه طىّ چهار، پنج سال اخيرِ بعد از جنگ، قمه‏زدن را ترويج كردند و هنوز هم مى‏كنند، در زمان حيات مبارك امام رضوان‏اللَّه‏عليه ترويج مى‏كردند، قطعاً ايشان در مقابل اين قضيه مى‏ايستادند. كارِ غلطى است كه عدّه‏اى قمه به‏دست بگيرند و به سر خودشان بزنند و خون بريزند. اين كار را مى‏كنند كه چه بشود؟! كجاى اين حركت، عزادارى است؟! البته، دست بر سر زدن، به نوعى نشانه عزادارى است. شما بارها ديده‏ايد، كسانى كه مصيبتى برايشان پيش مى‏آيد، برسروسينه خود مى‏كوبند. اين نشانه عزادارىِ معمولى است. اما شما تا به حال كجا ديده‏ايد كه فردى به خاطر رويكرد مصيبتِ عزيزترين عزيزانش، با شمشير برمغز خود بكوبد و از سرِ خود خون جارى كند؟! كجاى اين كار، عزادارى است؟! قمه‏زدن، سنّتى جعلى است. از امورى است كه مربوط به دين نيست و بلاشك، خدا هم از انجام آن راضى نيست. علماى سلف دستشان بسته بود و نمى‏توانستند بگويند «اين كار، غلط و خلاف است.» امروز روز حاكميت اسلام و روز جلوه اسلام است. نبايد كارى كنيم كه آحاد جامعه اسلامىِ برتر، يعنى جامعه محبِ‏ّ اهل‏بيت عليهم‏السّلام كه به نام مقدس ولىِّ عصر ارواحنافداه، به نام حسين‏بن‏على عليه‏السّلام و به نام اميرالمؤمنين عليه‏الصّلاةوالسّلام، مفتخرند، در نظر مسلمانان و غيرمسلمانان عالم، به‏عنوان يك گروه آدمهاى خرافىِ بى‏منطق معرفى شوند. من حقيقتاً هر چه فكر كردم، ديدم نمى‏توانم اين مطلب - قمه‏زدن - را كه قطعاً يك خلاف و يك بدعت است، به اطّلاع مردم عزيزمان نرسانم. اين كار را نكنند. بنده راضى نيستم. اگر كسى تظاهر به اين معنا كند كه بخواهد قمه بزند، من قلباً از اوناراضى‏ام. اين را من جدّاً عرض مى‏كنم. يك وقت بود در گوشه و كنار، چند نفر دوْرِ هم جمع مى‏شدند و دور از انظار عمومى مبادرت به قمه‏زنى مى‏كردند و كارشان، تظاهر - به اين معنا كه امروز هست - نبود. كسى هم به خوب و بدِ عملشان كار نداشت؛ چرا كه در دايره محدودى انجام مى‏شد. اما يك وقت بناست كه چند هزار نفر، ناگهان در خيابانى از خيابانهاى تهران يا قم يا شهرهاى آذربايجان و يا شهرهاى خراسان ظاهر شوند و با قمه و شمشير برسر خودشان ضربه وارد كنند. اين كار، قطعاً خلاف است. امام حسين عليه‏السّلام، به اين معنا راضى نيست. من نمى‏دانم كدام سليقه‏هايى و از كجا اين بدعتهاى عجيب و خلاف را وارد جوامع اسلامى و جامعه انقلابى ما مى‏كنند؟! اخيراً يك بدعت عجيب و غريب و نامأنوس ديگر هم در باب زيارت درست كرده‏اند! بدين ترتيب كه وقتى مى‏خواهند قبور مطهّر ائمّه عليهم‏السلام را زيارت كنند، از درِ صحن كه وارد مى‏شوند، روى زمين مى‏خوابند و سينه‏خيز خود را به حرم مى‏رسانند! شما مى‏دانيد كه قبر مطهّر پيغمبر صلواةاللَّه‏عليه و قبور مطهّر امام حسين، امام صادق، موسى‏بن‏جعفر، امام رضا و بقيه ائمّه عليهم‏السّلام را همه مردم، ايضاً علما و فقهاى بزرگ، در مدينه و عراق و ايران، زيارت مى‏كردند. آيا هرگز شنيده‏ايد كه يك نفر از ائمّه عليهم‏السّلام و يا علما، وقتى مى‏خواستند زيارت كنند، خود را از درِ صحن، به‏طور سينه‏خيز به حرم برسانند؟! اگر اين كار، مستحسن و مستحب بود و مقبول و خوب مى‏نمود، بزرگان ما به انجامش مبادرت مى‏كردند. اما نكردند. حتى نقل شد كه مرحوم آيت‏اللَّه‏العظمى‏ آقاى بروجردى رضوان‏اللَّه‏تعالى‏عليه، آن عالم بزرگ ومجتهد قوى و عميق و روشنفكر، عتبه‏بوسى را با اين‏كه شايد مستحب باشد، منع مى‏كرد. احتمالاً استحبابِ بوسيدن عتبه، در روايت وارد شده است. در كتب دعا كه هست. به ذهنم اين است كه براى عتبه بوسى، روايت هم وجود دارد. با اين‏كه اين‏كار مستحب است، ايشان مى‏گفتند «انجامش ندهيد، تا مبادا دشمنان خيال كنند سجده مى‏كنيم؛ و عليه شيعه، تشنيعى درست نكنند.» اما امروز، وقتى عدّه‏اى وارد صحن مطهّر على‏بن‏موسى‏الرّضا عليه‏الصّلاةوالسّلام مى‏شوند، خود را به زمين مى‏اندازند و دويست متر راه را به‏طور سينه‏خيز مى‏پيماند تا خود را به حرم برسانند! آيا اين كار درستى است؟ نه؛ اين‏كار، غلط است. اصلاً اهانت به دين و زيارت است. چه‏كسى چنين بدعتهايى را بين مردم رواج مى‏دهد؟ نكند اين هم كار دشمن باشد؟! اينها را به مردم بگوييد و ذهنها را روشن كنيد. دين، منطقى است. اسلام، منطقى است و منطقى‏ترين بخش اسلام، تفسيرى است كه شيعه از اسلام دارد؛ تفسيرى قوى. متكلّمين شيعه، هر يك در زمان خود، مثل خورشيد تابناكى مى‏درخشيدند و كسى نمى‏توانست به آنها بگويد «شما منطقتان ضعيف است.» اين متكلّمين، چه از زمان ائمه عليهم‏السّلام - مثل «مؤمن طاق» و «هشام‏بن‏حكم» - چه بعد از ائمّه، عليهم‏السلام - مثل «بنى‏نوبخت» و «شيخ‏مفيد» - و چه در زمانهاى بعد - مثل مرحوم «علامه‏حلّى» - فراوان بوده‏اند. ما اهل منطق و استدلاليم. شما ببينيد درباره مباحث مربوط به شيعه، چه كتب استدلالىِ قوى‏اى نوشته شده است! كتابهاى مرحوم «شرف‏الدّين» و نيز «الغديرِ» مرحوم «علاّمه‏امينى» در زمان ما، سرتاپا استدلال، بتون‏آرمه و مستحكم است. تشيّع اين است يا مطالب و موضوعاتى كه نه فقط استدلال ندارد، بلكه «اشبه‏شى‏ءبالخرافه» است؟! چرا اينها را وارد مى‏كنند؟! اين خطر بزرگى است كه در عالم دين و معارف دينى، مرزداران عقيده بايد متوجّهش باشند. عرض كردم: عدّه‏اى وقتى اين حرف را بشنوند، مطمئناً از روى دلسوزى خواهند گفت «خوب بود فلانى اين حرف را امروز نمى‏زد.» نه؛ من بايستى اين حرف را مى‏زدم. من بايد اين حرف را بزنم. بنده مسؤوليتم بيشتر از ديگران است. البته آقايان هم بايد اين حرف را بزنند. شما آقايان هم بايد بگوييد. امام بزرگوار، خط شكنى بود كه هرجا انحرافى در نكته‏اى مشاهده مى‏كرد، با كمال قدرت و بدون هيچ ملاحظه‏اى، بيان مى‏فرمود. اگر اين بدعتها و خلافها در زمان آن بزرگوار مى‏بود يا به اين رواج مى‏رسيد، بلاشك مى‏گفت. البته عدّه‏اى هم كه به اين مسائل دل بسته‏اند، متاذّى خواهند شد كه چرا فلانى به موضوع مورد علاقه ما اين‏طور بى‏محبّتى كرد و با اين لحن از آن ياد نمود. آنها هم البته، اغلب، مردمان مؤمن و صادق و بى‏غرضى هستند؛ اما اشتباه مى‏كنند. وظيفه بزرگى كه آقايان روحانيون و علما، در هر بخش و هرجا كه هستيد، بايد برعهده داشته باشيد، همانهاست كه عرض شد. مجلس عزاى حسين عليه‏الصّلاةوالسّلام، مجلسى است كه بايد منشأ معرفت باشد؛ محل جوشش آن سه ويژگى كه عرض كرديم باشد. بيانات مقام معظم رهبرى‏ در جمع روحانيون استان «كهگيلويه و بوير احمد» در آستانه ماه محرّم‏ 73/3/17