مجموعه مقالات خانه و خانواده - سفر

توریست خوشگذران ،حامل زباله های فرهنگی

باید ابتدا روشن کنیم که آیا زندگی انسانی را موقتی می دانیم یا ابدی. در درجه بعد باید مشخص کنیم که انسان را چه جور موجودی میشناسیم و چه برنامه و قانونی برای انسان داریم و منشا این برنامه را کجا میدانیم. خیر و سعادت انسان در چیست؟ دین چیست؟ عقل چه جایگاهی دارد؟ و سوالاتی از این قبیل.
البته در اینجا مجالی برای این بحثها نیست و امیدوارم اگر با محتوای این نوشته مخالف هستید متوجه باشید که اختلاف ما بر سر پوشش و آزادی توریست نیست بلکه اختلاف دیدگاه ما به موضوعات اساسی تری بر میگردد.
در مورد توریسم ۲ سوال بسیار مهم وجود دارد:
۱- اصولا و به طور عام توریست برای چه می آید؟
۲- به طور خاص دلیل آمدن و یا نیامدن توریست به کشور ما چیست؟ ( کشوری که از لحاظ طبیعی و باستانی دارای رتبه ای یک رقمی در جهان است)
اینکه توریست برای چه می آید سوالی است دو وجهی. یعنی هم باید ببینیم که انگیزه شخصی توریست از سفر چیست و هم باید بدانیم ما به عنوان کشور ایران از توریست چه میخواهیم. جواب به این سوال که شخص توریست به دنبال چیست کار ساده ای نیست ولی به طور کلی میتوان توافق کرد که توریست به دنبال کسب تجربیات جدید است توریست میخواهد حواس پنجگانه اش احساسات تازه ای را از دنیا تجربه کنند. میخواهد مناظر جدیدی ببیند صداهای جدیدی بشنود بوهای تازه ای را به مشام برساند و مزه های دیگری را بچشد.
در مورد سوال بعدی ( اینکه ما از توریست چه میخواهیم) به نظر میرسد نگاه ما به توریست فقط یک نگاه اقتصادی صرف است. توریست میخواهیم چون با خود پول می آورد. در واقع ما عاشق توریست نیستیم بلکه عاشق بند کیف او هستیم. از این دید گاه اقتصادی صرف نتیجه می گیریم که ما باید مواظب باشیم تا به هیچ وجه ایرانیان توریست نشوند چون پولهایشان را با خود به کشور های دیگر میبرند و از میزان نقدینگی داخلی می کاهند. در نتیجه کشور هایی سود برده اند که توریست پذیر باشند نه توریست فرست. درست مانند دو مغازه دار که همواره با هم در حال رقابت هستند تا مشتری بیچاره را شکار کنند و جیبش را خالی کنند این دو مغازه دار از اجناس خود تعریف می کنند و بر ضد مغازه بغلی تبلیغات منفی می کنند و این دقیقا همان بلایی است که بر سر ما آمده. کشور های ثروتمند و قدرتمند و صاحب رسانه که زر و زور و تزویر را در اختیار خود دارند بر ضد ما تبلیغ می کنند تا مردم جهان پولهایشان را به ایران نیاورند و همچنین مردم جهان نباید با فرهنگ اسلامی و انقلابی و خدا محورانه حاکم در ایران آشنا شوند. مردم جهان نباید جنایات امریکا و اسرائیل را در تلویزیون ایران مشاهده کنند. مردم جهان نباید حرف هایی بر ضد مستکبران و زور گویان بشنوند و مردم جهان نباید با اسلام آشنا شوند. اصولا توریست ها علاقمند به مشاهده تفاوتهای فرهنگی هستند و دنبال مسائل جدید هستند. ما نباید برای خوشامد آنها دست از آرمانهای خود بر داریم وبرایشان مشروب و استخر مختلط فراهم کنیم و بگوییم عیبی ندارد توریست باید راحت باشد!!! این دقیقا مثل این است که بگوییم توریست ایتالیایی به این دلیل نمی اید که اینجا اسپاگتی پیدا نمیشود!!! اتفاقا توریست می آید تا کوفته و کله پاچه بخورد می آید تا شاهد یک کشور آرمانگرا و خدا پرست باشد. حجاب زنان ایرانی برای توریست بسیار جذاب است. او میتواند یک هفته برهنه نبودن را در ایران تجربه کند او میتواند یک هفته مست نشدن را تجربه کند و به طور خلاصه یک هفته ایرانی زندگی کند.
توریستی که به دنبال خوشگذرانی و شهوترانی و میخوارگی است لزومی ندارد اینهمه رنج سفر و خطرات را تحمل کند و اینقدر هزینه کند تا به ایران بیاید که شاهد زنان با حجاب باشد و در هتل آب معدنی بخورد!!!!!!
توریست محترمی که به این دلیل می آید می تواند در کشور خود از این مواهب الهی!!! بیشتر بهره مند شود. اصولا آدم خوشگذران چرا باید رنج و خطر سفر را تحمل کند؟ بسیاری از گردشگران خارجی برای کویر نوردی به ایران می آیند پس چرا باید اینطور بیندیشیم که توریستها همه به دنبال عیاشی هستند؟ در ضمن توریستهایی که برای عیاشی و خوشگذرانی سفر میکنند به هیچ وجه عامل تبادل فرهنگی نیستند آنها با خود فرهنگ علم و کار و پیشرفت نمی آورند بلکه آنها حامل زباله های فرهنگی خود هستند. آنها مانند کسی هستند که غذایشان را جای دیگری خورده اند و آروغش را برای ما میزنند.
در واقع نیامدن چنین توریستی هم به نفع خود اوست و هم به نفع ما. به نفع اوست چون متحمل رنج و خطر و هزینه و اتلاف وقت نمیشود و هم به نفع ماست که همواره سعی میکنیم علیرغم تبلیغات وجذابیت های دنیاپرستی و لذت گرایی و شهوترانی الگویی از انسانیت را ارائه کنیم و انسان را متوجه عالم والا نماییم. من با این موضوع به هیچ وجه موافق نیستم که توریست نمی آید چون آزادی ندارد. توریست میتواند به ایران بیاید و با نوع جدیدی از آزادی آشنا شود که همان آزادی معنوی است. آزادی معنوی بالاترین درجه آزادی است. در این نوع آزادی انسان نه تنها آزاد است بلکه آزاده است یعنی حتی از دست شهوات و هوای نفس خود نیز رها شده و همانطور که حقوق دیگران را رعایت میکند به حقوق انسانی خود نیز احترام میگذارد و با گناهان و رذایل اخلاقی حقوق خود را پایمال نمیکند.
توریست محترمی که سالیان سال در چنگال نظام سرمایه داری و اومانیستی زیست کرده است می تواند ببیند که انسانهایی هستند که اسیر شهوت خود نیستند و حقوق انسانی هم را رعایت میکنند. آنها در ایران شاهد آزادی های جدیدی خواهند بود مثلا آزادی بصری.
این آزادی به این معناست که انسانها مجبور نیستند تصاویر شهوت آلود را در جامعه مشاهده کنند و چشم و گوش و زبان و پوستشان از قید انجام کارهای حیوانی معاف اند.
حال از این بحث های ایدئولوژیک و آرمانگرایانه که بگذریم به دنیای واقعیات قدم خواهیم گذاشت. به راستی چه طور میتوان هم آرمانگرا بود و هم واقعگرا؟ به نظر میرسد که اینجا نیازمند سیاستهای درستی هستیم برای موازنه بین واقعیت و آرمان. واقعیت این است که ما هم به دلیل مسائل اقتصادی و هم تبادلات فرهنگی و هم صدور مفاهیم اسلامی و انقلابی خود نیاز به توریسم داریم. البته نگاه به توریسم نباید یک بعدی باشد و فقط انتظار داشته باشیم که توریست بیاید بلکه توریسم یک جریان دو طرفه است جریانی مبادلاتی بین ما و جهان. و عنصر مهم در باره توریسم همین تبادل فرهنگی است و نه آنطور که نظام سرمایه داری تعریف کرده است یک کاسبی اقتصادی. اصولا سرمایه داری مایل است به همه مفاهیم یک پسوند صنعت بچسباند و دائم دم از صنعت توریسم بزند.
پس مساله توریسم باید تبدیل به یک جریان سیال فرهنگی شود اما چرا وقتی صحبت از سفر توریستی می شود همه ما به یاد آنتالیا و جزیره پاتایا یا موناکوی فرانسه می افتیم؟ این مایه خجالت یک مسلمان اندیشمند است. پاتایا و آنتالیا به خاطر برهنگی و فحشا برجسته است. ما باید موقعیتی را ایجاد کنیم که در وهله اول با کشورهایی که با ما در یک حوزه فرهنگی قرار دارند این جریان سیال را برقرار کنیم. به نظر من کلیدی ترین مساله مساله زبان است که به طور خاص ۳ کشور ایران و تاجیکستان و افغانستان ۳ کشور همزبان هستند که توریست فارسی زبان می تواند به راحتی و با هزینه اندک به آنجا سفر کند. همچنین کشورهایی مثل هند و پاکستان هم می توانند در این جریان وارد شوند. این کشورها در زمینه مبادلات دانشجو و در زمینه مسائل رسانه ای می توانند بسیار همپوشانی داشته باشند و یک حوزه فرهنگی متحد را تشکیل دهند در درجه دوم کشورهای عرب زبان می توانند وارد این جرگه شوند و زبان عربی به عنوان زبان اسلام میتواند باعث ایجاد این پیوند شود و در وهله آخر وسعت یازده هزار کیلومتری جهان اسلام از اندونزی تا مراکش و از چچن تا تانزانیا میتوانند این حوزه را تکمیل کنند. جالب اینجاست که ایران میتواند مرکز و قلب این حوزه فرهنگی متحد باشد. درهای ایران به روی همه توریست هایی که ایرانیان را وحشی و تروریست نمی دانند باز است. درهای ایران به روی همه توریستهایی که به فرهنگ خاص ایران مانند پوشش ایرانی و غذاهای ایرانی و معماری ایرانی علاقمندند باز است. سر کردن یک روسری کار سختی نیست.

توریسم از نگاه سعدی

شیخ اجل سعدی شیرازی(قرن هفتم هجری) اندیشمندی دقیق مردم‏شناس و جامعه‏شناس برجسته‏ای بوده است كه حاصل اندیشه‏های او در دو یادگار ارزشمند ، بوستان و گلستان چراغ راه همگان گردیده. نگاه ژرف، ظرافت طبع، و قریحهٔ بدیع این بزرگ مرد موجب گردیده است كه آثارش چون نگین در میان دیگر جواهرات ادب این ملك بدرخشد. این اندیشمند با چنان دقتی پدیده‏های اجتماعی دوران خود را به تصویر كشیده كه با گذشت بیش از هفت قرن با خواندن اشعار و حكایات او در فضای قرن هفتم هجری قرار خواهی گرفت و از سوی دیگر بیانات او چنان موجز و اثربخش است كه گویی در عهد ما می‏زیسته و درد زمان ما را با پوست و استخوان درك كرده است. او در جایگاه یك جامعه‏شناس برجسته پدیده‏های اجتماعی دوران خود را تحلیل كرده و راه‏حل نیز ارائه داده است.
شعری از این بزرگ را كه در آن با دقت موضوع گردشگری مورد توجه و آسیب‏شناسی قرار گرفته است نقل شده و در حد فهم خود برخی از ابیات شاخص را مورد دقت بیشتر قرار می‏دهم. روشن است كه در عهد سعدی نقش توریست را بازرگانان ایفاد می‏كرده‏اند و بازرگانان و تجار گردشگران جامعه بوده‏اند. لذا حضرت سعدی می‏فرماید:
شهنشه كه بازارگان را بخست
در خیر بر شهر و لشگر ببست
كی آنجا دگر هوشمنـدان روند
چـو آوازهٔ رسم بـد بشنـونـد
نكـو بایـدت نـام و نیكی قبـول
نكـودار بـازارگـان و رســول
بـزرگان مسافـر بجان پرورند كـه نـام نكـویی به عالـم بـرنـد
تبـه گـردد آن مملكـت عنقریب كـزو خـاطـر آزرده آیـد غریب
غریب آشنا باش و سیّاح دوست كـه سیـاح جلاّب نـام نكـوست
نكـودار جفـت و مسـافـر عزیز وز آسیبشان بـرحـذر باش نیز
جناب سعدی در بیت نخست مسئولیت عواقب آزردگی تاجر و گردشگر را متوجه مسئولین جامعه می‏داند و اعلام می‏كند اگر شاه یك مملكت بازرگانی را بیازارد، در خیرو بركت را بر شهر و لشگر خود بسته است و اشاره‏ای دقیق به نقش اقتصادی گردشگر می‏نماید.
در بیت دوم اشاره دارد به لزوم امنیت و آرامش برای توسعه توریسم و اذعان می‏كند كه اگر از كشوری آوازهٔ رسم بدو عدم رعایت اصول به گوش برسد هیچ هوشمندی به آنجا سفر نمی‏كند.
وی می‎فرماید : اگر خواستار نام نیكو هستی باید بازرگان و فرستاده و سفیر یك كشور را نیك بداری و شرط اینكه نام كشور تو در جهان بلندآوازه شود نیكویی به مسافر است.
سعدی در بیتی دیگر هشدار می‏دهد كه اگر غریبه‏ای از كشور تو با خاطری آزرده برگردد. كشورت به زودی تباه و نابود می‏گردد.
و به زیبایی ادامه می‏دهد: جهانگردان را دوست داشته باشید كه ایشان سفیران و خبرنگاران هستند كه نام نیكوی شما را در جهان پخش خواهند كرد.
در خاتمه می‎گوید: میهمان و مسافر را گرامی بدار و البته نسبت به آسیبهای احتمالی آن نیز هوشیار باش.
این اشعار شیخ اجل چنان دقیق وعمیق است كه نیاز به هیچ توضیح اضافی ندارد. تنها پرسشی كه لازم به نظر می‏رسد این است كه با وجود چنین پشتوانه‏ای نظری در علوم اجتماعی، اندیشمندان این رشته تا كی در نسخه‏های دیگران به دنبال درمان هستند؟ آب در كوزه و ما تشنه لبان می‏گردیم.

توریسم امتحانی

حدود ۴۰۰ دانشجوی ایرانی برای سال تحصیلی ۰۶/۲۰۰۵ وارد ایتالیا شدند تا پس از امتحان معمار، پزشك یا داروساز شوند.
نزدیك به چهارصد دانشجوی ایرانی برای سال تحصیلی ۰۶/۲۰۰۵ وارد ایتالیا شدند.
«ایتالیا» یكی از كشورهایی است كه هر ساله برای پذیرش دانشجوهای خارجی در رشته‌های مختلف تحصیلی ظرفیت مشخصی در نظر می‌گیرد.
بسیاری از علاقه‌مندان به ادامه تحصیل در ایتالیا با شنیدن نام این كشور احساس می‌كنند حتما باید معمار شوند یا پزشكی و داروسازی بخوانند. به همین دلیل در رشته‌هایی كه متقاضی زیادی دارند و هم‌چنین رشته‌هایی كه تحصیل در آنها نیازمند شناخت و اطلاعات كافی است، امتحان ورودی برگزار می‌شود.
برای تحصیل در سایر رشته‌ها تنها یك امتحان زبان برای تعیین سطح زبان متقاضیان خارجی كافی است.
هر دانشگاهی تاریخ مشخصی را برای امتحان تعیین كرده و بسته به ظرفیت و نیاز خود از بین شركت‌كنندگان، افرادی را كه بیشترین امتیاز را به دست آورده باشند، انتخاب می‌كنند.
یكی از رشته‌هایی كه اجازه تحصیل در آن حتی برای خود ایتالیایی‌ها بعد از امتحان ورودی صادر می‌شود، رشته «ارتباطات میان فرهنگی و رسانه‌های جمعی» یا “Cammunication; Inter cultural and Multimedia” است كه در ایتالیا آن را «چیم» - CIM- می‌نامند.
امتحان ورودی این رشته برای دانشگاه Pavia،‌ كه از دانشگاه‌های معتبر ایتالیا است و مدرك آن توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران هم تایید می‌شود، در روز چهارشنبه هفتم سپتامبر- شانزدهم شهریور برگزار شد.
بیش از دویست نفر در این آزمون شركت كرده بودند كه از میان آنها صد و پنجاه نفر از ماه اكتبر- مهر ماه- به كلاس خواهند رفت.
من به عنوان تنها شركت‌كننده خارجی همراه با سایر شركت‌كنندگان در محل امتحان حاضر شدم.
حدود دو ساعت طول كشید تا نام تك‌تك متقاضیان خوانده شد. خانمی جلوی درب ورودی سالن ایستاده بود. نام شركت‌كننده‌ها را یكی یكی صدا می‌زد، برگه‌ای را كه نام و شماره او در آن درج شده بود به دستش می‌داد. از او می‌خواست موبایلش را خاموش كند، ژاكت، چتر، كیف و مداد یا خودكارش را در سمت چپ سالن بگذارد، سپس به سمت راست برود، شناسنامه و رسید بانكی خود را تحویل دهد و با خودكار بیك سیاهی كه به او می‌دهند جلوی اسمش را امضا كند. بعد او را به صندلی خودش راهنمایی می‌كرد.
این مراحل به ترتیب برای تمام حاضران تكرار شد و در كمال تعجب من، هیچ كس به انتظار طولانی و سر پا ایستادن اعتراض نكرد.
بعد از اینكه همه در جای خود قرار گرفتند، پاكت سئوال‌ها توزیع شد. داخل پاكت هفتاد سئوال بود، یك برگه پاسخ و یك پاكت زرد رنگ كوچك كه باید برگه مشخصات خود را كه هنگام ورود گرفته بودیم در آن می‌گذاشتیم.
مسئول دانشكده به همه خوشامد گفت و اعلام كرد كه سئوالات از اطلاعات عمومی هستند و از هیچ منبع مشخصی استفاده نشده است. بنابراین از اینكه نمی‌توانید به همه سئوالات پاسخ بدهید ناراحت نباشید و آرامش خود را حفظ كنید. چون كناردستی شما هم وضعیت مشابه شما را دارد.
البته وضعیت من و كنار دستیم متفاوت بود. چون من معنی بعضی از كلمه‌ها را نمی‌دانستم و یا سئوالاتی مثل «نام پرفروش‌ترین رمان امسال ایتالیا» را.
بعضی سئوال‌ها برایم هیجان‌انگیز بودند. هیچ وقت فكر نمی‌كردم كه سئوال امتحان كنكور می‌تواند این باشد كه آهنگ «نیمه تاریك ماه» اثر كدام گروه راك است. یا موضوع یك سئوال ادبیات تیم فوتبال یوونتوس باشد.
بعد از اتمام ۹۰ دقیقه زمان، ابتدا خودكارها و سپس برگه سئوال‌ها جمع شدند. مسئول دانشكده بار دیگر برای همه آرزوی موفقیت كرد و اعلام آمادگی كرد تا اگر كسی سئوالی دارد،‌ به آن پاسخ دهد.
برای خروج، همه به ترتیب ورود از جای خود بلند شدند. برگه پاسخ و پاكت زرد رنگ خود را تحویل دادند،‌ كارت شناسایی خود را تحویل گرفتند، وسایل‌شان را برداشتند و به دوستان‌شان اشاره كردند كه بیرون از دانشگاه منتظرشان خواهند بود.
باز هم در كمال تعجب من نه كسی به انتظار زیاد اعتراض كرد، نه زودتر از موقع از جای خود تكان خورد. البته ایتالیایی‌ها بدون صدا و از راه دور هم می‌توانند با دوستان‌شان حرف بزنند و بفهمند بقیه امتحان را چطور داده‌اند. كافی است به دست‌های هم نگاه كنند!

توریسم به سبک ایرانی

هدف این نوشتار بالا بردن سطح آگاهی عمومی نسبت به پیامدهای ناشی از برخی تصمیم های گرفته شده در یک فضای احساسی توسط سیاستگذاران کلان، در بعضی از استان ها و مناطق کشورمان، طی ۲۲ سال گذشته تاکنون است. همچنین تشویق دولتمردان کشورمان نسبت به در پیش گیری رویکردهای مبتنی بر خردورزی و پرهیز از رواج انگاره های مهر پیوند و مدل های تصمیم گیری خلق الساعه در سامانه های مدیریتی کشور، هدف تکمیلی این مقاله است.
امروزه مساله بیکاری به یکی از پرچالش ترین مسائل کشور تبدیل شده به گونه یی که سیاستگذاران کلان برای مقابله با بحران های احتمالی ناشی از این چالش استراتژیک، اقدام به ایجاد واحدهای کارآفرینی در بیشتر وزارتخانه های کشور کرده اند، استانداری ها نیز خواه به صورت علمی و کارشناسی شده و خواه غیرکارشناسی شده در برخورد با چالش یادشده، اقدام به تصویب مصوبه یا گشایش طرح هایی می کنند که اگرچه ممکن است مساله بیکاری را در کوتاه مدت حل کنند اما ممکن است برخی از آنها در درازمدت، پیامدها و خسارت های زیست محیطی جبران ناپذیری در پی داشته باشد. چالش بیکاری در زمان حال از یک سو به نادیده انگاری مدیران و سیاستگذاران کلان کشور در حوزه کنترل جمعیت در دهه ۱۳۶۰ برمی گردد (که طی این مدت میانگین نرخ رشد جمعیت سالانه ۳/۹ درصد بوده) و از دیگر سو به ناکارآمدی سامانه های آموزشی و پژوهشی وزارتخانه های آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری کشور ارتباط دارد. به سخنی دیگر، ناتوانی این دو نهاد پایه یی و علمی کشور در تربیت نیروهای کارآفرین، خلاق و ماهر، جامعه مدیریت کشور را غافلگیرکرده است. در این مقاله ضمن بررسی اوضاع بیکاری در ایران با رویکردی انتقادی به پارادوکس (تناقض) توسعه گردشگری و ارتباط معنی دار آن با مقوله اشتغال و بیکاری در کلاردشت، مازندران و ایران پرداخته می شود.
۱) آمار بیکاری در ایران
نشریه اقتصادی میس رشد بالای جمعیت، پایین بودن رشد اقتصادی، عدم توجه به طرح های کارآفرین، عملکرد نامطلوب نظام آموزشی در تربیت نیروهای ماهر، طرح ناموفق خصوصی سازی، وجود قوانین دست و پاگیر برای فعالیت های اقتصادی و ضعف ساختاری بازار کار را هفت عامل اساسی نرخ بالای بیکاری در ایران توصیف کرده است. این مجله می افزاید؛ در مورد عملکرد دستگاه های اقتصادی ایران در زمینه بیکاری، به تعداد آن دستگاه ها آمار و ارقام درباره نرخ بیکاری ارائه می شود. به عنوان مثال آمارهای ارائه شده در سال ۱۳۸۴ توسط معاون رئیس جمهور، وزیر اقتصاد و وزیر کار ایران در مورد بیکاری، کاملاً با یکدیگر متفاوت بوده است؛ ارقامی که از ۱/۴ تا ۱۱/۸ درصد را دربر داشته است در حالی که این نشریه نرخ بیکاری در ایران را طی سال های۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶، بین ۲۰ تا ۲۵ درصد تخمین زده است.
۲) مقایسه اشتغال در ایران با کشورهای توسعه یافته
مطالعات در خصوص وضعیت آینده اشتغال در جهان نشان می دهد؛ بیشترین حجم اشتغال نیروی انسانی دنیا در سال ۲۰۴۵ میلادی، در بخش خدمات (مانند گردشگری) فعال خواهد بود. به طور دقیق تر طی ۳۶ساله آینده، ۳ درصد از حجم اشتغال دنیا در بخش کشاورزی، ۴ درصد در بخش صنعت و ۹۳ درصد در بخش خدمات فعال خواهد بود. در شرایط کنونی نیز کمترین میزان اشتغال در کشورهای توسعه یافته یی چون امریکا، آلمان و سوئیس با میانگین ۴ درصد اشتغال در بخش کشاورزی و بیشترین میزان اشتغال در آنها با میانگین ۷۵ درصد اشتغال در بخش خدمات جریان دارد. مابقی جریان اشتغال در بخش صنعت متمرکز است در حالی که این نسبت برای کشور ما ۲۶درصد در بخش کشاورزی، ۵/۳۱ درصد در بخش صنعت و۵/۴۲ درصد در بخش خدمات است.
۳) فضای اشتغال در کشور ما
اقدامات دولت نهم (در جریان برخی از سفرهای استانی) در زمینه حل بحران بیکاری، ممکن است ضمن گسترش بیکاری پنهان در بدنه کارشناسی دولت، بر اساس نظریه «اثرات جانبی» در دانش علوم سیستم ها منجر به پیدایش پویایی های نوینی شود که از قبل قابل پیش بینی نیست.
به عنوان مثال و به تازگی حل معضل بیکاری در برخی از مناطق حساس کشور به لحاظ مسائل زیست محیطی مانند استان مازندران تبدیل به دستاویزی برای بعضی شده تا به اسم توسعه صنعتی یا با ایده انتقال صنایع بزرگ مانند پالایشگاه و صنایع خودروسازی به آن منطقه، یا با ایجاد صنایع تولید شن و ماسه، آب معدنی و ماسک در منطقه گردشگری کلاردشت به خواسته های شخصی (و نه ملی) خویش برسند. این در حالی است که مزیت نسبی استان مازندران در شرق آن منطقه، کشاورزی و در غرب آن، گردشگری طبیعی(اکوتوریسم) است. به نظر می رسد تصمیم های ما در شرایط کنونی نباید به گونه یی اتخاذ شود که آیندگان مان پاسخگوی خطای احتمالی پیشینیان خود باشند.
۴) گردشگری و اشتغال در مازندران
بر اساس نظریه های علمی، ورود هر ۱۰ گردشگر به یک منطقه گردشگرپذیر، قابلیت ایجاد یک شغل را داراست.
بنابراین اگر مسوولان کشور و مازندران برای حل چالش های ناشی از اشتغال و معضل های بیکاری استان دغدغه دارند(که قطعاً چنین است) پس چرا با وجودی که سالانه حدود ۱۰میلیون گردشگر داخلی(بومی) وارد مازندران(به ویژه غرب استان) می شوند از آن به عنوان یک فرصت استثنایی برای ایجاد اشتغال استفاده نمی شود؟ قطعاً متولیان توسعه در کشور و مازندران اطلاع دارند که این حجم قابل توجه از گردشگر، قابلیت ایجاد یک میلیون شغل در مازندران را دارد در حالی که کل جمعیت بیکار مازندران در سال ۱۳۸۵، حدود ۸۵ هزار نفر بوده است.
برخلاف اینکه در سند چشم انداز ملی تاکید شده کشورمان در سال ۱۴۰۴، دست کم ۲۰ میلیون گردشگر جذب خواهد کرد و در سند چشم انداز توسعه مازندران نیز بر گسترش زیرساخت های گردشگری طبیعی در آن منطقه تاکید شده اما واقعیت های موجود از اجرا نشدن مفاد سند چشم انداز ملی و استانی در مازندران حکایت می کند چرا که در حالی که بر دروازه ورودی بسیاری از شهرهای غرب مازندران تابلوی «به شهر توریستی.... خوش آمدید» نصب شده، اما در بیشتر آنها زیرساخت های گردشگری مانند هتل، رستوران، پلاژ، تله کابین، قطارشهری، فرودگاه، پارک، جاده، بزرگراه، زیرساخت های اقامتی- تفریحی، زیرساخت های فناوری و فضاهای فرهنگی ایجاد نشده است.
یقیناً متولیان توسعه پایدار مازندران در تلاشند مفاد سند چشم انداز توسعه استان، تنها در حد واژه های دهن پرکن محدود نماند چراکه نظریه های علمی براین باور استوارند که چشم انداز بدون عمل خیالپردازی است و عمل بدون چشم انداز، وقت گذرانی.
۵) مقایسه گردشگری مازندران با جهان
دولتمردان کشورهای پیشتاز دنیا در حوزه گردشگری مانند فرانسه، اسپانیا و امریکا که به ترتیب سالانه حدود ۷۵ ، ۵۲ و ۴۰ میلیون نفر گردشگر جذب می کنند و از این طریق به ترتیب سالانه حدود ۳۶ ، ۴۱ و ۶۵ میلیارد دلار درآمد کسب می کنند، برای احداث خانه دوم (ویلا) در کشورشان، آنقدر مالیات های سنگین وضع می کنند تا کسی حتی فکر خانه دوم(ویلا) داشتن به ذهنش خطور نکند. اما در شهرداری ها و اداره های ثبت شهرستان های استان مازندران سالیانه چندصد و بلکه چندهزار قواره جواز و سند بابت ساخت خانه دوم(ویلا) برای افراد بومی و غیربومی صادر می شود که غالباً مرتبط با شبکه های رانتی است. برخی از مسوولان محلی این مناطق نیز به جای اینکه از روش های علمی و کارشناسی شده از گردشگران وارد شده به آن مناطق درآمد کسب کنند، با لحنی افتخارآمیز، صدور مجوز برای ساخت ویلا یا احداث دیوار(به دور زمین های فروخته شده توسط مردم یا اراضی ملی واگذار شده توسط دولت ها به افراد یا دستگاه های ویژه) را درآمدزایی تلقی می کنند.
در حالی که مطالعات تطبیقی نگارنده نشان می دهد درآمدزایی گردشگری در مناطقی چون داووس سوئیس، انسی فرانسه، چالمرز سوئد، آنتالیای ترکیه، دوبی امارات، کوالالامپور مالزی، کالیفرنیا امریکا و تورنتو کانادا متکی به ظرفیت های زیرساختی در زمینه گردشگری است اما در شهرها و شهرستان های مازندران، غالباً درآمدها ناشی از تغییر کاربری زمین است.
یکی از کارشناسان مسائل کلاردشت با مقایسه گردشگری این منطقه با مناطقی از آلپ اروپا با لحنی کنایه آمیز می گوید؛ «در آن مناطق (آلپ) وقتی برف می بارد همه ساکنان محلی خوشحالند، چرا خوشحالند؟ چون قرار است از طریق برف، پول پارو کنند. اما متاسفانه در کلاردشت (به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های گردشگری زمستانه) هنگام بارش برف، بیشتر بومیان آن منطقه غمگینند، چرا غمگینند؟ برای اینکه باید برف پارو کنند،»
۶) پارادوکس توسعه گردشگری در کلاردشت
بین سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۷، تنها در منطقه کلاردشت از استان مازندران، حدود ۶۵۰۰ دستگاه ویلا (خانه دوم) ساخته شده است. طرح جامع کلاردشت که اکنون مشخص نیست سرانجام آن به کجا ختم شده، در نظر دارد در سال ۱۴۰۰ شمسی، تعداد ۱۲۵۰۰ ویلا (خانه دوم) در آن منطقه ایجاد کند و جمعیت غیربومی آن را به ۵۰ هزار نفر و کل جمعیت آن را به ۱۰۰ هزار نفر افزایش دهد و مشخص نیست این برنامه های غیرعلمی و این تصویرهای بی پایه در راستای کدام بند از مفاد سند چشم انداز ملی یا سند چشم انداز توسعه استان مازندران یا برنامه های توسعه یی کشور طراحی و تدوین شده است. این در حالی است که زیرساخت های توسعه محلی در آن منطقه مانند پهنای باند خیابان ها و جاده ها، آب آشامیدنی، مراکز اقامتی و سیاحتی و دیگر زیرساخت ها پاسخگوی جمعیت بومی آن منطقه در شرایط فعلی (۳۸ هزار نفر) نیست.
پرسشی که از متولیان توسعه کشور و مازندران قابل طرح است این است که کلاردشت در سند چشم انداز توسعه استان مازندران، به عنوان یک منطقه توریستی دیده شده یا اعیان نشینی؟ اگر قرار است کلاردشت و مناطقی در غرب مازندران از طریق اعیان نشینی، توریستی شوند پس فرمانیه، تجریش و نیاوران برترین مناطق توریستی آسیای جنوب غربی اند. گردشگری در مازندران با کدام یک از استانداردهای جهانی، همخوانی دارد؟ در حالی که کشورهای با اقتصاد دانایی محور برای احداث خانه دوم (ویلا) در کشورشان، آنقدر مالیات های سنگین وضع می کنند تا کسی حتی فکر خانه دوم (ویلا) داشتن هم به ذهنش خطور نکند اما دولت های مختلف طی ۲۲ سال گذشته تاکنون در کشور ما، بخش قابل توجهی از اراضی ملی و جنگل های کلاردشت، غرب مازندران و البرز مرکزی را با تشویق و با هدف ایجاد ویلا و شهرک سازی یا انبوه سازی توسط کارمندان شان و ثروتمندان، به آنها واگذار کرده اند.
یکی از مسوولان ارشد استان مازندران در زمستان ۱۳۸۵ (قطعاً با نیت خیرخواهانه و) با هدف فراهم سازی زمینه های اشتغال در منطقه توریستی کلاردشت، یک واحد صنعتی «تولید ماسک» را گشایش کرده است که ابداً با ماموریت های گردشگری آن منطقه همخوانی ندارد، این در حالی است که هتلً معروف به «هتل تله کابین» مشرف به شهر کلاردشت که پیشینه احداث آن به حدود ۴۰ سال پیش بازمی گردد و قابلیت ایجاد حداقل ۷۰۰ فرصت شغلی را داراست، همچنان نیمه ساخته و مخروبه باقی مانده است.
پرسش قابل طرح در این باره آن است که چرا متولیان توسعه در کشورمان به جای دیدگاه های علمی جدید و آینده نگرانه، دیدگاه ایستای نفتی را دنبال می کنند؟ مگر نه اینکه در سند چشم انداز ملی و استانی بر «دانش بنیان یا دانایی محور» شدن اقتصاد ایران و مازندران طی ۲۰ساله آینده تاکید شده است؟ اقتصاد ایران چگونه قرار است «دانش بنیان» شود در حالی که...؟
منطقه کلاردشت سالانه پذیرای حدود یک میلیون گردشگر داخلی بوده و از لحاظ پذیرش جهانگرد (گردشگر خارجی) نیز در سطح استان مازندران، رتبه نخست را داراست.
بنابراین بر مبنای نظریه های علمی، این حجم از گردشگر قادر است برای دست کم ۱۰۰ هزار نفر شغل ایجاد کند. این در حالی است که بر اساس آمار سال ۱۳۸۵، کل جمعیت بخش کلاردشت حدود ۴۰ هزار نفر گزارش شده است. مگر حجم «جمعیت بیکار» در بخش کلاردشت چقدر است که برای حل این معضل اقتصادی- اجتماعی الزاماً باید به رویه هایی غیرعلمی و غیرکارشناسی روی آورد؟ برخی دیگر از شبکه های وابسته به رانت نیز به بهانه ایجاد اشتغال و توسعه گردشگری، آمایش سرزمین مناطق استثنایی و بسیار حساس به لحاظ مسائل زیست محیطی چون دریاچه ولشت و سیاه بیشه را به هم زده اند.
۸) جمع بندی؛ سخنی با دولتمردان
اگرچه این مقاله دو موضوع مجزا یعنی پارادوکس توسعه گردشگری و چالش های بیکاری را در کشورمان مورد واکاوی قرار داده اما نگارنده کوشیده است ارتباط معنی دار بین آنها را به مخاطبان منتقل کند.
با توجه به اینکه بحران بیکاری موجود در جامعه امروز کشورمان ارتباط مستقیم با افزایش بی رویه جمعیت در دهه ۱۳۶۰ دارد، اما یکی از دولتمردان کشورمان در سال های ۸۵ و ۸۶ و طی چند مرحله اعلام کرده است؛ کشور ما ظرفیت پذیرش جمعیت ۲۰۰ میلیون نفری را هم دارد. این در حالی است که مطالعات نگارنده نشان می دهد ظرفیت مدیریتی کشور در شرایط فعلی، توان تحمل تنها ۴۰ میلیون نفر جمعیت را داراست.
نتایج حاصل از این نوشتار حاکی از آن است که برخلاف اینکه نسل جوان و جویای کار به همراه جامعه مدیریت کشورمان با بحران بیکاری دست و پنجه نرم می کنند اما دولتمردان، مدیران و سیاستگذاران کلان کشورمان درصددند این بحران اقتصادی- اجتماعی را در برخی از استان ها به شیوه های سنتی و غالباً غیرعلمی مرتفع سازند. با توجه به اینکه در سند چشم انداز ملی ۲۰ ساله تاکید شده کشورمان در سال ۱۴۰۴، دست کم ۲۰ میلیون گردشگر جذب خواهد کرد و با توجه به اینکه این حجم قابل توجه گردشگر قابلیت ایجاد دو میلیون شغل را دارد، بنابراین کافی است دولتمردان و سیاستگذاران کلان روی این بخش پردرآمد و باارزش از اقتصاد کشورمان سرمایه گذاری کنند- صدالبته با نظارت دقیق و علمی مجلس شورای اسلامی.

توریسم درمانی در دنیا شتاب گرفته است و ما …

گردشگری درمانی و بهداشتی امروزه از رو به رشدترین بخش‌های صنعت گردشگری جهان است كه باعث شده سازمان‌های دست‌اندركار و كشورهای علاقمند به توسعه‌ی گردشگری توجه خود را به این بخش از صنعت توریسم جلب و برای آن برنامه‌ریزی كنند.
زندگی صنعتی در بیشتر كشورهای دنیا الزاماتی را با خود همراه دارد و نیازهایی را نیز برای مردم جوامع مختلف ایجاد كرده است.
امروزه تمایل مردم برای تناسب اندام، استفاده از منابع طبیعی و ویتامین‌ها، کاهش درد، تسلط بر استرس و افزایش سلامت روح و روان و جسم بسیار چشمگیر است.
به همین دلیل است كه در نقاط مختلف جهان روش‌های درمانی طبیعی مانند استفاده از چشمه‌های آب‌گرم بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد و تمامی اقشار مردم اعم از کم درآمدها و پردرآمدها به سمت این نوع از گردشگری تمایل دارند.
چشمه‌های آب‌گرم محل‌هایی مناسب برای ایجاد اقامتگاه‌های توریستی است که با ایجاد مراکز تفریحی و ارائه سرویس‌ها و امکانات در این نقاط می‌توان آنها را به مقاصد گردشگری درجه اول برای گردشگران تبدیل کرد، زیرا هم‌زمان هم، لحظه‌هایی مفرح و پرهیجان خواهند داشت و هم به سلامت و آرامش دست می‌یابند.
علاوه بر این جاذبه‌های طبیعی و روش‌های درمانی توریسم درمانی به دلایل اقتصادی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا كه صادرات خدمات پزشكی یك اصل شناخته شده برای تقویت ساختار بهداشت و درمان كشورها است.
دولت جمهوری اسلامی ایران براساس برنامه‌ریزی‌های خود باید تا پایان برنامه‌ی چهارم توسعه،۳۰ درصد از نیازهای درمانی و بهداشتی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم كند.
علاوه بر نیاز به صدور كالا و خدمات پزشكی درآمد توریسم درمانی نیز می‌تواند برای كشورها خصوصا كشورهای آسیایی كه به حركت در روند توسعه می‌اندیشند وسوسه‌انگیز باشد.
این درآمد باعث شده است كه برخی كشورهای آسیایی چون سنگاپور، تایلند و هند به طور چشمگیری در حال تبلیغ سرویس‌های درمانی خود در میان بیماران جهان باشند.
درباره‌ی گردش مالی حاصل از توریسم درمانی آماردقیقی وجود ندارد، اما براساس آمار بهداشت جهانی، سالانه حدود ۵۰ میلیارد دلار، صرف درمان بیماران منطقه، در کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌شود كه جذب درصدی از این مبلغ می‌تواند تاثیر چشمگیری در اقتصاد گردشگری كشورهای آسیایی داشته باشد.
● ساختار برنامه‌ریزی برای توریسم درمانی
توریسم درمانی را می‌توان به عنوان امری بین دستگاهی دانست كه به علت داشتن متولیان متعدد نیاز به هماهنگی بیشتر دارد.
سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و وزارت امور خارجه و وزارت رفاه از جمله دستگاههایی هستند كه با توجه به حوزه‌ی اختیارات خود هر كدام به نوعی در این موضوع تصمیم‌گیرنده محسوب می‌شوند.
شورای سیاستگذاری گردشگری سلامت در سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با ریاست معاون گردشگری سازمان مشغول به فعالیت است.
این كمیته با حضور نمایندگان تام‌الاختیار سازمان رفاه تامین اجتماعی، وزارت بهداشت، معاونت گردشگری، مدیركل دفتر طرح‌های توسعه و سرمایه‌گذاری، دبیر ستاد گردشگری سلامت (توریسم درمانی)، سرپرست دفتر بازاریابی و تبلیغات، عضو و نماینده‌ی رئیس و مدیركل تجهیز منابع و بودجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشكیل شده ‌است.
سیاستگذاری كلان نظام توریسم درمانی با همكاری تمامی نهادهای ذی‌ربط، تنظیم قوانین مورد نیاز با توجه به مصوبات بین‌المللی كه در این زمینه وجود دارد، كسب درآمدهای ارزی برای كشور از طریق ارائه خدمات پزشكی به گردشگران، به وجود آوردن همكاری‌های بین بخشی و درون‌بخشی در خصوص توسعه‌ی توریسم درمانی، ساماندهی بیماران داخلی كه برای درمان به خارج از كشور سفر می‌كنند و طراحی و برنامه‌ریزی استراتژیك منطبق با چشم‌انداز افق ۲۰ ساله‌ی كشور در این بخش، از اهداف شورای سیاستگذاری گردشگری سلامت است.
وزارت بهداشت نیز در زیرمجموعه معاونت درمانی خود، مدیریت توریسم درمانی تشكیل داده است كه در حال حاضر مشغول برنامه‌ریزی و هماهنگی در معاونت درمانی این وزارتخانه و دیگر دستگاههای مسئول است.
● اقدامات وزارت بهداشت
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی برای توسعه‌ی توریسم درمانی برنامه‌هایی در نظر دارد كه هنوز در مرحله‌ی تصویب در ساختار داخلی وزارتخانه و رایزنی با دستگاه‌های دیگر است.
تهیه‌ی طرح جامع توریسم درمانی کشور یكی از این برنامه‌هاست كه هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.
بخشی از مقررات این طرح در معاونت سلامت وزارت بهداشت قابل تصویب است، و بخشی دیگر که مستلزم تکالیف قانونی است باید به تصویب هیأت دولت برسد. پاره‌ای از آنها نیز مستلزم تفاهم دستگاه‌های دست‌اندرکار در این امر است.
تلاش برای جذب بیمار، فراهم شدن مقدمات ورود بیمار به ایران، نظارت بر مراکز درمانی و جمع‌آوری آمار بیماران از جمله جزئیات این طرح وزارت بهداشت است.
در صورت نهایی شدن طرح، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که بیماران خارجی را درمان می‌کنند موظف می‌شوند که مشخصات بیمار را به وزارت بهداشت اعلام کنند.
براساس این طرح بیمارستان‌ها و موسسات درمانی فعال در این امر، باید در زمره‌ی بیمارستان‌های درجه یك باشند و مجموعه‌ای از سرویس‌های مناسب درمانی را نیز ارائه دهند.
پس از اجرای این طرح، مجموعه‌ای از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که دارای شرایط پذیرش بیمار خارجی باشند، به بیماران خارجی معرفی می‌شوند.
یكی دیگر از برنامه‌های در دست اقدام در وزارت بهداشت، صدور ویزای درمانی بوده است كه در صورت موافقت وزارت امورخارجه با صدور آن، امتیازاتی برای افراد دریافت‌کننده این ویزا در نظر گرفته می‌شود.
صدور سریعتر ویزا، و طی تشریفات قانونی فرودگاه در زمان كمتر ازجمله امتیازات این ویزاست.
● اقدامات سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
تهیه‌ی طرح جامع گردشگری سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه‌ی ستاد گردشگری سلامت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است.
این طرح با هدف سیاستگذاری‌های كلان در زمینه‌ی توریسم درمانی، استفاده از پتانسیل‌های بالقوه نظام بهداشت و درمان، ایجاد امكانات قوی بازاریابی بین‌المللی به‌منظور توسعه و تجهیز توریسم درمانی و... تهیه و تدوین شده است.
حضور در نمایشگاه‌های خارج از كشور به‌خصوص در كشورهای حوزه‌ی خلیج‌فارس از دیگر اقدامات سازمان بوده است.
ستاد گردشگری سلامت طرح جامع "ایمنی پزشكی توریسم" كه براساس قطعنامه نهمین اجلاس سازمان جهانی توریسم تدوین شده است را نیز در دستور كار خود دارد.
از دیگر برنامه‌های این ستاد، ایجاد زمینه‌های لازم برای بیمه‌ی گردشگران ورودی و خروجی از طریق انعقاد تفاهم‌نامه با شركت‌های بیمه سینا و كارآفرین است كه به امضای طرفین رسیده و برای اجرا آماده است.
انجام مطالعات درباره‌ی مراكز آب درمانی و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری برای ساخت این مراكز، از دیگر برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است، مشخصات آب‌های درمانی نیز در حال جمع آوری است كه قرار است در قالب كتابی تدوین شود.
● رقبا
از جمله رقبای ایران در امر توریسم درمانی در منطقه می‌توان به کشورهای هند، سنگاپور، دبی و اردن اشاره كرد كه برای جذب بیماران كشورهای آسیایی مشغول برنامه‌ریزی هستند.
سنگاپور یكی از مقاصدی است كه بسیاری از بیماران برای انجام جراحی‌های مهم به آن می‌اندیشند و هر سال حدود یك میلیون و ۵۰۰ هزار نفر با اهداف درمانی به این كشور سفر می‌كنند.
جراحی‌های مهمی مانند قلب باز، روبوتیك و سلول‌های بنیادی در این كشور به‌طور روزمره در حال انجام است، اما جالب اینجاست كه سنگاپور در حال حاضر باید با تایلند، هند و مالزی به رقابت بپردازد، زیرا این كشورها با ارائه خدمات مشابه با قیمت‌های كمتر تهدیدی برای سنگاپور محسوب می‌شوند.
به طور مثال جراحی قلب در سنگاپور هزینه‌ای بیش از ۱۶ هزار دلار دارد كه همین عمل را در هند می‌توان با نصف این قیمت انجام داد و پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیك دبی نیز تبدیل به تهدید بزرگی برای این كشور باشد.
هند در حال حاضر یكی از كشورهای پیشتاز گردشگری درمانی است و احتمال می‌رود كه تولیدكنندگان بخش خدمات درمانی این كشور و مقامات دولتی در دومین نمایشگاه گردشگری درمانی كه در لندن برگزار می‌شود، هندوستان را به عنوان مقصد گردشگری و خدمات درمانی جهان معرفی كنند.
بر اساس اعلام مسئولان خدمات درمانی هند، تعداد بیماران خارجی این كشور نسبت به سال گذشته حدود ۷ تا ۹ درصد رشد داشته است. براساس این گزارش‌ها با رشد ۳۰ درصد سالانه در گردشگری درمانی حدود ۲/۲ بیلیون دلار درآمد حاصل می‌شود.
● جاذبه‌ها و امتیازات ایران برای توریسم درمانی
یكی از جاذبه‌ها و امتیازات ایران برای توریسم درمانی در حوزه‌ی آب درمانی است، به طوری كه در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب‌معدنی شناسایی شده است.
قیمت ارزان خدمات پزشكی به نسبت دیگر كشورهای منطقه از جمله دیگر مزایای ایران برای فعالیت در حوزه‌ی توریسم درمانی محسوب شده است.
● وضعیت فعلی توریسم درمانی
به دلیل نبود نظام جامع و هماهنگ توریسم درمانی كشور، و باتوجه به اینکه این بیمارستان‌ها درحال‌حاضر موظف نیستند تعداد بیماران خود را به وزارت بهداشت گزارش کنند، آمار دقیقی از بیماران خارجی که در ایران درمان می‌شوند، وجود ندارد.
آمار دقیقی از كسانی كه به قصد معالجه یا استفاده از مراكزی مانند مراكز آب درمانی به ایران سفر می‌كنند نیز وجود ندارد، اما به گفته‌ی مسئولان، معمولا سالانه ۲۰ هزار گردشگر از اتباع حاشیه‌ی خلیج فارس و عراق، به قصد درمان به شهرهای مختلف ایران سفر می‌كنند.
درمان بیماری‌هایی نظیر ناباروری، جراحی پلاستیك و زیبایی و همچنین كاشت دندان و جراحی لثه، مهمترین جاذبه‌های درمانی ایران برای خارجی‌ها است و اكثر مراجعه‌كنندگان به مراكز درمانی ایران از كشورهای منطقه هستند.
در حال حاضر بیمارستان‌های میلاد تهران‌، بنت‌الهدی مشهد، رضوی مشهد و نمازی شیراز در امر توریسم درمانی فعال هستند.
● زیرساخت‌ها و امكانات لازم
وجود چند سازمان تصمیم‌گیر درباره‌ی توریسم درمانی، ضرورت ایجاد یك ساختار و نظام جامع برای توریسم درمانی را ضروری می‌كند.
هر یك از دستگاه‌های دست‌اندركار در این موضوع دیدگاه‌ها و مطالباتی دارند، كه نبود یك نظام جامع برخی از این دیدگاه‌ها را دچار تعارض می‌كند.
از دیدگاه مسئولان وزارت بهداشت تغییر در برخی قوانین و تصویب قوانین مورد نیاز نیز از دیگر اولویت‌های مورد نیاز برای رشد این بخش از توریسم كشور است.
وجود قوانین موردنیاز برای دریافت خسارت پزشكی از جمله این قوانین است. در كشور ما قوانینی برای دریافت خسارت پزشكی وجود دارد كه باتوجه به حقوقی و قضایی بودن این موضوع برای توریسمی كه می‌خواهد مدت زمان مشخصی را در ایران سپری كند، طی كردن این سیكل، زمان‌بر و دشوار است و نیاز به وضع قوانین خاص دارد.
یكی دیگر از تسهیلات موردنیاز برای افرادی كه برای درمان به كشور سفر می‌كنند، داشتن ویزای درمان است تا بتوانند بدون طی تشریفات وارد كشور شوند. از سوی دیگر وضع قوانین مشخص، نظارت دستگاه‌های مسئول بر امر توریسم درمانی كشور و پاسخگویی دستگاه‌های رسمی در قبال این موضوع را تسهیل می‌كند.
با وجود این قوانین مشخص، بیمارستان‌ها موظف به ارائه آمار بیماران خارجی خود می‌شوند و وجود این آمار برنامه‌ریزی را برای دستگاه‌های مسئول امكان‌پذیر می‌كند.
ایجاد تسهیلاتی كه بیماران بتوانند دوران نقاهت پس از بیماری خود را به گردش در ایران بپردازند نیز از جمله مواردی است كه نیاز به هماهنگی دستگاههای مسئول و ساخت مكان‌ها و مجتمع‌های خاص دارد.
علاوه بر نیازهای مورد اشاره، مراكز آب درمانی و چشمه‌های آب گرم طبیعی كشور نیز جهت جذب توریست نیاز به سرمایه‌گذاری‌های ویژه‌ای دارند. زیرا این چشمه‌ها با وضعیت فعلی نمی‌توانند موفقیت چندانی در جذب گردشگران داشته باشند.

توریسم سقط جنین و گسترش فزاینده نگرانی های اخلاقی پیرامون آن

در چند دهه اخیر و با گسترش آزادی‌های قانونی در حوزه سقط جنین به مادران در هر یک از مراحل عمر نوزاد، بسیاری از زنان و دختران کشورها و ایالت‌هایی که هنوز در محل اقامتشان، فاقد این آزادی‌ها هستند، برای سقط روانه کشورهای دیگر می‌شوند. نویسنده این مقاله با اشاره به اینکه این‌گونه توریسم از دیرباز وجود داشته، معتقد است که با وجود انبوهی از زنان فقیر و اقلیتی که نمی‌توانند از این سفرهای خارجی بهره ببرند، چالش‌های اخلاقی فراروی توریسم سقط جنین، همچنان باقی خواهد ماند.
مخالفان سقط جنین نگرانی شدید خود را از گسترش «توریسم سقط جنین» اعلام می کنند.
با توجه به انتشار اخباری در مورد اعتصاب فعالان بخش سقط جنین در اسپانیا، به دلیل حمله عده‌ای از مردم به این کلینیک‌ها، شهروندان آمریکایی، در ماه‌های اخیر اصطلاحی نوظهور به نام «توریسم سقط جنین» را در رسانه‌های کشورشان می‌شنوند.
در پایگاه اینترنتی www.Lifesitenews.com که مدیران آن رویکردی مخالف سقط جنین دارند، از اسپانیا به عنوان «ملکه سقط جنین اروپا» یاد شده است که مردم سراسر قاره اروپا می‌توانند به سادگی و در مراحل مختلف عمر جنین، به این کشور سفر کنند و از خدمات کلینیک‌های مربوطه استفاده کنند.
در نوامبر سال ۲۰۰۷ میلادی نیز این پایگاه خبر از امکان سقط قانونی جنین‌هایی با حداکثر هجده هفته عمر داده بود، چرا که با توجه به اصلاحات قانونی به عمل آمده از سوی پارلمان سوئد، زنان سوئدی و گردشگران خارجی می‌توانند همانند بسیاری دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در کلینیک‌های درمانی این کشور به سقط جنین‌های خود بپردازند. به دنبال طرح این موضوع در پارلمان، تعدادی از نمایندگان دموکرات مسیحی هشدار داده بودند که تصویب این قانون می‌تواند به گسترش توریسم سقط جنین بیانجامد.
البته با نگاهی به تاریخ معاصر می‌توان دریافت که این‌گونه توریسم از دیرباز وجود داشته است. چرا که به ویژه در ایالات متحده و بسیاری دیگر از دولت‌ها، تا چند دهه قبل، مقررات بسیار سخت‌گیرانه‌ای در این مورد وضع شده است.
سوزان کوهن از اعضای «انستیتوی تحقیقاتی گوتماشر» در مقاله‌ای که در ماه می‌۲۰۰۳ میلادی نگاشته، چنین می‌نویسد: «مسئولان نیویورک، سقط جنین را در سال ۱۹۷۰ میلادی قانونی کرده بودند و نیازی به ارائه مدارک سکونت در این ایالت نیز وجود نداشت. بدین ترتیب خیلی زود، سفر به نیویورک به عنوان گزینه‌ای مناسب جهت سقط جنین زنان ثروتمند و متمکن آمریکایی مطرح شد، چرا که در گذشته، این زنان باید برای انجام یک سقط ایمن و قانونی به شهر لندن مسافرت می‌کردند.
البته به عنوان زنی که در این شهر بزرگ شده، به خوبی به خاطر دارم که بسیاری از دوستان حامله‌ام تا پیش از آن سال، روانه مکزیک، سوئد، ژاپن و یا پورتوریکو می‌شدند. اما در مقابل، زنان طبقه‌های فقیر جامعه به ویژه زنان فقیر و کم‌ سن و سال، باید به نتایج مخاطره‌آمیز سقط‌های غیر قانونی و نا ایمن در محله‌های بدنام تن می‌دادند و البته نرخ مرگ و میر این زنان نیز بسیار بالا بود. هر چند زنان طبقات متوسط گزینه‌های بیشتری در دسترس داشتند.»
توریسم سقط جنین در ایرلند نیز مطرح است. بنا به اعلام مدیران مؤسسه غیر دولتی زنان ایرلند، در هر هفته بیش از دویست زن و دختر ایرلندی برای سقط جنین‌های خود راهی انگلستان می شوند، چرا که در ایرلند و ایرلند شمالی، چنین کاری قانونی نیست. بررسی‌های یک مؤسسه مطالعاتی نیز نشان می‌دهد که در بیست سال اخیر، یک میلیون زن و دختر ایرلندی برای سقط ایمن و قانونی به کلینیک‌های انگلستان به ویژه در شهر لندن مسافرت کرده اند.
امروزه در سراسر دنیا، هزاران انجمن غیر دولتی در جهت مبارزه با همه انواع قانونی سقط جنین‌های ناخواسته، فعال هستند. (به جز مواردی که جان مادر به خطر می‌افتد و یا جنین با بیماری‌های خاصی رو به‌ روست). چرا که در اکثر کشورهای غربی، بسیاری از موانع قانونی برداشته شده است. تعدادی از شرکت‌های بیمه نیز در تبلیغات خود از تأمین مالی هزینه‌های سقط جنین نام می‌برند.
اما در اروپای شرقی، هنوز هم مقررات سختگیرانه‌ای با حمایت کلیسای کاتولیک وجود دارد. مثلاً دولت لهستان، سختگیرانه‌ترین قوانین ممکن را در این زمینه وضع کرده است و زنان لهستانی مجبور به سفر به سایر کشورها می‌شوند. هر چند به دلیل فقر اقتصادی حاکم بر این مناطق، چنین امکانی برای اکثر زنان میسر نیست.
در مجموع، من معتقدم که با شکل‌گیری جریان توریسم سقط جنین، همانند بسیاری دیگر از حوزه‌های اجتماعی، بازندگان اصلی، زنان فقیر و رنگین‌ پوست و اقلیت و مهاجر خواهند بود.

منبع: www.ETurboNews.com منبع:ماهنامه سیاحت غرب ،شماره ۶۵ مترجم:محسن داوری Marky Bloomمدیر مرکز سلامت زنان در سیاتل و همکار مؤسسه GIRE مکزیک سیتی.
 

توریسم صنعت نوین قرن بیست و یکم

امروزه تماشای آثار برجای مانده از فرهنگ كهن ، بناهای تاریخی و باستانی ، موزه های اشیاء قدیمی و جلوه های زندگی قرون گذشته حتی برای پیروان جنبش های رمانتیك (مكتب رمانتیسم ) كه شعرای انگلیسی ویلیام بلیك و لردبایرون بیش از دیگران الهام بخش آن بودند تا مردم را به نظاره كردن شهرهای ساخته شده به سبك گوئیك ، رشته كوه های زیبا ، رودخانه های خروشان و مناظر دیدنی بكشاند ، چندان جذاب و جالب بنظر نمیرسد. ورزشهای تفریحی مثل ماهیگیری و قایق رانی یا ورزشهای زمستانی كه انگلیسیان در روستای زیبای رزمات سوییس ابداع كننده آن بودند به تنهایی آمار گردشگر زیادی را به خود جلب نمی كنند . امروزه مردم در هر كجای این كره خاكی به راحتی فشردن چند دكمه كامپیوتر یا ماهواره خود دنیای زیبا و روح نواز مناظر دور دست را در سینماهای خانگی خود به نظاره می نشینند . اما با تمام این تفاصیل بزرگترین صنعت جهان ، صنعت توریسم یا گردشگری است .
كشورهای اروپایی ابعاد گسترده این صنعت را از نظر تولید اشتغال و ایجاد درآمد درك كرده اند و از چند دهه پیش به شدت به توسعه این صنعت پرداخته اند . تبلیغات تلوزیونی گردشگری موضوعی است كه تمام كشورهای توسعه یافته این صنعت از آن بهره برده و می برند ، تبلیغاتی گسترده كه علاوه بر پخش آگهی و تیزر ، دامنه آن به فیلم های سینمایی ، فیلم های مستند ،سریالهای تلوزیونی و فراتر از آن كانالهای مخصوص تلوزیونی كشیده شده است . تهیه كنندگان و كارگردانان این برنامه ها ضمن شناسایی مكانهای گوناگون اعم از طبیعی ، تفریحی ، فرهنگی ، اقتصادی و ... اطلاعات كامل و جامع ای از قیمت ها ، كالاها و محصولات هنری و .. به مخاطبان خود ارائه داده و تشویق به بازدید از این محل ها و حضور در جشوارهای خرید می نمایند ، چرا كه یكی از انگیزه های قوی توریست ارضاء انگیزه خرید است .
برگزاری نمایشگاه های بزرگ در ابعادی فوق تصور ابزار دیگری است كه كارگردانان زبردست در یك نمایش زنده و مبهوت كننده از نور ، صدا ، دكور های مجلل و به واقع عینی در راستای اهداف توریستی خود استفاده میبرنند . كشورهای توسعه یافته برای بالا بردن اطلاعات وآمار گردشگران خود با برگزاری سمینارهاو جمع آوری اطلاعات از طریق نظر خواهی و پرسشگری از گردشگران به بهترین چارچوبهای ارائه خدمات در زمینه گردشگری رسیده و بدنبال حضوری موفق تر در حوزه تخصصی صنعت گردشگری از جمله مسائل اكوتوریسم ، توریسم طبیعت گردی و یا تورهای ماجراجویانه هستند.
كشور های پیشرفته در این صنعت با برداشتن گامهای فراتر از زمان بدنبال ایجاد مناسبتهای تاریخی هستند تا با برگزاری فستیوالهای چند منظوره كه بیشتر شبیه پدیده جلوه گر است با ارتقا صنعت توریسم خود یا تاریخی كردن اماكن و مناسبت ها ، موقعیت های اقتصادی بهتری برای خود خلق نمایند.كشورهای فرانسه با بیش از ۸۰ میلیون نفر توریست خارجی ، اسپانیا ۶۰ میلیون نفر، آمریكا ۵۵ میلیون نفر ، چین ۵۲ میلیون نفر، ایتالیا۴۶ میلیون نفر وباگذشت تجربه چند با نگاه ی تازه ، بدنبال بازارهای جدید توریست و توریسم نوین هستند، آنها به خوبی می دانند كه هر توریست به منزله ورود حداقل ۱۰۰۰ دلار به چرخه اقتصاد و اشتغال است برای مثال كشور تركیه با حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست و با اتكا بر روزنه های تاریخی و مكان های توریستی صنعت و اقتصاد خود را به پیش میبرد . یكی از این جلوه ها آیین بزرگداشت ۱۰ روزه مولانا و شب عروس در شهر قونیه است كه شاهد حضور ۵ هزار نفر در هر برنامه سماع می باشد . واقعیت این است كه بسیاری از كشورها مثل ترك ها برای توریست های ایرانی سرمایه گذاری كرده اند و به جای سرگرمی با آمار خیالی و اخبار غیر واقعی برای اذهان عمومی به واقع كار كرده اند در تركیه با یك مقبره بیش از ۲۰۰ هزار نفر میتوانند بشكل مستقیم ارتزاق كنند در حالی كه آمار كل گردشگران خارجی و یا آمار شاغلین مستقیم این صنعت در كشور به این رقم نمی رسد و ما هنوز بدنبال توسعه هتل داری و گسترش شبكه ها و موسسات توریستی هستیم. البته تبلیغات سوء برعلیه ایران و شناسایی ایران به عنوان كشوری نا امن یكی از دلایل كاهش فاحش آمار توریست خارجی به ایران است .
در دهه ۱۹۹۰ روند رشد صنعت توریست با شتابی بی سابقه نسبت به قبل سیر صعودی داشته و بر اهمیت آن در سراسر جهان بطور روز افزون افزوده شد تا جای كه با سرمایه گذاری های مستقیم بیش از ۳۰۰ میلیارد دلاری سالانه ، ۸ درصد كل سرمایه گذاری های جهان و ۷ درصد نیروی كار جهان را بطور مستقیم به خود مشغول كرده است . دلیل چنین رشد چشم گیری افزایش درآمدها و اوقات فراغت ، توسعه و پیشرفت در صنعت حمل و نقل جهانی و بالا رفتن سطح عمومی آگاهی ها و دانش مردم نسبت به سایر نقاط جهان بود كه این خود مرهون پیشرفت های قابل ملاحضه در زمینه فن آوری ارتباطات و تاثیر شگرف تبلیغات و رسانه ها است . توریست های فضایی عصر نوینی در این صنعت است كه معدود كشورها می تواننددر این وادی اجازه فكر كردن به آن را داشته باشند چراكه تكنولوژی برتروتوان اقتصادی فوق العاده ای را می طلبد.
●توریست در ایران
ایران سرزمینی با گستره جغرافیایی وسیع ، تنوع آب و هوایی و شرایط اكوزیستی متفاوت ، تنوع قومی و فرهنگ غنی ، كشوری با ۳۰ استان در اشكال شهری و روستایی و جاذبه های تاریخی و فرهنگی بسیار همچون قاره پهناوری است كه در قالب یك كشور جای داده شده است . متاسفانه علی رغم استعدادها و توانایی های زیاد، هنوزبرای مردم خود ایران ناشناخته مانده است . توریست یا گردشگری در ایران پدیده ای فصلی با قطبهای محدود و تقریبا درون زا است ودر قسمت توریست خارجی بیشتر بعنوان بازاری برای كشورهای همسایه محسوب میشود تا جلب توریست برای بازارهای داخلی . چرخه داخلی این صنعت تحت تاثیر عوامل بسیاری هنوز نتوانسته نگاه اقتصادی و درآمد زای را به بازارهای بین المللی و تبادلات عظیم و تاثیرات سازنده آن داشته باشد .
حفظ محیط زیست و میراث های فرهنگی و ارزش نهادن و احترام به ارزشهای انقلاب اسلامی از معیار های است كه توریستها برای ورود به كشورمان باید رعایت نمایند ، واقعیت این است كه كاهش فاحش توریست خارجی ناشی از این عوامل نیست بلكه تبلیغات سوء علیه ایران طی دو دهه گذشته از طرفی و عملكرد ضعیف ما در جهت تبلیغات و جلب سرمایه گذاریها ی داخلی و خارجی در راستای زیرساختهای صنعت پر رونق توریسم از دلایل آن میباشد. ما اگر بخواهیم راه طولانی سایر كشورها را در كوتاه ترین مدت بپیمائیم بهتر است از مشاركت و همكاری آنها استفاده كنیم بدون مشاركت و سرمایه گذاری سایر بخشها توان رقابتی از بین خواهد رفت ، سرمایه گذاری بخش خصوصی در صنعت توریسم و گردشگری و توجه دولت به زیر بناهای این صنعت باعث رونق و شكوفایی آن در كشور خواهد شد .
●پیشنهاد
اقدامات به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شود كه اقدامات داخلی اصل و پایه كارهای خارجی بوده و بنوعی تضمین كننده موفقیت آن میباشد( اقدامات انجام شده در قسمت داخلی ، زیر ساختهای تجارت و بازرگانی بین الملل است.)
▪داخلی :
۱-جمع آوری اطلاعات كامل و جامعی از تمام اماكن تاریخی ، مذهبی ، فرهنگی ، اقتصادی ، طبیعی و ... در قالب فیلم ،عكس ، تاریخچه و... توسطسازمانهای مربوطه ( محیط زیست ، میراث فرهنگی و گردشگری ، فرهنگ و ارشاد اسلامی و ...) در قالب فیلم ،كتابهای راهنما ، بروشورو مجلات عكس و تبلیغاتی .
۲-ارائه خدمات لازم به سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی در این صنعت و امور زیربنای مربوط به آن.
۳-برگزاری تورهای گردشگری با موضوعاتی مثل تورهای طبیعت گردی ، مذهبی ، و ....
۴-تبلیغات گسترده و همه جانبه .
▪خارجی :
بهترین و موثرترین شیوه برای جلب توریست كه به منزله تبلیغات حضوری و فروش محصولات و صنایع داخلی است برگزاری نمایشگاههای بزرگ در كشورهای توریست پذیر آنهم در مقاطع زمانی تراكم توریستی با بكارگیری جلوهای تاثیرگذار هنرهای نور و تصاویر معماری و طراحی برگرفته از آثار هنری ، تاریخی و جلوه های زیبای با مجریان آشنا به زبان بین الملل و بومی در قالب مردمان هر منطقه باپوشش لباسهای محلی و...
امیدواریم با سیاست گذاریها و اقدامات موثر نه تنها به پیشرفت در این صنعت برسیم بلكه از بازار عظیم مبادلات بین الملل سهمی را به اقتصاد كشورمان اختصاص دهیم . انشاءالله

توریسم عشایری

از دیر باز زندگی بشری ،شیوه ها و روش های مختلفی داشته است .از دوره غار نشینی تا نظام یكجا نشینی و به تعقیب آن زندگی روستایی و شهری ،بشر به دنبال ایجاد ،سبك های مختلف زندگی ،جهت بهتر زیستن بوده است .البته تفسیر بهتر زیستن و زندگی شاد ازدیگاه افراد مختلف متفاوت خواهد بود .بدین سبب واقعاَ شاید در دنیای پیچیده و ماشینیزه امروز نتوانیم پاسخ درستی به این سوال دهیم .در هر صورت تفاوت در نوع زندگی افراد (كه خود علل و عوامل گوناگونی داشته است ) سبب شكل گیری چند سبك عمده از زندگی می گردد ( اشاره به شیوه های مختلف زندگی ،شهر نشینی ،روستا نشینی و كوچ نشینی ) و به هر تقدیر لزوم زندگی پر شتاب سبب گردیده است ،كه افراد بعضاَ، بصورت ناخود آگاه ، به زندگی نه چندان دلچسب و راحت شهر نشینی روی آورند .امری كه در دهه های اخیر با رشد شتابان آن روبرو بوده ایم .در هر حال ما در این مبحث كوتاه به دنبال بررسی سبك های مختلف زندگی نبوده و شاید تنها فرصتی باشد جهت نگاهی مختصربه شیوه زندگی قدیمی ولی نه چندان آشنای كوچ نشینی .امروزه به دلایلی كه بدان اشاره شد اشكال زندگی بشری تغییر كرده و از حالت سنتی به مدرن تبدیل گشته است و به همین سبب، شاید به ندرت بتوان در همه نقاط جهان اشكال زندگی ابتدایی بشری را كه همان هم آغوشی با طبیعت جاندار است را به آسانی یافت و از نزدیك با آن مانوس گردید.
ولیكن شاید یكی دیگر از مواهب خدادادی كشور ما برخورداری از این جنبه از حیات بشری ،یعنی زندگی به سبك كوچ نشینی باشد ،پدیده بكری كه در نوع خود بی نظیر بوده و شاید بجز در چند كشور معدود (و غالباَ هم جوار ) نتوانیم نمونه های دیگری از آن بیاییم .در هر حال وجود گروه های مختلف عشایری پراكنده در سراسر كشور پهناورمان ،عاملی است كه می تواند به عنوان ،عنصر جاذب جهانگردان محسوب گردد .چراكه هنگامیكه پدیده ای از ویژگی منحصر به فردی(Speciality ,Unique) برخوردار باشد ،قابلیت اینكه بتواند جاذبه جهانگردی محسوب شود را داراست .به همین سبب حضور عشایر مختلف در كشور با گستره وسیع و تنوع فرهنگ ها نه به عنوان یك تهدید، بلكه به عنوان عاملی موثر در جلب و جذب جهانگردان محسوب گردد .مهمترین ویژگی كه عشایر دارا هستند ،همان توانایی هم رنگ شدن با شرایط محیطی و پیرامونی خود است .
چراكه در همه نقاط كشور با تنوع اقلیمی گوناگون ،ما شاهد حضور ایلات و عشایر هستیم .
در خصوص جاذبه های مختلف عشایری ،مقالات و پژوهش های مختلفی صورت گرفته است ،ولیكن معمولاَ نكته ای كه همواره در این گونه تحقیقات فراموش شده آن است كه چگونه می توانیم با یك برنامه ریزی صحیح و واقع نگر ،از این جاذبه های بالقوه استفاده شایانی به عمل آوریم .اساساَ جذب و جلب گردشگر ،بصورت اصولی نیازمند آشنایی با مباحث پایه ای این صنعت ،كه شامل زیر ساخت و روساخت بوده (كه در سلسله مقالات قبلی به آن اشاره گردیده ) می باشد .بنابر این و با فرض آشنایی با مفاهیم اساسی این صنعت و بعد از مطالعات مقدماتی محلی ،می بایست ،طرح های اجرایی منطبق بر شرایط محیطی مورد مطالعه ،تهیه و جهت اجرا به دستگاه های ذی ربط ابلاغ گردد .
چراكه عموماَ در خصوص عوامل و جاذبه های جهانگردی كشور به وفور در مجامع و سمینارهای گوناگون و در غالب نشریات ،جراید و پژوهش های مختلف ،مطالبی ارائه گردیده است و لیكن اغلب راه كار اجرایی ارائه نشده است .
بدین سبب نخست می بایست ضمن شناخت ظرفیت های بالقوه در نقاط مختلف و در جوامع عشایری كشور برای هر كدام از آنها برنامه ای منطبق و مناسب ارائه و اجرا نمود . در این راه توجه به دانش مردم شناسی ،جامعه شناسی ایلات و عشایر،برنامه ریزی و رفاه اجتماعی و مدیریت جهانگردی ،از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است .
چراكه هر كدام از این علوم از زاویه ای به مبحث جهانگردی ایلات و عشایر توجه دارند ،دانش مردم شناسی به بررسی آداب و رسوم ،اعتقادات و باورها و در مجموع فرهنگ مردم (و خصوصاَ در اینجا به ایلات و عشایر) توجه دارد .جامعه شناسی ایلات و عشایر به بررسی انواع مختلف ،ایلات و عشایر و نظام تعاملی میان آنها می پردازد .و رشته برنامه ریزی و رفاه اجتماعی نیز با جهت گیری برنامه ریزی به ایجاد سیستم رفاهی برای خانواده های عشایری ،اقدام می نماید و در وهله آخر دانش مدیریت جهانگردی با ایجاد یك نظام تعادلی میان برآیند نتایج استخراجی همه این علوم ،به یك نتیجه گیری كلی و یك برنامه ریزی جامع جهت جلب و جذب گردشگر خواهد رسید .
جمع بندی آنكه: در كشور ما به لحاظ شرایط خاص تاریخی ،جغرافیایی و اقلیمی تنوع قومی ویژه ای به چشم می خورد ،كه هر كدام از این اقوام دارای شیوه های مختلف زندگی (عموماَ ۳ در قالب دسته اصلی زندگی ،شهری ،روستایی و عشایری) می باشند .شیوه عشایری به عنوان نمادی از زندگی سنتی بشری و همگونی و هماهنگی با طبیعت ،با ویژگی های مردم شناختی منحصر به فرد خود می تواند به عنوان عامل اصلی جذب و جلب گردشگر محسوب گردد .ولیكن تا تحقق این امر نه ، در حد یك شعار آرمانگرایانه ،بلكه به عنوان یك راهكار عملی و اجرایی ،راه بس طولانی وجود دارد .كه این امر جز با شناخت دقیق ظرفیت های اجتماعی ،فرهنگی ،اقتصادی و سیاسی هر ایلی و به دنبال آن برنامه ریزی صحیح و مناسب و هم جهت با این ظرفیت ها امكانپذیر نخواهد بود .به عبارتی ما باید ،ضمن احترام به ارزش های قومی و عشیره ای اقوام مختلف ،می بایست زیر ساخت های لازم جهت جذب و جلب گرشگر را فراهم سازیم و ضمن تبلیغات متنوع در عرصه های ملی و بین المللی این عامل بالقوه را به ایرانیان و جهانیان معرفی نماییم .واقع نگری همراه با برنامه ریزی دور اندیش و عمل گرای پیش رو می تواند زمینه را جهت استفاده از این پتانسیل عظیم ولی نهفته را فراهم سازد .باشد تا شهری ،روستایی و كوچ نشین ایرانی در كنار یكدیگر و با كمك هم به سمت اعتلای میهن عزیزمان گام برداریم .
 

توریسم ورزش (Sport Tourism)

شاید هنوز در ذهن مان واژه توریست همان معنای قبلی اش را داشته باشد ؛گردشگران اروپایی یا آمریكایی بویژه با كوله پشتی و لباسی كه بیشتر برای كوهنوردی مناسب است.روشن نیست چگونه این واژه چنین تعریفی پیدا كرد و چه كسی و یا كدام مرجع این معنای نادرست را جا انداخت ؟ اما حال دیگر می دانیم كه توریست یعنی گردشگرو گردشگر می تواند ایرانگرد باشد یا جهانگرد ،می تواند ایرانی باشد یا غیر ایرانی .برای تعریف صورت مسئله صنعت گردشگری ایران ،نخستین كار شناخت صنعت توریسم است و این دیگر تعریف ایرانی و خارجی ندارد ،گردشگر همه جای دنیا تعریف مشخصی دارد .پذیرفتن تعریف مشترك دو حسن دارد ؛ یكی اینكه در گفتگو ها دچار چند گانگی مفهوم نمی شویم و دوم آنكه در تحولات و تعاریف جدید ،مشاركت خواهیم داشت .در مارس ۱۹۹۳ كمیسیون آمار ملل متحد ،تعریف ارائه شده از واژه جهانگردی توسط «سازمان جهانی جهانگردیW.T.O » را پذیرفت .بر اساس ای تعریف جهانگردی عبارتس از مجموعه فعالیت های افرادی كه به مكان هایی خارج از محل زندگی و كار خود و به قصد تفریح ،استراحت و انجام امور دیگر مسافرت می كنند و بیش از یكسال متوالی در آن مكانها نمی مانند .
در سال ۱۹۹۹ سازمان جهانی جهانگردی و دولت كانادا در كنفرانس بین المللی «درباره مسافرت و آمارهای جهانگردی» را در اتاوا برگزار كردند كه در زمینه تعریف واژگان ،اصطلاحات و طبقه بندی های آنها تصمیماتی گرفته شد .( ...توریسم كارهایی است كه فرد در مسافرت و در مكانی خارج از محیط عادی خود انجام می دهد ،این مسافرت بیش از یك سال طول نمی كشد و هدف آن تفریح ،تجارت یا فعالیت های دیگر است .
جهانگرد یا گردشگر (دیدار كننده یك شبه Tourist) مقصود كسی است كه دست كم یك شب در یك اقامتگاه عمومی یا خصوصی در مسیر مورد بازدید به سر برد .
بر این اساس در تقسیم بندی جهانگردی می توان به گروه های زیر اشاره نمود :
۱- توریسم فرهنگی Cultural tourism
۲- توریسم طبیعی Natural tourism
۳- توریسم تجاری Business Tourism
۴- توریسم مذهبی Religious Tourism
امروزه یكی از انواع جهانگردی كه بسیار مورد علاقه و استفاده مردم دنیا واقع شده ساتن توریسم ورزشی است .برگزاری انواع مسابقات جهانی ،ملی ،منطقه ای انگیزه ای قوی برای حضور و شركت مردم در محل برگزاری مسابقات است .جام جهانی فوتبال كه هر ساله در یكی از كشور ها برگذار می گردد خود نمونه گویای این رخداد ورزشی است .به نحوی كه همه كشور های میزبان از چندین سال قبل اقدام به برنامه ریزی های جامع و كلان ،جهت ساخت تاسیسات زیربنایی و روبنایی در كشور خود می نمایند .نظیر این رخداد به نحو بسیار گسترده تر در المپیك تجلی می یابد .المپیك نه تنها به عنوان یك اجتماع ورزشی و انجام مسابقات در رشته های مختلف مطرح است بلكه به عنوان یك واقعه عظیم و كم نظیری در سطح جهان محسوب می گردد .امری كه هر پنج سال یكبار اتفاق افتاده و تحولات عظیمی در همه ابعاد ،سیاسی ،اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی و ورزشی میان كشور ها ایجاد می نماید .علاوه بر این مسابقات بین المللی كه در دوره خاص و محدوده زمانی مشخص انجام می گیرد امروزه تلاش مسئولین و برنامه ریزان ورزشی به علت تخصصی كردن رشته ها و بومی سازی آنها می باشد .به نحویكه برخی كشور ها با توجه به استعداد ها و پتانسیل های موجود در كشور خود اقدام به ایجاد مراكز ورزشی با محوریت یك یا چند رشته ورزشی خاص می نمایند ،مثل كشور كره كه اقدام به برگزاری مسابقات ویژه در ورزش های رزمی خصوصاً تكواندو می نماید و از این راه هر ساله در آمد سرشاری را نصیب كشور خود می كند .چراكه این عواید تنها معطوف به برگزاری مشابقات نبوده و عرصه های آموزش فنون و تربیت مربی و نهایتا تربیت ورزشكار را در بر می گیرد .و یا كشور هایی كه به لحاظ شرایط اقلیمی مناسب ،ورزش های زمستانی نظیر ،اسكی ،هاكی و نظایر آنها هستند ،با ایجاد تاسیات زیر بنایی جهت راه اندازی فعالیت های جهانگردی ورزشی توانسته اند قسمت عمده ای از درآمد سرانه ملی خود را از این طریق تامین نمایند .شاید بهترین نمونه در این مورد كشورهای كوهستانی اروپای مركزی ،نظیر سویس و اتریش باشند .
به این ترتیب هر كشوری با توجه به موقعیت جغرافیایی و بالتبع آن شرایط آب و هوایی خاص خود می تواند محل تولید وارائه یك یا چند نوع خدمات ورزشی و به دنبال آن خدمات مسافرتی و جهانگردی باشد .
امروزه پیون میان جهانگردی و ورزش نوع جدیدی از جهانگردی را ایجاد نموده كه جنبه های مختلف و متنوعی را در بر می گیرد .گستره وسیعی كه از فعالیت های هیجانی نظیر Adventure Tourism شروع شده و تا فعالیت های تمدد اعصاب Recreation Tourism را در بر می گیرد .چرا كه به همان میزانی كه سلیقه ها و تمایلات متفاوتی برای افراد متصور است به همان مقدار دامنه فعالیت های جهانگردی ورزشی نیز گسترده است .بدین لحاظ تجمیع سه شاخه از فعالیت های انسانی یعنی جهانگردی ورزش و سلامت تشكیل دهنده ساختار جدید و جامعی برای پر كردن اوقات فراغت و تفریح همراه با نشاط روحی و جسمی انسانها گردیده است .افراد به سبب ماهیت اخلاقی و ویژگی های شخصیتی ،همینطور توانایی های بدنی ،تمایل به استفاده و بهره گیری از رشته ای مختلف ورزشی دراند ،بر این اساس ممكن است گروهی به ورزش های آبی ،دسته ای به به ورزش های زمستانی و بخشی به ورزش های هوایی و صد ها نوع رشته ورزشی دیگر علاقه داشته باشند .نكته مهم در اینجا شناخت سلایق افراد و دسته بندی رشته های مختلف ورزشی است .یعنی نخست می بایست میزان تمایلات افراد برای رشته های مختلف سنجیده شود و سپس متناسب با این درخواستها برنامه ریزی گردد .البته توجه به امكانات و زیرساخت های موجود در هر كشوری از نكات مهم و كلیدی است كه هرگز نباید مورد غفلت واقع شود .
در كشور ما نمنیز در كنار هزاران نوع جاذبه جهانگردی و تاریخی كه وجود دارند ،از لحاظ پتانسیل های لازم جهت راه اندازی فعالیت های مختلف ورزشی نیز در سطح بسیار مطلوبی قرار داریم .به نحوی كه متاثر از ظرایط متنوع اقلیمی ،توانایی راه اندازی و ایجاد سایت های بسیار عظیم و مجهز ورزشی در كشور در نقاط مختلف وجود دارد .اما متاسفانه توجه چندانی به این امر نگردیده و تنها در برخی رشته های ورزشی خاص نظیر فوتبال و كشتی و آن هم تا حدودی فعالیت های صورت گرفته است .مدیریت قوی و برنامه ریزی جامع به همراه لزوم اعتقاد به شكل گیری فعالیت های ورزشی همگانی ،می تواند راهگشای ما در این زمینه باشد .به دیگر سخن نخست باید برای مسولین توجه به این امر كه ورزش نه به عنوان یك فعالیت تفریحی بلكه عامل سلامتی و بهداشت فردی و اجتماعی ای جامعه می باشد روشن گردد و سپس با اختصاص بودجه مناسب تاسیسات و امكانات زیربنایی متناسب با شرایط جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه ایجاد گردد .در كنار این امر فرهنگ سازی و ایجاد زمینه جهت آشنایی افراد با فعالیت های ورزشی و لزوم استفاده همه از این امكانات مكمل مهمی در توسعه ورزشی كشور است . در بخش دیگر و در راستای فعالیت های ورزشی (كه با تمام فواید آن آشنا هستیم ) خدمات جهانگردی و مسافرتی مطرح می شود ،چراكه برقراری مسابقات ورزشی در سطح ملی و بین المللی نیازمند ورود بخش های جهانگردی كشور است .در اینجاست كه پیوند میان دو بخش ورزش و جهانگردی كاملاً نمود می یابد .نهایت آنكه ،ما برای آنكه بخواهیم فعالیت های مختلف جهانگردی ورزشی را در كشور پیاده نماییم ،نخست نیازمند ایجاد بخش سخت افزاری قضیه (یعنی ساخت مراكز اقامتی و پذیرایی ،فرودگاه ،راه ارتباطی و هزاران عامل دیگر مسافرتی هستیم و سپس در بعد ورزش نیازمند احداث مراكز ورزشی جامع و مجهز بصورت تخصصی می باشیم .در كنار این دو عامل توجه به امر تبلیغات رسانه ای و آگاهی بخشی داخلی و خارجی نكته بسیار مهم و ضروری است .چراكه در صورت عدم اطلاع رسانی به موقع و بروز هیچ كدام از برنامه های پیش بینی شده به مرحله اجرا در نخواهد آمد .به امید توجه و اهتمام همه مسئولین و مردم به لزوم ورزش همگانی در سطح جامعه و بالتبع آن جهانگردی ورزشی در كشور كه به انتفاع ملی همه ایرانیان خواهد انجامید .
 

توصیه ساده و مفید برای همراهی با کودکان در سفر

مسافرت با ماشین می تواند برای بچه ها خاطره ای شاد و مفرح شود ویا برعكس باعث خستگی و كسالت آنها شده و بیقراریشان سفر را برای شما هم تلخ سازد. در این مطلب تلاش كرده‌ایم نكاتی مفید را برای مسافرت طولانی مدت به همراه بچه‌ها در ماشین ذكر كنیم. این نكات كمك می‌كنند هم به بچه‌ها و هم به خود شما بیشتر خوش بگذرد!
● قبل از حركت
سعی كنید برای بچه‌ها لباسی تهیه كنید كه آزاد و راحت باشد. شلوارك‌های كتانی و تی‌شرت برای روزهای گرم و شلوار بلند برای روزهای خنك‌تر مناسبند. از پوشاندن لباس‌های جین به كودكان در سفرهای درازمدت بپرهیزید چون برای آنها خشك و سفت بوده و آنها را محدود می‌كند. پارچه‌های شمعی و پلاستیكی و لباس‌های آستردار عایق، سبب تعریق بیش از حد كودك در هوای گرم می شوند.
پاهای بچه ها را با دمپایی یا كفشی كه به سادگی و بدون كمك می توانند از پایشان در آورند، بپوشانید. درست است كه بچه‌ها جثه كوچكتری نسبت به یك بزرگسال دارند، اما دقت داشته باشید كه آنها تحرك كمتری داشته و كمتر از بزرگسالا‌ن صبوری می‌كنند. بنابراین برای نشستن یك كودك همان فضایی را در نظر بگیرید كه برای یك بزرگسال در نظر می گیرید. بعضی از كودكان به یك شیئی خاص به ویژه بالش‌شان وابستگی دارند و دوری از این وسایل می تواند روحیه آنها را كمتر كرده باعث بهانه گیری آنها شود. به این علاقه توجه كنید و آنها را به همراه ببرید.
● گرماها و نورهای آزاردهنده
به این نكته دقت كنید كه هوا در ماشین به سمت عقب حركت می‌كند و به همین دلیل باز بودن پنجره‌های جلویی ماشین برای كودكان شما ناراحت‌كننده است چون نفس كشیدن را برای آنها مشكل می كند. در صورتی كه تمایل به عوض شدن هوا دارید، كمی لای پنجره‌های عقبی ماشین را باز بگذارید. همیشه از سایبان‌های كوچك قابل نصب به شیشه استفاده كنید.حتی وقتی كه دمای داخل ماشین با كولر به میزان دلخواه خنك شده است، باز هم نور شدید آفتاب برای چشم‌های كودكان نامناسب است.همیشه به یاد داشته باشید كه برای دست و پای كوچك آنها لازم است كه هر از چند گاهی تكانی به آنها بدهند. نشستن طولانی‌مدت، هم برای روحیه بچه‌ها خسته‌كننده است و هم جسمشان. سعی كنید صبور باشید و گاه گاه برای اینكه آنها چند دقیقه بدوند و جست و خیز كنند، در مكانی امن توقف كنید.
● خوراكی های كودكانه
سعی كنید توقف‌هایتان را همزمان با برنامه ای كه كودكتان به آن عادت كرده تنظیم كنید. اگر هر روز عادت دارد ساعت ۱۰ چیزی بخورد، سر این ساعت برای چند دقیقه توقف كرده و میوه یا خوراكی دیگری به عنوان میان وعده به او بدهید. برای كودك خوراكی هایی تهیه كنید كه چسبناك نبوده و در هنگام گاز زدن توسط او خرد نمی شوند. به این ترتیب لباس‌های آنها و روكش صندلی‌های ماشین تمیز تر می ماند. در ضمن كودكان را تشویق كنید كه تنها در زمان‌های توقف چیزی بخورند. اگر كودكی دارید كه با شیشه شیر می‌خورد، به جای برداشتن یك شیشه بزرگ برای او، چند شیشه كوچكتر را به همراه بیاورید. شیشه‌هایی كه با دست‌های كوچكتری قابل برداشتن و نگه داشتن باشند، حتی برای بچه‌های بزرگتر هم بهتر و استفاده آنها راحت‌تر و احتمال افتادن و ریختن آنها كمتر است.
● اسباب بازی های سفری
برای كودك تعدادی اسباب بازی به همراه بیاورید. البته این اسباب بازی‌ها باید چیزی باشند كه توجه و حواس كودك را به خودشان معطوف كنند. مثلا اسباب بازی‌هایی كه می توان با خم كردن و شكل دادن به آنها چیزهای جدید ساخت، مدت‌ها كودك را سرگرم می‌كنند. از آوردن اسباب بازی های حجیم و غیرقابل انعطاف كه خستگی كودك را از محدود بودن در فضای ماشین تشدید می‌كنند، بپرهیزید و اطراف آنها را با اسباب‌بازی پر نكنید.
بعضی از والدین به ویژه پدرها عادت دارند هنگام رد شدن ماشین از مناظر و اتومبیل‌های اطراف،همه چیز را برای كودك توضیح دهند. بهتر است كودك خود مناظر اطراف را دیده و درك كند تا شما با این كار كودك را بمباران اطلاعاتی كنید!اگر او به اندازه كافی بزرگ شده باشد خودش در مورد چیزهای مورد كنجكاویش سوال می‌كند. بهتر است از موسیقی در ماشین استفاده ببرید. وقتی بچه‌ها از طی یك مسافت طولانی خسته شدند و شما امكان كنار زدن ماشین را برای رفع خستگی آنها ندارید، از یك موسیقی مورد علاقه آنها استفاده كنید. این كار آنها را برای مدتی سرحال می‌آورد.صدای موسیقی را طوری تنظیم كنید كه امكان صحبت كردن را از شما نگیرد. از موسیقی‌های ملایم و آرامش بخش استفاده كنید.
● سرگرمی های ساده
مسافرت طولانی مدت در محیط محدودی مانند ماشین،بچه‌ها را خسته و بی‌حوصله می‌كند. برای حل این مشكل می‌توانید از بازی‌های داخل ماشین استفاده كنید. این بازی‌ها حواس راننده را پرت نمی‌كنند و در عین حال برای بچه‌ها به صورت خاطرات جالبی در می‌آیند.
یكی از این بازی‌ها این است كه توجه كودك را به یك یا چند موضوع خارج از ماشین جلب كنید و مثلا از او بخواهید تا آن جا كه می‌تواند ماشین‌هایی را كه از كنار شما عبور می‌كنند، نام ببرد به شرط آنكه حواسش باشد نام‌ها تكراری نشوند. یك بازی دیگر كه برای مسافرت‌های كوتاه مناسب است بازی پیش بینی است. مثلا اینكه در عرض نیم ساعت چند ماشین قرمز خواهیم دید؟ البته در این بازی هر كس به یك امتیاز جداگانه دست پیدا می كند و نباید برای بچه‌ها برد و باخت تعریف كنید چون در غیر این صورت بچه ها بر سر اینكه كدامشان اول ماشین قرمز را دیدند سرو صدا و دعوا به راه می اندازند! می توانید برای پیشگیری از این اتفاقات رنگ های متفاوتی را برای هر فرزندتان انتخاب كنید.
شب‌ها كه نور بیرون برای دیدن مناظر اطراف كافی نیست می توانید از بازی‌های شمارش مثل هوپ یا بازی با اسم‌ها و یا پیش‌بینی تعداد چراغ‌های رنگی استفاده كنید.
یكی دیگر از بازی‌های شبانه، بازی <مادربزرگ تو انباریش چی داره> است. در این بازی نفر اول یك شیئی را كه با الف شروع می شود نام می‌برد: <مادربزرگ تو انباریش آلوچه داره> نفر دوم با حرف ب:‌<مادر بزرگ تو انباریش آلوچه و بادبزن داره> و به همین ترتیب تا آخرین حرف. نكته مهم این است كه باید همه چیزهایی را كه قبلا گفته شده نام ببرید. این بازی حتی برای بزرگتر ها هم تمرین ذهنی محسوب می شود! اگر بچه ها حروف الفبا را بلد نیستند، حرف اول كلمه‌ای را كه نوبت آنهاست به آنها بگویید.
بعد می‌توانید بازی را از آخر به اول ادامه دهید و بگویید:‌<من از انبار مادر بزرگ یاس هایش را برداشتم.> نفر بعد می‌گوید: <من از انبار مادربزرگ یاس ها و هندوانه هایش را برداشتم.> و الی آخر.
برای بچه‌های بزرگ‌تر بازی بیست سوالی، ریاضی، یا هجی كردن سریع كلمات هم سرگرم كننده خواهد بود. خلاق باشید، آواز بخوانید، صدای حیوانات را تقلید كنید. سعی كنید فرصت بودن با هم در یك فضای نزدیك را برای خود و كودكتان به خاطره تبدیل كنید،نه شرایط بدی كه كودك انتظار پایان آن را بكشد.

توصیه های بهداشتی برای مسافران تابستانی

با شروع فصل تابستان و تعطیل شدن مدارس فرصتی مناسب برای مسافرت خانواده ها فراهم می شود. اگر به هر دلیلی تصمیم به مسافرت گرفته اید و یا در نظر دارید برای مدتی از محل دائمی تان دور شوید، در این صورت شرایط جدیدی را تجربه خواهید كرد كه بر وضعیت جسمی تان تاثیر می گذارد.
▪ برای آن كه در طول سفر، این شرایط بر سلامتی و شادابی تان تاثیر منفی نگذارد بهتر است به نكات زیر توجه كنید:
قبل از شروع سفر، برنامه مسافرتتان را تنظیم كنید. در این برنامه مدت زمان مسافرت مسیر دقیق و توقف گاه های بین راه را مشخص كنید. همچنین بهتر است از وضعیت هوای مقصد و مسیر سفر اطلاع كافی داشته باشید و مراكز امدادرسانی را در طول مسیر شناسایی كنید. بیش از ترك منزل یك بار دیگر وسایل مورد نیاز در طول سفر را بازبینی كنید. برای اطمینان از این كه همه وسایل مورد نیاز را برداشته اید قبلاً صورتی از آن ها را تهیه كنید و از بردن وسایل اضافی و غیرضروری خودداری كنید.
با یاد و نام خدا سفرتان را شروع كنید اگر با وسایل نقلیه عمومی مسافرت می كنید برای سوار شدن، به موقع خود را به محل تعیین شده برسانید تا حوادث احتمالی باعث جا ماندنتان نشود اگر با وسیله نقلیه شخصی مسافرت می كنید، آن را از لحاظ فنی كاملاً معاینه كنید و نقایص آن را برطرف سازید. لوازم یدكی و ایمنی ضروری و لوازم پرمصرف نظیر شمع، پلاتین، تسمه پروانه و لاستیك یدكی را به همراه ببرید و از مسافرت با خودروی معیوب به طور جدی بپرهیزید. از كافی بودن سوخت خودرویتان تا رسیدن به اولین جایگاه سوخت گیری مطمئن شوید و از حمل سوخت اضافی در صندوق عقب خودرو، به طور جدی بپرهیزید.
بكوشید مسیری را انتخاب كنید كه آشنایی كافی با شرایط آن را داشته باشید در غیر این صورت شرایط مسیر را از افراد آگاه و مطلع جویا شوید. برای پیش گیری از سوانح رانندگی، در زمانی كه مضطرب، ناراحت و خسته اید، رانندگی نكنید. اگر خواب آلوده هستید، خودروی خود را در محل مناسبی نگه دارید و استراحت كنید. در هنگام بروز حادثه، آرامش خود را حفظ كنید، چون اگر با عجله و شتاب تصمیم بگیرید مشكلات را بیش تر خواهید كرد. در توقف های اضطراری نیز موارد ایمنی لازم را رعایت كنید. دقت كنید افرادی كه دارای شرایط خاصی هستند باید در طول سفرشان از دستورهای ویژه ای پیروی كنند. مثلاً سفرهای هوایی برای زنان باردار در اواخر بارداری ممنوع است.
در هر صورت، اگر شرایط جسمی و روحی خاصی دارید یا به بیماری خاصی مبتلا هستید. حتماً درباره نحوه مسافرتتان با پزشك خود مشورت كنید. همیشه توجه داشته باشید كه كودكان نسبت به تغییر شرایط محیط حساس تر هستند. بنابراین نسبت به كودكان در طول سفر، توجه بیشتری داشته باشید.آب و غذای كافی به همراه داشته باشید و تا حد ممكن در طول مسافرت غذا را برای مصرف یك وعده غذایی تهیه كنید. در هر صورت باقی مانده غذا را در ظرف سربسته، در مكان سرد نگه داری كنید.
همچنین قبل از مصرف غذای باقی مانده آن را به مدت كافی حرارت دهید. اگر مجبور به صرف غذا در اغذیه فروشی ها و رستوران های بین راه هستید، از تهیه بهداشتی غذاها مطمئن شوید در غیر این صورت از مصرف غذا در اماكن غیربهداشتی خودداری ورزید، همچنین از غذاهای بسته بندی شده استفاده كنید همین طور كنسروها را قبل از مصرف حتماً بجوشانید. در طی مسافرت از مصرف شیر و فرآورده های لبنی غیر پاستوریزه از جمله خامه، كره، پنیر و كشك غیرپاستوریزه خودداری كنید.اگر در مسافرت مجبور به استفاده از شیرخام غیر پاستوریزه شدید، حتماً آن را جوشانده و ۱۰ دقیقه در حال جوش به هم بزنید. حتماً از آب آشامیدنی سالم استفاده كنید. در صورتی كه از سالم بودن آب مصرفی خود اطمینان ندارید باید آن را جوشانده و سپس مصرف كنید. اسهال ۲۰ تا ۵۰ درصد مسافران را مبتلا می كند.
برای پیشگیری از اسهال در مسافرت از غذاخوری غیربهداشتی استفاده نكنید و در تهیه و مصرف غذا و میوه نكات بهداشتی را به دقت رعایت كنید. در صورت ابتلا به اسهال در مسافرت بكوشید مایعات بیشتری مصرف كنید و اگر به اسهال خونی و یا اسهال همراه با تب بالا دچار شدید حتماً به پزشك مراجعه كنید، همچنین در صورت ابتلا به اسهال در مسافرت از مصرف خودسرانه داروها خودداری كنید چون عوارض آن ها زیاد است و اثری در كاهش دوره اسهال ندارند.غذاهای خام و نیم پز ممكن است آلوده به عوامل عفونی باشد بنابراین در مسافرت از مصرف آن ها پرهیز كنید علاوه بر این از مصرف مواد غذایی، به ویژه نوشیدنی های دست فروشان در مسافرت بپرهیزید. از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر در طول زندگی خود دچار بیماری مسافرت می شوند.
این بیماری كه در كودكان شایع تر است، موجب تهوع، استفراغ و سردرد در افراد حساس می شود. اگر به حركت حساس هستید و به بیماری مسافرت دچار می شوید سعی كنید در طول نشستن در وسایل نقلیه كاملاً به صندلی تكیه دهید و صندلی را به حالت نیمه خوابیده قرار دهید. بهتر است در قسمتی از وسیله نقلیه قرار بگیرید كه كمترین تكان را دارد و از درون خودرو به مناظر نگاه نكنید و یا اگر در قایق یا كشتی هستید به موج ها ننگرید و فقط به افق چشم بدوزید. از بوهای تحریك كننده مانند سیگار دوری كنید.
همچنین سعی كنید از شب قبل از مسافرت كم تر غذا و نوشیدنی بخورید و در طول راه نیز شكم خود را سبك نگاه دارید. فقط هنگامی از دارو استفاده كنید كه سایر توصیه ها برای شما مفید نباشد. راننده خودرو نباید از این داروها استفاده كند؛ چون موجب كاهش هوشیاری وی و افزایش احتمال تصادف می شود.سعی كنید در مسافرت یك كیف مخصوص وسایل و اقلام بهداشتی به همراه داشته باشید. در این كیف كارت یا دفترچه بیمه خدمات درمانی خود و هم سفرانتان و آخرین نسخه های پزشكی تان را بگذارید.
همچنین بیماران قلبی هنگام مسافرت آخرین نوار قلب و نسخه خود را همراه داشته باشند اگر داروهایی را به طور مرتب مصرف می كنید، به مقدار كافی آن ها را به همراه ببرید. اگر مبتلا به آسم، حساسیت، تشنج صرعی، بیماری های قلبی، بیماری های قندی یا بیماری های خاص دیگری هستید هنگام مسافرت برچسب هشداردهنده روی پیراهن، گردن بند یا مچ بند داشته باشید.
در مسافرت مقداری داروهای اولیه مانند مسكن های ساده، پماد سوختگی، قرص مسافرت، محلول های ضدعفونی و وسایل زخم بندی در كیف بهداشتی خود همراه ببرید. هنگام مسافرت در كیف بهداشتی خود نام ونشانی نزدیك ترین اقوام و آشنایان خود را بگذارید.

توصیه های سفر به هند

پیش از رویای سفر به هند و گرفتن عکس یادگاری در جلوی یکی از عجایب هفت گانه جهان - تاج محل- می باید با شرایط سفر به آن کشور آشنا شوید. برای قدم زدن در این رویای شیرین نیاز به اخذ ویزا از سفارت هند در ایران دارید. برای اخذ این ویزا در ابتدا به یک بلیت رفت و برگشت هواپیما نیاز دارید. سپس با مراجعه به سفارت هند- در ایران - و ارائه مدارک مورد نیاز می توانید اقدام به اخذ ویزا بکنید. فراموش نکنید که اخذ ویزا به معنی داشتن سفر خوب نیست. قبل از حرکت اطلاعات خود در مورد کشور مقصد را افزایش دهید.
● فرودگاه
- در هواپیما یک فرم توزیع می شود که مربوط به گمرک فرودگاه است. در این فرم مشخصات خود را اعلام کنید. این فرم در فرودگاه مقصد نیز موجود است.
- در فرودگاه پس از کنترل پاسپورت، بار خود را تحویل بگیرید و مراقب باشید چیزی را از قلم نیندازید. آنگاه به مرحله گمرک می رسید. سعی کنید از کانال سبز گمرک عبور کنید در غیر این صورت می باید از کانل قرمز رد شوید، معمولاً باری که یک دانشجو به همراه دارد مشمول عوارض گمرکی نمی شود لذا از پرداخت هر وجهی به ماموران گمرک خودداری کنید. چنانچه بار شما زیاد است از قبل یک اسکناس ۱۰ دلاری آماده کنید و در صورت اصرار به ماموران گمرک بدهید. هیچ وقت همه پول خود را به این افراد نشان ندهید.
- پس از عبور از گمرک در یک راهرو قرار می گیرید. در سمت راست شما تعدادی باجه قرار دارد. در این قسمت ابتدا مقداری دلار (۲۰۰ یا ۳۰۰ دلار) را به روپیه تبدیل کنید. سپس از یک باجه دیگر می توانید یک اتومبیل با راننده به مقصد مورد نظر کرایه کنید. چنانچه مقداری از بار خود را روی باربند می گذارید به راننده تذکر دهید که روی آن پلاستیک بکشد.
● حمل و نقل
- شبکه راه آهن داخل شهری در هند محدود است و اتوبوس ها هم به علت جمعیت زیاد و وسعت شهر چندان قابل دسترسی نیستند. افرادی که تازه به هند می رسند پس از اتوبوس وسیله اصلی برای جابه جایی در داخل شهر سه چرخه هایی است به نام« آتو ریکشا» که ظرفیت آنها حداکثر سه نفر است و همواره حالت دربستی دارد. کرایه سه چرخه ها براساس میزان مسافت طی شده، که توسط تاکسیمتر بر حسب روپیه (با شروع ۱۰ روپیه در ابتدا ) نشان داده می شود، تعیین می شود. به غیر از دو وسیله عمومی فوق تعداد قابل توجهی آژانس های تاکسی شهری و برون شهری وجود دارد که این گونه وسیله ها نیز دارای یک هزینه اولیه ثابت بوده و مازاد آن بر حسب مسافت طی شده ( بسته به نوع وسیله نقلیه و دارا بودن یا نبودن کولر ) محاسبه می شود. راه حل دیگر خرید موتور یا کرایه موتور است. پارک موتورهایی به نام کاینتیک را می شود با هفته یی ۳۰۰ روپیه کرایه کرد که از ریکشا به صرفه تر است.
● خرید موتور
- برای رفت آمد راحت ترین و اقتصادی ترین وسیله موتورسیکلت است. نگران نشوید در هند موتور یک وسیله عمومی است و به درستی و با احتیاط از آن استفاده می شود. حتی اساتید دانشگاه نیز از این وسیله برای رفت و آمد استفاده می کنند. به هر حال امکان خرید اتومبیل هم هست و قیمت آن نسبت به ایران ارزان تر است ولی هزینه بنزین بسیار بالاست. برای خرید موتور یک استراتژی اصلی و جود دارد و آن کم مصرف بودن است.
- از خرید موتورهایی مانند کاینتیک و وسپا خودداری کنید چون بسیار پرمصرف هستند. موتورهای چهار زمانه بهترین انتخاب هستند. برای خانم ها هم موتورهایی مانند اسکوتی و سفایر و هوندا اکتیوا مناسب هستند.
به دانشجویان توصیه می کنیم از ابتدا یک موتور صفر کیلومتر بخرند که در طول چند سال استفاده هزینه نگهداری چندانی را متقبل نشوند، قیمت یک موتور صفر کیلومتر بین ۲۵ تا ۶۰ هزار روپیه است.
● رستوران ها
- چنانچه تاکنون به هند سفر نکرده باشید از متفاوت بودن رستوران های هند متعجب می شوید. چون بر اساس تعالیم هندو اکثر رستوران ها تنها غذاهای گیاهی عرضه می کنند که اصطلاحاً Veg نامیده می شوند. برخی رستوران ها هم غذاهای گوشتی عرضه می کنند که اصطلاحاً Non-Veg خوانده می شوند. اتفاقاً در بنگلور و بمبئی بسیاری از رستوران های غیرگیاهی صاحبانی ایرانی مسلمان یا زرتشتی دارند. غذاهای چینی هم در هند بسیار پرطرفدارند و معمولاً با ذائقه ایرانی نیز سازگار هستند. در بنگلور همچنین رستوران های معروفی مانند مک دونالد و پیتزا هات و KFC شعبه دارند.
- نکته دیگر طعم غذاهای هندی است که بسیار تند و با ادویه فراوان طبخ می شوند. به نظر می رسد که غذا مخلوطی از مقدار زیادی فلفل و ادویه با مقدار کمی مواد دیگر است. البته پس از مدتی به این طعم تند عادت می کنید و متوجه می شوید غذاهای هندی بسیار لذیذ هستند و کم کم حالتی پیدا می کنید که غذایی که کم ادویه باشد به شما نمی چسبد. از میان غذاهای گیاهی هند غذایی به نام «ماسالودوسا» که از آرد برنج و سیب زمینی و مخلفات تهیه می شود برای مبتدیان مناسب تر است.
- از میان غذا های گوشتی از میل کردن چیکن بریانی و چیکن تنوری غافل نشوید. البته در هر رستورانی که می روید به هنگام سفارش غذا تذکر دهید که غذای بدون فلفل برایتان بیاورد در این صورت می توانید یک غذای تند اما معتدل را میل کنید.
- یک یادآوری در مورد چای ضروری به نظر می رسد؛ چای در هند همیشه همراه با شیر و ادویه هایی مانند زنجبیل، هل و فلفل سیاه تهیه می شود و بسیار مطبوع است اما اگر نپسندیدید می توانید قهوه را جایگزین کنید.
- همچنین رستوران های ایرانی با بهترین غذاها در هند موجود است و برای دانشجویان ایرانی نیز تخفیف ویژه یی قائل می شوند.
▪ توصیه؛ ریسک خرید غذا از اغذیه فروشی های کنار خیابان را قبول نکنید.

توصیه های مفید برای سفری خوش

۱) برای به حداقل رساندن بداخلاقی و بگومگو در مسافرت های خانوادگی آن هم به وسیله اتومبیل، بهترین روش این است که در اتومبیل تعدادی اسباب بازی پارچه ای، کتاب های مصور و مدادرنگی داشته باشید. نوار موسیقی کودکان یا نوار قصه مورد علاقه فرزندتان نیز وسیله مناسبی برای سرگرم شدن است.
۲) زمانی که قصد دارید به همراه بچه ها به مسافرت بروید، حتماً یک لیست از لوازم ضروری و واجب را از قبل تهیه کنید از وسایل نصب چادر گرفته تا بی اهمیت ترین اشیا که احتمال فراموش شدن شان می رود همه را روی کاغذ یادداشت کنید. البته می توانید این برگ یادداشت را برای سفرهای بعدی هم نگاه دارید.
۳) هرگز فریب وسوسه بسته بندی کردن وسایل در چمدان برای بچه ها را نخورید. اجازه دهید هنگام مسافرت، آنها آنچه را که نیاز دارند خود جمع آوری کنند. به بچه ها بیاموزید حساب روزهایی را که می خواهند دور از خانه به سر ببرند داشته باشند و یک لیست از لوازم مورد نیازشان را نیز تهیه کرده و بر مبنای آن اقدام به جمع آوری لوازم سفر کنند. تمیز و کثیف را از یکدیگر مجزا کنید. در ضمن وسایل شخصی از جمله ملحفه، مسواک و لباس زیر را فراموش نکنید.
۴) برای پرهیز از حمل چمدان های سنگین و متعدد در مسافرت هایی که با بچه ها همراه هستید، می توانید تعدادی از کیف های دستی و کوچک را در یک کیف و یا ساک بزرگ پلاستیکی قرار دهید. برای مثال بهترین راه این است که کلیه وسایل مربوط به بچه ها را در یک چمدان و وسایل شخصی خود را در یک چمدان دیگر قرار دهید. بدین ترتیب هم در هنگام سفر و هم زمانی که به مقصد می رسید در جابه جایی وسایل و لباس های خود و بچه ها دچار دردسر و سردرگمی نخواهید شد.
۵) آیا شما در اتومبیل خود جعبه کمک های اولیه دارید؟ اگر تا به حال به این فکر نبوده اید از همین امروز برای خرید چنین جعبه ای یا وسایل محتوی آن اقدام کنید. اگر هم خواستید می توانید خودتان آن را تهیه کنید. وسایلی از قبیل باند استریل در چندین اندازه، نوارچسب برای باند زخم، الکل سفید صنعتی، ماده ضدعفونی کننده، چسب زخم، قرص های مسکن و تب بر، قیچی کوچک برای بریدن نوار، یک پنس و مقداری پنبه از داروخانه خریداری کرده و درون جعبه مخصوصی بگذارید.
۶) همیشه در جعبه کمک های اولیه یک موچین کوچک نگهدارید، این وسیله برای خارج کردن نیش زنبور، تیغ یا خار گل بسیار مفید است. فراموش نکنید عده ای از بچه ها به نیش زنبور یا حتی خار بعضی از گل های حساسیت دارند.
۷) زمانی که با اتومبیل شخصی به مسافرت می روید مجبور خواهید بود برای صرف ناهار یا حتی صبحانه در یک رستوران میان راه توقف کوتاهی داشته باشید ولی شاید این توقف کوتاه زیاد به نفع شما نباشد. اگر قصد دارید مسافرت کم خرج و بی دردسری داشته باشید در منزل غذای ساده ای تهیه کنید تا اگر در جاده به جنگل یا محیط دنج و سرسبزی رسیدید، در میان طبیعت توقف کوتاهی داشته باشید و با خیال راحت غذای خود را نوش جان کنید.
۸) بچه ها از رفتن به پیک نیک و مسافرت های جمعی و خانوادگی لذت فراوانی می برند. اول آنکه تمامی افراد خانواده دور هم جمع هستند، دوم آنکه مدتی به دور از محیط یکنواخت منزل به سر می برند و بالاخره با محیط های جدیدی آشنا می شوند.
شما هم در چنین مواقعی سعی کنید هرگز به خاطر مسائل بی ارزش اوقات دیگر افراد خانواده را تلخ نکنید و بگذارید در مسافرت به همه خوش بگذرد. توجه داشته باشید بچه ها از محیط های یکسان زود دلگیر و خسته می شوند، محیط بسته اتومبیل و عدم تحرک با خصوصیات آنها سازگاری ندارد.
۹) هنگامی که به مسافرت های طولانی می روید، همیشه تعدادی کارت شناسایی در داشبورد اتومبیل بگذارید که روی آن مشخصات کامل شما و فرزندانتان به طور دقیق نوشته شده باشد. علاوه بر آن آدرس منزل و اقوام نزدیک و تلفن آنها، گروه خونی، نام داروهایی که به آن حساسیت دارید و... را یادداشت کنید.
اگرچه یادآوری پیشامدهای ناگوار اصلاً خوشایند نیست ولی واقعیت این است که حادثه و تصادف هرگز از قبل آدمی را خبر نمی کند. وجود چنین اطلاعاتی می تواند در وقت و زمان کمک رسانی صرفه جویی کند.
۱۰) امسال برای اینکه تعطیلات سالیانه خوبی داشته باشید از همین الان یک برنامه دقیق و صحیح برای مسافرت و گردش و تفریح خود و خانواده تان طرح ریزی کنید و سعی کنید در تمام این مدت به خود بقبولانید که تعطیلات خوبی خواهید داشت و باید به شما و خانواده تان بسیار خوش بگذرد. نقش تلقین را در اجرای امور دست کم نگیرید.

توصیه هایی برای سفر زمینی در تعطیلات

برای موفقیت آمیز بودن مسافرت با کودکان برنامه ریزی بیشتری نیاز است اما در عوض نتیجه ای بسیار عالی دربر خواهد داشت. سفر و دیدن مکانهای تاریخی میتواند برای کودکان بسیار جذاب باشد، آنها از نزدیک با آب و هوا، دیدنیهای طبیعی و بناهای تاریخی آشنا خواهند شد و تاریخ و جغرافیا برایشان از حالت درس خارج شده و به واقعتی ملموس تبدیل خواهند شد.
اما برای اینکه از موفقیت سفر به خصوص سفر با وسیله شخصی، مطمئن شوید، نکته هایی وجود دارد که توسط بهترین کارشناسان گردشگری جمع آوری شده است و در اینجا به مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد:
● بار سفر هوشمندانه
۱) لباسهایی را با خود بردارید که در مواقع مختلف قابل استفاده باشد. نیاز به مراقبت خاص (مانند خشکشویی یا اتو) نداشته و راحت باشد. پارچه های تیره و نقش دار دیرتر کثیف "به نظر" میرسند اما رنگهای روشن کوچکترین لکه را نشان میدهند.
۲) البسه ای انتخاب کنید که راحت شسته و سریع خشک شوند. لباسهای گرم از جنس کرک پلی استر بهتر از پلوورهای کلفت هستند زیرا بسیار سبکتر بوده، جای کمی اشغال میکنند و زود خشک میشوند.
۳) نزدیکترین امکان برای شستن لباسها را در نظر بگیرید. اگر تا سه روز فرصت و امکان شستن البسه را نخواهید داشت، برای هر نفر به اندازه ۳ روز لباس زیر و رو بردارید و یک دست لباس برای مواقع ضروری هم به آن اضافه کنید.
۴) تغییر شدید هوا در فصل بهار را فراموش نکنید و حتی اگر عازم منطقه ای گرمسیر هستید، یک لباس گرم، بارانی یا چتر همراه داشته باشید.
۵) لباسها را به ترتیبی که لازم خواهید داشت در چمدان بچینید تا مجبور نشوید قبل از خواب تمام چمدان را خالی کنید و لباس خوابتان را بیرون بکشید.
۶) یک جعبه دارو و کمکهای اولیه سفری در داخل خودرو و دم دست قرار دهید که شامل چسب زخم بندی، ژل ضد عفونی کننده، قرص ضد تهوع و مسکن باشد. از دستمال مرطوب و ضد عفونی کننده نیز غافل نشوید.
● برای کودکان
۱) لباسهای کودکان خردسال را یک جا و در یک ساک بگذارید تا از تعداد چمدانها کاسته شود.
۲) از آنجایی که قطعات البسه کودکان کوچک است، یک دست لباس کامل شامل لباس زیر، بلوز، شلوار و جوراب را در یک کیسه قرار دهید، هنگام تعویض لباس هم البسه کثیف را در همان کیسه قرار داده در ساک بگذارید. میتوانید برای هر یک از بچه ها کیسه ای با رنگ متفاوت بردارید.
۳) لباس کودک زود کثیف میشود و اگر تمام قطعات لباسی که انتخاب میکنید با هم هماهنگی داشته باشند میتوانید در صورت کثیف شدن شلوار یا بلوز، تنها همان قطعه لباس را عوض کنید و مجبور به تغییر لباس کامل او نشوید.
۴) پوشک، دستمال مرطوب و ژل ضدعفونی را در جایی مناسب قرار دهید تا در مواقع لزوم دم دست باشد. حتما یک کیسه برای پوشکهای خیس و پتوی کوچکی برای زیر کودک همراه بردارید.
۵) فرزندان بزرگتر خود را در انتخاب لبلس شریک کنید تا هم بعد اعتراض نکنند و هم چمدان بستن را یاد بگیرند. در تعداد و نوع البسه ای که بر میدارند نظارت داشته باشید.
● آماده کردن خودرو
۱) داخل خودرو و همچنین صندوق عقب آنرا کاملا تمیز کرده و هر وسیله اضافی را از آن خارج کنید و از سالم بودن چراغ صندوق عقب مطمئن شوید.
۲) در صورت امکان شب قبل از سفر، بارها را در خودرو بگذارید، این کار بسیار بیشتر از آنچه فکر میکنید وقت گیر است. به این ترتیب میتوانید صبح اول وقت حرکت کنید.
۳) همه بارها را جمع کنید و بنابر اولویت استفاده آنها را داخل صندوق عقب قرار دهید. فرموش نکنید، هر باری که دیرتر در صندوق گذاشته شود، دم دست تر خواهد بود.
● مواردی که باید دم دست باشند
۱) یک ساک کوچک شامل نوشیدنی و خوراکی های سبک زیر صندلی جلو قرار دهید تا بدون نیاز به توقف به آن دسترسی داشته باشید. یک کیسه برای زباله ها هم همراه بردارید.
۲) همراه داشتن لوازم پیک نیک شامل بشقاب و لیوان کاغذی، کارد و چنگال پلاستیکی، ساندویچ سرد، نوشیدنی، میوه و یک پتو برای نشستن، علاوه بر کاستن از مخارج بالای رستوران و سالم بودن، به سرعت سفرتان هم اضافه میکند.
۳) دستمال مرطوب و خشک را فراموش نکنید.
۴) برای راحت بودن کودکان حتما پتوی مورد علاقه وو اسباب بازی محبوشان را داخل خودرو بگذارید تا هم سرگرم شده و هم بتواند چرتی بزند.
۵) چراغ قوه را دم دست بگذارید.
● پرسش "کی میرسیم؟" را به حداقل برسانید.
۱) مقداری اسباب بازی و بازیهای مختلف همراه داشته باشید، اما از آوردن بازیهای با قطعات ریز و موادی که موجب کثیفی میشوند(مانند خمیر) خودداری کنید. اگر به هر کودک یک جعبه کفش بدهید تا وسایل مورد علاقه اش را بردارد، مشکلی نخواهید داشت.
۲) بازیهای گروهی میتوانند گذر زمان را برای همه مطبوعتر کنند. بازی با کلمات و اعداد، بازیهایی با مهره های آهن ربایی مانند منچ و تخته نرد و حتی تعریف کردن لطیفه، خاطره و چیستان میتواند بسیار سرگرم کننده باشد.
۳) برای کودکان نوار موسیقی و قصه بیاورید. اگر بتوانید یک ضبط صوت کوچک با گوشی برایشان بیاورید بسیار بهتر است.
۴) هر از کاهی توقف کنید، هر چند زمان سفر طولانی تر میشود، اما سفر با شادی و بدون مشکل انجام میشود. بگذارید کودکان کمی بدوند، بازی کنند و یک خوراکی بخورند. سپس راه را ادامه دهید و مطمئن باشید تا مدتی نخواهند پرسید "کی میرسیم؟"

 توصیه‌های سفر را جدی بگیرید

گاه ندانستن ساده‌ترین موارد در سفر موجب می‌شود تا اوقات فراغت خوبی را سپری نكنیم، بنابراین پیش از هرگونه تصمیم‌گیری دربارهء تعطیلات تابستانی و انجام سفر توصیه‌های زیر را بخوانید:
▪ قبل از انجام سفر نسبت به شرایط مقصد، از هر نظر، اعم از زیست‌محیطی و مقررات منطقه اطلاعات كافی كسب كنید. این اطلاعات در سفرهای داخلی و خارجی شامل شرایط آب و هوایی، مقررات گمركی، نیروهای خدماتی، انتظامی، بهداشتی و سایر امكانات است.
▪ می‌توانید برای انتخاب مقصد بهتر و شرایط مسافرت از اطلاعات دفاتر خدمات مسافرتی معتبر كه دارای مجوز رسمی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند بهره‌مند شوید.
▪ اگر با وسایل نقلیه عمومی مانند قطار، هواپیما، اتوبوس یا كشتی مسافرت می‌كنید پیش از سفر، بلیت رفت و برگشت تهیه كنید و از تایید رزروتان مطمئن شوید.برای سفر با اتومبیل شخصی، پیش از سفر از نظر فنی و ایمنی آن را تحت معاینه دقیق قرار دهید.
▪ هنگام ثبت‌نام برای سفر با تور (تورهای داخلی و خارجی) مفاد قرارداد با دفتر خدمات مسافرتی مورد نظر را به دقت مطالعه و در صورت مشاهدهء هرگونه ابهام از كارمند مربوطه توضیح بخواهید.
▪ طبق دستورالعمل صادره از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نرخ سفرهای داخلی و خارجی بر اساس نوع خدمات و توافق صورت گرفته بین مسافر و آژانس اعمال می‌شود. بنابراین با در نظر گرفتن تمامی جوانب، خدمات مورد نیاز سفر خود را انتخاب كنید. از اقامت در منازل شخصی افراد بیگانه كه به طور معمول از نظر بهداشتی و سایر موارد ایمنی وضعیت مطلوبی ندارند، خودداری كنید. برای رزرو محل اقامت خود، اعم از هتل، متل و ... از طریق دفاتر معتبر و مراكز مسوول اقدام و از مراجعه به واسطه‌ها خودداری كنید، همچنین تایید رزرو انجام شده را از مركز مربوطه طلب كنید.
▪ با توجه به این‌كه بیش‌تر هتل‌های معتبر دارای سایت اینترنتی هستند می‌توانید با مراجعه به سایت‌های مربوطه اطلاعات كافی از امكانات و خدمات هتل یا مركز اقامتی مورد نظر كسب كنید.
▪ در سفرهای داخلی و خارجی هنگام ترك محل اقامت، مدارك شناسایی و كارت هتل را همراه داشته باشید.
▪ مشخصات خود را علاوه بر روی چمدان، در محل مناسبی در داخل چمدان نیز بچسبانید.
▪ در صورت مواجهه با هرگونه مشكل در سفرهای خارجی به سفارت جمهوری اسلامی ایران در آن كشور مراجعه كنید. (آدرس و تلفن نمایندگی‌های كشور را به همراه داشته باشید.)
▪ از نگهداری و كمك در حمل چمدان و اثاثیه افراد ناشناس خودداری كنید.هنگام سفر به كشورهای حاشیهء خلیج‌فارس، فهرست داروهای ممنوع را از طریق دفاتر خدمات مسافرتی دریافت و در صورت اجبار برای به همراه داشتن داروی ممنوع، نسخهء پزشك مربوطه را با خود ببرید. در پرداخت هزینه‌های مربوطه در طول سفر از كارت‌های اعتباری استفاده و از حمل پول نقد خودداری كنید، نقدینگی همراه‌تان به اندازهء مورد نیاز و حداقل ممكن باشد.
▪ در سفرهای خارجی، برای اخذ ویزا از سپردن گذرنامه یا هرگونه مداركی به افراد واسطه خودداری كنید. شما می‌توانید به طور مستقیم به سفارت مورد نظر مراجعه كنید یا از طریق دفاتر خدمات مسافرتی معتبر اقدام به اخذ ویزا كنید.
▪ به اشخاص بدون یونیفورم و كارت شناسایی در فرودگاه‌ها و ترمینال‌ها و سایر اماكن كه در ظاهر به قصد كمك یا كنترل مدرك و در باطن به قصد دیگری به شما نزدیك می‌شوند اعتماد نكنید و از ارایهء وسایل و مدارك همراه خود به خصوص «گذرنامه» پرهیز كنید.
▪ پیش از حركت، بار دیگر ساعت حضور در فرودگاه، راه‌آهن و ترمینال را چك كنید.در جابه‌جایی لوازم خود از فرودگاه، راه‌آهن و پایانه‌ها به هتل از وسایل حمل و نقل عمومی و رسمی استفاده كنید. جهت خرید یا تبدیل ارز به افراد دوره‌گرد و ناشناس مراجعه نكنید. مناسب‌ترین و مطمئن‌ترین مكان برای خرید یا تبدیل ارز، بانك‌ها و صرافی‌ها هستند.
▪ در اماكن شلوغ مانند بازارها، زیارتگاه‌ها، پارك‌ها و خیابان‌های پر ازدحام از وسایل شخصی همراه خود مراقبت ویژه كنید.
▪ در ایام خاص‌ (تعطیلات و مناسبت‌ها) هتل‌ها و شركت‌های هواپیمایی در مورد ارایهء خدمات یا استرداد وجوه پرداخت شده از قوانین ویژه‌ای پیروی می‌كنند، بنابراین هنگام تهیهء بلیت و رزرو جا، توضیحات كامل را از مسوول مربوطه طلب كنید.
▪ در صورت نیاز به اطلاعات بیش‌تر در خصوص حقوق مسافر در تهران با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران با شماره تلفن ۲۲۵۷۶۵۷۰۰۷ و یا انجمن دفاتر سفر و گردشگری تهران با شماره ۲۲۶۴۴۰۱۳ تماس بگیرید. در سایر شهرها می‌توانید به دفتر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراجعه كنید.