چهار دستور اسلامى و كوتاهى عمر د نیا
|
چهار دستور اسلامى و كوتاهى عمر د نیا
|
درس اخلاق حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دامت برکاته)
|
|
متن حديث:
عَنْ اَبى اَيُّوبَ الاَْنْصارى، قالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ(ص) يَقُولُ: حُلُّوا اَنْفُسَكُمُ الطّاعَةَ، وَ اَلْبِسُوها قِناعَ الْمُخالَفَةِ، فَاجْعَلُوا آخِرَتَكُمْ لاَِنْفُسِكُمْ، وَ سَعْيَكُمْ لِمُسْتَقَرِّكُمْ، و اَعْلَمُوا اَنَّكُم عَنْ قَليل راحِلُونَ، وَ اِلَى اللهِ صائِرُونَ، وَ لا يُغْنى عَنْكُمْ هُنالِكَ اِلاّ صالِحُ عَمَل قَدَّمْتُمُوهُ، وَ حُسْنُ ثَواب اَحْرَزْتُمُوهُ، فَاِنَّكُمْ اِنَّما تَقْدِمُونَ عَلى ما قَدَّمْتُمْ وَ تُجازُونَ عَلى ما اَسْلَفْتُمْ...(1)
ترجمه:
ابو ايّوب انصارى روايت كرده است كه، شنيدم پيامبر(ص) مى فرمود: لباس و حلّه اطاعت الهى در بر كنيد و جامه مخالفت با هواى نفس را بر جانتان بپوشانيد. پس آخرت را از آن خويش كنيد و سعيتان را براى جايگاه ابدى خودتان قرار دهيد. بدانيد كه شما به زودى كوچ مى كنيد و به سوى خدا مى رويد در آن روز چيزى جز عمل صالحى كه از پيش فرستاده ايد و يا ثوابى كه پس انداز كرده ايد; بى نيازتان نمى كند; چرا كه شما بر آنچه از پيش فرستاده ايد، وارد مى شويد و برابر اعمالى كه مقدم داشته ايد پاداش و يا كيفر داده مى شويد.
شرح:
در اين حديث ابتداء چهار دستور اسلامى مطرح شده و سپس درباره كوتاهى عمر دنيا بحث مى شود، اما چهار دستور:
1- حلّه و لباس تزيين كننده اطاعت الهى بر تن كنيد.
2- جامه مخالفت با هواى نفس بپوشيد.
3- آخرت را براى خودتان نگه داريد.
4- سعى شما براى منزل اصلى تان باشد.
در اين جا، جمله اى است كه بايد بسيار به آن توجه كرد. مى فرمايد: اطاعت، لباس زينتى براى انسان است و چهره انسان را زيبا مى كند. جامعه اى كه در آن فرمان خدا به كار رود، جامعه اى زيباست. جامعه بى خدا، جامعه اى است كه به هر طرف آن نگاه كنى زشتى و پلشتى در آن موج مى زند. اگر آخرتى هم در كار نبود - كه حتماً هست - انسان براى هيمن زندگى دنيايى لازم بود از خدا فرمان ببرد، زيرا گردن نهادن به فرمان الهى، به انسان شخصيّت مى دهد و او را گرامى مى گرداند. انسانى را تصوّر كنيد كه زبان، چشم و خلاصه تمام اعضايش، لجام گسيخته و بى قيد و بند است و هر خلافى را انجام مى دهد. چنين انسان آلوده اى را با انسانى مقايسه كنيد كه از زبان، چشم، قلب و تمام اعضا و جوارحش مواظبت مى كند; شما فطرتاً به اين انسان مهذّب و پاكيزه علاقه مند مى شويد و از اولى تنفّر داريد. اوّلى لباس اطاعت الهى را از تنش به در آورده و فاسق شده است. «فسق» در لغت به معناى خُرُوجُ النَّباتِ عَنِ التَمْرَةِ است; يعنى، هسته از خرما بيرون بيايد كه چنين هسته اى لخت و برهنه است. انسان فاسق نيز چنين است، اما انسان پاك و مطيع فرمان خدا، پوشش زيباى اطاعت الهى را بر تن دارد.
بيان حضرت(ع) درباره كوتاهى عمر دنيا:
«بدانيد كه به زودى كوچ مى كنيد و به سوى خدا مى رويد. سرمايه اى كه به حال شما در آنجا مفيد باشد، عمل صالح است و چيزى جز آنچه را از قبل فرستاده ايد، در اختيار شما نخواهد بود.»
در بسيارى از روايات افراد به مسافرانى تشبيه شده اند كه دنيا منزلگاه موقّتى آنان است و مقصد نهاييشان آخرت است مسافرى كه اختيارش دست خودش نيست، او را آورده اند و سرانجام نيز مى برند.(2) انسان در منزلگاه، وسايلى تهيّه مى كند و آماده حركت مى شود. سفرهاى سابق با سفرهاى امروزى خيلى فرق داشت. وقتى مى خواستند از شهرى به شهر ديگر بروند فاصله بين دو شهر را تقسيم مى كردند، به آن مقدارى كه مسافر بتواند در مدت روز بپيمايد و در هر جايى منزلى مى ساختند. لذا تعبير مى كردند كه مثلا مسافت از قم تا تهران سه منزل است; يعنى، صبح كه حركت مى كنيم شب به جايى مى رسيم و توقف مى كنيم. البته خوابيدن شب براى مقاصدى بود:
1- استراحت، 2- ايمنى از خطر سارقان و حيوانات وحشى، آب انبارى بود كه از آن براى بين راه آب بر مى داشتند، و مركب را آماده مى ساختند، كسى كه به اين منزل بين راه مى آمد آن را خانه هميشگى فرض نمى كرد. حال اگر واقعاً بينش ما درباره دنيا همين باشد كه دنيا دار بقا نيست و بايد سرانجام به منزل اصلى كوچ كنيم، وضعمان فرق مى كند و متحوّل مى شويم.
حيات واقعى براى آن جاست، در قرآن مى خوانيم: «وَ ما هذِهِ الْحَيوةُ الدُّنْيا اِلا ّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ اِنَّ الدّارَ الاْخِرَةَ لَهِىَ الْحَيَوْانُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ; اين زندگى دنيا،(3) چيزى جز سرگرمى و بازى نيست; و زندگى واقعى سراى آخرت است اگر مى دانستند.»(4) اگر چنين نگرشى داشته باشيم ديگر براى يك قطعه زمين، مقام و...، دعوا نمى كنيم. تازه منزلگاه هاى بين راهى قديم با دنيا فرق دارد، چون آنها مى دانستند وقتى سر شب به منزل رسيدند تا صبح هستند و بعد حركت مى كنند، اما چه كسى تضمين كرده است كه در دنيا تا صبح هست يا تا ظهر زنده است. آنچه در روايت تصريح شده اين است كه، در آن دنيا چيزى كه به درد آدمى بخورد، نيست مگر دو چيز: اعمال صالحى كه از پيش مى فرستد; و ثواب و نيكويى كه براى خود فراهم كرده است. ممكن است فرق بين اين دو، در اين باشد كه اعمال صالح مال خود انسان و حسن ثواب تفضّل الهى است; يعنى، كارى مى كند كه مشمول تفضّلات الهى گردد، اگر چه عمل صالحى هم نداشته باشد; امّا آن گونه باشد كه به سبب حسن نيّتش، مشمول ثواب الهى شود يا اين كه ديگران براى او ثواب، هديه بفرستند.
به هر حال، مشكل بزرگ انسان ها در اين دنيا، عدم درك واقعيّت هاست و چقدر جالب است جمله
اميرالمؤمنين(ع): «رَحِمَ اللهُ امْرِءً عَلِمَ مِنْ اَيْنَ وَ فى أَيْنَ وَ اِلى اَيْنَ» تمام زندگانى دنيا در اين سه جمله نهفته است: از كجا آمده ايم، در كجا هستيم و به كجا مى رويم؟ بدين معنا كه هركس اين سه نكته را بداند مشمول رحمت الهى مى گردد. اشاره به آن حديث معروف است آمده است كه حضرت على(ع) پشت دروازه كوفه آمد و با مردگان صحبت كرد و فرمود: «اَما لَوْ اُذِنَ لَهُمْ فِى الْكَلامِ لاََخْبَرُوكُمْ اَنَّ خَيْرَ الزّادِ التَّقْوى; اگر به اين مردگان اجازه بدهند كه با شما تماس بگيرند، هر آينه به شما خبر مى دهند كه (اين سفر زاد و توشه مى خواهد و) هيچ چيزى بهتر از عمل صالح و تقوا نيست.»(5)
انسان بايد اين مسأله را، آن قدر به خودش تلقين كند تا كاملا متوجه شود و آن را باور كند.
پی نوشتها:
1. بحار، ج 74، ص 182.
2. من به خود نامدم اينجا كه به خود باز روم - آن كه آورد مرا باز بَرَد در وطنم
3. تعبير به «حيات دنيا» - كه بارها در سوره هاى مختلف قرآن مجيد آمده است - اشاره به پستى اين زندگى در مقايسه با «حيات آخرت» و زندگى جاويدان و زوال ناپذير آن است، زيرا «دنيا» از ماده «دنو» (بر وزن غُلّو) در اصل به معنى نزديكى در مكان، يا زمان، يا منزلت، يا مقام است، سپس دنيا و ادنى، گاه به موجودات كوچك كه در دسترس قرار دارند، در مقابل موجودات بزرگ اطلاق شده; و گاه در موضوعات پست در مقابل خوب و والا; گاه به نزديك در مقابل دور اطلاق گرديده است; و از آنجا كه زندگى اين جهان در برابر جهان ديگر، هم كوچك است و هم بى ارزش و هم نزديك، نام «حيات دنيا» كاملا متناسب آن است. (تفسير نمونه، ج 16، ص 134).
4. آيه 64، سوره عنكبوت.
5. كلمات قصار شماره 130.
|
کریمی که جهان پاینده دارد تواند حجتی را زنده دارد
دانلود پروژه و کارآموزی و کارافرینی
سه شنبه 24 اسفند 1389 8:00 PM
تشکرات از این پست
