باراني كه به سطح زمين مي بارد آب حاصل از آن سه مسير را طي مي كند:
الف: مقداري از آن به صورت آب جاري به دريا و اقيانوس بر مي گردد (حدود يك سوم)
ب: مقداري از آن به بخار تبديل شده دوباره به بالا مي رود
ج: مقداري از آن در زمين فرو مي رود و مخازن آب زير زميني را تشكيل مي دهد
يخچال ها:
مقدار زيادي از آب وقتي به صورت برف در كوهستان ها مي بارد به يخچال تبديل مي شوند كه منبع ذخيره آب شيرين مي باشد. در مناطق قطبي زمين نيز يخچال هاي قطبي وجود دارند كه گاهي ضخامت يخ آن ها به 3 كيلومتر هم ميرسد.
در مناطق كوهستاني گاهي بر اثر ذوب يخ ها و گرانش زمين يخچال حركت مي كند در اين صورت دره يخچالي و گاهي درياچه هاي يخچالي بوجود مي آيند.
آب جاري:
پس از هر نوع بارندگي مقدار بسيار زيادي آب در روي زمين به صورت رود ، رودخانه جاري شده به سمت درياها حركت مي كند گاهي به صورت سيلاب هاي خطرناك موجب ايجاد خسارت هاي زياد جاني و مالي نيز مي گردد.
پيدايش رودها:
ازآنجايي كه رودها از ارتفاعات و مناطق كوهستاني سرچشمه مي گيرند بر اثر گرانش زمين داراي انرژي زيادي هستند به همين دليل بسياري زا موادي را كه در سر راه آنها قرار دراند با خود حمل مي كنند در نتيجه رودها را بوجود مي آورند.
شكل رودها بستگي به جنس زمين منطقه اي دارند كه رود از آن مي گذرد.
آبرفت:
به موادي كه توسط رود حمل مي شوند آبرفت گويند
اين مواد ممكن است در كف رودهاي آرام يا داخل سدها و يا درياها و درياچه ها رسوب كنند.
آب هاي زير زميني:
قسمتي از آب باران و برف در زيز زمين نفوذ مي كند و مقدار زيادي آب شيرين در زير زمين ذخيره مي شود.
مواد نفوذ پذير :
موادي كه آب بتواند درون آنها وارد شود نفوذ پذير مي باشند مثل ماسه سنگ
مواد نفوذ ناپذير:
بعضي مواد هستند كه آب نمي تواند درون آنها داخل شود به آنها نفوذ ناپذير گويند مثل خاك رس
مقدار نفوذ آب در زمين به عوامل زير بستگي دارد:
1- مقدار و نوع بارندگي
2- شيب زمين
3- تخلخل سنگها و خاك
4- نفوذ پذيري سنگها
5- مقدار و نوع پوشش گياهي
6- رطوبت اتمسفر
استفاده از آب هاي زير زميني:
الف : چاه
آن را در محلي كه لايه آبدار وجود دارد حفر مي كنند و سپس با استفاده از تلمبه هاي مخصوص آب آن را به سطح زمين آورده به مصرف آشاميدن يا كشاورزي و يا مصنعتي مي رسانند.
مشكلات مربوط به چاهها:
استفاده بيش از حد از چاه ها و يا افزايش تعداد آنها موجب كم شدن ذخيره آب زيرزميني شده كه جبران آن به هزاران سال زمان نياز است.
سطح ايستابي:
لايه آبدار درون زمين بر روي لايه هاي نفوذ ناپذير جمع مي شود بالاترين سطح لايه آبدار در زمين را سطح ايستابي گويند.
ب: چشمه:
گاهي آب زيرزميني خود به خود به سطح زمين را پيدا مي كند در اين صورت چشمه بوجود مي آيد چشمه ها بيش تر در دامنه كوهها و ارتفاعات بوجود مي آيند.
ج: قنات:
در قسمت هاي مركزي و خشك ايران كه بارندگي ساليانه كم بود در گذشته به حفر قنات مي پرداختند كه هنز هم در بعضي جاها استفاده مي شوند.
قنات در زمين هاي آبرفتي كه شيب ملايم داشتند حفر مي شد.
آيا مي دانيد كه :
امروزه حفر قنات توسط زمين شناسان ممنوع شده است زيرا هنگامي كه كشاورزان به آن نياز ندارند جريان آن را قطع كنند و آب آن بيهوده هدر رفته و حچم مخازن آبهاي زير زميني كاهش پيدا ميكند.
|
درياها:
درياها و اقيانوس ها نقش مهمي را بر تحولات آب و هواي زمين دارند. علاوه بر تأثير آب و هوا � نقش مهمي در تأمين غذاي: انسان- غذاي جانواران ديگر- تأمين برخي مواد معدني- انرژي- حمل نقل را دارند.
تأثير چرخه آب بر دريا:
درياها در ابتدا تقريباً آب آنها خالص بوده است اما بر اثر چرخه آب و حل بسياري از مواد در خود باعث شده است كه آب آنها آنقدر شور شود كه غير قابل آشاميدن هستند بطوريكه يك ليتر آب دريا حدود 35 گرم املاح دارد كه از اين مقدار حدود 27 گرم آن نمك خوراكي مي باشد.
سؤال : براي تهيه يك كيلوگرم نمك خوراكي از آب دريا چند ليتر آب دريا را بايد جوشاند؟
امواج:
همه شما امواج دريا را ديده و گاهي شنيده ايد كه امواج دريا باعث غرق شدن افراد مي شوند.
امواج چگونه بوجود مي آيند:
وقتي باد بر سطح آب بوزد بر اثر اصطكاك آب را هم جهت خود حركت داده و موج ايجاد ميشود. هرچه باد شديد تر باشد موج بلندتر خواهد شد.
هنگامي كه موج به سمت ساحل حركت مي كند چون انرژي بسيار زيادي دارد بر اثر برخورد به ساحل موج شكسته شده و باعث تخريب ساحل مي گردد.
آلودگي محيط دريا:
ورود مواد زيان آور را در يك محيط آلودگي گويند.
بيشترين آلودگي درياها در سواحل آنها روي مي هد،
بيشترين آلودگي توسط فاضلاب ها انجام مي گيرد.
فاضلاب هاي شهري:
شامل آبهاي كثيف ناشي از شستن ظروف و لباس و استفاده از پاك كننده هاي شيميايي كه تجزيه نمي شوند.
فاضلاب هاي صنعتي:
شامل تركيبات فلزات سنگين- مواد شيميايي و غير قابل تجزيه آب داغي كه در داخل نيروگاهها و كارخانه ها توليد مي شود باعث نابودي توليد كننده ها و كم شدن اكسيژن آب مي گردد.
فاضلاب هاي كشاورزي:
استفاده از كود شيميايي � سموم دفع آفات كه مدت ها آثار آنها در طبيعت باقي مي ماند.