يکي ازدلايل مصرف «ريتالين »استرسي است که والدين به فرزندان منتقل مي کنند
پاسي از شب گذشته اما او به زور مصرف «ريتالين» پلک نمي زند و تا خروس خوان بيدار مي ماند و جزوات درس امتحان را ورق مي زند. او در شب هاي بعد، بر مقدار مصرف «ريتالين» اضافه مي کند و اين افزايش «پيمانه» را تا آخرين شب امتحان بهمدت دوازده شب تکرار مي کند. او از اين که توانسته در شب هاي امتحان با شارژ شدن توسط
«ريتالين» درس بخواند، راضي به نظر مي رسد. اما پس از اتمام امتحانات، درست در همان ساعات مصرف هر شب، وسوسه مصرف «ريتالين» مثل خوره به جانش مي افتد. اين تازه اول کار است و او رازي را که از همه پنهان کرده بود، حالا به صورت اعتياد در وجودش ظاهر شده است و اين بار، ناچار است اين راز را براي هميشه از خانواده و دوستان خود پنهان کند. چرا که معتاد به «ريتالين» شده است و غصه مي خورد که چرا با شيوه هاي چند نسل قبل درس نخوانده و با اين شيوه، گرفتار اعتياد شده است.
وقتي کمي فکر مي کني، او درست مي گويد، مثل اين که درس خواندن بعضي از دانش آموزان و دانشجويان امروزي، کلي با قديمي ها فرق کرده است. دو، سه نسل قبل، خيلي کم دانش آموز و دانشجويي پيدا مي شد که فقط شب امتحان درس بخواند و اگر هم مي خواند خيلي امروزي که فکر مي کرد يک قوري قهوه دم مي کرد و به ضرب و زور قهوه خود را بيدار نگه مي داشت.
طي يک دهه اخير هم به هر علت هر روز بر تعداد درس خوان ها به عنوان متقاضي ورود به دانشگاه اضافه مي شد و به موازات آن رقابت، بين درس خوان ها براي عبور از سد کنکور شديدتر مي شد و شب زنده داري ها هم به، باز کردن پنجره اتاق ها، يا درس خواندن در حياط خانه و در فضاهاي سبز و پارک ها يا کم خوردن غذا خلاصه نشد تا آن که مثل اين روزها کم کم، شيوه هاي ناسالم و حتي خطرناک جديد به جاي شيوه هاي سنتي پا به عرصه گذاشتند و سلامت جامعه را تهديد کردند.
داروي جديد
ميتل فينديت (Methyl Phenidate) با نام تجاري «ريتالين» که محرک سيستم عصبي مرکزي (C.N.S) مي باشد در سال ۱۹۵۴ توسط يک کمپاني داروسازي ساخته شد.
قصد از ساخت اين دارو، استفاده براي درمان افسردگي، جلوگيري از خواب آلودگي در طول روز و سندروم خستگي مزمن بود. اما به مرور و با پيشرفت دانش بشري، نتيجه اين شد که از اين دارو در درمان کودکاني که دچار اختلال بيش فعال و کم توجهي (ADHD) هستند نيز استفاده مي شود ولي شروع اين ماجرا از کالج هاي آمريکايي و استراليايي بود. اين قرص، خواصي شبيه آمفتامين (اکستازي) دارد.
با توجه به تاثيري که اين قرص در درمان خواب آلودگي در طول روز دارد، برخي ها در مهماني هاي شبانه از آن استفاده مي کنند و متاسفانه تحت تاثير تبليغات سوداگران چندي است که دانشجويان و دانش آموزان در شب هاي امتحان، روي به مصرف اين قرص آورده اند.
دکتر «شقايق» کارشناس درمان و حمايت هاي اجتماعي شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان خراسان رضوي درباره سابقه استفاده از اين دارو مي گويد: اين دارو ابتدا براي درمان يکي از انواع اختلالات رواني دوران کودکي بچه ها تحت عنوان بيش فعالي همراه با عدم تمرکز يا توجه (ADHD) مورد استفاده قرار گرفت و گاهي هم پزشکان اين دارو را براي درمان بيماران مبتلا به حمله خواب تجويز مي کردند. همچنين «ريتالين» به عنوان دارويي با اثر سريع در درمان افسردگي کاربرد دارد. اما در سال هاي اخير مشاهده مي شود که عده اي به مصرف خودسرانه اين دارو روي آورده اند که عدم آگاهي از آثار و ويژگي هاي اين قرص، مي تواند نگران کننده باشد.
وي مي گويد: گزارش هاي متعددي حاکي از آن است که برخي از افراد براي بيدار ماندن در شب هاي امتحان به جاي مصرف قهوه و چاي از قرص هاي «ريتالين» استفاده مي کنند و مصرف کنندگان بر اين تصور هستند که از اين طريق بتوانند چندين ساعت بيدار بمانند و به شکل غيرمعمولي تمرکز خود را در مدت طولاني حفظ کنند.
دکتر «طلايي» رئيس مرکز تحقيقات روان پزشکي و علوم رفتاري دانشکده علوم پزشکي مشهد هم با بيان اين مطلب که از داروي «ريتالين» بايد در جاي خودش استفاده کرد تا از مزاياي آن سود برد، مي گويد: از داروي «ريتالين» به عنوان داروي محرک سيستم سمپاتيک در طب استفاده مي شود و اثرات اين دارو براي کودکاني که دچار اختلال کم توجهي يا بيش فعال هستند ثابت شده است و ۷۵ درصد کودکاني که دچار چنين عوارضي هستند با مصرف اين دارو بهبود پيدا مي کنند. بنابراين اگر از اين دارو با دستور پزشک معالج استفاده شود، هيچ خطري ندارد. به همين دليل خانواده هايي که از اين دارو براي درمان بيماري فرزندان خود استفاده مي کنند، نبايد نگران باشند.
دکتر «طلايي» در کنار مزاياي اين دارو مي گويد: اما مصرف آن در شب هاي امتحان توجيه ندارد و خطر وابستگي آن در اثر مصرف خودسرانه، بسيار محتمل است و بسياري از افرادي که به شيشه معتاد مي شوند، ابتدا مصرف دارويي مثل «ريتالين» را در دستور کار خود قرار داده اند، از طرفي مصرف اين دارو با دوزهاي بالا، احتمال بدگماني و توهم و جنون را در افراد مصرف کننده افزايش مي دهد.
وي تاکيد مي کند: در واقع مصرف اين دارو براي افراد بيمار، نرمال نيست و خوددرماني از طريق اين دارو به هيچ عنوان تجويز نمي شود و مصرف آن حتي براي يک بار هم ممنوع است و مشاهده شده است که افراد ابتدا اين دارو را با دوز پايين مصرف کرده اند. اما در اثر اعتياد به آن، مصرف قرص ريتالين را تا ۶۰عدد در روز رسانده اند و در نهايت رواني و در بيمارستان بستري شده اند بنابراين مصرف اين دارو علي رغم استفاده هايي که در علم پزشکي دارد به صورت خودسرانه قدغن و ممنوع مي باشد.
ريتالين و کوکائين
«جواد صالحي» استاد دانشگاه و پژوهشگر افتخاري دانشگاه بنگور انگلستان با بيان اين مطلب که «ريتالين» جزو «کوکائين»هاست به خبرگزاري ايسنا گفت: استفاده از اين قرص يکي از درمان هاي انتخابي براي اختلال کودکان بيش فعال است و پزشک براي درمان بيمار،مصرف اين قرص را از کمترين دوز شروع مي کند و کم کم مقدار آن را تا زماني که فرد را در سطح عادي نگه دارد افزايش مي دهد. ميزان اثرات کوتاه مدت اين دارو از نظر پزشکي يک ماه است و اين دارو يک داروي تحريک کننده سيستم عصبي است و فشار خون فرد را بالا يا پايين مي برد و اثرات آن در افراد مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال مصرف آن، در بعضي از افراد نه تنها تمرکز به وجود نمي آورد بلکه باعث ايجاد حواس پرتي و اختلال در توجه و تمرکز مي شود.
همين منبع خبري درباره عواقب و مضرات اين دارو آورده است: «ريتالين» دارويي است که اخيرا برخي دانشجويان و دانش آموزان براي بيدارماندن در شب امتحان از آن استفاده مي کنند و اين درحالي است که مصرف خودسرانه اين دارو عوارض آزاردهنده دارد و اثرات مصرفي اين دارو به صورت عصبي شدن و بي خوابي، حالت تهوع و استفراغ، احساس سرگيجه و سردرد، تغييرات ضربان قلب و فشارخون، خارش وجوش هاي پوست، دردهاي شکمي، کاهش وزن و مشکلات معده، مصرف دائمي و اعتياد، بروز حالت هاي روان پزشکي (جنون) در فرد معتاد بروز مي کند. از طرفي پزشکان و روان پزشکان با صراحت اعلام مي کنند که ترک کردن داروهاي محرک «آمفتاميني» نظير «ريتالين» و اکستازي بسيار سخت تر و پيچيده تر از کراک، هروئين و ساير موادمخدر است و مصرف اين دارو با دوزهاي پايين، باعث استفاده از دوزهاي بالاتر و حتي مصرف داروهاي سنگين تر و خطرناک تر مي شود.
مديريت خانواده
دردسينه، درد مفصل، حرکات غيرقابل کنترل بدن، تغيير خلق، تشنج، سوء ظن، لرزش و پرش عضلات از ديگر عوارض مصرف خودسرانه «ريتالين» است که يک دانش آموز و دانشجو ممکن است ناخواسته براي شب زنده داري و تمرکز بيشتر در شب هاي امتحان از آن مصرف کرده باشد. برخي از کارشناسان سرآغاز چنين خطايي را در ضعف مديريت خانواده ها مي دانند.
دکتر «احراري» روان شناس و صاحب نظر در مشاوره هاي تحصيلي، روي آوردن دانش آموزان و دانشجويان در شب هاي امتحان به داروهاي آرام بخش را در ضعف برنامه ريزي از سوي خانواده ها و مديريت کنترل استرس مي داند و مي گويد: در مديريت والدين، کمتر مشاهده شده است که والدين در طول تحصيل دانش آموز و يا حتي دانشجوي خود برنامه ريزي کنند.
در واقع بسياري از خانواده ها در زماني که بچه ها وقت دارند، براي درس آنها برنامه ريزي نمي کنند و فقط در ايام امتحانات، کنترل ها شديد مي شود و اغلب اين نظارت ها هم به گونه اي است که اضطراب و استرس والدين را به دانش آموزان و دانشجويان منتقل مي کند.
وي اضافه مي کند: هنوز در بعضي از خانواده ها، بحث مديريت، هدايت و راهنمايي تحصيلي فرزندانشان به عنوان يک باور فرهنگي نهادينه نشده است به همين دليل زيرساخت بحث مشاوره هاي تحصيلي به عنوان يک ضرورت در جامعه مهيا نيست و والدين فقط در انتخاب رشته هاي کنکور به سمت مشاوره مي روند. اما در طول تحصيل بچه ها اين مشاوره بسيار کم است يا اصلا وجود ندارد.
دکتر «احراري» مي گويد: همچنين بسياري از والدين تمرکز خاصي روي نمره امتحان فرزندان خود دارند و اين نوع تمرکزها هم باعث واردشدن استرس و اضطراب به فرزندان مي شود. بدون ترديد اگر والدين براي درک مطلب درسي فرزندان خود برنامه ريزي کنند به همان ميزان بسترهاي مناسبي براي رشد خلاقيت و ابتکار آن ها فراهم خواهد شد.
همه اين اعمال و رفتار والدين دلالت بر اين دارد که آنان برنامه ريزي خاصي براي تحصيل فرزندان خود ندارند.
وي با اشاره به مديريت استرس در خانواده ها مي گويد: والدين بايد استرس هاي وارده بر فرزندان خود را مديريت کنند و نگذارند اختلالات مشترک استرسي از طريق همکلاسي ها، دوستان و افراد ديگر به فرزندان آن ها منتقل شود.
وي تاکيد مي کند: والدين اگر براي تحصيل فرزندان خود، خوب برنامه ريزي و از مديريت کنترل استرس استفاده کنند، ديگر شاهد شب زنده داري آنها از طريق نادرست و خطرناک نخواهيم بود.
بنابراين به راحتي مي توان با مديريت صحيح خانواده و کاهش استرس و نگراني فرزندان آن ها را به گونه اي تربيت کرد و عزت نفسشان را افزايش داد که نيازي به استفاده از مواد خطرناک براي شب بيداري و گرفتن نمرات خوب نداشته باشند در اين بين نمي توان نقش مهم اطلاع رساني رسانه ها و مسئولان را نيز ناديده گرفت چرا که بسياري از اين قبيل معضلات به خاطر ناآگاهي افراد و خانواده هاست.
