آشنايى با ابعاد گوناگون زندگانى پيشوايان معصومعليهم السلام از جهاتى، به ويژه براى قشر جوان حائز اهميت است. چون امامعليه السلام در فرهنگ اهلبيتعليهم السلام شخصيتى است كه به عنوان خليفه و جانشين پيامبرصلى الله عليه وآله، علاوه بر مسؤوليت رهبرى و تبيين احكام الهى، عهدهدار وظيفه سنگين هدايت و تربيت نفوس مردم نيز هست. بنابراين، تمام رفتار و اعمال امامعليه السلام در چارچوب يك برنامه منسجم و حسابشده با هدف ارشاد و پرورش كمالات انسانى افراد انجام مىگيرد. بر اين اساس، عامه مردم، به ويژه نسل نوجوان و جوان جامعه، از طريق دقت و تامل در مجموعه وقايع زندگى ائمه اطهارعليهم السلام اولا، مىتوانند شيوههاى درست زندگى و كسب فضايل اخلاقى و انسانى كه، پايههاى كمال آدمى را تشكيل مىدهند، بياموزند و ثانيا، از راه مطالعه در سيره عملى ائمهعليهم السلام به منزلت و عظمت والاى آنان پى برده و همواره در زندگى از طريق الگو قرار دادن سيره عملى آنان، به موفقيتهاى لازم دستيابند.
اولين گام در شناختشخصيت امامعليه السلام، آشنايى با وقايع دوران زندگى اوست. آنچه پيش روى داريد با هدف پاسداشت ايام مبارك ميلاد آخرين منجى بشريتحضرت مهدى (عج) نگارش و مرور كوتاهى به مجموعه رخدادهاى زندگى آن حضرت دارد. به اميد آنكه اين كار در حد خود، به آشنايى بيشتر جوانان با ساحت قدس آخرين حجت عظيمالشان كمك نمايد.
الف. پدر و مادر حضرت مهدى (عج):
پدر بزرگوار آن حضرت امام حسن عسكرىعليه السلام، يازدهمين امام شيعيان است كه در سال 232 ه . ق در شهر مدينه چشم به جهان گشود و در بيست و دو سالگى مسؤوليت امامت و رهبرى امت اسلامى را برعهده گرفت و به مدت شش سال، علىرغم سختگيرىهاى خلفاى عباسى به ارشاد و تربيت مردم پرداخت. و سرانجام به دست معتمد عباسى در سال دويست و شصت هجرى به شهادت رسيد. مادر امام زمان (عج) بنابر قولى بانوى بسيار بزرگوارى از نوادگان شمعون يكى از حواريون حضرت عيسى است. از وى با نامهايى چون نرجس خاتون، سوسن، مريم، ريحانه و... ياد شده است. اين بانوى پاكدامن، به صورت معجزهآسا و بر اساس يك نقشه حساب شده از روم به مدينه منتقل مىشود و آنگاه، تحتنظر حكيمه خاتون دختر امام جوادعليه السلام و عمه حضرت امام حسن عسكرىعليه السلام كاملا با تعاليم اسلامى آشنا مىگردد و به جهتبرخوردارى از كمالات والاى معنوى به افتحار همسرى امام يازدهم نائل آمده و در همان سال اول ازدواج حضرت مهدى (عج) از ايشان متولد مىشود. به روايتى اين بانوى پرهيزگار در سال 261 ه . ق و بنابر نقل ديگرى، يك سال پيش از شهادت حضرت عسكرىعليه السلام از جهان رختبربستهاند. قبر شريفشان در كنار مرقد مطهر امام يازدهم در سامرا واقع شده است. اين بانوى بزرگوار در تقوا و آراستگى به فضايل اخلاقى به جايى رسيده بودند كه حكيمه خاتون عمه حضرت امام حسن عسكرىعليه السلام، كه خود از بانوان با ظمتخاندان امامت هستند، او را بر خود مقدم داشته مىفرمود: تو بانوى من و خاندانم هستى و با جان و دل خدمتگزاريت مىكنم. (1)
و حتى نقل شده است كه اميرالمؤمنين علىعليه السلام از ايشان سالها پيش از تولدش، با تعبير بهترين بانوان ياد كردهاند. (2)
ب. تولد حضرت مهدى (عج):
از آنجا كه خلفاى عباسى از طريق روايات فراوانى، كه از پيامبراكرمصلى الله عليه وآله و ائمه اطهارعليهم السلام نقل شده بود، مىدانستند كه به زودى در خاندان اهلبيت فرزندى متولد خواهد شد كه اساس حكومتهاى ظالمانه را از ريشه ويران خواهد ساخت، لذا سالها پيش از تولد امام مهدى (عج) ائمه را همواره تحت نظر داشتند تا از تولد چنين مولودى جلوگيرى به عمل آورند. به همين دليل، مساله حمل و تولد امام زمانعليه السلام همانند جريان تولد حضرت موسىعليه السلام از ديده مردم و سردمداران خلافت عباسى، علىرغم گماردن ماموران پيدا و پنهان و همينطور تفتيش و جستوجوهاى فراوان در نهان بود. اما آنچه مسلم است آن حضرت در روز جمعه پانزدهم شعبان سال 255 ه . ق در سامرا چشم به جهان گشودند.
حكيمه خاتون جريان ولادت امام زمان (عج) را اينگونه بيان مىكنند: ابو محمد حسن بن علىعليه السلام كسى را به دنبال من فرستاد و چون به خدمت آن حضرت رسيدم به من فرمود: عمه جان امشب را در منزل ما بمان چون پانزدهم شعبان است. امشب خداى متعال حجتخود را در زمين ظاهر خواهد ساخت. عرض كردم: مادر او كيست؟ حضرت فرمودند: نرجس. گفتم: اما در وى اثرى از حمل ديده نمىشود. امامعليه السلام فرمودند: آنچه گفتم به زودى واقع خواهد شد... نيمههاى شب وقتى براى نماز بيدار شدم به نرجس خاتون نگاه كردم، اثرى از حمل و يا درد وضع حمل در او نديدم. به خارج از اتاق رفته، نشانههاى اوليه طلوع فجر را در آسمان ديدم. اندكى در سخن امام حسن عسكرىعليه السلام كه فرموده بود امشب حجت الهى چشم به جهان بازخواهد كرد دچار شك شدم. درست در همين لحظه بود كه امام از اتاق خود مرا صدا كردند و فرمودند: عمه عجله نكن امر تولد فرزندم نزديك است. در جاى خود نشستم و به تلاوت آيات قرآن مشغول شدم. طولى نكشيد كه نرجس خاتون از خواب بيدار شد. از او سؤال كردم آيا چيزى احساس مىكنى؟ پاسخ داد: آرى عمه جان. آنگاه بستر او را آماده ساخته دلداريش دادم، در اين لحظه، ناگهان حالتى چون خواب بر من غلبه كرد پس از مدتى با صداى امام حسن عسكرىعليه السلام كه مىفرمود: اى عمه فرزندم را نزد من بياوريد. از آن حال خارج شدم. متوجه شدم كه فرزند نرجس كه چهرهاش از نهايت زيبايى چون قرص ماه درخشان بود، در كنار اوست. او را در آغوش گرفته به خدمت پدر بزرگوارش بردم. آن حضرت با خوشحالى فرزند خود را در برگرفتند و در گوش راست او اذان و در گوش چپاش اقامه گفتند. آنگاه به من فرمودند: كودك را به مادرش برگردان و خبر ولادت او را به كسى نگو. (3)
گرچه حضرت امام حسن عسكرىعليه السلام پس از تولد فرزند بزرگوارشان، براى جلوگيرى از وقوع اختلافات بعدى او را به برخى شيعيان مورد اعتماد نشان دادند و مساله جانشينى و امامت او را پس از شهادت خود به آنان گوشزد نمودند. با اين همه، براى اينكه وجود مقدس حضرت مهدى (عج) از خطر دستيابى خليفه عباسى در امان باشد، او را از ديدرس مردم دور ساختند. نقل شده استبدين منظور، چهل روز پس از تولد، ايشان را به محل نامعلومى فرستادند و بعدها نيز او را به مدينه منتقل ساختند تا در كنار مادربزرگ حضرت عسكرى كه بانوى بسيار بزرگوارى بود، به صورت ناشناس زندگى كنند.
ج. دوره غيبت صغرى:
در سال 260 ه . ق حضرت امام حسن عسكرىعليه السلام به دستخليفه عباسى شهيد شد. از اين پس، دوره جديدى از زندگى امام مهدى (عج)، كه به غيبت صغرى معروف است، آغاز شد. اين دوره حدود شصت و نه سال يعنى تا سال سيصد و بيست و نه هجرى طول كشد.
گرچه در اين مدت به دليل برخى مصالح، از جمله در امان ماندن از خطراتى كه جان آن حضرت را از سوى دشمنان تهديد مىكرد، امامعليه السلام از نظرها پنهان بودند، اما حضرت تعدادى افراد وارسته و با تقوا را به عنوان نائب خاص خود به مردم معرفى كردند تا هر يك از ايشان سؤالات و مشكلات خود را به وسيله آنان به امامعليه السلام برسانند و از طريق امام پاسخ دريافت نمايند. نواب دوره غيبت صغرى چهار نفر بودند كه به ترتيب عبارتند از:
1. ابو عمرو، عثمان بن سعيد، كه از سن يازده سالگى در حضور ائمه قبلى مشغول خدمتبوده است و از اصحاب مورد اعتماد امام هادىعليه السلام و امام عسكرىعليه السلام محسوب مىشوند. وى از سال 260 تا 267 ه . ق منصب نيابت امام زمان (عج) را عهدهدار بود.
2. ابوجعفر محمد بن عثمان: وى فرزند نائب اول امام عصر (عج) است كه از سال 267 تا 305 ه . ق عهدهدار منصب نيابتخاص بود.
3. ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى: اين عالم بزرگوار از سال 305 ه. ق تا 326 ه. ق يعنى حدود بيست و يك سال نيابت امام عصر (عج) را عهدهدار بود.
4. ابوالحسن على بن محمد سيمرى: وى حدود سه سال يعنى از سال 326 تا 329 ه . ق به عنوان نايب خاص امام (عج) به انجام وظيفه مشغول بود.
همانگونه كه اشاره شد، نواب خاص دوره غيبت صغرى در غياب امام به انجام برخى وظايف مشغول بودند كه از جمله آنها: زدودن شك و حيرت مردم درباره تولد امام زمان (عج); حفظ امام از خطراتى كه او را تهديد مىكند از راه پنهان داشتن مكان او; پاسخگويى به پرسشهاى فقهى و اعتقادى مردم; مبارزه با مدعيان دروغين نيابت; آماده سازى مردم براى پذيرش غيبت كبرى; كمك به نيازمندان و توزيع وجوه شرعى و...
د. دوره غيبت كبرى:
در سال 329 ه . ق و به دنبال رحلت چهارمين نائب خاص امام زمان (عج) دوره غيبت صغرى به پايان رسيد و از اين پس دوره غيبت كبرى، كه در آن نائب خاصى از سوى امام تعيين نشده است، آغاز گشت. اين دوره يكى از برهههاى سخت زندگى شيعيان است. اولا، طول مدت اين دوره بر كسى مشخص نيست. به علاوه، در اين دوره وقايع بسيار سخت و دشوارى به وقوع پيوست كه حفظ اعتقادات و پايبندى به احكام و مقررات دينى را مشكل ساخت. در اين دوره از تاريخ حيات بشرى، فقهاى عظام از سوى ائمه اطهارعليهم السلام و از جمله امام مهدى (عج) به عنوان نائبان عام مسؤوليت رهبرى سياسى و پاسخگويى به مسائل فكرى و اعتقادى مردم را عهدهدار هستند و همين مساله منشاء و ريشه «ولايت فقيه» در نظام سياسى و اجتماعى جامعه اسلامى محسوب مىشود.
فلسفه غيبتحضرت حجت (عج)
همانگونه كه هيچ امرى در نظام هستى بدون علت نيست، غيبت امام زمان هم براى خود علل و ادلهاى دارد و براى آن چندين دليل در روايات ذكر شده است. از جمله: امتحان و آزمايش مردم; حفظ وجود امام (عج) از خطرات كه او را تهديد مىكرد; فراهم شدن زمينه آمادگى فكرى و فرهنگى و روانى در مردم براى تشكيل حكومت جهانى و...
علاوه بر اين، اگر به حقيقت معناى امامت در جهانبينى مكتب اهلبيتعليهم السلام توجه شود، به خوبى اين نكته روشن خواهد شد كه امام علاوه بر وظيفه راهنمايى و ارشاد و رهبرى مردم، در حفظ نظام هستى نيز مؤثر است. در روايت آمده است كه اگر لحظهاى زمين از امام و حجت الهى خالى بماند، اهلش را در كام خود فرو مىبرد. امام سجادعليه السلام در اينباره فرمودند: همانگونه كه ستارگان و سيارات وسيله حفظ نظام كيهانى هستند، ما هم وسيله حفظ اهل زمين هستيم. به بركت وجود ماست كه آسمان بر زمين فرود نمىآيد. اگر ما نبوديم زمين اهلش را فرو مىبرد... آنگاه در ضمن يك تشبيه بسيار زيبا مىفرمايند: استفاده مردم از امام غائب همانند استفاده آنان از خورشيد در پشت ابر است... (4)
اما اينكه وظيفه مردم در اين دوره چيست؟ در يك كلام مىتوان گفت: وظيفه مردم در دوره غيبت تلاش براى فراهمسازى زمينه ظهور از طريق رعايت احكام و تعاليم عاليه اسلام است. اين كار تنها از طريق شناخت كامل امامعليه السلام و خودسازى فردى و جامعه و... قابل تحقق است.
ه. اوضاع و شرايط آخرالزمان:
بنابر آنچه در مجموعه رهنمودهاى پيامبراكرمصلى الله عليه وآله و ائمه اطهار وارد شده است، در دوره غيبتبه دليل عدم دسترسى مردم به امام (عج) و غرق شدن در زرق و برق دنيا و همينطور دور شدن از فضائل اخلاقى و انسانى و بىتوجهى به احكام و ارزشهاى الهى، انسانها با انواع مشكلات فرهنگى و اجتماعى و اعتقادى روبرو مىشوند. از اين پيشامدهاى تلخ كه سعادت افراد بشر را تهديد خواهد كرد با تعبيرات مختلف ياد شده است تا شايد مردم از طريق تامل در آثار زيانبار اين امور، از پديد آمدن اين وقايع جلوگيرى به عمل آورند. در اينباره اميرالمؤمنين علىعليه السلام مىفرمايند: در اين زمان بىتوجهى به احكام و ارزشهاى الهى به اندازهاى رواج پيدا خواهد كرد كه مردم كسى را كه امر به معروف مىكند آدم پست و ذليل به حساب مىآورند. در مقابل، كسى را كه به انواع گناهان و آلودگىها مرتكب مىگردد ستايش خواهند كرد. (5)
در جاى ديگر تصريح دارند كه در اين دوره مردم فقير خوار و زبون و انسانهاى مؤمن ضعيف و حقير و انديشمندان و افراد با فضيلت پست و بىمقدار شناخته مىشوند. در مقابل، شخص فاسق محترم به حساب آمده و ستمگر و ظالم مورد تعظيم و احترام قرار مىگيرد. حق ضعيف در بينشان پايمال شده و انسانهاى قوى از نظر مال و امكانات زمام امور را به دست مىگيرند. (6)
امام صادقعليه السلام هم در اينباره چنين مىفرمايند: در اين زمان انسانهاى فاسق توانمند و پسنديده محسوب شده... راههاى خير خالى از رهرو شده و راههاى ناشايست پر از رهرو مىگردد. مردم اين زمان ثروتمندان را از انسانهاى با ايمان گرامىتر مىدانند... انواع گناهان نظير رباخوارى و قمار و... رواج مىيابد و كسى از آنها جلوگيرى به عمل نمىآورد. افراد پست و لاابالى انسانهاى با فضيلت و بزرگوار را تحقير مىكنند. هرج و مرج عموميت پيدا كرده اغلب مردم به جاى حق (7) تابع قدرت مىشوند... ترك احكام الهى شيوع يافته حكمهاى باطل و برخلاف حكم خدا رواج پيدا مىكند... لازم به تذكر است كه اين بىتوجهى به احكام و ارزشهاى دينى فقط در مورد تعاليم اسلام نخواهد بود بلكه در نتيجه هواپرستى مردم از آموزههاى همه اديان رويگردان خواهند شد. امام صادقعليه السلام در اينباره تصريح دارند كه: در آن زمان مىبينى كه پيروان همه اديان تحقير مىشوند و حتى هر كس كه يك فرد ديندار را دوست داشته باشد. مردم ارتباط با او را تحريم مىكنند و از خود مىرانند. (8)
توضيحاتى كه در كتابهاى ساير اديان نيز در اينباره ذكر شده است جالب به نظر مىرسد. به عنوان مثال در آياتى از انجيل آمده است:
اما اين را بدان كه در ايام آخر، زمانهاى سخت پديد خواهد آمد، زيرا كه مردمان خودپرستخواهند بود و طماع و لافزن و متكبر و بدگو و نامطيع والدين و ناسپاس و ناپاك و بىالفت و كينهتوز و غيبتگر و ناپرهيز و بى مروت و متنفر از نيكى و خيانتكار و تند مزاج و مغرور كه عشرت و عياشى را بيشتر از خدا دوست مىدارند. گاهى به ظاهر صورت دينداران را دارند ولى در واقع منكر آنند. (9)
بديهى است زمانى كه جامعهاى اين ويژگىهاى اخلاقى و فرهنگى را پيدا كرد، با انواع مشكلات و گرفتارهاى فردى و اجتماعى روبرو خواهد شد. از جمله اين گرفتارىها جنگهاى خانمانسوز و پيدايش سلطههاى استكبارى و رواج ظلم و ستم در سرتاسر جهان، و شيوع انواع امراض و آلودگىهاى بهداشتى و وقوع زلزله و سيلهاى ويرانگر و قحطىها و...
لازم به ذكر است كه علىرغم اين پيشامدها، كه ناشى از عملكردهاى غلط افراد جوامع است، اينگونه نيست كه به طور كلى زمين از افراد باتقوا و شايسته خالى شود، بلكه عدهاى انسانهاى بسيار بزرگوارى هم خواهند بود كه در آن شرايط بسيار سخت از طريق رعايت احكام الهى به مراتب والاى اخلاق و تقوا دستخواهند يافت و حتى حكومت و يا حكومتهايى را در آخرالزمان ايجاد خواهند كرد كه خود زمينهساز حكومت جهانى حضرت مهدى (عج) خواهند بود. افراد شايستهاى در سايه چنين حكومتهايى تربيت مىشوند كه ياران حضرت از ميان آنها برگزيده خواهند شد. امام صادقعليه السلام از چنين افرادى با اين عبارات ياد مىكنند: اهل زمان غيبت او كه قائل به امامت او (مهدى عج) و منتظر ظهور او باشند، برتر از مردمان هر زمان ديگر مىباشند. ... غيبت امام در پيش آنان چون حضور شده است. خداوند اهل آن زمان را همانند مجاهدانى قرار داده كه در محضر رسول اكرمصلى الله عليه وآله شمشير بزنند. آنان مخلصان حقيقى و شيعيان واقعى و دعوتكنندگان به دين خدا در آشكار و نهان مىباشند. (10)
و. نشانههاى ظهور:
گرچه براى ظهور حضرت مهدى (عج) زمان خاصى معين نشده است. و حتى از تعيينكنندگان وقتبا تعابير بسيار تندى انتقاد شده است و در يكى از توقيعاتى كه از ناحيه خود حضرت صادر شده است زمانى كه از ايشان سؤال مىشود كه زمان ظهورتان كى واقع خواهد بود، حضرت در جواب مىنويسند: ظهور فرج منوط به اراده خداوند متعال است و كسانى كه براى آن وقتى تعيين مىكنند دروغگو هستند. (11)
با اين حال، در كتابهاى حديث نشانههاى زيادى براى ظهور ياد شده است كه خود چند نوع است: نشانههاى حتمى يعنى علايمى كه بدون قيد و شرطى هستند، بايد اين شرايط پيش از ظهور محقق شوند. نشانههاى غير حتمى كه مشروط به شرايط خاصى هستند.
ز. ويژگىهاى حكومت امام مهدى (عج):
پس از آنكه جهانيان آمادگى پذيرش حكومت عدل الهى را پيدا كردند و شرايط از هر جهتبراى ظهور حضرت فراهم شد، امام مهدى (عج) قيام مىكنند و خود را به جهانيان معرفى مىنمايند آنگاه مردم را به پيروى احكام و مقررات اصيل اسلامى دعوت مىكنند. از آنجا كه سردمداران مستكبر در چنان شرايطى موقعيتخود را در خطر خواهند ديد، علىرغم رفتار بزرگوارانه و استدلالهاى روشنگرانه امامعليه السلام باز جهتحفظ حكومت ظالمانه خود در مقابل آن حضرت صفآرايى مىكنند و به هيچوجه حاضر به پذيرش حق نمىشوند. در نتيجه، نبرد شديد حق و باطل به وجود مىآيد و به كمك ياران با اخلاص و فداكار امام مهدى (عج) تمام سردمداران ظلم و تعدى نابود و يك حكومت واحد جهانى بر اساس تعاليم عاليه اسلامى در سرتاسر عالم مستقر مىشود كه در سايه آن، بشريت طعم شيرين عدالت و امنيت و آسايش واقعى... را مىچشند. در مورد اوصاف حكومت آن حضرت كه از طريق حاكميت احكام اسلام به وجود خواهد آمد، توصيفات زيادى در متون دينى وارد شده است. در اينجا به اختصار به چند مورد از آنها اشاره مىگردد:
گسترش عدالت:
برقرارى عدل و قسط در عالم و ريشه كن ساختن بيداد و تبعيض، از ويژگىهاى اصلى حكومتحضرت مهدى (عج) است. به اين ويژگى در بسيارى از رهنمودهاى ائمه اطهارعليهم السلام اشاره شده است. در اين زمينه، امام رضاعليه السلام مىفرمايند: خداوند متعال توسط حضرت مهدى (عج) زمين را از هر ستمى پاك خواهد ساخت. ... آن حضرت وقتى قيام كردند ميزان عدل و داد را در ميان مردم مستقر مىنمايد و به گونهاى به كارها رسيدگى مىكند كه احدى جرات تعدى و ظلم به ديگرى را نخواهد كرد. (12)
امنيت كامل:
امام زمان (عج) با سياستى كه در پيش خواهند گرفت، در مدت بسيار كوتاهى امنيت و صلح و صميميت را در تمام زمينهها تحقق خواهند بخشيد. علىعليه السلام در اينباره مىفرمايند: وقتى كه قائم ما قيام كنند، كينهها از دلهاى مردم بيرون مىرود... امنيتبه گونهاى گسترش پيدا مىكند يك زن، علىرغم به همراه داشتن اشياء گرانقيمت فاصله بين عراق تا شام را به تنهايى طى خواهد كرد. بدون اينكه كوچكترين ترسى در دل داشته باشد (13) و امام صادقعليه السلام در توصيف آن دوران مىفرمايند: به اندازهاى امنيت ايجاد خواهد شد كه حتى وحوش و حيوانات درنده نيز در امان خواهند بود و هيچ خطرى آنها را تهديد نخواهد كرد. (14)
رفاه و آسايش:
يكى از ويژگىهاى مهم حكومت امام زمان (عج)، رفاه و آسايش عمومى است كه در نتيجه اجراى عدالت تحقق پيدا خواهد كرد. اين امر خود، زمينهاى براى رشد و تعالى معنوى جامعه جهانى خواهد بود. پيامبراكرمصلى الله عليه وآله در روايتى مىفرمايند: وقتى در امت من، مهدى (عج) قيام كنند... مردم به اندازهاى از نعمتهاى الهى برخوردار خواهند شد كه در هيچ زمانى به چنان وضعى دست نيافتهاند و زمين و آسمان بركات خود را براى آن حضرت و يارانش ظاهر خواهد ساخت. (15) امام باقرعليه السلام نيز مىفرمايند: حضرت مهدى(عج)اموال را درميان مردم چنان مساوى قسمتخواهندكردكه ديگر نيازمندى يافت نخواهد شد كه به او زكات بدهند. (16)
عمران و آبادى:
حضرت مهدى (عج) پس از پيروزى بر طاغوتهاى زمان از جمله كارهايى كه انجام خواهند داد تمام خرابىهايى را كه سردمداران حكومتهاى ستمگر در طول تاريخ به وجود آوردهاند برطرف خواهند ساخت. از امام باقرعليه السلام در اينباره نقل شده است كه: در زمان حكومتحضرت مهدى (عج)، در روى زمين هيچ ويرانى نخواهد ماند كه آباد نشود... (17)
پيشرفت علم و تكنولوژى:
از آنجا كه علم و صنعت و تكنولوژى در پيشبرد امور، نقش اساسى ايفا مىكند، همين امر يكى از امورى است كه هم در زمينهسازى تشكيل حكومت جهانى و هم در قوام آن، ضرورت خواهد داشت. پيشرفت همه جانب شاخههاى مختلف علوم و صنايع در دوره حكومت امام زمان (عج) به نهايت تكامل خود خواهد رسيد. امام صادقعليه السلام مىفرمايند: علم و دانش بيست و فتحرف (شاخه) است و تمام آنچه كه انبياء الهى براى مردم آوردهاند، تنها دو حرف از آن بيست و هفتحرف است. اما موقعى كه قائم ما قيام كنند، بيست و پنجحرف ديگر را نيز براى مردم به ارمغان خواهند آورد. (18) روشن است كه وقتى به بركتبرخوردارى از دو حرف اين همه دستآوردهاى علمى به دست آمده است، وقتى بيست و پنجحرف ديگر معلوم گردد پيشرفت علم و صنايع از تحول و پيشرفتبىسابقهاى برخوردار خواهد شد.
علاوه بر اين از جمله ويژگىهاى حكومت امام زمان (عج) چنين است:
- احياء همه احكام و تعاليم عاليه اسلام و حاكميت آنها در سطح جامعه;
- پاكسازى زمين از لوث ستمگران;
- رشد نيروى تفكر و تحليل انسانها;
- رشد فضايل اخلاقى;
- حاكميت محرومان و مستضعفان.
پىنوشتها:
1. انتسيدتى و سيدة اهلى... كمالالدين، ص 27 و 424
2. بابى ابن خيرة الاماء: پدرم به فداى فرزند بهترين بانوان... غيبة، شيخ طوسى، ص 470
3. كمالالدين، ج 2، ص 424
4. بحارالانوار، ج 52، ص 92
5. بحارالانوار، ج 52، ص 256
6. الزامالناصب، ص 195
7. بحارالانوار، ج 52، ص 193
8. بشارةالاسلام، ص 132
9. رساله دوم پولس رسول به تيموتاوس، باب سوم، بندهاى 1- 5
10. بحارالانوار، ج 52، ص 122
11. كمالالدين، ص 484
12. كمالالدين، ج 2، ص 372
13. منتخبالاثر، ص 474
14. بحارالانوار، ج 52، ص 316
15. بحارالانوار، ج 51، ص 78
16. بحارالانوار، ج 52، ص 390
17. كمالالدين، ج 1، ص 331
18. بحارالانوار، ج 52، ص 336
