سفره تالاب هويزه را نفتي نكنيد

به مناسبت روز جهاني تالاب‌ها؛

سفره تالاب هويزه را نفتي نكنيد

خبرگزاري فارس: فيلم كه تمام مي‌شود، تنها تو مي‌ماني و حسرت سفري كه سال‌ها پيش نرفته‌اي و امروز ديگر اين سفر، تنها تكرار نگاه خسته كودكان هور و دست‌هاي خسته پيرمرد را در ذهنت به دنبال دارد و ....

به گزارش خبرگزاري فارس از شمال خوزستان، هورالعظيم يكي از زيستگاه‌هاي حساس و منحصربه فرد كشور و تنها بازمانده تالاب‌هاي عظيم «بين النهرين» است كه در سال‌هاي اخير به دست عوامل مختلف تهديد به نابودي شده است. اين تالاب كه مجموعه‌اي از اكوسيستم هوا، زمين و آب است، در غرب استان خوزستان واقع شده و به لحاظ تنوع زيستي بسيار غني است.
هورالعظيم با 450 هزار هكتار وسعت در غرب استان خوزستان و جنوب غربي ايران، خط مرز زميني دو كشور ايران و عراق را تشكيل مي‌دهد كه يك سوم آن در ايران و دو سوم آن در خاك عراق قرار دارد.
رودخانه كرخه و دجله مهمترين منابع تامين آب هور هستند و از نظر جهاني اين تالاب يكي از توقفگاه‌هاي اصلي مهاجرت پرندگان است. علاوه بر اين، برخي گونه‌هاي منحصر به‌فرد گياهي و جانوري، كه برخي نيز در حال انقراض هستند، در اين زيست‌بوم وجود دارد. وجود جوامع بومي يونيك در اين حوزه تاريخي، ايجاد تعادل هيدرولوژيكي، مهار آلودگي و تعديل سيلاب در جلگه خوزستان از ويژگي‌هاي منطقه‌اي اين تالاب است كه اهميت آن را دوچندان مي‌كند. با اين وجود، وسعت هورالعظيم در سال‌هاي اخير به دليل احداث خاكريزها و جاده‌هاي متعدد نظامي در منطقه و كاهش آب ورودي به آن، بسيار كاسته شده است.

* تالاب؛ قرباني جنگ تحميلي
يك كارشناس محيط زيست با اشاره به واقع شدن تالاب هورالعظيم در مرز ايران و عراق، مشكلات مرزي بودن اين تالاب را اضافه بر ديگر مشكلاتش مي‌داند و معتقد است: با توجه به اينكه دو سوم تالاب هورالعظيم در كشور عراق قرار دارد، نقش عراق در مديريت آن پررنگ‌تر است و نياز به هماهنگي‌هاي بين‌المللي دارد كه از اختيار محيط زيست خوزستان خارج است.
دكتر مهران افخمي معتقد است: هورالعظيم، تالابي است كه بيشترين خسارت‌هاي ناشي از جنگ را متحمل شده است؛ علاوه بر جنگ تحميلي، جنگ عراق و كويت و جنگ آمريكا و عراق نيز خسارت‌هاي زيادي به تالاب‌هاي استان از جمله هورالعظيم وارد كرد كه از جمله اين خسارت‌ها مي‌توان از آتش گرفتن چاه‌هاي نفتي كويت، آلودگي هوا و باران‌هاي اسيدي كه به شدت كيفيت آب و خاك تالاب را تحت تاثير قرار داد نام برد.
وي تصريح مي‌كند: جاده‌هاي باقيمانده از زمان جنگ عملا تالاب را به قطعات مختلف تقسيم كرده و يكي از اقدامات ضروري در اين تالاب يكپارچه‌سازي و اصلاح ساختار تالاب است.
اين متخصص علوم محيط زيست، تغيير كاربري اراضي تالاب، خشك كردن تالاب و آتش زدن ني‌زارها به ويژه براي كشاورزي را از ديگر معضلات هورالعظيم عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: در حالي‌كه برداشت بيش از اندازه آب براي مصارف كشاورزي و صنعتي از تحمل تالاب خارج است، اين برداشت‌هاي غيرمجاز هم اكنون با استفاده از پمپ انجام مي‌شود.
وي به نقش تالاب‌ها به ويژه تالاب هويزه در كنترل گرد و غبار اشاره مي‌كند و مي‌گويد: تالاب‌ها بهترين تله‌ها براي گرد و خاك هستند و مقدار زيادي از آن را جذب مي‌كنند، كه در صورت خشك شدن، تالاب عملا نمي‌تواند وظيفه خود را انجام دهد و گرد و خاك از روي آن عبور مي‌كند؛ از طرفي با خشك شدن پهنه‌هاي تالابي، اين عرصه‌ها خود كانون ايجاد گرد و غبار مي‌شوند.
افخمي مهم‌ترين مشكل هورالعظيم را وجود ميادين نفتي و حفاري‌هاي شركت نفت در اين تالاب عنوان و تصريح مي‌كند: مشكل نفت در اين تالاب تنها به لوله‌هاي نفتي خلاصه نمي‌شود و مخازن نفتي، چاه‌هاي نفت و حفاري در اين تالاب بسيار مشكل‌ساز است.
وي توضيح مي‌دهد: يكي از مشكلات جدي ناشي از حفاري‌هاي نفت، كنده‌‌هاي حفاري است كه بسياري از مواد آلاينده از جمله فلزات سنگين، مواد معدني و روغن‌ها را وارد تالاب مي‌كند.

* پژوهش؛ مهمان پر دردسر تالاب
علاوه بر برداشت‌هاي غيراصولي از منابع اقتصادي هورالعظيم كه خسارات غيرقابل جبراني به اين اكوسيستم منحصر به فرد وارد كرده است، پژوهش‌هايي براي استخراج و بهره‌برداري از حوزه‌هاي نفتي اين مناطق صورت گرفته و برخي كارشناسان بر اين باورند كه اين اقدام در واقع آخرين ضربه كاري به حيات طبيعي اين منطقه است. بهره‌برداري از ميدان آزادگان، يك پروژه نفتي است كه در دو بخش شمال و جنوب هورالعظيم اجرا مي‌شود.
در اوايل سال 87 بر اساس مصوبه وزيران عضو كميسيون اقتصاد، بيش از ٧ هزار هكتار از اراضي ملي واقع در دشت آزادگان استان خوزستان براي عمليات حفاري با رعايت قوانين زيست محيطي به مدت پنج سال در اختيار وزارت نفت قرار گرفت و مقرر شد پس از قطعيت استخراج نفت، بهره‌برداري از محل هر يك از چاه‌هاي استخراج نفت با شعاع ٢٥٠ متر از نقطه استخراج به مدت ٣٠ سال به وزارت نفت واگذار شود.
مساحت 7 هزار و 520 هكتاري مصوب در اين كميسيون دربرگيرنده آزادگان جنوبي و شمالي و بسيار غيرواقعي مي‌نمود و پلاك‌هاي واگذار شده در اين مصوبه تقريبا تمامي سطح تالاب هورالعظيم و حتي «زون» هاي حساس آن را دربرمي‌گرفت، كه با اعتراض سازمان حفاظت محيط زيست روبه رو شد.
در پي اين مصوبه «فاطمه واعظ جوادي» رئيس وقت سازمان حفاظت محيط زيست در نامه‌اي به معاون اول رئيس جمهور با اشاره به تداخل مناطق واگذار شده با تالاب هورالعظيم و پيش‌بيني نشدن اثرات سوء اين فعاليت‌ها بر اكوسيستم منطقه و نيز هماهنگي و استعلام مراجع ذي‌ربط با اين سازمان، خواستار بازنگري و اصلاح مصوبه مذكور با لحاظ نظرات سازمان حفاظت محيط زيست شد.
به گفته جوادي، هيچ گونه ضرورتي براي واگذاري پنج هكتار به منظور احداث كمپ در محدوده تالاب وجود ندارد و انتقال آن به خارج از محدوده تالاب ضروري است. همچنين قسمتي از عرصه «ميدان آزادگان شمالي» در محدوده زنده تالاب واقع شده و مجوزي از سوي اين سازمان صادر نشده است كه اين امر نيازمند بازنگري جدي است.
به موجب ماده 16 قانون حفاظت و بهسازي محيط‌زيست، تمام عرصه‌هاي تالابي كشور به نمايندگي از دولت در اختيار سازمان حفاظت محيط زيست است و اين سازمان حق واگذاري آنها را ندارد، اما سرانجام با فعاليت وزارت نفت در بخش جنوبي هورالعظيم مشروط به رعايت موازين زيست محيطي موافقت شد.
اما از ابتداي امسال با آغاز فعاليت جديد وزارت نفت در هورالعظيم شرايط تازه‌اي پيش آمد؛ زيرا آن چه در گذشته به آن توجه شده بود، بخش جنوبي و خشك تالاب بود، در حالي‌كه اكنون فعاليت‌ها به بخش شمالي هم گسترش پيدا كرده كه تنها قسمت زنده تالاب است و مشكل اصلي از اين جا شروع شد.
ميدان نفتي آزادگان در تالاب هويزه از سوي مقامات نفتي ايران، ميدان نفتي مشترك با كشور عراق اعلام شده، اين در حالي است كه به اعتقاد فعالان محيط زيست ايران، مشترك بودن، بهانه‌اي است از سوي وزارت نفت براي استخراج نفت بدون مزاحمت محيط زيست و نظارت سازمان ديده‌بان تالاب‌هاي ايران.
در اوايل سال 88 معاون وقت سازمان محيط زيست از مجادله دائم با مديران نفتي براي جلوگيري از تخريب تالاب و برداشت نفت از بستر هورالعظيم در دوران تصدي‌اش بر معاونت محيط طبيعي خبر داده و در تارنماي اينترنتي‌اش نيز از ايرانيان خواسته بود «مواظب هور العظيم باشند».
دلاور نجفي حاجي‌پور در اين باره گفته بود: «آخرين يافته‌هاي وزارت نفت از ميدان نفتي آزادگان نشان مي‌دهد كه اين ميدان نفتي به رغم اصرار و گزارشات خلاف واقع، ميدان مشترك نفتي بين ايران و عراق نيست! نتايج اين اكتشافات به خوبي نشان مي‌دهد كه اين ميدان نفتي تماما در سرزمين ايران واقع شده است. وزارت نفت تاكنون به بهانه مشترك بودن ميدان نفتي آزادگان با كشور عراق و با حربه تحريك مسئولان سياسي كشور، توانسته است بر خواست سازمان حفاظت محيط زيست براي رعايت ملاحظات زيست محيطي غلبه كند. هم اكنون وزارت نفت بنا دارد تخريبي را كه در بخش جنوبي انجام داده است، در بخش شمالي كه به مراتب حساس‌تر است انجام دهد.»
البته عدم اثبات يا ترديد مشترك بودن اين ميدان نفتي از سوي يكي از مسئولان شركت ملي مناطق نفت‌خيز تاييد شده است. به گفته جعفري‌زاده رئيس اداره مهندسي عمليات مخازن شركت ملي مناطق نفت‌خيز جنوب، احتمال اينكه ميدان آزادگان با ميدان مجنون عراق در بخش‌هايي مشترك باشند وجود دارد كه اثبات آن به بررسي دقيق و مطالعات ويژه‌اي نياز دارد.
اين در حالي‌ است كه خرداد ماه امسال، جواد محمدي‌زاده رئيس سازمان محيط زيست با تاكيد بر اينكه احداث چاه‌هاي نفت در منطقه آزادگان شمالي،‌ خارج از منطقه حفاظت شده است و ارزش حفاظتي ندارد، گفت: وزارت نفت درخواست 40 هكتار زمين از تالاب هويزه را داشت كه سازمان محيط زيست زميني در ابعاد 100 در 150 متر به آنها داده است.
پس از آن در تيرماه 89 عليرضا رحمتي معاون دفتر ارزيابي سازمان محيط زيست نيز خبر موافقت با كليات طرح احداث ميدان نفتي آزادگان شمالي در كميسيون ارزيابي زيست محيطي را داده و تصريح كرد: موافقت محيط زيست با احداث ميدان نفتي آزادگان شمالي در تالاب هورالعظيم مشروط بوده و وزارت نفت بايد انجام يكسري تعهدات را بپذيرد و ديدگاه‌هاي سازمان محيط زيست را اعمال كند.

* تعهداتي كه زير پاي نفت له شد
معاون محيط طبيعي محيط زيست خوزستان، اما تخريب‌هاي وزارت نفت در هورالعظيم را تاييد مي‌كند و مي‌گويد: محيط زيست با توجه به مشترك بودن اين ميادين نفتي، مجوز فعاليت شركت نفت را مشروط به رعايت الزامات زيست محيطي صادر كرده و عدول از اين الزامات جرم است و پيگرد قانوني دارد.
سيدعادل مولا مي‌افزايد: در زمان آغاز عمليات اكتشاف نفت در هورالعظيم، در سال 84، حدود 20 شرط و امسال نيز با صدور مجوز فعاليت در بخش شمالي آن، الزامات شديدتري تعيين شده است كه از آن جمله مي‌توان عدم تخليه پساب، نصب سيستم تصفيه مناسب، احداث جاده در محدوده‌هاي خاص، محدود بودن عرصه كار، ايزوله كردن محدوده چاه‌هاي نفت، ممنوعيت خاكبرداري و ممنوعيت برهم زدن زيستگاه را نام برد.
وي مي‌گويد: شركت نفت به اين شروط و ممنوعيت‌ها واقف است، اما به دليل عدم نظارت مناسب و عدم آگاهي پيمانكاران، تخلفاتي صورت مي‌گيرد كه تخريب‌هايي در پي داشته است و درصدد جلوگيري از آنها هستيم؛ به طوري‌كه در حال حاضر پرونده‌هايي در مجامع قضايي مطرح شده است. به طور مثال عدم خاكبرداري يك الزام است اما پيمانكاراني كه در منطقه كار مي‌كنند براي رسيدن به مقاصد مالي بيشتر، اقدام به خاكبرداري از تالاب مي‌كنند، همچنين شرط تعيين شده براي احداث جاده به عرض 4 متر رعايت نمي‌شود.
مولا با اشاره به اينكه براي حضور شركت نفت در تالاب زماني تعيين نشده و اين شركت تا زمان بهره‌برداري از ميادين مي‌تواند در تالاب فعاليت كند، مي‌گويد: شركت نفت مكلف بود، تا سال 87 ارتفاع تاسيسات خود را به صورتي كه آب از زير آن جريان يابد تغيير دهد تا با آبگيري، مناطقي كه خشك شده مجددا احيا شود.
وي خشك بودن مخازن 3، 4 و 5 از پنج مخزن هورالعظيم را يادآور مي‌شود و خاطرنشان مي‌كند: به دستور استاندار خوزستان آبگيري تدريجي قسمت‌هايي از هور كه براي عمليات نفت خشك شده بودند آغاز شده و اميد است با بارندگي‌هاي زمستانه آب خروجي از كرخه به سمت هور بيشتر و تنش‌هاي آب منطقه كمتر شود.
مولا با اشاره به كمبود آب در هورالعظيم و اينكه در حال حاضر فقط بخش شمالي تالاب آب دارد، تصريح مي‌كند: نه تنها حق آبه اين تالاب از رودخانه كرخه تامين نمي‌شود، بلكه سهميه تعيين شده در زمان خشكسالي به ميزان 5 مترمكعب بر ثانيه نيز به دليل در اولويت بودن كشاورزي و برداشت بي‌رويه آب توسط ساكنان مناطق بالادست هور، تاكنون محقق نشده است.
اين مقام مسئول، با اشاره به استقرار نيروهاي امنيتي در تالاب طي سال‌هاي گذشته و خروج اين نيروها از قسمت عمده اراضي در سال 88، مي‌افزايد: در اين ميان اراضي زيادي براي استفاده مردم و حاشيه‌نشينان تالاب آزادسازي شد، اما تعدادي از سودجويان اين اراضي را تصرف كردند كه با دخالت به موقع محيط زيست و منابع طبيعي و راي مراجع قضايي در حال حاضر رفع معارض شده است.
وي بر ارزش‌هاي بي‌شمار هورالعظيم در زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي به ويژه تنوع بالاي گونه‌هاي پرندگان، تاكيد مي‌كند و مي‌گويد: اين تالاب در زمان جنگ دچار چالش‌هايي شد كه تغييرات اقليمي را به دنبال داشت و قطعا بازگشتن به شرايط اوليه و نرمال به دليل تجديدناپذير بودن اين منابع در بسياري زمينه‌ها غيرممكن است، با اينحال براي بازگرداندن اين تالاب به شرايط نرمال و فراهم آوردن استفاده بوميان از آن منطقه تلاش مي‌شود.
مولا نياز به توسعه را انكارناپذير مي‌داند و مي‌افزايد: اما توسعه صنعتي شتابزده، استان زيستگاه‌ها و نعمت‌هاي خدادادي مانند تالاب‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده و دچار خسارت كرده است.

* احياي تالاب هويزه با پساب‌هاي كشاورزي
در حال حاضر حدود 60 درصد از سطح تالاب هويزه باقيمانده است، كمبود آب مهم‌ترين عامل تهديد كننده تالاب است و نبود آب خشكي تالاب و تصرف اراضي آن را به دنبال دارد.
فرماندار هويزه در اين باره به جاده‌هاي احداث شده در زمان جنگ كه هورالعظيم را به پنج مخزن تقسيم كرده اشاره كرده و مي‌گويد: در حال حاضر آب در مخازن يك و 2 كه قسمت شمالي و تنها قسمت زنده تالاب را تشكيل مي‌دهند، وجود دارد؛ اما مخازن 3، 4 و 5 در بخش جنوبي خشك هستند.
غلامعلي پشت‌يافته مي‌افزايد: از چند هفته پيش قرار شد پساب‌هاي كشاورزي شبكه‌هاي آبياري زير پوشش سازمان آب و برق به مخزن 4 و زهاب‌هاي نيشكر به مخزن 5 اين تالاب هدايت شود، كه با توجه به خشكي و نبود آب در اين نقاط، ما از اين اقدام استقبال كرديم، البته كيفيت اين پساب‌ها زياد بد نيست و شوري آن مشكلي براي تالاب ايجاد نمي‌كند.
وي فعاليت‌هاي شركت نفت در قالب احداث ميادين نفتي در اين تالاب را يادآور مي‌شود و مي‌افزايد: فعاليت در قسمت‌هاي جنوبي شامل مخازن 3، 4 و 5 با خشك كردن اين قسمت‌هاي تالاب در گذشته انجام و اخيرا نيز كار در قسمت شمالي تالاب، شامل مخازن 1 و 2 آغاز شده است.
پشت‌يافته مي‌گويد: شركت نفت با اقداماتي، خشك شدن قسمت‌هاي جنوبي را موجب شده، همچنين با احداث جاده‌هايي كه گاهي به طول 15 كيلومتر و عرض 20 متر ميرسد تخريب‌هاي بسياري در اين تالاب ايجاد كرده است.
وي تصريح مي‌كند: مشابه اين تخريب‌ها در بخش شمالي تالاب ايجاد شده كه با توجه به پرآب بودن اين قسمت، ميزان خسارت‌ها به محيط زيست بيشتر است؛ از جمله ضايعات چاه‌ها و آتش زدن ضايعات بر آلودگي محيط مي‌افزايد.
فرماندار هويزه تصريح مي‌كند: قاعدتا شركت نفت به جاي اين تخريب‌ها خسارت‌هايي را به عنوان جريمه مي‌پردازد، اما اين خسارت‌ها كه به مركز مي‌رود بايد در محل خود پرداخت و هزينه گردد، تا مثمر ثمر واقع شود.
وي ادامه مي‌دهد: هورالعظيم در گذشته به عنوان يك منطقه مرزي در اختيار نيروهاي نظامي بود و مردم تنها با استفاده از مجوز قادر به تردد بودند، اما از مرداد ماه سال 88 نيروهاي نظامي اراضي هور را آزاد و تا نقطه صفر مرزي عقب‌نشيني كردند. با اين‌حال معيشت مردم در بسياري از روستاها و شهرهاي شهرستان هويزه از جمله، بستان، رفيع و هويزه به اين تالاب وابسته است؛ كه اين وابستگي در شهر رفيع و 30 روستاي اطراف آن بيشتر است.
پشت يافته خاطرنشان مي‌كند: براي بهبود شرايط معيشتي ساكنان منطقه، پنج تعاوني صيادي، سه تعاوني گردشگري و يك تعاوني حصيربافان در حال راه‌اندازي است، همچنين اداره كل شيلات خوزستان موظف شده اسكله‌هايي براي تسهيل در پهلوگيري صيادان احداث كند.

* سفره پربركت ساكنان تالاب
بسياري از اكولوژيست‌ها معتقدند كه ارزش تالاب‌ها، اهميت و فوايد آن به درستي شناسايي نشده است. با اين‌حال مطالعات ارزش اقتصادي تالاب‌ها نشانگر آن است كه يك تالاب حدود10 برابر جنگل‌ها و200 برابر زمين‌هاي زراعي ارزش اقتصادي دارد، علاوه بر آن تعديل آب و هوا، جلوگيري از سيل، حفاظت از تنوع گياهي و جانوري، زيبايي و جاذبه‌هاي بصري ذاتي تالاب، جاذبه‌هاي توريستي، ايجاد فضايي براي زندگي پرندگان مهاجر و مكاني غني براي بررسي‌هاي تحقيقاتي و علمي متخصصان و دانشمندان از مهمترين موضوعات وجود يك تالاب است.
هورالعظيم سفره ساكنان آن نيز به شمار مي‌رود. اين تالاب به واسطه آب و هواي مناسبي كه دارد، زيستگاه گونه‌هاي مختلف ماهي‌هاست.
مديركل شيلات خوزستان گونه‌هاي ماهي هورالعظيم را شيربت، بني، گطان، كپور معمولي، حمري، شنج، بياح، ماهي حوض، بشلمبو برشمرده و مي‌گويد: متوسط صيد روزانه براي گونه‌هاي مختلف از 35 كيلوگرم در ارديبهشت ماه تا 141 كيلوگرم در مرداد ماه متفاوت است كه بيشترين ارقام متعلق به ماههاي خرداد تا شهريور است.
سيدرحيم مغينمي مي‌افزايد: ميزان صيد از تالاب به تفكيك مناطق، در منطقه رفيع، دريايي و غرب حوزه امام رضا تا صيدگاه چفه 60 درصد و صيدگاه شط علي 40 درصد كل صيد را در بر مي‌گيرد.
وي با اشاره به اينكه حدود يك سال از آزادي صيد و فعاليت در تالاب مي‌گذرد، مي‌گويد: به همين دليل هنوز استفاده متناسب از ظرفيت‌هاي تالاب به طور كامل انجام نگرفته است.
مغينمي با اشاره به اينكه توليدات تنها مركز تكثير ماهيان بومي در كشور و استان در نزديكي تالاب صرف اهداف بازسازي ذخاير مي‌شود، خاطرنشان مي‌كند: رهاسازي بچه ماهي در هور العظيم در سال 77، 30 هزار قطعه بچه ماهي بوده كه در سال 88 به 4 ميليون و 458 هزار قطعه و در سال 89 به بيش از 6 ميليون قطعه رسيده است.

*هورالعظيم فداي نفت
يكي از مهم‌ترين دلايل تخريب روزافزون تالاب‌هاي استان بي‌توجهي به ضوابط زيست محيطي و ناآشنايي مسئولان به ويژه مسئولان محلي با كاركردهاي تالاب‌ها و اولويت دادن ساير پروژه‌ها بر حفاظت از اين عرصه‌هاست؛ چنانكه نماينده دشت آزادگان در مجلس شوراي اسلامي وجود مشكل در هوالعظيم را رد مي‌كند و معتقد است: امسال مشكل كمبود آب در اين تالاب وجود ندارد؛ وضعيت هورالعظيم مطلوب و ميزان آب در آن قابل قبول است.
هاشم سواري اولويت را در تالاب هويزه، نفت و بهره‌برداري از ميادين نفتي موجود در آن عنوان مي‌كند و مي‌گويد: با توجه به اينكه اين ميادين نفتي مشترك هستند و پروژه بهره‌برداري از اين ميادين ملي است، مي‌طلبد همه ما براي پيشبرد آن همكاري كنيم.
وي اظهار مي‌دارد: براي جبران خسارت‌هاي نفت به استان به طور كلي پروژه‌هاي كلان تعريف شده و آسيب‌هاي نفت به محيط زيست نيز بايد در قالب 120 ميليارد تومان اعتبارات نفت كه امسال به استان پرداخت شده جبران گردد؛ اين در حاليست كه اين اعتبارات تنها در بخش‌هاي عمراني درمان، آموزش و پرورش و ورزش قابل هزينه شدن است.
سواري مي‌افزايد: البته همزمان با استخراج نفت، حفظ محيط زيست هم بايد مد نظر قرار گيرد، اما نبايد فراموش كرد كه مسئله نفت يك مسئله ملي است.
وي در مورد تخريب‌هاي شركت نفت در بخش جنوبي هورالعظيم، بدون اشاره به خشك شدن تالاب در اثر فعاليت‌هاي ميادين نفتي، مي‌گويد: با توجه به خشك بودن اين قسمت از تالاب، فعاليت‌هاي شركت نفت در آن تخريبي به‌وجود نياورده؛ ضمنا شركت نفت هنوز در قسمت شمالي اقدامي انجام نداده است كه منجر به تخريب شود.
عضو كميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي تنها انتقاد خود را متوجه اداره ميراث فرهنگي و گردشگري خوزستان مي‌كند و با بيان اينكه گردشگري از شاخص‌هاي مهم تالاب هويزه است، مي‌گويد: متاسفانه با وجود تصويب هورالعظيم به عنوان منطقه نمونه گردشگري در سفر دوم هيئت دولت به خوزستان و اختصاص اعتبار به اين طرح، ميراث فرهنگي و گردشگري استان تاكنون براي تامين زيرساخت‌ها و توسعه گردشگري در نقاط ديدني اين تالاب هيچگونه اقدامي انجام نداده است.
سواري با اشاره به سفر سالانه 3 ميليون نفر در قالب كاروان‌هاي راهيان نور به هويزه، مي‌افزايد: با احداث اسكله و ايجاد اندك امكانات رفاهي در منطقه، مي‌توان گردشگران زيادي را به تالاب جذب كرد.

* تالاب‌ها و توسعه پايدار
به اعتقاد كارشناسان تمامي عمليات اكتشاف نفت شامل گمانه زني‌ها، لرزه‌نگاري ها، انفجارها و انتقال سيستم‌هاي حفاري، عمليات حفاري و استخراج لايه‌هاي گل و آب و...، اثرات مخربي بر محيط زيست دارد؛ همچنين طي اين عمليات و آزمايش‌ها، مواد شيميايي نقش اصلي را در ايجاد آلودگي‌ها دارند، همچنين در اجراي اين پروژه‌ها ماشين‌آلات سنگيني به كار گرفته مي‌شود كه تمام اين مراحل اثراتي را بر اكوسيستم به جاي مي‌گذارد و غالبا برگشت ناپذير است. در نقاطي از زمين كه چاه‌هاي نفت و گاز در آن كشف و استخراج مي‌شود معمولا محيط زيست فداي نفت وگاز و عملا محيط زيست جانوري و گياهي، نابود مي‌شود.
اينكه گفته مي‌شود فقط براي چند سال اراضي هورالعظيم به شركت نفت واگذار و پس از آن تاسيسات استخراج نفت جمع‌آوري مي‌شود، گفته نامعقولي است؛ چرا كه پس از استخراج نفت، آن هم به مدت ٣٠ سال، محيط زيست هور كه سه اكوسيستم هوايي، دريا و زمين را توامان دارد، به كلي نابود خواهد شد و چيزي از آن باقي نخواهد ماند كه به سازمان محيط زيست عودت شود.
بنابراين به نظر مي‌رسد انجام عمليات اكتشاف نفت آن هم به اين وسعت، به صلاح محيط زيست كشور نيست زيرا به دست آوردن نفت به مرگ محيط زيست منطقه منجر خواهد شد و آيندگان ما را به خاطر اين اهمال نخواهند بخشيد.
كارشناسان محيط زيست معتقدند كه علم محيط زيست، مخالف استخراج نفت يا هيچ فعاليت ديگر نيست؛ بلكه همواره تاكيد مي‌كند كه يك كاربري نبايد موجب حذف كاربري ديگري شود و بهره‌برداري خارج از توان يك منطقه، نبايد موجب نابودي آن منطقه يا منطقه ديگري شود.
امروزه برنامه نويسان اقتصادي كشورها، راهبرد توسعه پايدار را پيش رو قرار داده‌اند تا ضمن استفاده بهينه از منابع، از آن صيانت كرده و آن را به نسل‌هاي بعد نيز انتقال دهند. كميسيون جهاني محيط زيست، توسعه پايدار را اين گونه تعريف كرده است: توسعه پايدار فرايند تغييري است در استفاده از منابع، هدايت سرمايه گذاري‌ها، سمت گيري توسعه تكنولوژي و تغييري نهادي است كه با نيازهاي حال و آينده سازگار باشد.
اكنون كه صلاح نيست كه از يك ذخيره نفتي با اهميت چشم‌پوشي شود، ضروري است تا متوليان با كمترين خسارات به محيط زيست به ويژه تالاب‌ها كه اهميت ويژه‌اي در بقاي گياهان و جانداران دارند، به اين اقدامات ادامه دهند تا محيط زيست كه امانت پيشينيان است با حداقل خسارات به نسل‌هاي آينده تحويل داده شود.
===============
گزارش از نادره وائلي زاده
===============
انتهاي پيام/خ10/ك