سنگ کيسه صفرا
سنگ کيسه ی صفراشايعترين بيماری صفراوي است. خانم ها بيشتراز آقايان دچار سنگ صفراوی می شوند. معمولا در سنين چهل و بالاتر سنگهای صفراوی تشکيل می شوند.در کشورهای غربی از هر چهار تا پنج نفر، يک نفر سنگ صفراوی پيدا می کند ولی در کشور ما ظاهرا شيوع سنگهای صفراوی قدری کمتر است.
سنگهای صفراوی سه نوع می باشد:
1- سنگهای کلسترولی
2- سنگهای مخلوط کلسترل ورنگدانه
3- سنگهای رنگدانه ای
سنگهای کلسترلی ومخلوط 80 درصد کل سنگهای صفراوی را تشکيل می دهد.
◄ چرا سنگهای صفراوی بوجود می آيند؟
در حالت طبيعی صفرا از کبد ترشح شده و از راه مجاری صفراوی به روده ها ريخته می شود. کيسه ی صفرا کار انبار کردن وغليظ کردن صفرا را بر عهده دارد. وقتی شخص غذا می خورد کيسه ی صفرا با انقباض خود مقدار زيادی صفرای غليظ را وارد روده می کند، تا به هضم چربيها کمک کند.گاهی به علت اختلال در ترکيب مواد موجود در صفرا، غلضت کلسترول بالا رفته وغلضت املاح صفراوی در صفرا،کم شده و زمينه ی مساعد برای تشکيل کريستال در صفرا ايجاد می شود.کريستالها بزرگتر شده وبه هم می پيوندد وسنگ صفراوی تشکيل می شود.سنگ کيسه ی صفرا گاهی متعدد است، و قطر آن گاهی تا چند سانتيمتر می رسد. سنگ د رکيسه ی صفرا، سبب التهاب کيسه ی صفرا شده وکارطبيعی آنرا مختل می کند، و گاهی دهانه ی خروجی آنرا می بنددوسبب ايجاد التهاب حاد آن ( کوله سيستيت حاد ) می شود.
گاهی سنگ، از کيسه ی صفرا خارج شده و به مجرای اصلی صفراوی (که از کبدشروع شده و به روده ختم می شود .)وارد شده وراه اصلی جريان صفرا را می بندد . از اين حالت بيمار ممکن است دچار يرقان واتساع مجاری صفراوی شود.
◄ علائم سنگهای صفرا چيست ؟
عده ای از افراد مبتلا به سنگ کيسه ی صفرا هيچگونه علامتی ندارند و از بيماری خود بی اطلاعند. اگر سنگ کيسه ی صفرا علامت ايجاد کند، به صورت احساس پری و سنگيني ناحيه ی بالای شکم، يک تا سه ساعت بعد از خوردن غذای چرب است، که مدت دو تا سه ساعت طول می کشد .اين درد گاهی همراه با حالت تهوع همراه است ، و بيمار ممکن است آنرا سوء هاضمه تعبير کند. گاهی درد در ناحيه ی بالای شکم ودر طرف راست شکم ايجاد شده و شديد می شود و با حالت تهوع واستفراغ همراه می شود، و ادرار پررنگ می شود،اين حالت به علت التهاب حاد کبد صفرا بوجود می آيد وبه کوله سيستيت حاد موسوم است و . نياز به درمان جراحی دارد.
◄ روش تشخيص سنگهای صفراوی چيست؟
پزشک با گرفتن شرح حال ومعاينه ی بيمار مشکوک به سنگ کيسه ی صفرا می شود.سنگ کيسه ی صفرا را نمی توان با شرح حال ومعاينه، بطور قطعی تشخيص داد، بلکه حتماٌ بايد سونوگرافی يا عکس رنگی از کيسه ی صفرا گرفته شود تا تشخيص قطعی داده شود. البته در پنج تا ده در صد موارد ،سنگهای کيسه ی صفرا، در عکس ساده ی شکم هم ديده می شوند .
◄ راه معالجه سنگ کيسه ی صفرا چيست؟
اگر سنگ کيسه ی صفرا بدون علامت است وبطور اتفاقی کشف شده است نياز به معالجه ی خاصي ندارد . چنانچه بيمار دچار درد ناشی از سنگ کيسه ی صفرا بعد از غذای چرب می شود، بايد درمان انجام گيرد . بهترين درمان خارج کردن کيسه ی صفرا وسنگهای درون آن، بوسيله ی عمل جراحی است. امروزه توصيه می شود، در مراکز مجهز، عمل جراحی با استفاده از لاپاراسکوپ انجام گيرد. لاپاراسکوپ وسيله ای است لوله مانند، که آنرا از سوراخ کوچکي که روی شکم ايجاد می کنند، وارد شکم بيمار کرده، و امکان ديدن و خارج کردن کيسه ی صفرا را فراهم می سازد .گاهی جراح قادر به خارج کردن کيسه ی صفرا با لاپاراسکوپ نيست، و مجبور به بازکردن شکم به روش معمولی، و عمل جراحی کيسه ی صفرا می شود.
◄ آيا امکان درمان سنگهای کيسه ی صفرا بدون عمل جراحی هست ؟
آری اين کار امکان پذير است.، ولی فقط در موارد مخصوص از اين روش استفاده می شود، و هرگز روش روتين برای همه بيماران بشمار نمی رود، زيرا
1-پس از شش ماه تا دو سال فقط پنجاه درصد سنگها حل می شوند.
2- سنگها با قطر يک سانت يا بزرگتر حل نمی شوند .
3- پس از قطع درمان در پنجاه در صد بيماران مجدداً سنگ کيسه ی صفرا پيدا می کنند.
4- درمان همراه با عوارض است.
5-داروهای تجويز شده گران است ،و بايستی تا آخر عمر، هر روز مصرف شوند.
6- اگر کيسه صفرا بعلت التهاب مزمن قدرت انقباض خود را از دست داده باشد ، درمان داروئي فايده ای ندارد.
گاهی سنگ های کيسه ی صفرا را با دستگاه سنگ شکن خرد کرده، وداروهای حل کننده سنگ به بيمار می دهند. اين روشهارد بيماران پير که مشکلات قلبی دارند و قادر به تحمل عمل جراحی نيستند، بکار می رود.
اگرسنگ کيسه ی صفرا را درمان نکنيم چه عوارضی ممکن است پيش آيد؟
1- التهاب حاد کيسه ی صفرا که يک مسئله ی اورژانسی است.
2- سياه شدن کيسه ی صفرا و سوراخ شدن آن، که عارضه ی خطرناکی است.
3- ايجاد فيستول، و وارد شدن سنگ در داخل روده و مسدود کردن روده ی باريک.
