راهكارهاي جذب جوانان به مساجد
جوانان به عنوان آينده‌سازان جامعه اسلامي از بزرگ‌ترين سرمايه‌هاي اين کشور به شمار مي‌روند و تلاش در جهت توسعه آگاهي‌هاي ديني آنان از اهميت به‌سزايي برخوردار است. اگر ميزان معرفت جوانان به آموزه‌هاي ديني و زلال معارف دين از رشد و نمو مطلوبي بهره‌مند باشد، شخصيت ديني آنان به گونه‌اي شايسته شکل خواهد گرفت و هنگام ورود به جامعه اسلامي تاثير به‌سزايي در آن جامعه پديد خواهند آورد، اما اگر خداي ناکرده از تربيت لازم برخوردار نباشند زمينه اصلاح جامعه فراهم نخواهد شد. يکي از مکان‌هايي که مي‌تواند شخصيت جوان را مطابق آموزه‌هاي ديني بارور سازد و روح خداجويي و عدالت‌خواهي را در اعماق وجود آنان ريشه‌دار سازد مسجد مي‌باشد که کانون انسان‌سازي است. پس لازم است راهکارهاي جذب جوانان و هدايت آنان به مساجد شناسايي شود و مورد اهتمام قرار گيرد تا رفته رفته زمينه‌هاي حضور فعال‌تر جوانان در مساجد فراهم شود. اين يادداشت به مهم‌ترين اين راهکار‌ها مي‌پردازد.
1- نياز‌سنجي و شناخت روحيات جوانان
آنچه در مسير جذب جوانان به مساجد بيش از هر چيز ديگر حائز اهميت مي‌باشد شناخت روحيات جوانان و سنجش نيازهاي آنان است. برنامه‌ريزان فرهنگي مخصوصاً در حوزه فرهنگ ديني بايد به تناسب شرايط محلي هر استان روحيات جوانان را مورد مطالعه قرار داده و با اعزام کارشناسان، نيازهاي آنان را در حوزه فرهنگ ديني مورد عنايت جدي قرار دهند. انتظارات آنان را به منظور مشارکت در فعاليت‌هاي فرهنگي مساجد با جديت هر چه تمام‌تر دنبال کنند. از آنان بخواهند در‌باره مسجد هر چه مي‌دانند عنوان کنند و علت حضور يا عدم حضورشان در مساجد را بازگو کنند. در اين صورت بسياري از واقعيت‌ها که در ذهن آنها نقش بسته است آشکار خواهد شد و با اين تمهيدات و مقدمه‌چيني‌ها مي‌توان اقدام‌هاي بعدي را پيگيري کرد.
2- توجه به آراستگي، نظافت و بهداشت مساجد
از آنجا که طبع جوانان پاک و آرام مي‌باشد، لذا به مکان‌هاي پاکيزه، آرام، جذاب و دلپذير بيشتر گرايش پيدا مي‌کنند و از مکان‌هايي که از پاکيزگي لازم برخوردار نيست دوري مي‌کنند. بنابراين براي جذب آنان به مساجد بايد اين مکان‌ها را آراسته و پاکيزه ساخت. فرش‌هاي مسجد بايد تميز و پاکيزه باشند. روشنايي مسجد در حد مطلوب باشد. مسجد همواره معطر و خوشبو باشد. نمازگزاران با لباس‌هاي پاکيزه و بوي خوش وارد مسجد شوند. مسجد از آرامش لازم برخوردار باشد. به مسائل دنيوي کمتر پرداخته شود و بيشتر مسائل اخروي مورد اهتمام قرار گيرد. مومنان به يکديگر احترام گذاشته و همديگر را به صبر، شکيبايي و خصلت‌هاي نيکو سفارش کنند.
3- نقش مؤثر امام جماعت
امام جماعت يکي از ارکان اساسي مسجد به شمار مي‌رود. جوانان امام جماعت را به عنوان آيينه تمام‌نماي خوبي‌ها و مکرمت‌هاي انساني و سمبل پاکي، صداقت، صفا، شجاعت، مروت، انسانيت، شکيبايي، ايثار و گذشت مي‌شناسند. بنابراين براي جذب جوانان به مسجد، امام جماعت بايد با جوانان دوست شده با آنان بجوشد، در غم و شادي آنان شريک شود، از آنان احوالپرسي کند، با آنان به اردو رود، حتي‌الامکان در ميادين ورزشي آنان حضور يافته و آنان را مورد تشويق قرار دهد. اگر امام جماعت چنين کند جوانان او را دوست خواهند داشت و هيچ‌گاه او را فراموش نکرده و در صف‌هاي جماعت حاضر شده و در فعاليت‌هاي فرهنگي مسجد تعامل و همکاري خواهند داشت.
4- نقش هيئتهاي امنا، بانيان و واقفان
هيئتهاي امنا، بانيان و واقفان نيز از ديگر ارکان تاثير‌گذار جذب جوانان به مساجد به شمار مي‌روند و نحوه تعامل آنان با جوانان بسيار حساس و ظريف مي‌باشد. اگر خداي ناکرده هيئتهاي امنا به‌خصوص با جوانان رفتاري دون شأن آنان داشته باشند و به گونه‌اي شخصيت آنان را دچار خدشه كنند، باعث فاصله‌گرفتن ايشان از مسجد خواهند شد. متأسفانه در برخي از مساجد مشاهده شده است که برخي از هيئتهاي امنا رفتار مناسبي با جوانان نداشته‌اند که اين امر اثرات منفي در جذب جوانان به همراه داشته است. بنابراين بايد کوشيد تا متناسب با شخصيت آنان سخن گفت و آنان را در فعاليت‌هاي گروهي و جمعي مشارکت داده و با عطوفت و مهرباني با آنان رفتار کرد که اگر چنين شود زمينه‌هاي جذب جوانان در مساجد فراهم خواهد شد.
5- اهتمام در پاسخگويي به شبهات فکري و ديني جوانان
شبهات فکري و ديني فراواني در ذهن جوانان نقش بسته است و آنان را به دنبال مکان‌هايي مي‌كشاند که به شبهاتشان پاسخ دهد. با راه‌اندازي گفتمان‌هاي ديني در مساجد و دعوت از استادان مجرب براي اين منظور جوانان حضور فعال‌تري در مساجد پيدا خواهند كرد و زمينه پاسخ به سؤالات آنان فراهم خواهد شد و اين امر موجب افزايش توان تحليل آنان در مباحث اعتقادي، اخلاقي و اجتماعي شده و احساس شخصيت‌شان را جدي‌تر مي‌كند؛ بدين ترتيب حضور آنان در مساجد پررنگ خواهد شد. پس نياز است كه در مساجد بيش از پيش جلسات گفتمان و مشاوره ديني تشکيل شود.
6- ملال‌آور نبودن سخنراني‌هاي و‌اعظان مساجد
يکي از مواردي که موجب خستگي و ملالت جوانان مي‌شود انجام سخنراني‌هاي طولاني يک‌ساعته يا بيشتر از آن مي‌باشد که به هيچ وجه پسنديده نيست. عدم رعايت حد اعتدال در سخنراني‌ها موجبات گريز جوانان از مساجد را فراهم خواهد ساخت. بنابراين سخنراني‌ها بايد حداکثر 30 تا 40 دقيقه انجام شود. در اين مدت مبلغ بايد از آيات قرآن، احاديث، اشعار، پندها و اندرزها و داستان‌ها استفاده کرده و کلام خود را با بياني شيوا و جذاب براي مخاطبان جوان ارائه کند تا به ذائقه آنان شيرين آيد و شاهد حضور مستمر آنان در مسجد شود. مداحي‌ها هم بايد کوتاه و مستند بيان شوند. لذا خطيب و مداح بايد حق مطلب را به خوبي ادا کنند، تا جوانان از اين طريق به مساجد جذب شوند.
7- مشارکت دادن جوانان در فعاليت‌هاي جمعي و گروهي
نظر به اينکه جوانان مشتاقند در فعاليت‌هاي گروهي و جمعي شرکت نمايند و به آنان در اين ارتباط بها داده شود، لازم است از آنان در انجام کارهاي مسجد نظير پيگيري فعاليت‌هاي عمراني و فرهنگي دعوت به عمل آمده و آنان را در اين ارتباط ترغيب و تشويق کنند. به عنوان مثال پيگيري انجام برنامه اعتکاف در يک مسجد توسط جوانان صورت گيرد، موضوع ثبت‌نام را به آنان واگذار کرده و در تصميم‌گيري‌ها و تصميم‌سازي‌ها نظرات آنان نيز خواسته شود، يا آنان را براي پيگيري نيازهاي فرهنگي مسجد به ادارات تبليغات اسلامي و اوقاف و امور خيريه روانه سازند. در هر صورت بايد به آنها بها داده شود و همچون بزرگان از مشارکت‌هاي آنان استفاده گردد.
8- طولاني نکردن اقامه نمازهاي جماعت
نمازهاي جماعت بايد به طور معمول و متعارف برگزار شوند و امام جماعت از طول دادن نماز و خيلي آهسته خواندن آن پرهيز کرده، سوره‌هاي طولاني را در نماز نخواند، سجده‌ها را طولاني نکند و حتي‌الامکان از صحبت‌هاي بين دو نماز پرهيز کرده و اگر صحبتي خواست انجام دهد خيلي کوتاه باشد و به حد 5 دقيقه بسنده کند. بعد از نماز جماعت نيز بي‌مورد وقت مؤمنان را نگيرد و براي مسجد جدول برنامه هفتگي تنظيم کرده و سعي کند آن برنامه را اجرا نمايد و جز در موارد خاص برنامه‌هاي آن را لغو نکند. بنابراين امام جماعت بايد به طور سنجيده فعاليت كرده و مطابق طبع ظريف جوانان حرکت کند، زيرا آنان مردان فردا و سنگربانان مساجد در حال و آينده هستند.
