بررسي مراحل ظهور امام زمان (علیه السلام) همانگونه كه غيبت حضرت ولي عصر(ع) به دو بخش صغري و كبري تقسيم شده است، در مورد ظهور حضرت هم، ظهور اصغر و ظهور اكبر (فجر مقدس) وجود دارد.
غيبت صغري زماني مطرح شد كه شيعيان پس از داشتن ارتباط مستقيم با امامان خود، هنوز آمادگي قبول و درك غيبت و نديدن امام خود را نداشتند؛ زيرا نميدانستند بدون حضور امام، چگونه ميتوان با يكديگر متحد بود و به احكام شرعي دست پيدا كرد. همچنين نيازهاي بسياري وجود داشت شيعيان را در برقراري ارتباط با امام ترغيب ميكرد و در عصر غيبت، بايد خود عهدهدار امور دين و زندگي ميشدند.
هرچند در عصر غيبت صغري، اينگونه نبود كه هر كس بتواند به خدمت حضرت مهدي (ع) برسد؛ ولي با وجود چهار نايب خاص، ارتباط شيعيان با امامشان برقرار بود تا به خاطر اين تغيير وضعيت، دچار حيرت و سردرگمي و حتي انحراف نشوند.
در طول اين مدت كه حدود ۷۰ سال به طول انجاميد، تا حدي موضوع غيبت براي شيعيان تفهيم شد و از لحاظ ذهني و فكري براي حضور در عصر غيبت كبرا آماده شدند.
همانند اين جريان را در دوران ظهور نيز اتفاق ميافتد و عصر ظهور به دو بخش اصغر و اكبر (فجر مقدس) تقسيم ميشود. در ظهور اصغر، هر چند مردم توفيق زيارت امام (ع) را پيدا نميكنند؛ ولي حوادثي را مشاهده ميكنند كه مقدمات ظهور اكبر به شمار ميآيند و مردم را براي زندگي در آن زمان آماده ميكنند.
اين تقسيمبندي را ميتوان از برخي روايات برداشت كرد. مثلاً در برخي احاديث حضرت را به خورشيد فروزان تشبيه كردهاند. به خوبي ميدانيم كه پيش از غروب خورشيد، اشعههاي آفتاب تا مدت معيني ميماند و پس از آن سياهي شب بر آسمان سايه ميافكند و طلوع خورشيد هم سريعاً واقع نميشود؛ بلكه پس از آنكه زمان اذان صبح شد به مرور هوا روشن شده، در پي آن شعاعهاي نوراني خورشيد در آسمان پديدار ميشود. حضرت مهدي (عج) هم پيش از آنكه بخواهد بر همگان ظاهر و آشكار شود، ظهور اصغري دارد كه زمينهساز آن ظهور اكبر است.
برخي از مسائلي كه شايد در عصر ظهور اصغر ديده ميشود.
بالا رفتن سطح فهم عمومي و پيشرفت دانش و فناوري
در اين عصر، پيشرفتهاي علمي عظيم و اكتشافات محيرالعقولي از بشريت ديده ميشود كه پيش از آن سابقه نداشته است. همان انساني كه تا دو قرن قبل بر چهارپايان سوار ميشد و به اين سوي و آن سو ميرفت اين روزها از وسايل نقليه مكانيكي استفاده ميكند و ابزار آلات الكترونيكي و راديويي جزئي از زندگي روزمرهاش شده است. منابع نفتي و معادن فلزات مختلف را استخراج كرده و تا آنجا كه بتواند براي استفاده خود به كار ميبرد. اين تحولات به قدري است كه به اندازه كل تحولات علوم و فنون بشري تا قرن نوزدهم كه ابتداي آن است برابري ميكند.
بنابر آنچه در ميان علما مشهور است، معجزات پيامبران و كرامات ائمه (ع) الزاماً بر اساس آن علوم و فنوني بود كه در آن عصر زندگي ميكردند. پس حضرت مهدي (عج) هم در آن زمان ظاهر ميشوند كه دانش و تكنولوژي و فنون و تسليحات به حداكثر رشد خود رسيده باشد و بشر بتواند با ساخت سفينههاي فضايي به راحتي گام بر كرات و سيارات ديگر نهاده و اختراعات مختلف خود را در آنجا مستقر كند.
در عصري كه انسانها تنها با اينترنت يا ديگر وسايلي كه تا كنون اختراع شده است، يا پس از اين اختراع خواهند شد، از نقاط دوردست با يكديگر صحبت ميكنند. معجزه امام (عج) اين خواهد بود كه بدون استفاده از هيچ ابزار و وسيلهاي سخنش را به گوش تمام ساكنان زمين برساند و همه هم به زبان خود آن را بفهمد يا بدون استفاده از هيچ وسيله ماهوارهاي، صوت و تصوير خويش را به هر جا كه بخواهد منتقل ميكند.
در روايات آمده است كه حضرت و يارانشان از ابرها براي رفت و آمد خويش استفاده ميكنند. طبيعتاً آن دسته مخترعان و سازندگان هواپيماها و ماهوارهها و سفينههاي فضايي در مقابل چنين وسيله نقليهاي احساس خواري ميكنند.
مضاف بر اينكه چنين ديدگاهها و اكتشافات علمي به انسانها قدرت درك و فهم كرامات حضرت مهدي (عج) را ميدهد كه به طور طبيعي هر كس نميتواند چنين اعمالي را انجام دهد. به عبارت ديگر خداوند متعال نظريات علمي اين زمان را به آن حد از رشد ميرساند كه زمينههاي ظهور اكبر (فجر مقدس) فراهم شود.
دلبسته شدن مردم به امام عصر (ع) و ازدياد ياد حضرت
از جمله اموري كه اين روزها با آن مواجه هستيم، اين است كه بسياري از مردم را ميبينيم كه هر قدر با مشكلات بزرگ و بيشتري روبرو ميشوند، توجهشان به امام عصر (ع) بيشتر ميشود. در عين حال كه اميدشان بيش از پيش گشته و چشم انتظار حوادثي هستند كه در آيندهاي نزديك يا دور اتفاق خواهد افتاد.
به همين علت است كه كتابها و نويسندگان بيشتري را در اين زمان مشاهده ميكنيم كه به اين خواسته پاسخ داده و تلاش در خور تقديري را براي ترسيم آينده بر طبق احاديث و رواياتي كه در دسترس دارند از خويش نشان ميدهند.
ميزان توجه و ياد شيعيان نسبت به حضرت ولي عصر (عج) را ميتوان با دورههاي گذشته مقايسه كرد كه تا مدتها قبل چقدر اقبال مردم در اين باره كم بوده اما اين روزها در كمتر محلهاي است كه محفلي براي ياد و تكريم نام اما زمان (عج) برگزار نشود.
آيا انتشار نام و صفات امام زمان (عج) به اين شكل و ميزان در مساجد، مدارس، خيابانها، جلسات و در ميان عموم مردم، دليلي بر نزديكي طلوع خورشيد وجودي حضرت بقيـةالله الاعظم (عج) نيست؟
گفتوگوي عمومي در جهان در مورد تشكيل حكومت جهاني واحد (دهكده جهاني)
اگر به تاريخ نظري بيفكنيم، ميبينيم كه تاريخ تشكيل سازمان ملل متحد پس از جنگ جهاني اول و دوم است. پس از آنكه جهانيان خسارتهاي جبرانناپذير آن دو جنگ را به جسم و جان انسانها ديدند، گروهي بر آن شدند كه چنين مجموعهاي را تشكيل دهند تا هر گاه در ميان كشورها و دولتها اختلافاتي پيش آمد رايزنيهاي لازم را براي رفع جنگ انجام دهند. عالمان اسلامي هم هر سال يك بار گرد هم ميآيند. ميتوان ديگر مجامع جهاني موجود را به آن اضافه كرد.
هرچند نميتوان بر اهداف پشت پرده استعماري در وراي تأسيس تعدادي از سازمانهاي بينالمللي چشم پوشيد؛ ولي نفس تشكيل چنين سازمانهايي حكايت از آن دارد كه جهان نيازمند حكومت واحد جهاني است كه بتواند امنيت، آرامش و عدالت را در آن حاكم كند و البته حاكميت واحد آن، جز به واسطه امامت حضرت مهدي (عج) نميتواند پاسخگوي اين نياز عمومي مردم جهان باشد. اين مورد نيز دليلي آشكار بر طلوع آن فجر مقدس در پس دوران ظهور اصغر است.
لازم است در اينجا اين نكته را تذكر دهيم كه گفتوگو از ظهور اصغر، به معناي تعيين وقت براي ظهور مقدس حضرت ولي عصر(ع) نيست؛ زيرا علم قطعي اين مسئله تنها در اختيار خداوند متعال است و امكان دارد آنچه ما در ظاهر ميبينيم، نقطه آغاز ظهور مقدس منجي عالم بشريت باشد و اين احتمال نيز وجود دارد كه چنين نباشد.
به هر حال، ما اكنون نسبت به دهههاي گذشته بيشتر به واقعـه مبارك ظهور نزديك شدهايم، هرچند تحقق آن تحت اراده الهي است.
