مجله پزشکی : زیبایی پوست

عامل اصلی برنزه شدن پوست، اشعه ی ماورای بنفش خورشید (UV)است که به ۳جزء UVA، UVB و UVC تقسیم می‌شود. این اشعه با وجود فایده‌هایی مثل تولید ویتامینD در بدن می ‌تواند بسیار مضر باشد.
● برنزه کردن پوست
در دستگاه‌های سولاریوم هم که ادعا می ‌کنند کم‌ خطرتر از تابش مستقیم آفتاب است، از اشعه ی ماورای بنفش استفاده می‌ شود. به خاطر مضر بودن این اشعه و استفاده ی بی‌ رویه ی بعضی افراد از آن، سازمان بهداشت جهانی قوانینی برای کنترل این پدیده تعریف کرده و به چند گروه درباره ی برنزه کردن پوستشان هشدار داده است :
▪ یکی افرادی که دارای پوست شماره ی ۱ و ۲ هستند، یعنی کسانی که معمولا موهای بور و چشم‌های روشن دارند و اشعه ی ماورای بنفش، به پوست آنها بیشتر از بقیه آسیب می ‌رساند.
▪ دومین گروه، افراد زیر ۱۸سال هستند که نباید از دستگاه‌های سولاریوم استفاده کنند یا حمام آفتاب بگیرند.
▪ همچنین کسانی که کک و مک و خال‌های زیاد، زخم‌های پوستی یا سابقه ی آفتاب سوختگی در بچگی و در هر مرحله‌ای از زندگی ‌شان داشته‌اند.
▪ در ضمن افرادی که داروی خاصی مصرف می ‌کنند، باید قبل از برنزه کردن با پزشک معالج‌شان مشورت کنند.
▪ سازمان بهداشت جهانی به خانم‌ها هم توصیه کرده که موقع برنزه کردن از لوازم آرایشی استفاده نکنند، چون ممکن است اشعه ی ماورای بنفش برایشان ایجاد حساسیت کند.
با همه ی این احوال، همچنان بر تعداد کسانی که پوست خود را برنزه می کنند، اضافه می‌ شود.
● برنزه کردن چگونه مد شد؟
در گذشته رنگ پوست افراد، طبقه ی اجتماعی آنها را تعیین می ‌کرد. سفید پوست‌ها متعلق به طبقه ی بالای اجتماع و سیاه‌ پوست‌ها و رنگین‌ پوست‌ها جزء طبقه ی پایین و کارگر بودند. در یونان باستان و روم، زن‌ها برای اینکه سفیدتر و رنگ پریده‌تر به نظر برسند، صورتشان را با سرب رنگ می ‌کردند، تا جایی که حتی به این خاطر مسموم می ‌شدند!
در اواسط قرن دهم میلادی هم از آرسنیک برای سفید کردن صورت استفاده می ‌شد که آن هم نتایج مرگباری به دنبال داشت! در بریتانیا ملکه الیزابت و بانوان اشرافی از خانه خارج نمی‌ شدند تا چهره رنگ پریده ی خود را حفظ کنند! ولی این وضعیت مدتی بعد عوض شد.
سال ۱۹۳۰ مدهای جدید به تدریج جای خود را بین خانم‌ها باز کرد. خانم کوکوکانل (از طراحان مد) در حین سفر از پاریس به کن برای شرکت در یک فستیوال مد، به ‌طور تصادفی زیر آفتاب برنزه شد و به زودی همه جای دنیا، طرفداران مد دنبال این بودند که برنزه شوند.
سال ۱۹۷۰ گروه‌های مختلف از هر رده ی سنی، خودشان را زیر آفتاب کباب می ‌کردند، بدون اینکه بدانند برنزه شدن می ‌تواند زمینه ‌ساز ابتلا به سرطان در ۱۰ تا ۲۰ سال بعدی عمرشان باشد.
سال ۲۰۰۵ میزان سرطان پوست شدیدا در حال افزایش است، ولی طرفداران خورشید همچنان به برنزه کردن خود مشغول‌اند! لایه ی اوزن در سرتاسر کره ی زمین نازک ‌تر شده است و حفره‌های موجود در آن، که تهدیدی برای پوست به شمار می ‌روند، همچنان در حال افزایش هستند.
هر کسی مختار است که با دانستن عواقب هر کاری، آن را انجام دهد، اما افرادی که علاقه ‌مند به برنزه کردن هستند، باید بدانند که در سال‌های آینده، حتی اگر به سرطان پوست دچار نشوند، نسبت به هم‌سن و سال هایشان پوست پیرتر و شکسته ‌تری خواهند داشت.
● برنزه نکنید
کسانی که شیفته ی برنزه شدن هستند، مثل سیگاری‌ها، هرچه از مضرات اشعه ی ماورای بنفش بشنوند و بخوانند، باور نمی ‌کنند یا اگر هم باورشان شود، آن روز را دورتر از آن می ‌بینند که بخواهند از ترسش پا روی دلشان بگذارند و قید تیره کردن پوستشان را بزنند.
اما پزشکان راجع به عوارض اشعه ی ماورای بنفش خورشید، با اطمینان‌تر از مضرات سیگار کشیدن حرف می ‌زنند. با دکتر هوشنگ احسانی-متخصص بیماری‌های پوست و مو- در این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
▪ آقای دکتر! اشعه ی ماورای بنفش واقعا باعث سرطان پوست می ‌شود؟
یک قسمت از اشعه ی UV می ‌تواند سرطان پوست ایجاد کند. UVB که بین ۲۹۰ تا ۳۲۰ نانومتر طول موج دارد، در صورت تماس مکرر با پوست این تأثیر را می‌ گذارد. UVA هم که طول موجش بین ۳۲۰ تا ۴۰۰ نانومتر است، خاصیت انعطاف ‌پذیری پوست را از بین می‌ برد و باعث پیری پوست می ‌شود.
UVA، سریع ‌تر باعث تغییر رنگ پوست می ‌شود، به طوری که در عرض یکی دو ساعت تماس با آن، رنگدانه‌های پوست زیاد می شود و قهوه‌ای شدن اولیه ی پوست، ناشی از همین اثر است.
اما تأثیر UVB دیرتر مشخص می‌ شود، اگر میزان اشعه زیاد باشد، UVB هم رنگدانه‌های پوست را با دو سه روز تأخیر تحریک می ‌کند. تأثیر این اشعه و دوامش هم بیشتر است و از همین مکانیزم است که در سالن‌های سولاریوم برای تحریک رنگدانه‌های پوست استفاده می ‌شود.
▪ آیا می ‌توان گفت چند بار استفاده از سولاریوم یا حمام آفتاب، می ‌تواند منجر به این عوارض شود؟
قدر مسلم با یکی دو بار برنزه کردن، عوارض شدیدی ایجاد نمی ‌شود. اما اگر این کار در درازمدت ادامه پیدا کند و دفعات تکرار تماس با UV زیاد شود، اثر تجمع رنگدانه‌ها باعث ایجاد سرطان پوست و قبل از سرطان، باعث از بین رفتن قوام پوست می‌ شود. در نتیجه پوست فرد، لطافت خودش را از دست می ‌دهد.
▪ آیا می ‌شود به افرادی که قصد برنزه کردن دارند توصیه کرد این کار را انجام ندهند؟
به دفعات محدود ضرر ندارد. اما کسی که این کار را انجام می ‌دهد، قطعا این رنگ را برای پوستش می ‌‌پسندد و دوست دارد که باز هم تکرارش کند و همین تکرار است که مشکل ایجاد می‌ کند.
هر کسی مختار است با دانستن عواقب هر کاری، آن را انجام دهد، اما افرادی که علاقه ‌مند به برنزه کردن هستند، باید بدانند که در سال‌های آینده – حتی اگر به سرطان پوست دچار نشوند – نسبت به هم‌سن و سال هایشان پوست پیرتر و شکسته ‌تری خواهند داشت.

ممكن است شما در طول روز خانم هایی را ببینید كه دارای عمری بالغ بر ۶۰ ، ۷۰ هستند ولی همچنان از چهره‌ای صاف و شفاف برخوردارند. داشتن صورتی صاف و به دور از هرگونه تیرگی و خط و چروك حتی در سنین بالاتر از پنجاه كار دشواری نیست اگر به عامل هایی كه باعث پیری زودرس و بروز چین و چروك می‌شود، توجه كنیم. استرس، سیگار و مواجهه مستقیم با نور خورشید از عواملی هستند كه باعث از بین رفتن طراوت و شادابی پوست می شوند. در این میان نقش تغذیه از همه پررنگ‌تر است. براساس تازه‌ترین تحقیقات انجام شده در ایتالیا، رژیم غذایی نامناسب مهمترین عامل خرابی و فرسایش سلول‌های پوست است. این پژوهش كه در دانشگاه san gialicano شهر رم در بین ۲۵۰ زن بین ۳۰ تا ۵۰ سال صورت گرفت، نشان می‌دهد یكی از مهم ترین دلایل پیری پوست، تخریب سلولی توسط رادیكال‌های آزاد است. رادیكال‌های آزاد كه بسیار فعال هستند، به ساختار سلولی بدن حمله می كنند و آنها را از بین می‌برند. بهترین راه مبارزه با رادیكال‌های آزاد مصرف غذاهای حاوی آنتی اكسیدان است. آنتی اكسیدان‌ها بدن را در برابر رادیكال‌های آزاد محافظت كرده و از اثربخشی آنها بر سلول‌های بدن می‌كاهد. ضمن اینكه عواملی قوی و ممانعت كننده در برابر آسیب های محیطی پوست بوده و روند پیری پوست را كند می كند.بر این اساس گنجاندن غذاهایی نظیر ماهی، كدوی سبز، تخم مرغ، روغن زیتون، میوه های دارای رنگدانه نارنجی و زرد مثل هندوانه، هویج، مركبات، سبزیجات نظیر انواع كلم ها و پیاز كه حاوی میزان آنتی اكسیدان فراوان هستند در رژیم غذایی نقش بسزایی در كاهش چین و چروك پوست خواهد داشت. ضمن اینكه نوشیدن روزانه ۸ تا ۱۲ لیوان آب و پرهیز از مصرف غذاهای آماده، كنسروی و آب میوه‌های غیرطبیعی بسیار توصیه می‌شود.

لباس ما ممکن است از علل اصلی درماتیت یا التهاب‌های ناشی از شغل خاصی باشد. منشا درماتیت ممکن است خود پارچه یا مواد افزودنی به آن باشد. گاهی جنس لباس و ماده افزودنی هیچ دخالتی در بروز حساسیت ندارند، بلکه این اندازه لباس است که اگر تنگ و چسبان باشد، با بستن راه ترشح غدد عرق و چربی، موجب بروز حساسیت و عرق سوز شدن به ویژه در فصل گرما می‌شود.
● طبیعی یا مصنوعی؟
الیاف پارچه، مصنوعی، طبیعی یا ترکیبی از هر دو است. الیاف طبیعی مانند ابریشم و پشم از پروتئین ساخته شده‌اند و الیافی مانند کتان از سلولز گیاهان تهیه می‌شوند. پلیمرهای مصنوعی شامل نایلون، پلی‌استر، فایبرگلاس و چرم است.
همه انواع الیاف‌های طبیعی و مصنوعی موجب بروز درماتیت تماسی حساسیتی یا تحریکی می‌شوند، اما نوع آلرژیک به ندرت دیده می‌شود. برای مثال برخی از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک ممکن است به الیاف پشمی‌ حساس باشند، در حالی‌که حالت آلرژیک و افزایش حساسیت وجود ندارد.
واکنش‌های آلرژیک یا تحریکی ممکن است به علت استفاده از لباس‌هایی از جنس چرم، رزین‌های فرمالدئید، مواد افزودنی شیمیایی، رنگ‌های گوناگون، چسب‌ها و عوامل تیره کننده که در روند ساختن لباس وجود دارد، مشاهده شود.
الیاف الاستیک که در لباس‌های زیر یا در قسمت مچ بند آستین پیراهن به ویژه انواع زنانه وجود دارد و همچنین نوارهای الاستیک موجود در کش شلوار و لباس‌های زیر ممکن است موجب بروز درماتیت تماسی تحریکی شود و اگر در مناطق عرق کننده بدن باشد با اصطکاک و جلوگیری از تعریق، وضعیت را بدتر می‌کند.
یکی دیگر از انواع پوشش‌هایی که امروزه به آن توجه بیشتری می‌شود، دستکش است به خصوص انواع لاتکس. این نوع دستکش‌ها به علت اینکه از جنس نایلون است با بستن منافذ غدد دست‌ها موجب بروز حساسیت تحریکی پوست و در مواردی هم حساسیت به مواد شیمیایی محافظت کننده از دستکش و موادی که در روند ساخته شدن آن به کار می‌رود، می‌شود مانند پودر تالک، مواد افزودنی چرمی، آنتی‌اکسیدان و مواد نگهدارنده یا حتی پروتئین خود لاتکس.
رزین‌های فرمالدئید که در صنایع پارچه بافی برای ضدچروک کردن پارچه‌های کتان یا کتان و پلی‌استر به کار می‌رود، ممکن است موجب بروز حساسیت پوستی شود که علت آن وجود رزین است، نه فرمالدئید.
‌● حساسیت به رنگ‌ها
رنگ‌هایی که به مواد ساخته شده می‌زنند به مراتب بیشتر از خود مواد موجود در پارچه موجب بروز حساسیت و تحریک پوست می‌شود. رنگی که بیش از همه موجب بروز درماتیت می‌شود از گروه رنگ‌های پودری نوع آزو یعنی رنگ‌های آبی و آنتروکینون است.
یک علت مهم این موضوع این است که رنگ‌ها با پیوند گسستنی به الیاف و مواد موجود در پارچه می‌چسبند و به راحتی با کشیده شدن روی پوست از سطح پارچه کنده می‌شوند و به سطح پوست می‌چسبند.در الیاف برخی از لباس‌های بانوان از نوعی رنگ آبی به نام آبی پلی‌استر ۱۰ درصد و آبی استات ۱۰۰ درصد استفاده می‌شود که انواع مشکی، سبز و بنفش آن هم وجود دارد. در لباس‌های آقایان از رنگ‌های سفید، خاکستری و بژ استفاده می‌شود که کمتر موجب بروز حساسیت می‌شود.رنگ‌های موجود در لباس‌های بانوان موجب بروز اگزما می‌شود که در موارد زیادی مزمن می‌شود. بسیاری از پژوهشگران، حساسیت پوست را به لباس‌های ضد آتش گزارش کرده‌اند که علت این موضوع، ماده‌ای‌ است به نام تریس و در برخی موارد از اگزمای مزمن که به سختی هم درمان می‌شود، حساسیت به رنگ قرمز پایه موجود در لباس‌های ضدآتش گزارش شده است.
یکی از موارد شایع مشکلات پوستی ناشی از مواد موجود در لباس، حساسیت به نیکل است. نیکل بیشتر به شکل دکمه در لباس‌های اسپرت مانند شلوار و بلوزهای جین وجود دارد. پیش از ساخته شدن لباس‌های جین در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی، حساسیت به نیکل بیشتر در ناحیه بستن کمربند مشاهده می‌شد.
مواد شیمیایی دیگر که موجب بروز حساسیت پوستی می‌شوند شامل موادی است که در صنایع تولید کفش و کمربندهای چرمی‌ به کار می‌روند، مانند رنگ‌ها، کرومیوم و فرمالدئید و فرآورده‌های چسب که در این صنایع استفاده می‌شود.
● پوست و لباس کار
در بسیاری از موارد جنس لباس موجب بروز عارضه خاصی نمی‌شود بلکه به علت اشتغال به کاری خاص مواد شیمیایی به لباس می‌چسبند که یا شسته و برطرف نمی‌شوند یا به علت سهل انگاری در شستشوی لباس موجب می‌شوند که فرد در معرض ابتلا به حساسیت پوستی قرار گیرد. این موضوع در بسیاری از موارد حتی اثر شدیدتری در مقایسه با اثر ایجاد حساسیت خود لباس دارد، چون در صورت برخورد مواد آلوده لباس به پوست و کشیده شدن و اصطکاک آن موجب بروز فولیکولیت یا عفونت ریشه مو می‌شود.
این مشکل به ویژه در مکانیکی‌ها، کارگران ساختمان سازی و آسفالت کاران و کارگران صنایع پتروشیمی ‌و نفت مشاهده می‌شود. استفاده از لباس‌هایی که آغشته به حلال‌های قوی‌اند، ممکن است به احتمال بسیار زیاد به سوختگی شدید پوست منجر شوند.
نوعی روغن به نام اوروشیول که در گیاهان بلوط و گزنه سمی ‌وجود دارد، بقایایی از خود در لباس‌ها و کفش افراد برجا می‌گذارد که در صورتی که شسته یا پاک نشود، موجب بروز درماتیت آلرژیک تماسی می‌شود.
در برخی از لباس‌ها ذرات ریز فلزی مانند تری اکسیدهای آنتیمونی و آرسنیک وجود دارد که واکنش‌های تحریکی شدید پوستی ایجاد می‌کند و اگر با تعریق شدید همراه باشد، موجب بروز ضایعات خارش دار و ملتهب و قرمز رنگ در منطقه اصطکاک پوستی می‌شود.

برای اولین بار در صنعت محصولات زیبائی ماده فعالی اثرات بوتاکس و هیالورونیک اسید را توأمان و به منظور کاهش خطوط چهره و چروک های عمیق داراست .
این ماده جدید که توسط لابراتوار تحقیقاتی لیراک عرضه شده Relaxor Bx complex نام دارد.
● Relaxor Bx complex
آرژپرلین (Argireline)با عملکردی مشابه بوتاکس :
پوست انسان سطحی منحصر به فرد و در معرض تغییرات طبیعی است همزمان با ایفای نقش خود به عنوان سد دفاعی بدن تعداد مولکولهایی را که قادر به نفوذ در بدن انسان هستند کاهش می دهد.
کمپلکس Relaxor Bx محتوی Argireline که یک مولکول شبیه بوتاکس است این مولکول کوچک به علت اندازه کوچک بالاترین قابلیت آزاد شدن در پوست را داراست .
این ماده در تحقیقات پزشکی به منظور درمان بدون خطر مشکلاتی نظیر تعریق بیش از حد (Hyperhidrosis) ، دوبینی(Strabismus) و دندان قروچه (Bruxism) تولید شد.
این مولکول شبیه بوتاکس یک هگزاپپتید (حاوی شش اسید آمینه) است که اثرات آن در آزمایش های مختلف بالینی به اثبات رسیده است.
به خاطر کوچک بودن اندازه Argireline و بر اساس غلظت آن به راحتی می تواند به داخل پوست انتقال یابد .
در صنعت محصولات زیبایی این ماده به منظور اجتناب از تزریق و خطرات جانبی آن استفاده می شود . ماده ای که همزمان اثرات بوتاکس در پوست را باز تولید می کند. مولکولی که به راحتی تحمل می شود : Argireline از دو راه این عمل را انجام می دهد :
۱) کمک به جلوگیری از انقباض فیبروبلاست ها
۲) کشش اعمال شده بر روی رشته های کلاژن را به واسطۀ چسبیدن انتخابی به سیستم مابین فیبروبلاست و رشته های کلاژن در درم کاهش می دهد و به این ترتیب پوست انقباض های بیشتری را از عضلات قرار گرفته در زیر آن تحمل نمی کند.
● جنیستئین (GENISTEIN) با اثر پرکنندگی:
افزایش سن بر روی کمیت و کیفیت اسید هیالورونیک تولید شده توسط سلولهای فیبروبلاست تأثیر گذار است . Genistein (عصارۀ برگ شیرین بیان) به خاطر توانایی در تحریک ساخته شدن پروتئین های اصلی درم (کلاژن ، الاستین و به طور مشخص اسید هیالورونیک) در ترکیب Relaxor Bx complex گنجانده شده است .
● Genistein چگونه عمل می کند؟
Genistein عمل یک پیغام بر سلولی را تقلید می کند که منجر به آغاز سلسله واکنشهایی می شود که منجر به تحریک پروسه ساخته شدن پروتئین های درم توسط فیبروبلاست ها می شود.
اثرات اثبات شده :
آزمایش های کلینیکی نشان می دهند که چروک های عمیق کاهش قابل ملاحظه ای پیدا کرده کیفیت کلی پوست حداقل ۶۰% بهبود می یابد . استفاده از Genistein در پوست منجر به افزایشی به میزان ۵۹% در تولید اسید هیالورونیک می شود.
● معرفی سری اکس کلوسیو لیراک (LIERAC)
▪ پرکننده چروک با عملکرد مشابه بوتاکس
▪ ممانعت از انقباض ناخواسته ماهیچه های صورت و رفع چین و چروک های ناشی از آن توسط ترکیبات شبه بوتاکس
▪ ضد چروک قوی و پرکننده چروک های عمیق توسط اسید هیالورونیک
▪ طولانی تر کردن اثر تزریق بوتاکس
(نتایج مثبت درمان بعد از ۳۰ روز مشاهده می شود)
▪ اکس کلوسیو در سه نوع :
۱) سرم
۲) کرم روز
۳) کرم شب